پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1391 | دوره:9 | شماره:34 |تعداد مقالات:12

هدف از این پژوهش، بررسی نقش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، مهارت های رایانه ای و پیشرفت تحصیلی دانشجویان در دیدگاه آنان نسبت به تعامل همزمان و ناهمزمان در رویکرد یادگیری ترکیبی است. تحقیق، از نوع توصیفی - مقایسه ای بوده و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر مشهد است که از میان آنان با استفاده از فرمول کوکران، 382 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، شامل پرسش نامه یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت، پرسش نامه محقق ساخته مهارت رایانه ای و پرسش نامه دیدگاه دانشجویان نسبت به تعامل همزمان و ناهمزمان رویکرد یادگیری ترکیبی می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که بین راهبردهای یادگیری خودتنظیمی زنان و مردان تفاوت وجود نداشته است و دانشجویان دیدگاه موافقی نسبت به تعامل همزمان و ناهمزمان رویکرد یادگیری ترکیبی داشتند. بین راهبردهای یادگیری خودتنظمی، مهارت رایانه ای و پیشرفت تحصیلی دانشجویان با دیدگاه آنان نسبت به تعامل همزمان و ناهمزمان در رویکرد یادگیری ترکیبی ارتباط وجود داشته است. بنابراین راهبردهای یادگیری خودتنظیمی، مهارت رایانه ای و پیشرفت تحصیلی پیش بینی کننده های مناسبی برای دیدگاه دانشجویان نسبت به تعامل همزمان و ناهمزمان رویکرد یادگیری ترکیبی هستند.

این بحث بر این فرض استوار است که تربیت شهروند دمکراتیک امری مطلوب و خواستنی از منظر دینی است. در توضیح این فرض آمده است که بنیانگذار «جمهوری اسلامی» ایران بر پایه الهیات سیاسی خود با تاکید بر این مفهوم ترکیبی، به عنوان یگانه نام معتبر برای نظام در شرف تاسیس بر پایه اسلام، در واقع مردم سالاری دینی یا به بیان دقیق تر «دمکراسی اسلامی» یا «اسلام دمکراتیک» را بنیان گذاشت. او بدین گونه اسلام استبدادی را به لحاظ مفهومی به رسمیت شناخته و خواهان جلوگیری از رواج آن قرائت از اسلام شده است. تربیت شهروند دمکراتیک همچنین ضروری عصر جدید دانسته شده است که از این منظر پدیده ای جهانی است. منظور از عصر جدید عصری است که با صفت عصر انقلاب اطلاعات و ارتباطات شناخته شده و در آن جریان آزاد اطلاعات بنیان نظام های اجتماعی دیکتاتوری و استبدادی را سست و لرزان ساخته است. از سوی دیگر در گستره نظریه های هنجاری برنامه درسی به مواردی برخورد می کنیم که در عین تضاد و تقابل با یکدیگر، جملگی با صراحت مدعی یک هدف هستند. رسالت نظام آموزشی بر پایه این نظریه ها تربیت افرادی است که بتوانند جامعه دمکراتیک را پایه گذاری نموده، آن را استمرار بخشند. نگارنده سه نظریه را شناسایی نموده است که واجد این ویژگی هستند. به دیگر سخن، هدف تربیت شهروند دمکراتیک به طور مشترک توسط این سه نظریه هنجاری برنامه درسی تعقیب و ترویج می شود. گوهر شهروندی دمکراتیک در این نوشتار برخورداری از شایستگی عمل فکورانه دانسته که مستقیما از اندیشه های شواب و نظریه پرکتیکال او وام گرفته شده است. بدین ترتیب نظام های آموزشی مدعی دمکراسی، باید بتواند شهروندانی را تربیت نمایند که کنشگر فکور باشند. این قرائت پایه قضاوت پیرامون نظریه های سه گانه برنامه درسی و تحلیل ظرفیت های مندرج در هر یک از سه نظریه برنامه درسی شده است. قضاوت نهایی نگارنده آن است که نظریه پیشرفت گرایی از گونه ای برنامه درسی حمایت می کند که با دستیابی به شایستگی عمل فکورانه هم خوانی دارد.

