قلم
سال:1390 | دوره:6 | شماره:13 |تعداد مقالات:10

مترجم اولین فردی است که از سوی یک جامعه زبانی مشخص با نشانه های زبانشناختی، با جنبه های اجتماعی و فرهنگی زبانی که در حال ترجمه است، مواجه می شود و در انتقال تصویرهای ذهنی و مفاهیم شاعرانه نقش اساسی ایفا می کند. او باید با روش خود حتی الامکان دو جهان بینی متفاوت از هم، یعنی جهان هایی را که به واسطه دو زبان و عناصر وابسته به آنها ایجاد می شوند، به همدیگر نزدیک سازد. اگر با طرفداران تفکر ترجمه ناپذیری متون ادبی یا با نظریه پردازانی که ترجمه را پیشاپیش خیانت قلمداد می کنند، همراه شویم و این اعتقاد را داشته باشیم که ترجمه به معنای تغییر دادن نشانه ها و شکل کلمات از زبانی به زبان دیگر است، در این صورت کار مترجم بسیار سخت خواهد بود چرا که نشانه ها و تفسیر آنها در فرهنگ ها، بسیار متفاوت بوده و تطابق کامل آنها با همدیگر ناممکن خواهد بود. اما اگر با برخی از زبان شناسان و نظریه پردازان ترجمه مانند مونن و نیدا همراه شویم و به این امر اعتقاد داشته باشیم که در زبان های متفاوت یک نوع اشتراکات و کلیت های مشابه وجود دارد که می توانند کار مترجم را تسهیل کنند و او را از قید نشانه های زبانی برهانند، کار مترجم هموار خواهد شد و ترجمه پذیری متون نیز محقق خواهد گردید. چنین ترجمه ای یک ترجمه تقابلی بین مترجم از یک سو و اشتراکات زبانی و کلیت های مشابه در زبان مبدا از سوی دیگر خواهد بود. برای اثبات نظریه روش تقابلی در ترجمه و برای ارائه مثال های ملموس در این زمینه، روش تجربی خویش را در قالب مثال در ترجمه چهار جلد کتاب متفاوت از فرانسه به فارسی مطرح خواهم کرد. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

مفهوم «شمایل نگاری تفسیری» از آثار هنری که ریشه در علم بیان و سخنوری یونان باستان داشته است، باز در قرن نوزدهم توسط نویسندگان رمانتیک و بخصوص پارناسینها رواج پیدا کرد. علی رغم محدودیت های اعمال شده بر معنای این لغت در طی قرون که منجر به پدید آمدن یک دیدگاه مختصر و تقلیل یافته از تاریخ نوشتار توصیفی در نقد ادبی شد، با این وجود شمایل نگاری تفسیری در توصیف آثار هنری جایگاه ویژه ای در نوشتار منظوم و منثور قرن نوزدهم دارد. نمایش اثر هنری و توصیف آن به شکل نوشتاری که در آثار تئوفیل گوتیه بسیار فراوان دیده می شود، بر پایه هنر و دانش زیباشناسی شاعر مبنی بر جستجوی زیبایی مطلق و در جهت ایده آل کردن واقعیت می باشد. نمایش نوشتاری و تفسیری یک اثر هنری در مجموعه شعر اسپانیا نقش اساسی داشته به طوری که از حد یک صنعت سخنوری فراتر رفته و ارزشی چندمنظوره پیدا می کند. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

حجم گرایی حرکتی نو در شعر معاصر ایران است. نام این حرکت از نام یداله رویایی جداشدنی نیست. در واقع رویایی نه تنها پایه گزار بلکه بهترین نماینده این شعر است. مفاهیمی چون حرکت ذهنی، پاره فضا، علت غایی، ضلع سوم، نادیدنی و غیره که بر تفکرات فلسفی و به ویژه پدیدارشناختی شاعر بنا شده اند به بوطیقایی شخصی تعلق دارند که از شعر شاعر نه تنها شیوهای زبانی برای خلق تصاویر شاعرانه می سازند بلکه فضای شعری را به مکانی برای شناخت جهان مبدل می کنند. مقاله حاضر تلاشی است برای بررسی این مفاهیم با استفاده از مثالهایی برگرفته از این شیوه شعری جدید. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

