گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1388 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:15

زمینه و هدف: اطمینان از کسب تجربه پژوهشی توسط دانشجویان یکی از اصلی ترین اهداف فرآیند انجام پایان نامه و ارزیابی رضایتمندی دانشجویان یکی از مهم ترین چالش های این فرآیند می باشد. هدف این پژوهش بررسی میزان رضایتمندی دانشجویان از فرآیند انجام پایان نامه و عوامل مرتبط با آن در دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود.روش کار: در این مطالعه توصیفی، 100 نفر از دانشجویان پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی که ضمن دفاع از پایان نامه خود در مرحله فراغت از تحصیل قرار داشتند به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. داده ها توسط پرسش نامه ای که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفته بود، جمع آوری گردید.یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که میانگین (انحراف معیار±) نمره عوامل سرپرستی پایان نامه، توسعة مهارت علمی، بنیادهای پژوهش، توسعة مهارت پژوهشی و فرآیند ارزیابی پایان نامه به ترتیب 3.31 (0.95±)، 3.42 (0.71±)، 2.26 (0.80±)، 3.37 (0.70±) و 3.47 0.92)±) بودند. میانگین نمره عامل بنیادهای پژوهش به طور معنی داری نسبت به سایر عوامل کمتر بود (P=0.0001). میانگین نمره رضایتمندی دانشجویان دختر در خصوص عوامل بنیادهای پژوهش و توسعه مهارت پژوهشی، نسبت به دانشجویان پسر بیشتر و دارای تفاوت معنی داری بود (به ترتیب P=0.026 و P=0.04).نتیجه گیری: نتایج نشان داد که کمترین میزان رضایتمندی دانشجویان در زمینه «برنامه ریزی سمینارهای علمی»، «حمایت مالی از فعالیت های پژوهشی» و «جو علمی و پژوهشی» بود که هر سه مربوط به عامل بنیادهای پژوهشی بودند. از آنجا که زیر ساخت و جو پژوهشی از عوامل مهم در فعالیت های پژوهشی هستند، توجه به این موضوع باید در صدر الویت های برنامه ریزی آموزش عالی قرار گیرد.

زمینه و هدف: هدف اصلی از این تحقیق بررسی وضعیت دانشگاه های برتر دنیا در آموزش دانشجویان در مقطع دکترای تخصصی و مقایسه آن با دانشگاه های کشور با رویکرد ارزیابی جایگاه آموزش مبتنی بر پژوهش بود.روش کار: با استفاده از مرور ساختارمند، مستندات موجود در پایگاه وب و لینک های مرتبط با آن در دانشگاه های اصلی 10 کشور برتر دنیا بر اساس رتبه بندی شانگهای به طور سیستماتیک جستجو شد و اطلاعات مرتبط با دوره های دکترای تخصصی به صورت نظام مند جمع آوری و تحلیل شد.یافته ها: نتایج حاصل از بررسی 28 دانشگاه برتر دنیا نشان می دهد که در 22 دانشگاه مدل آموزشی، پژوهش - محور بوده و مابقی دانشگاه ها از مدل درس - محور جهت آموزش دانشجویان دکترای تخصصی استفاده می کنند. گذراندن دروس تئوری به عنوان شاخصی از مدل درس - محور در اکثر دانشگاه هایی که از مدل پژوهش - محور بهره می گیرند دارای حداقل هایی است و در مواردی نیز که گذراندن دروس تئوری جنبه اختیاری دارد نقش استاد راهنما در هدایت دانشجو در انتخاب و شرکت در کلاس های دروس تئوری برجسته است.نتیجه گیری: به نظر می رسد زمان آن فرا رسیده تا مشابه سایر کشورهای موفق، از مدل های مختلف و متنوع در تربیت دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی که بتوانند نیازهای صنعت را نیز پاسخ گویند، استفاده شود و با ایجاد و با بازنگری در کریکولوم های آموزشی سعی گردد هدفمند و با درایت، اشکالات احتمالی را رفع و به تربیت افرادی همت گماشت که نیازهای توسعه کشور را در راستای اهداف سند چشم انداز فراهم کنند.