هدف این پژوهش، ارائه مبانی پداگوژیکی و نظریه های آموزش از دور، به عنوان فرا رشته ای در کنار نظام آموزش سنتی با هدف توجه به تفاوت های فردی و فراهم کردن فرصت های متنوع آموزشی به تناسب سن، جنسیت، اشتغال، معلولیت، با تحقق شعار آموزش برای همه، همه جا و همه زمان است. برای بررسی آن، از روش مروری - تحلیلی استفاده شده است. آموزش از دور برای اینکه به عنوان نظام آموزشی جدید مطرح شود باید دارای ویژگی ها، مبانی پداگوژیکی و نظریه پردازی خاص خود باشد. از مهم ترین ویژگی های آموزش از دور می توان به جدایی یاددهنده - یادگیرنده، استقلال یادگیرنده، تعامل، سازمان پشتیبانی کننده آموزشی، ابزار ارتباطی و ساخت و تولید دانش توسط یادگیرنده اشاره کرد. از سوی دیگر، در دیدگاه ساختن گرایی، چون یادگیرنده خود مفسر، سازنده وتولید کننده دانش در قالب چارچوب های استاندارد است، به عنوان مبانی پداگوژیکی آموزش از دور در نظر گرفته می شود. علاوه بر این، به منظور اینکه آموزش از دور به نظریه علمی تبدیل شود، باید دارای نظریه پردازی خاص خود باشد. مهم ترین نظریه های علمی حوزه آموزش از دور عبارتند از: نظریه استقلال عمل یادگیرنده ویدمیر، صنعتی شدن آموزش پیترز، تعامل آموزشی شش گانه هالمبرگ، فاصله تراکنشی مور و نظریه کنترل گریسون و مایرا بینتون.

رایانه ها و فناوری های مرتبط، با پتانسیل تغییر دهنده بالقوه خود، آموزش و در پی آن نقش معلم را دچار دگرگونی کرده اند. توانایی کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در تدریس، نیاز به دانش کافی و مهارت در کاربست موفقیت آمیز آن دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی مولفه های کاربست فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) توسط معلمان، در فرایند برنامه ریزی درسی مدارس است. روش مورد استفاده در انجام این پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل - اسنادی است و جامعه آن را کلیه اسناد مربوط به موضوع، شامل نوشتاری (کتاب ها، مقالات و...) و غیرنوشتاری (سایت ها) در بر می گیرد. از جامعه فوق، نمونه ها به صورت هدفمند و با توجه به سوالات پژوهش انتخاب شده اند. ابزار گردآوری، فرم های فیش برداری و روش مورد استفاده برای تحلیل داده ها نیز کیفی بوده است. بر اساس بررسی های انجام شده در سوابق نظری و پژوهشی، مهمترین مولفه های دانشی و مهارتی جهت کاربست ICT توسط معلمان، بنابر اظهارات صاحب نظران بین المللی، تهیه شد. سپس جهت تبیین مولفه های دانش و مهارت مقدماتی و دانش و مهارت تخصصی کاربست ICT توسط معلم در زمینه؛ طراحی و تدوین برنامه های درسی، اجرای برنامه درسی و تدریس و نیز ارزشیابی برنامه درسی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، مورد استفاده قرار گرفت.

