علوم باغبانی ایران
سال:1397 | دوره:49 | شماره:3 |تعداد مقالات:21

پونه سا (Nepeta) از بزرگ ترین جنس های تیره نعنا بوده و ایران از خواستگاه های اصلی آن است. در مورد بررسی فعالیت های زیستی متابولیت های ثانویه جنس پونه سا، گزارشات متعددی وجود دارد که نشان دهنده اهمیت این جنس است. در این پژوهش، کمیت و کیفیت اسانس 12 توده از گونه های ایرانی پونه سا، N. cataria، N. menthoides و N. crassifolia، کشت شده در منطقه غرب تهران، مطالعه شد. همچنین، کارآمدی اجزای اسانس، در بررسی روابط درون و بین گونه ها ارزیابی شد. اندام های گیاهی در مرحله گل دهی کامل، برداشت شده و پس از خشک شدن در سایه، به روش تقطیر با آب، اسانس گیری شدند. بررسی کمی و کیفی اجزای اسانس، به ترتیب با استفاده از دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. به منظور تعیین نقش هر یک از اجزای اسانس در تنوع درون و بین گونه ای، از روش تجزیه به مؤلفه های اصلی استفاده شد. بیشترین بازده اسانس به توده مرکزی از گونه N. cataria (5/2 %) تعلق گرفت. در گونه N. cataria، نپتالاکتون II (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون)، در گونه N. menthoides، دو جزء 1، 8- سینئول و نپتالاکتون II و در N. crassifolia، سه جزء نپتالاکتون I (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 1، 8- سینئول و نپتالاکتون II، ترکیب(های) غالب اسانس را تشکیل دادند. گونه های N. crassifolia و N. cataria به ترتیب از نظر میزان نپتالاکتون I و II، جایگاه های اول را به خود اختصاص دادند. از نظر میزان کل نپتالاکتون در اسانس، گونه N. cataria (1/99-8/97%) رتبه اول را داشت. همچنین، نتایج، کارآمدی اجزای اسانس در تمایز گونه ها و تعیین روابط درون و بین گونه ها را به اثبات رساند. در این پژوهش، بر اساس اجزای اسانس، گونه های N. crassifolia و N. cataria در یک گروه مجزا از گونه N. menthoides قرار گرفتند.

به منظور بررسی اثر تنش کم آبی بر عملکرد ماده خشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمع آوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری نرمال (آبیاری تا گلدهی کامل)، قطع آبیاری در مرحله رویشی و قطع آبیاری در مرحله گلدهی، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که واکنش اکوتیپ های مختلف به تیمارهای اعمال شده، از نظر درصد اسانس، میزان ماده خشک، کلروفیل، کاروتن، پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز متفاوت بود. بین درصد اسانس و ماده خشک با کلروفیل، کاروتن، پرولین و میزان فعالیت آنزیم های اندازه گیری شده، همبستگی معنی داری مشاهده نگردید. بیشترین عملکرد ماده خشک (27/17 گرم به ازای تک بوته) در اکوتیپ خانه میران بالا، تحت آبیاری نرمال و بیشترین درصد اسانس (2/6 درصد) در اکوتیپ ملایر 2، تحت تیمار قطع آبیاری در مرحله رویشی، مشاهده گردید. اکوتیپ اراک، دارای بیشترین عملکرد اسانس، در هر دو شرایط تنش آبی بود.

این پژوهش با هدف بررسی روابط بین صفات ریشه با عملکرد دانه در توده های شنبلیله انجام شد. تعداد 15 توده شنبلیله در دو محیط رطوبتی (عدم تنش و تنش خشکی)، در قالب طرح کاملاً تصادفی در سیستم لایسیمتر در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس، مورد بررسی قرار گرفت. تنش کم آبی بر روی تمام صفات، به جز درصد ریشه، به اندام هوایی و تعداد شاخه های جانبی ریشه تأثیر معنی داری داشت. میانگین عملکرد دانه از 71/2 گرم در بوته (شرایط عدم تنش) به 19/1 گرم در بوته (تنش خشکی) کاهش 56 درصدی داشت. ضرایب تنوع ژنتیکی صفات از 12/8 تا 59/50 درصد متغیر بود که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی گسترده در مواد ژنتیکی مورد بررسی بود. نتایج نمودارهای بای پلات نشان داد که دو مؤلفه اصلی، به ترتیب در شرایط عدم تنش و تنش خشکی، 64 و 80 درصد تغییرات داده ها را توجیه کردند. همچنین بر اساس این نمودارها، در هر دو شرایط رطوبتی، صفات کارایی تعرق، عملکرد دانه، طول ریشه و وزن خشک ریشه، همبستگی مثبت و بالایی با هم داشتند. توده تیرانچی و شیراز، بهترین توده ها در هر دو شرایط رطوبتی از نظر اکثر صفات، به ویژه عملکرد دانه، بودند.