لویی آراگون، در این مجال به عنوان یک شاعر و نویسنده معاصر مطرح می شود؛ شاعری که در طول جنگ جهانی دوم ،زن ورانگی و تعهدمندی به میهن را نه تنها هم رسته می داند، که چه بسا از دید او می توان از عشق به زن، به عشق جاودانه به میهن رسید. در اثر او، زن پاس داشته می شود، برغم آنانی که زن را گرانباری بر گرده مرد جنگاور می شمرند، او خود آشکارا در اشعارش بر آن است که تنها و تنها محبوبه اش بوده که به او امید ماندن و زیستن می داده است. مضامین، اسلوب و اشارات او و در واقع بخش بیشین آثارش در هیمنه پیشگاه زنانه السا است؛ تا به دانجا که تعهدمندی و میهن پرستی او در ظاهر اثر، به چالش کشیده می شود. این چشم انداز اما، نمی تواند خواننده آشنا با بافت تاریخی و اجتماعی اشعار را گمراه کند؛ با ره گیری تصاویر زنان در اشعار آراگون، چه در سطح و چه در عمق مضامین، نرم نرمک تصاویر دیگری رخ می نمایند:از السا تا فرانسه، خطی ممتد کشیده شده است. فرانسه در پی آیند نگاره عاشقانه السا و تصاویر زنان پرآوازه اساطیری و حقیقی ظاهر می شود. فرانسه و السا دو واژه با صفاتی یکسان که به هر دوان داده شده: نیاز، دوگانگی، زنانگی، شاعرانگی. ارزشهایی که ایدئولوژی مردانه نازی را می لهند. فرانسه در اینجا در کالبد زنی پرستیدنی و حقیقی جلوه می کند؛ تصویری که فراخناک در «زیباتر از اشک» انگاشته می شود، جایی که فرهنگ و خاک فرانسه با ستایش پیکره زن سروده و ستوده می شوند؛ زن و فرانسه: هر دو در آوردگاه، زیر تهدید در زندگی و عشق، هر دو پرستیدنی.پس عشق نیز در این جا طرحی دوگانه به خود می گیرد، عشقی انسانی و در عین حال عشقی والا، عشق به میهن؛ میهنی که پرچمش حتی، در میان تصاویر زنانه در کند و کاو هویت خویش است.این است منش شعرگوی متعهدی که با آفرینش لفافه گویی ها در اوان جنگ، نقشی ارزنده در زایش شعر مقاومت داشت. او فرانسه را نهانی می پرستد، فرانسه ای که در درازنای جنگ و به دلیل حضور غیر فرانسویان اندوهناک است. پس با نشان دادن تصویری از نیاز زنانه، نیاز فرانسه را به گوش هم وطنانش بانگ می زند تا به یاری میهن بشتابند، عشق مشترکی که در بند است. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

مقاله حاضر اقتباسی است از یک سخنرانی که در همایش «فرهنگ فرانسه در قرن بیستم» در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در اربیهشت 1388 برگزار شد.در این مقاله مولف به معرفی لئون بلوا، یکی از چهره های ادبیات در آغاز قرن بیستم می پردازد که طلایه دار و ملهم ادبیات کاتولیکی در طول قرن بیستم در کشور فرانسه است. این نویسنده در زمره یکی از برجسته ترین و پرنفوذترین پایه گذاران این جریان ادبی محسوب می شود. مولف در تحلیل و بررسی برخی از ابعاد آثار این نویسنده به ویژه مطالبی که برای خوانندگان ایرانی شایان توجه است، نظراتی درباره ماندگاری ادبی و تاثیر افکار لئون بلوا ایراد می دارد و دلایل اهمیت آثار او را در دنیای امروز مطرح می سازد. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

پس از جنگ جهانی اول، نسل نویسندگانی که دوره جنگ را تجربه و سپری کرده بودند، اصول اجتماعی- فرهنگی و ایدئولوژیکی را که هویت غرب بر آن اساس استوار شده بود، انکار می کند. این نویسندگان ارزش های فراموش شده جامعه غرب را در سرزمین های دوردست جستجو می کنند، که از آن جمله، آسیا جایگاه متفاوت و ویژه ای را به خود اختصاص می دهد.آندره مالرو، نویسنده ای که به واسطه شور و هیجان در ارزش نهادن به این فضای عرفانی و حتی افسانه ای مشهور می باشد، نیز از شمار نسل نویسندگان بین دو جنگ می باشد. وی جریان داستان ارزشمندترین رمان آسیایی خود را با عنوان سرنوشت بشر در کشور چین قرار می دهد که در اوایل قرن بیستم، فضای مغشوش، مبهم و حادثه خیزی دارد.در آغاز قرن بیستم، اروپائیان در چین موج می زنند. حضور ملیت های متعدد در بطن این فضای چند نژادی نشانگر فضای مطلوب جهت استعمار غرب است. در سرنوشت بشر، شخصیت های اروپایی و شرقی بخشی از «فضای بینافرهنگی» و «جغرافیای فرهنگی» را تشکیل می دهند. چگونه حضور شخصیت های چند نژادی، که همگی کم و بیش درگیر بحران هویت اند، در رمان قابل توجیه است؟ به چه علت اندیشه اروپایی، به خصوص کمونیسم، بر فضای شرقی رمان غالب است؟ چگونه مفاهیم «هویت» و «غیریت» غربی در این فضای چند نژادی به کار گرفته شده است؟ اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