هدف این پژوهش «بررسی میزان آموزش مهارت های اشتغال زای مورد نیاز بازار کار در برنامه های درسی کارشناسی ناپیوسته حسابداری، صنایع غذایی و مهندسی عمران» و روش پژوهش از نوع زمینه یابی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل اعضای هیات علمی، مدرسان و دانشجویان ترم آخر کارشناسی رشته های حسابداری،صنایع غذایی و مهندسی عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه است که کل جامعه آماری مورد پژوهش قرار گرفت. تعداد دانشجویان حسابداری 63 نفر، مهندسی عمران 78 نفر و صنایع غذایی 37 نفر است و استادان رشته حسابداری 12 نفر، مهندسی عمران 35 نفر و صنایع غذایی 8 نفر هستند. تعداد کل دانشجویان سه گروه 178 نفر و کل استادان سه گروه 55 نفر است. برای گردآوری اطلاعات، از پرسشنامه محقق ساخته و آمار توصیفی برای توصیف داده ها و آزمونT  تک نمونه ای برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان می دهند که دانشجویان (به جز فناوری اطلاعات، مدیریت خود و یادگیری) و استادان رشته حسابداری بر این باورند که مهارت های اشتغال زا در برنامه درسی این رشته آموزش داده نمی شود. دانشجویان رشته مهندسی عمران معتقدند که مهارت های اشتغال زا (به جز برنامه ریزی و مدیریت خود) آموزش داده می شوند، استادان رشته مهندسی عمران نیز اعتقاد دارند که مهارت های اشتغال زا (به جز حل مساله، برنامه ریزی، مدیریت خود و یادگیری) آموزش داده می شوند. دانشجویان رشته صنایع غذایی هم بر این اعتقادند که مهارت های اشتغال زا (به جز برنامه ریزی، ارتباط، فناوری اطلاعات و یادگیری) آموزش داده می شوند، استادان رشته صنایع غذایی نیز باور دارند که از مهارت های اشتغال زا، تنها کار تیمی آموزش داده می شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوت های آموزشی، پرورشی و مدت زمان نگهداری مطالب در حافظه، در دو روش تدریسِ سنتی و الگوهای ترکیبی (کاوشگری، پیش سازمان دهنده، تفحص گروهی و نمایشی) انجام گرفت. روش پژوهش نیمه تجربی بود و جامعه مورد مطالعه را کلیه دانش آموزان پسر پایه پنجم شهر مرند، تشکیل می دهند می دادند. گروه نمونه شامل 36 دانش آموز پسرِ در حال تحصیل در کلاس پنجم در سال تحصیلی 89 - 1388 بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شد. برای گردآوری داده ها از آزمون محقق ساخته استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس و اندازه اثر نشان داد که از نظر آموزشی، میان دو روش تدریس تفاوت معناداری وجود ندارد، اما از نظر پرورشی و طول مدت نگهداری مطالب در حافظه، تفاوت معناداری وجود دارد.

تصویر سازی و الگوسازی، فراینده های شناختی مشابهی هستند که با استفاده از تجربه مشاهده ای اطلاعات موثری را بر خودکارآمدی فراهم می کنند. برخی از پژوهش های تصویر سازی، برای اطمینان از تصویر سازی صحیح افراد، الگویی از اجرای صحیح را پیش از تصویرسازی نمایش داده اند. بنابراین، اثر این دو عامل با هم تداخل یافته است. در پژوهشی هم که اثر این دو عامل را تفکیک نموده است، نوع تصویر سازی کنترل نشده است. بدین ترتیب، تحقیق حاضر با هدف مقایسه اثر الگوسازی، تصویرسازی درونی و بیرونی بر خودکارآمدی در مهارت سرویس ساده والیبال (Volleyball simple serve) با