زمینه و هدف: بهبود و توسعه عملکرد تحصیلی فراگیران یکی از اهداف اصلی مراکز آموزشی می باشد. عملکرد تحصیلی افراد متاثر از عوامل مختلفی است که یکی از این عوامل، عادت های مطالعه افراد می باشد. با توجه به اهمیت عادت های مطالعه افراد در عملکرد تحصیلی، این پژوهش با هدف شناسایی عادت های مطالعه دانشجویان دانشکده پرستاری آبادان و ارتباط آن با عملکرد تحصیلی انجام گرفت.روش کار: این مطالعه مقطعی بر روی 150 نفر از دانشجویان پرستاری مشغول به تحصیل در دانشکده پرستاری آبادان در سال 1386 انجام گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه عادت های مطالعه (PSSHI) بود که به روش خود - ایفا در زمان برگزاری امتحانات پایان ترم تکمیل گردیدند.یافته ها: میانگین(انحراف معیار±) نمره عادات مطالعه دانشجویان 48.26 (11.6±) از 88 (حداکثر نمره) بود. 11.3 درصد از دانشجویان عادات مطالعه نامطلوب، 80.7 درصد نسبتا مطلوب و 8 درصد از آنها عادات مطالعه مطلوب داشتند. بین میانگین نمره عادت های مطالعه افراد و عملکرد تحصیلی آنها ارتباط مثبت، ضعیف و معنی داری وجود داشت (P=0.001، r=0.27). همچنین بین عادت های مطالعه افراد با ترم تحصیلی، سن، و وضعیت تاهل ارتباط معنی دار آماری به دست نیامد.نتیجه گیری: به طور کلی وضعیت عادت های مطالعه دانشجویان مورد مطالعه در حد متوسط است و می توان گفت که شیوه مطالعه آنها از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست، بنابراین با توجه به اهمیت عادات مطالعه در عملکرد و پیشرفت تحصیلی افراد، توجه و برنامه ریزی در جهت بهبود روش ها و عادت های مطالعه دانشجویان امری ضروری است و مداخلات در این زمینه می تواند موثر باشد.

زمینه و هدف: موسسات آموزشی برای ارزشیابی فعالیت های خود از ابزارهای متفاوتی استفاده می کنند. در این مطالعه دیدگاه استادان بالینی با استفاده از الگوی دریم (Dundee Ready Education Environment Measure: DREEM) به عنوان یک ابزار تشخیصی برای بررسی مشکلات درسی و اثربخشی تغییر در آموزش، به کار گرفته شد.روش کار: این مطالعه مقطعی در چهار بخش داخلی، کودکان، زنان و جراحی عمومی در چهار بیمارستان وابسته به دانشگاه انجام شد. پرسش نامه 35 سوالی در سه حیطه یادگیری، استادان و جو آموزشی میان 53 نفر از استادان در بخش های مذکور توزیع شد.یافته ها: از مجموع 140 امتیاز، میانگین امتیازات کسب شده 116 (وضعیت بسیار مطلوب) بود. در هر سه حیطه جو و فضای آموزشی، اساتید و یادگیری بیشترین میانگین امتیازات، مربوط به بخش کودکان و کمترین آن مربوط به بخش داخلی بود، اما آزمون آماری تنها در مورد جو و فضای آموزشی تفاوت معنی داری را بین بخش ها نشان داد (P=0.042)، به طوری که میانگین امتیاز در بخش داخلی 39.3 و بخش کودکان 46.2 بود.نتیجه گیری: با توجه به میانگین امتیاز، به نظر می رسد استادان شرایط یادگیری و یاددهی را مناسب می دانند. در مورد اختصاص کمترین امتیاز به حیطه جو آموزشی در بخش داخلی، احتمالا مشکل برقراری ارتباط مناسب میان استاد و فراگیرنده در این بخش، محیط را توام با اضطراب کرده است. از آنجا که این مدل برای تغییر آموزشی مناسب است می توان با مقایسه دیدگاه فراگیرنده و استاد و برنامه ریزی برای رفع مشکل در بخش داخلی اقدامات موثری را انجام داد.