کاربرد فراوان نهاده های شیمیایی، در مزارع تولید سبزی و صیفی و عرضه سریع این محصولات به بازار (بدون در نظر گرفتن مدت زمان لازم، برای کاهش غلظت یا تجزیه مواد شیمیایی)، ضرورت مدیریت تغذیه مناسب را در سیستم کشت این محصولات، بیش از پیش آشکار می کند. این مطالعه به منظور بررسی اثر مدیریت تغذیه، بر میزان تجمع نیترات و سایر پارامترهای کیفی گیاه کرفس انجام گرفت. تیمارهای مورد مطالعه شامل تغذیه نیتروژن معدنی (اوره با مقادیر 300، 423، 700 و نیترات آمونیوم با مقدار 560 کیلوگرم در هکتار)، و آلی (ورمی کمپوست 20 کیلوگرم در 8/7 متر مربع و کمپوست 10 کیلوگرم در 8/7 متر مربع در ترکیب با مایه تلقیح قارچ زیستی تریکودرما) و شاهد بود. بعد از برداشت محصول، عملکرد گیاه در واحد سطح، تعداد ساقه، ارتفاع گیاه، میزان مواد معدنی (سدیم، پتاسیم و فسفر) و میزان نیترات اندازه گیری شد و پس از نگهداری کرفس تازه برش یافته در سردخانه با دمای 1± درجه سانتی گراد به مدت 4 هفته، درصد کاهش وزن، مقدار ویتامین ث، میزان مواد جامد محلول کل و مقدار اسید قابل تیتراسیون کل، هر هفته مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که در تیمارهای آلی، میزان مواد معدنی، ویتامین ث، مواد جامد محلول کل بیشتر بوده، اما میزان عملکرد، تعداد ساقه در گیاه، نیترات و کاهش وزن کمتری در مقایسه با تیمار های معدنی داشتند. با اینکه کاربرد تیمارهای آلی، موجب کاهش ارزش اقتصادی محصول می شوند؛ اما می توانند باعث ایجاد مزه بهتر، ایمنی و پذیرش محصول توسط مصرف کننده شوند.

کاربرد گیاهان بومی و دارویی در منظر شهری، با نیاز آبی کم و نیاز به مراقبت کمتر و همچنین گونه هایی با پتانسیل و ارزش زینتی بالا، در حال افزایش می باشد. در این تحقیق نیز قابلیت کشت گونه های آویشن Thymus kotschyanus، T. sepyllum، T. fedtschenkoi، T. vulgaris، T. daenensis و T. pubescence در فضای سبز طی 2 سال مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه های Thymus kotschyanus، T. sepyllum و T. fedtschenkoi بیشترین پذیرش و گونه های T. pubescence و T. daenensis کمترین پذیرش را از لحاظ زیبایی در مرحله رشد رویشی و زایشی، در بین مردم داشتند. همچنین، گونه T. kotschyanus به دلیل گلدهی زودهنگام در بهار، طول دوره گلدهی بیشتری نسبت به سایر گونه ها، به خصوص گونه های دیرگل T. sepyllum و T. daenensis داشت. بیشترین سطح پوشش، تعداد گل آذین و تعداد گل در گل آذین نیز در گونه های T. sepyllum وT. kotschyanus مشاهده شد. گونه های T. sepyllum و T. vulgaris طویل ترین گل آذین ها را به خود اختصاص دادند؛ ولی اندازه گل های این گونه ها خیلی کوچک تر از سایرین بود. بزرگ ترین گل و قطر گل آذین در گونه های T. daenensis و T. pubescenceمشاهده شد. در کل، گونه های مورد مطالعه دارای صفات ارزشمند جهت معرفی به فضای سبز هستند؛ ولی گونه های T. kotschyanus و T. sepyllum، به ترتیب مناسب ترین گونه ها جهت معرفی به عنوان گیاهان پوششی در فضای سبز هستند.