استفاده از یک طرح تحقیق پیش آزمون - پس آزمون در گروه های تصادفی، انجام شد. 48 دانشجوی دختر مبتدی (Novice) با توانایی تصویرسازی متوسط، به صورت تصادفی انتخاب و به چهار گروه همسان از نظر خودکارآمدی تقسیم شدند. پرسشنامه خودکارآمدی قبل و بعد از تمرین تجربی به آزمودنی ها ارائه شد. داده های مربوط به خودکارآمدی در پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از تحلیل واریانس 4×4 با سنجش های مکرر عامل آزمون، آزمون تعقیبی و t وابسته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که به ترتیب، خودکارآمدی گروه الگوسازی، تصویرسازی درونی و بیرونی در پس آزمون به طور معناداری، بهتر از پیش آزمون بود (p<0.005) ولی در گروه کنترل، تفاوت معناداری یافت نشد (p>0.005) .این یافته ها پیشنهاد می کنند که خودکارآمدی، عاملی موثر در میزان یادگیری حرکتی است و اطلاعاتی که فرد از طریق الگوسازی دریافت می کند، نسبت به تصویرسازی درونی و بیرونی بر خودکارآمدی تاثیر بیشتری دارد.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی دیدگاه اعضای هیات علمی و متخصصین برنامه درسی نسبت به وضعیت مطلوب ساختار تصمیم گیری در طراحی برنامه درسی آموزش عالی به تفکیک نه عنصر برنامه درسی (اهداف، محتوا، فعالیت های یادگیری، راهبردهای تدریس، ارزشیابی، گروه بندی، منابع و ابزار یادگیری، زمان و فضا) بود. جامعه آماری پژوهش، اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و متخصصین برنامه درسی کشور بودند. به کمک نمونه گیری تصادفی طبقه ای 110 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از جدول مورگان و تعداد 30 نفر از متخصصین برنامه درسی از 6 دانشگاه کشور به روش نمونه گیری غیر احتمالی به شیوه در دسترس (سهل الوصول) انتخاب شدند. روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع پیمایشی و ابزار پژوهش نیز پرسشنامه محقق ساخته بود. یافته های مربوط به آمار توصیفی (میانگین مولفه ها) نشان دهد که استادان خواستار وضعیت نیمه متمرکز در تصمیم گیری های مربوط به مولفه های محتوا، هدف، ارزشیابی، زمان و فضا هستند. همچنین آنان وضعیت عدم تمرکز تصمیم گیری در چهار مولفه یادگیری، روش های تدریس، گروه بندی، منابع و ابزار یادگیری را می طلبند. میانگین نمرات نظرات متخصصین برنامه درسی نشان داد که آنها خواهان وضعیت نیمه متمرکز در تصمیم گیری در مولفه هدف و محتوا، ارزشیابی و زمان و خواستار وضعیت عدم تمرکز در مولفه های فعالیت های یادگیری و روش تدریس، گروه بندی، منابع و ابزار و فضا بودند. همچنین نتایج مربوط به آمار استنباطی (روش آنالیز واریانس چند متغیره) نشان داد که میان نظرات استادان دانشکده های مختلف و استادان با مرتبه علمی متفاوت از لحاظ دیدگاه نسبت به وضعیت مطلوب تصمیم گیری در برنامه درسی دانشگاهی تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین نتایج مربوط به آزمون t نمایانگر این است که بین نظرات متخصصان برنامه درسی و اعضای هیات علمی تفاوت معناداری مشاهده شد، بدین صورت که متخصصان برنامه درسی خواهان وضعیت عدم تمرکز بیشتری در تصمیم گیری ها بودند. بنابراین پیشنهاد می شود اختیارات بیشتری به دانشگاه ها پیرامون طراحی برنامه درسی، داده شود.