زمینه و هدف: ارزیابی بالینی دانشجویان به روش آسکی (OSCE) در رشته پزشکی به عنوان یک روش موثر معرفی گردیده و در حال حاضر در بعضی از بخش های دانشکده دندانپزشکی کرمان جهت ارزیابی بالینی دانشجویان از این روش می شود. این مطالعه به منظور بررسی نظرات دانشجویان این رشته در دانشگاه علوم پزشکی کرمان در مورد ارزشیابی بالینی به روش آسکی انجام شده تا ضمن بررسی نظرات دانشجویان، اشکالات موجود به اطلاع مسولین آموزشی ذیربط رسانده شود.روش کار: در این مطالعه مقطعی 89 دانشجوی دندان پزشکی به پرسش نامه ای با 12 سوال بسته چند گزینه ای و دو سوال باز که روایی و پایایی آن مورد تایید قرار گرفته بود، پاسخ دادند.یافته ها: بیشتر دانشجویان (78.6 درصد) برگزاری امتحان عملی پایان ترم و ارزشیابی بالینی خود به روش آسکی را باعث افزایش استرس اعلام نموده و در پاسخ به این سوال که آیا امتحان آسکی ارزشیابی بالینی سودمندی است فقط 34.8 درصد آنها نظر مثبت داشتند. همچنین تنها 20.2 درصد از این دانشجویان موافق برگزاری امتحان عملی به صورت آسکی بودند و در مجموع 61.3 درصد آنها مخالف ادامه ارزیابی با این روش می باشند.نتیجه گیری: افزایش استرس دانشجویان همراه با ارزشیابی به روش آسکی می تواند بر مخالفت آنان با ادامه این روش، تاثیر داشته باشد. علی رغم نظر نامساعد دانشجویان در مورد کارآیی روش آسکی بایستی با رفع کاستی های موجود و بهبود این روش با توجه به نتایج مساعد جهانی، در مورد پیش برد آن و جلب نظر دانشجویان همت گمارد و با انجام مطالعات بعدی میزان تاثیر این اقدامات را مورد بررسی قرار داد.

زمینه و هدف: از سال 1381 دانشگاه علوم پزشکی شیراز اقدام به برگزاری برنامه روز معرفی دانشگاه (University Open Day) جهت به نمایش گذاشتن توانمندی های دانشگاه و کمک در شناخت رشته های مختلف و در نهایت انتخاب رشته به داوطلبان نموده است. این مطالعه با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز در مورد تاثیر برنامه بر انتخاب رشته تحصیلی صورت گرفت.روش کار: در یک مطالعه توصیفی، مقطعی پرسشنامه ای خود ایفا تنظیم گردید که به صورت حضوری در کلاس های درس در اختیار دانشجویان ورودی سال های 86-82 کلیه رشته ها و مقاطع تحصیلی کاردانی، کارشناسی، دکترا (پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی) قرار گرفت.یافته ها: از 940 دانشجـوی ورودی سال های 86-82 کلیه رشته ها و مقاطع تحصیلی ساکن استان فارس، تنها 218 نفر (23 درصد) از برنـامه روز معارفه (open day) بـازدیـد کردند. بیشترین تعداد افراد شرکت کننده (60 درصد) علت انتخاب رشته را رتبه قبولی در کنکور به تنهایی و یا توأم با سایر عوامل بیان کردند و 2.7 درصد (کمترین تعداد) راهنمایی های مسوولین برگزاری برنامه را عامل کمک کننده در انتخاب رشته تحصیلی می دانستند. بیشترین دانشجویان (63.5 درصد) والدین و کمترین آنها (0.5 درصد) راهنمایی های مسوولین برنامه، را در انتخاب رشته تحصیلی کمک کننده می دانستند. علت انتخاب دانشگاه علوم پزشکی شیراز را 78.2 درصد دانشجویان، نزدیکی به محل سکونت و خانواده و تنها 2 نفر (یک درصد)، راهنمایی های مسوولین برنامه عنوان کردند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده و هزینه های صرف شده جهت اجرای برنامه، در سال های آینده بایستی در اجرای آن تجدید نظر گردد و این برنامه به شکل های دیگری برگزار گردد.