کشت ریشه های مویین، روش مؤثری برای تولید متابولیت های ثانویه گیاهی می باشد؛ زیرا ریشه های مویین از پایداری ژنتیکی و بیولوژیکی برخوردار بوده و قادر به تولید متابولیت ها، در زمان کوتاه و بدون نیاز به هورمون می باشند. کاسنی، از جمله گیاهان دارویی ارزشمند بوده و شامل ترکیبات دارویی مهمی می باشد. در این تحقیق، القای ریشه های مویین، توسطاگروباکتریوم رایزوژنز سویه A4 انجام شد. در آزمایش اول، تأثیر نوع و سن ریزنمونه و مدت هم کشتی، بر کارایی القای ریشه های مویین بررسی شد. در آزمایش دوم، تأثیر سه نوع محیط کشت مختلف (موراشیک و اسکوگ جامد، مایع و 2/1 غلظت مایع) بر میزان رشد و تولید زیست توده در ریشه های مویین بررسی شد. در آزمایش سوم، تأثیر نوع و سن ریزنمونه، بر میزان فنل کل بررسی گردید؛ همچنین در آزمایش چهارم، تأثیر غلظت های مختلف نفتالین استیک اسید (5/1 و 1، 5/0، 0 میلی گرم در لیتر) و ساکارز (6 و 5، 4، 3 درصد)، بر میزان تجمع زیست توده بررسی شد. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین درصد القای ریشه های مویین (60 درصد) و تعداد ریشه (61/11 ریشه در هر ریزنمونه) در ریزنمونه های کوتیلدون 5 روزه، به دست آمد. همچنین محیط کشت 2/1 غلظت، بهترین محیط کشت برای رشد ریشه های مویین بود و بیشترین میزان فنل کل، در ریشه های مویین حاصل از برگ 28 روزه حاصل شد. همچنین محیط کشت حاوی ترکیب 5/0 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید و 3 درصد ساکارز، بهترین تأثیر را در تجمع زیست توده نشان دادند.

در این پژوهش، تأثیر نمک آسکوربات کلسیم بر انبارمانی میوه گوجه فرنگی (برداشت شده در مرحله شکست رنگی)، طی 40 روز، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور زمان انبارمانی در 4 سطح و تیمار آسکوربات کلسیم، در 3 سطح (غلظت های صفر، 25/0 و 5/0 درصد) و 3 تکرار به اجرا درآمد. میوه ها به مدت 10 دقیقه در غلظت های مذکور غوطه ور شده و پس از خشک شدن، به سردخانه با دمای 2± 13 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 5± 90% انتقال یافته و در دوره های 10، 20، 30 و 40 روز نگهداری در سردخانه، میزان سفتی، اسیدیته قابل-تیتراسیون، مواد جامد محلول، pH، کاروتنوئید ها، ویتامین ث، کاهش وزن، فعالیت آنزیم های پلی گالاکتروناز و پکتین متیل استراز، میزان کلسیم و شاخص های l*، a* رنگ، اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که طی انبارمانی، سفتی میوه در غلظت 5/0 درصد آسکوربات کلسیم، کاهش کمتری (13 درصد) نسبت به میوه های شاهد نشان داد و غلظت های 25/0 و 5/0 درصد این ترکیب، میزان کلسیم را به ترتیب 20 و 23 درصد نسبت به میوه های شاهد، افزایش دادند. همچنین، شاخص رنگ L* در هر دو غلظت آسکوربات کلسیم 3 درصد و فعالیت آنزیم پکتین متیل استراز 29 درصد نسبت به شاهد، کاهش داشت. مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، pH، ویتامین ث، میزان کارتنوئید ها، کاهش وزن، فعالیت آنزیم پلی گالاکتروناز و شاخص های رنگ a*، b* و کروما تحت تأثیر آسکوربات کلسیم قرار نگرفت و زمان انبارمانی بر تمام صفات مورد بررسی، به جز اسیدیته قابل تیتراسیون، مؤثر واقع شد. نتایج این تحقیق نشان داد که آسکوربات کلسیم، توانایی حفظ سفتی و کیفیت میوه گوجه فرنگی را با افزایش میزان کلسیم میوه و کاهش فعالیت آنزیم پکتین متیل استراز، طی انبارمانی، دارد و می توان از آن جهت حفظ کیفیت میوه گوجه فرنگی در دوره پس از برداشت بهره برد.