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر یزد بود. روش این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با گروه گواه و جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر یزد است. جامعه آماری در این پژوهش همه دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهر یزد (8100 نفر) را در بر می گیرد که در سال تحصیلی 90-89 در آموزشگاه های دولتی مشغول به تحصیل بودند. نمونه مورد نظر پژوهش، 30 نفر از دانش آموزان بودند که شیوه انتخاب آنها به صورت تصادفی خوشه ای بود. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، آزمون هوش کتل، پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و برای سنجش پیشرفت تحصیلی از میانگین نمرات کسب شده دانش آموزان در آزمون ها بود. گروه آزمایش طی 12 جلسه تحت آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان قرار گرفتند، در حالی که گروه گواه هیچ گونه مداخله ای را دریافت نکردند. آزمون ها شامل کلیه درس ها برای سنجش پیشرفت تحصیلی طی 3 مرحله (پیش آزمون، آزمون، پس آزمون) از دانش آموزان گرفته شد. نتایج به دست آمده از تحلیل کوواریانس نشان داد که بین میانگین نمرات آزمون های گرفته شده از دانش آموزان در مرحله آزمون و پس آزمون، آزمودنی های گروه آزمایش و گواه، تفاوت معناداری وجود داشت. (P=0.01)

با توجه به اهمیت آموزش و نقش تعیین کننده آن در ارتقای سطح کیفی دانشگاه، این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر افزایش کیفیت آموزشی دوره های کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد واحد رودهن انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی با رویکرد پیمایشی است و جامعه آماری آن شامل کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد واحد رودهن به تعداد 255 نفر در سال 88 - 89 می شود. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان به تعداد 152 نفر تعیین شد و روش نمونه گیری به صورت تصادفی طبقه ای بود. به منظور گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته تدوین گردید که شامل 27 گویه 5 گزینه ای در مقیاس لیکرت است و ضریب پایایی آن با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0.78 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان دادند که عواملی مانند تجهیز کلاس ها به تکنولوژی نوین، انجام پژوهش، تغییر محتوای آموزشی، تدریس استادان و توسعه حرفه ای آنان، همگی به میزان نسبتا زیادی در افزایش کیفیت آموزشی دوره های کارشناسی ارشد موثر هستند. پژوهش حاضر حاکی از آن است که برخی از این عوامل عبارتند از: شیوه تدریس استادان، آموزش و پژوهش، تکنولوژی های نوین و توسعه حرفه ای استادان. روشن است که تنها شناسایی این عوامل کافی نیست، بلکه باید به سازماندهی آنها با توجه به تشخیص وضعیتشان در کیفیت آموزش دانشگاهی نیز توجه نمود.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین انواع و مدت زمان استفاده از بازی های رایانه ای و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس دولتی دوره راهنمایی ناحیه 2 شهر کرمان و توصیفی از نوع همبستگی است. تعداد 10289 دانش آموز جامعه آماری را تشکیل می دهند که حجم نمونه شامل 453 نفر است که از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. برای گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته به کار رفت که پایایی آن با استفاده از روش باز آزمایی و آلفای کرانباخ به ترتیب 0.85 و 0.81 مورد تایید قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزارspss ، جداول توصیفی، آزمون ANOVA، آزمون کای دو و ضریب همبستگی پیرسون مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که دانش آموزان قوی، بازی های ماجرایی را در اولویت قرار داده اند و دانش آموزان متوسط و ضعیف، بازی های جنگی را ترجیح می دهند. بیشترین نوع بازی انجام شده توسط دانش آموزان، بازی های ماجرایی است. پسران بیشتر بازی های جنگی و ورزشی را انتخاب می کنند و دختران بازی های ماجرایی را می پسندند. بین مدت زمان استفاده از بازی ها و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری وجود ندارد (P>0.05) اما میان نوع بازی های رایانه ای و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد مهمترین معیار انتخاب .(P<0.05)  بازی ها نظر شخصی فرد و هیجان موجود در بازی ها است و میان این معیارها و انتخاب نوع بازی رابطه معناداری وجود دارد (P<0.05). گرایش دانش آموزان قوی به بازی های رایانه ای کم ولی گرایش دانش آموزان متوسط و ضعیف به بازی های رایانه ای زیاد است.

هدف از انجام این پژوهش مطالعه تاثیر فراشناخت و رویکردهای آن نسبت به قابلیت های حل مساله ریاضی در دانش آموزان دوره اول متوسطه در شهر یزد بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پایه اول مقطع متوسطه شهر یزد را شامل می شود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، 120 دانش آموز در سال اول آموزش متوسطه در دو گروه آزمون (آزمایش) و کنترل انتخاب شدند که نیمی از آنها دختر و نیم دیگر پسر بودند. گروه آزمایش در دوره آموزش راهبردهای فراشناختی شرکت کرد. برنامه درسی گروه آزمایش شامل آموزش 6 هفته ای و هر هفته 4 ساعت روش های فراشناختی بود. قبل از شروع این دوره، پیش آزمونی برای کل دانش آموزان 120 نفر یک آزمون 14 سوالی متناسب با اهداف تحصیلی در زمینه ریاضی در سال اول متوسطه و سال های پیش از آن (راهنمایی) اجرا شد. به عبارت دیگر، آزمون تشخیصی جهت سنجش پیش نیاز انجام شد که همین آزمون دوباره در مرحله پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از آزمون t-test نشان داد که بین پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش تفاوت معناداری از لحاظ آماری وجود دارد. به این معنی که میانگین نمره های گروهی که در دوره فراشناخت شرکت کرده بودند به طور معناداری بیشتر از میانگین گروه کنترل بود. (P<0.05). همچنین مقایسه بین دانش آموزان دختر و پسر و میانگین نمره های آنها نشان داد که آموزش فراشناخت برای هر دو گروه دارای تاثیری یکسانی بوده است و تفاوت معناداری مشاهده نشد. (P>0.05) در مجموع، این مطالعه نشان می دهد که آموزش فراشناخت و رویکردهای آن بر قابلیت حل مساله دانش آموزان دارای تاثیر مثبتی است و این فعالیت های فراشناختی باعث ترغیب و تشویق دانش آموزان به یادگیری ریاضی می شود.