زمینه و هدف: شورای آموزشی به عنوان یکی از مهمترین ارکان دانشگاه، نقش اصلی را در حل مشکلات آموزشی دانشجویان ایفا می نماید. این پژوهش با هدف تجزیه و تحلیل مشکلات آموزشی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد بر اساس صورت جلسات شورای آموزشی از ابتدای سال 1381 تا پایان سال 1384، صورت گرفت.روش کار: در این تحقیق توصیفی تحلیلی 333 مورد مسایل و مشکلات آموزشی دانشجویان از 66 نسخه صورت جلسه شورای آموزشی 4 ساله دانشگاه استخراج گردید و بر حسب رشته، مقطع، دوره تحصیلی، بومی بودن و جنس دانشجویان مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در بین انواع مشکلات دانشجویان، درخواست های حذف درس، مرخصی تحصیلی و ثبت درس بیشترین فراوانی را داشتند. مشکلات آموزشی دانشجویان غیر بومی (6.8 درصد) نسبت به بومی (4.3 درصد) و دانشجویان پسر (9.8 درصد) نسبت به دختر (3.8 درصد) بیشتر بود (P=0.0001). مشکلات آموزشی دانشجویان دکترای عمومی پزشکی (8.4 درصد)، کاردانی رادیولوژی (7.6 درصد)، و کاردانی مبارزه با بیماری ها (5.9 درصد) بیش از سایر رشته ها بود. میزان مشکلات آموزشی دانشجویان دوره روزانه (5.3 درصد) نسبت به دانشجویان دوره شبانه (5.2 درصد)، اختلاف قابل توجهی نداشت.نتیجه گیری: در این مطالعه مشاهده شد که مشکلات آموزشی دانشجویان در رشته های مختلف تحصیلی تفاوت داشته و این مشکلات در دانشجویان پسر و دانشجویان غیر بومی، نسبت به دانشجویان دختر و بومی بیشتر بود. مشکلات خانوادگی، مالی، بیماری و کمبود اطلاع دانشجویان و اساتید راهنما از مقررات آموزشی، از مهمترین عوامل موثر در ایجاد مشکلات تحصیلی دانشجویان بودند.

زمینه و هدف: رعایت استانداردهای بین المللی و عناصر تحقیق در نگارش پایان نامه ها علاوه بر این که باعث می شود نتایج پژوهش به زبان علمی و به طور واضح بیان شود هم چنین سبب تسهیل در امر نمایه سازی و چکیده نویسی و هموار شدن راه استفاده از آن ها در بانک های اطلاعاتی می شود. این مطالعه با هدف بررسی میزان رعایت استانداردهای ایزو و عناصر تحقیق در پایان نامه های دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی کرمان در طی سال های 83-1378 انجام گرفت.روش کار: در این مطالعه مقطعی 602 پایان نامه در رشته های دکترای عمومی پزشکی، دندان پزشکی، داروسازی و کارشناسی ارشد پرستاری مورد بررسی قرار گرفت. ابزار گرد آوری داده ها چک لیست بود.یافته ها: نتایج نشان داد در مجموع رعایت استانداردهای ایزو و عناصر تحقیق طی سال های مورد بررسی روند صعودی داشتند. میانگین رعایت استانداردهای ایزو و عناصر تحقیق در بخش های «منابع و مآخذ» (90.81 درصد)، «یافته ها» (77.87 درصد) و «تصاویر، جداول و نمودارها» (77.29 درصد) بیشتر از سایر بخش ها و در بخش های «بررسی متون» (48.4 درصد)، «طرح تحقیق» (50.2 درصد) و «چکیده» (55.18 درصد)، کمتر از سایر بخش ها بود. میانگین نمره میزان رعایت استانداردهای ایزو و عناصر تحقیق در پایان نامه های رشته پرستاری (70.9 درصد) بیش از سه رشته دیگر بود.نتیجه گیری: گرچه رعایت استانداردهای ایزو و عناصر تحقیق در پایان نامه ها روند صعودی داشته است ولی در مجموع از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده است. جهت یک دستی و استاندارد شدن پایان نامه ها پیشنهاد می شود که پیروی از استانداردهای بین المللی به صورت اجباری در آمده تا پایان نامه های داخلی علاوه بر بهبود کیفیت، از نظر بین المللی هم قابل استفاده و استناد شوند.