انگور بیدانه سفید، یکی از ارقام غالب مورد کشت در استان آذربایجان غربی است. به دلیل تولید زیاد این محصول و میان رس بودن میوه، هر سال مشکلات زیادی از لحاظ بازاریابی ایجاد می شود. بر این اساس لازم است از ارقام تجاری با عملکرد و کیفیت مناسب و زودرس برای توسعه باغات جدید و یا جایگزین استفاده شود. به منظور بررسی سازگاری و مقایسه صفات میوه ارقام انگور ایرانی (بیدانه سفید قزوین و خلیلی سفید) با ارقام خارجی (Thompson seedless, Ruby seedless, Black seedless, Perlette, Flame seedless, Fiesta)، این پژوهش به مدت سه سال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی RCBD با 4 تکرار، در ایستگاه کهریز ارومیه به اجرا درآمد. نهال ها به صورت سیستم کوردون دوطرفه تربیت شدند. در مراحل فنولوژیکی، صفات عملکرد، طول، عرض و وزن خوشه و حبه، میزان قند، اسید و pH آب میوه و میزان بروز ناهنجاری-های شات بری و نکروز چوب خوشه و زمان مراحل فنولوژیکی اندازه گیری و ثبت شدند. سال و رقم، اثر معنی داری روی اغلب صفات داشتند. بیشترین عملکرد در خلیلی سفید وجود داشت و پس از آن ارقام تامسون، فلیم و فیستا، به ترتیب بیشترین عملکرد را داشتند. بیشترین وزن خوشه و حبه نیز در ارقام فیستا و رابی سیدلس به دست آمد. انگور بیدانه سفید، بیشترین مقدار قند میوه را داشت. انگور پرلت، بسیار مستعد برای تولید شات بری در مقایسه با ارقام دیگر بود. بر اساس نتایج به دست آمده، انگور تامسون سیدلس، به واسطه زودرس بودن، عملکرد پایدار و بالا و بازارپسندی مطلوب به عنوان رقم برتر و سازگار برای منطقه ارومیه معرفی می گردد.

به منظور مطالعه پاسخ های مورفولوژیک و فیزیولوژیک برخی ترکیب های پیوندی زیتون، آزمایش گلدانی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی، با شش ترکیب پیوندی زیتون، در شرایط گلخانه، در محل دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی 1394-1395 انجام شد. آزمایش اول شامل سه تیمار شاهد (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه)، تنش آبی (رطوبت خاک در حد نقطه پژمردگی) و بازیابی (آبیاری مجدد) با چهار تکرار بوده است، که صفات فیزیولوژیک شامل محتوای نسبی آب، شاخص پایداری غشاء سلولی، وزن خشک برگ و نسبت وزن اشباع به وزن خشک برگ مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش دوم که شامل دو تیمار شاهد (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه) و تنش آبی (رطوبت خاک در حد نقطه پژمردگی) بوده است؛ برخی صفات مورفولوژیک شامل تعداد شاخه های جانبی، سطح برگ، رشد شاخه اصلی، طول بلندترین ریشه و وزن تر و خشک ریشه اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که پایه های مورد مطالعه، بر تمامی صفات مورد بررسی در آزمایش اول اثر معنی داری داشته اند. در آزمایش دوم، پایه کرونائیکی، دارای بیشترین سطح برگ، رشد شاخه اصلی، وزن خشک ریشه و طول بلندترین ریشه بوده است؛ در حالی که پایه آربکین، بیشترین تعداد شاخه های جانبی را به خود اختصاص داد. در بین ترکیب های پیوندی مورد مطالعه، ترکیب پیوندی ’ کرونائیکی بر کنسروالیا‘ عملکرد بهتری از سایر ترکیب های پیوندی، در شرایط تنش داشته است و می تواند مورد توجه بیشتری قرار گیرد. اگرچه و با توجه به گلدانی بودن، این پژوهش نمی تواند نتایج کاربردی قابل ارائه در کشور و مخصوصاً در مناطقی که همراه با تنش خشکی و همچنین سرمای زمستانه شدید است را بیان نماید؛ بنابراین نیاز به پژوهش های تکمیلی در شرایط مزرعه، با اندازه گیری صفات مرتبط با این تنش ها می باشد، تا بتوان در چنین شرایطی راه کار عملی در توصیه عمل پیوند، برای باغ های زیتون را ارائه نمود.