از همان عنفوان جوانی موریس بارس با کتاب های شاتوبریان آشنا شد. با شور و اشتیاق، از خلال آثار وی و به یمن آنها، درهای دنیای جدیدی بر بارس جوان گشوده شد، خواه در درون خود، خواه در روی زمین و در سرزمین های دیگر. در حقیقت، خواندن کتاب های گوناگون به او ناشناخته های فراوانی آموخت و گاهی حتی انگیزه سفر را در وجودش برانگیخت.پیش از ارائه «مسیر سفر» خود، بارس در مسیر استاد خود گام برداشت. در این سفرها گاه اشتیاق و وجد و گاه دلزدگی و سرخوردگی با او همراه شد. در این مقاله برآنیم تا در مسیر معرفتی و نویسندگی بارس قدم بگذاریم و از نقش برجسته سردسته رمانتیک ها سخن بگوییم: از تحسین و تقلید بارس گرفته تا قهر و آشتی او با شاتوبریان و در نهایت رسیدن به مرحله آفرینش. هدف ما مطالعه در هم پیچیدگی ها، ترکیب ها و ارتباطات میان نوشته های این دو ادیب است. در این مهم، مطالبی از پیدایش آثار و نحوه شکل گیری نوشته های بارس را از نقطه نظرهای گوناگون بیان می کنیم تا چگونگی ارتیاط های میان آثار هر دو را دریابیم. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

در قرن بیستم ترجمه دچار تحول می شود. زبان به گفتمان و به یک متن واحدی تبدیل می شود. نه تنها در نمایش بلکه در ادبیات نیز به درک پویا بودن زبان می رسیم. و این مساله ای ست که مترجمان بزرگ بدان اشراف داشته اند. به این مهم واقف می شویم که ترجمه یک متن ادبی باید همان تاثیر متن اصلی را داشته باشد. تنها با حفظ عروض، وزن و مفهوم – به مثابه نشانه های منحصر به فرد بودن آن متن – می توان این مهم را تحقق بخشید. در نتیجه، شفافیت و وفاداری که دو رکن اصلی نظریه سنتی ترجمه بوده اند، به طور قابل توجهی رنگ می بازند.بنابراین، این مقاله که بخشی از رساله دکترا با عنوان «استقبال رباعیات عمر خیام در فرانسه» (از قرن نوزدهم تا قرن بیست و یکم) را تشکیل می دهد، به بررسی ترجمه های یک رباعی از مجموع رباعیات عمر خیام می پردازد. انتخاب این رباعی به دلیل کثرت حضور آن در اکثر ترجمه های فرانسوی رباعیات خیام بوده است.بین درک رباعیات خیام به وسیله یک خواننده فرانسوی یا انگلیسی قرن بیست و یکم و درک یک صاحب نظر قرن نوزدهم مثل تئوفیل گوتیئه (Theophile Gautier) اختلاف چندانی وجود ندارد. زیرا هیچ کدام به سیمای واقعی عمر خیام دست نیافتند. در هر دو حالت، آنچه که مدنظر آنها بوده، ترجمه روشنگرانه یک نظام زبان شناختی، فکری و زیباشناختی ست تا بتوانند به دنیای بیگانه و عجیب این شاعر ایرانی راه یافته و با افکار او نزدیک شوند.پس ادبیات نوعی تفسیر موسیقیایی متن است و در تفسیر یک مفسر وجود دارد. همانند دیگر هنرها، ادبیات بیانگر واقعیت، زندگی و طبیعت است و خوانندگان تفسیرهای گوناگونی از آن می کنند. لذا، ادبیات تطبیقی به چگونگی برقراری ارتباط بین یک اثر و خواننده آن با توجه به فاصله زمانی بین آن دو، می پردازد.این روش یکی از اهداف اساسی مطالعات تطبیقی را تشکیل می دهد و به ما اجازه می دهد که به طور صحیح تری به فرایند ترجمه پی ببریم. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.

تقریبا تمام مطالعات ادبی در خصوص لوتره آمون به حضور پررنگ تقلید سخره آمیز در آثار این شاعر اشاره دارند، اما نمی توان مطالعه ای را یافت که منحصرا به این مساله پرداخته باشد زیرا تقلید سخره آمیز همواره توسط نقد ادبی به حاشیه رانده می شد. در واقع، ادبیات، نقد ادبی و بوطیقا در سده بیستم به تقلید سخره آمیز ارزش و اعتبار بخشیدند. مقاله کنونی، در راستای مطالعات بینامتنیتی، در نظر دارد چگونگی حضور این فن، مطابق دیدگاه بعضی از نظریه پردازان ادبی، یا نوع ادبی و کارکردهای آن را در سروده های مالدورو بررسی نماید. چنین مطالعه ای، نه تنها حضور فراوان مضمون ها و گفتمان های تکراری ادبی، برگرفته از منابع گوناگون، را در اثر یاد شده نمایان نموده، بلکه نشان می دهد چگونه این اثر مفاهیمی چون نوع ادبی، نوشتار و خونش را نیز زیر سوال می برد. اصل مقاله بصورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.