زمینه و هدف: تعداد قابل توجهی از موارد مرگ نوزاد که به علت آسفیکسی رخ می دهد با احیا مناسب قابل پیش گیری هستند. احیا موفق به عوامل زیادی مانند مهارت پرستاران و ماماهایی که در نگهداری از نوزاد بیمار دخیل هستند، بستگی دارد.روش کار: در این مطالعه 88 پرستار و مامای شاغل در بیمارستان های استان کرمان در یک دوره کارگاه 11 ساعته آموزش احیا نوزاد شرکت کردند. 25 نفر نیز به عنوان گروه مطالعه پایه انتخاب شدند. پنج ماه پس از گذراندن کارگاه، افراد در آزمون نظری و عملی ( شامل 9 ایستگاه) شرکت کردند.یافته ها: پنج ماه پس از برگزاری کارگاه، میانگین نمرات نظری و عملی افراد در بیمارستان های مختلف تفاوت معنی داری داشت (P=0.0001). در امتحان عملی، نمرات ایستگاه های مختلف با یکدیگر تفاوت داشت. بیشترین نمره مربوط به «تحریک پوستی نوزاد» و کمترین نمره مربوط به «احیا نوزاد غیر فعال آغشته به مکونیوم» بود. بین سن و فاصله زمانی از فارغ التحصیلی با میانگین نمره عملی روابط منفی ضعیف و معنی دار (به ترتیب P=0.035،r=-0.23  و P=0.017،r=-0.25 ) وجود داشت. افرادی که جزوه احیا را مطالعه کرده بودند و همچنین کسانی که روی مانکن احیا، تمرین کرده بودند به طور معنی داری نمره بیشتری کسب کردند (به ترتیب P=0.0001 و P=0.046).نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که آموزش احیا به تنهایی نمی تواند ضامن ایجاد مهارت در افراد شود. حفظ مهارت احیا نیز تحت تاثیر عواملی چون سن، وضعیت شغلی، تمرین بر روی مانکن و مشارکت در احیا می باشد.

زمینه و هدف: مدیریت جامع کیفیت، رویکرد مدیریتی جدیدی است که اجرای آن باید به تدریج و طی مراحلی انجام پذیرد. اولین مرحله، ایجاد آمادگی برای تغییر است و اجرای مدیریت کیفیت قبل از آمادگی میسر نمی باشد. هدف از این پژوهش تعیین میزان آمادگی دانشگاه های علوم پزشکی کشور برای اجرای مدیریت جامع کیفیت از دیدگاه مدیران آموزشی است.روش کار: در این مطالعه توصیفی کلیه مدیران آموزشی 34 دانشگاه علوم پزشکی شامل 314 نفر از معاونین آموزشی دانشگاه ها، مدیران مراکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، روسا و معاونین آموزشی دانشکده ها شرکت نمودند. ابزار پژوهش، پرسش نامه محقق- ساخته ای بود که 27 سوال درباره 11 نشانه آمادگی را شامل می شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد 9 درصد از دانشگاه ها از نظر آمادگی برای اجرای مدیریت جامع کیفیت در سطح متوسط (59-50 درصد امتیاز)، 79 درصد در سطح نسبتا خوب (69-60 درصد امتیاز) و 12 درصد در وضعیت خوب (79-70 درصد امتیاز) قرار دارند. میانگین آمادگی دانشگاه ها 64.52 درصد بود. میزان آمادگی در بکارگیری فلسفه مدیریت جامع کیفیت در رفتار با میانگین 78.04 درصد بالاترین، و میزان آمادگی در اختصاص منابع با میانگین 47.86 درصد، پایین ترین رتبه را داشته است.نتیجه گیری: نتایج حاکی از این است که دانشگاه ها حرکت پیشرونده ای داشته و بستر اجرایی مناسبی برای اجرای مدیریت جامع کیفیت فراهم شده است.

زمینه: در دو دهه گذشته توجه به کیفیت آموزش عالی بیش از پیش اهمیت یافته است. از این رو، کوشش های مرتبطه با ارزیابی کیفیت و بهبود آن در اغلب کشورهای جهان رو به گسترش بوده است. برخی از این کوشش ها منجر به ایجاد سازمان های ملی، منطقه ای، و بین المللی در ارزیابی و اعتبارسنجی شده است. با توجه به روند یاد شده، در این مقاله به این سوال پاسخ داده شده است که «تا چه اندازه کوشش های ایران در ارزیابی آموزش عالی در سوی ایجاد نهاد ملی برای ارزیابی و اعتبارسنجی بوده است؟» برای این منظور، ابتدا به اولین تجربه ارزیابی مستمر در ایران اشاره می شود. سپس، ضمن اشاره به تجربه های بین المللی، چالش های موجود برای ساختار سازی در ارزیابی و اعتبارسنجی آموزش عالی کشور به طور اعم، و در آموزش پزشکی به طور اخص، مورد نظر قرار می گیرد. سرانجام، چشم انداز ایجاد شبکه ارزیابی کیفیت دانشگاه های ایران مورد تحلیل واقع می شود.نتیجه گیری: از طریق ساختارسازی برای ارزیابی و اعتبارسنجی می توان در اعضا هیات علمی نسبت به کیفیت وابستگی لازم را به وجود آورد و از این طریق استمرار کوشش های ارزیابی و تضمینی کیفیت را امکان پذیر نمود.