ازن (O3) یکی از آلاینده های مهم موجود در جو پایینی زمین است که در حضور انرژی خورشید و از مواد فرار و اکسید نیتروژن حاصل از دود کارخانه ها و ماشین ها تولید می شود. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر آلودگی ازن بر رشد و برخی از ویژگی های مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی توت فرنگی انجام شد. بدین منظور از رقم آروماس (مناسب کشت در شرایط مزرعه ) و رقم سلوا (مناسب کشت در شرایط گلخانه)، به ترتیب به عنوان ارقام تجاری مقاوم و حساس به تنش های محیطی استفاده شد. گیاهان به صورت کشت گلدانی و در فضای بسته، در گلخانه تحت تنش ازن کوتاه مدت سه روزه با سه غلظت صفر (هوای دارای ازن طبیعی به عنوان شاهد)، 50 و100 میلی گرم در متر مکعب قرار گرفتند. نتایج نشان داد که گیاهان تیمار شده، علائم آسیب ازن از جمله نقاط کلروزه در برگ ها، کاهش کلروفیل a، b و کلروفیل کل، کاهش کربوهیدرات محلول و افزایش وزن خشک، درصد ماده خشک، ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و محتوای پرولین را نشان دادند. در رقم سلوا، پس از پایان دوره تنش و شروع رشد جدید، برخی ناهنجاری های مورفولوژیک نیز در گل های تولید شده مشاهده شد. با توجه به آسیب کمتر رقم آروماس طی تنش، دوره رشد بعدی پس از برطرف شدن تنش، توانایی در بالا بردن ظرفیت آنتی اکسیدانی کل و محتوای پرولین در مقابله با تنش 50 و 100 میلی گرم بر متر مکعب ازن، به نظر می رسد این رقم نسبت به رقم سلوا در برابر این نوع تنش می تواند تحمل بیشتری از خود نشان دهد.

گیاهان دارویی منابع ارزشمند آنتی اکسیدان های طبیعی از قبیل برخی ترپنوئیدها و ترکیبات فنلی هستند و دارای پتانسیل بالا به عنوان جایگزینی مناسب برای آنتی اکسیدان های سنتزی در کاهش استرس اکسیداتیو می باشند. دمنوش نعناع-فلفلی (Mentha piperita) یکی از غنی ترین منابع آنتی اکسیدان در دنیا به شمار می آید. با استفاده از کم آبی می توان خاصیت آنتی اکسیدانی این گیاه را تغییر داد. در این پژوهش، گیاهان نعناع فلفلی به مدت چهار ماه در معرض سه سطح آبیاری (شاهد، تنش ملایم و شدید به ترتیب100، 75 و 50 درصد ظرفیت زارعی) قرار گرفتند. هر دو سطح تنش کم آبی، باعث کاهش معنی دار ارتفاع بوته، وزن تر و خشک برگ و طول و عرض برگ شد. همچنین در اثر تنش کم آبی، مقدار ترکیب-های فنولیک، میزان متابولیت های ثانویه (فنل کل و فلاونوئید کل) و پتانسیل آنتی اکسیدانی نعناع فلفلی به صورت معنی داری افزایش یافت. در بین دو سطح تنش مورد استفاده، تنش شدید تأثیر بیشتری را نشان داد. برخی از ترکیب های فنولیک مانند کوئرستین، کومارین و لوتئولین فقط در شرایط تنش کم آبی شناسایی گردیدند. همچنین تنش کم آبی تغییر مقادیر برخی اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب غیر اشباع را به دنبال داشت. درکل تنش کم آبی منجر به افزایش پتانسیل آنتی اکسیدانی عصاره آبی و برخی ترکیب های فعال زیستی نعناع فلفلی گردید.

شوری، عامل بسیار مهمی در محدود نمودن تولید محصولات کشاورزی در بیشتر کشورهاست. امروزه با استفاده از تکنیک پیوند، توانسته اند بر مشکل شوری آب و خاک در تولید سبزی ها فائق آمده و محصولاتی با کیفیت بالاتر تولید کنند. در این تحقیق، گیاهان هندوانه رقم چارلستون گری روی پایه های هیبرید کدوی شینتوزا، کدوی مسمایی، کدوی قلیانی، هندوانه ابوجهل، هندوانه توده محلی کرمانشاه و توده محلی همدان به روش حفره ای پیوند شده و در گلخانه و مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان، در سال 1395 پرورش داده شدند. گیاهان پیوندی و غیر پیوندی (شاهد) از نظر برخی صفات رویشی و بیوشیمیایی تحت سطوح شوری 0، 30 و 60 میلی مولار کلرید سدیم با هم مقایسه شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که بین هر سه سطح تیمار شوری، از لحاظ آماری تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد از لحاظ مقادیر کاروتنویید برگ وجود داشت. در این پژوهش برخی از صفات رویشی همچون طول شاخه اصلی (220 سانتی-متر، وزن تر ساقه (420 گرم) و وزن تر ریشه (30 گرم) در گیاهان پیوندی با پایه شینتوزا در هر سه تیمار شوری بیشتر از گیاهان غیر پیوندی که به ترتیب 102 سانتی متر، 225 گرم و 10 گرم بود. همچنین بیشترین (28467 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (10496 کیلوگرم در هکتار) عملکرد کل میوه به ترتیب مربوط به هندوانه پیوندی روی پایه شینتوزا و گیاهان شاهد بود. همچنین پایه های شینتوزا، کدوی قلیانی، هندوانه همدان و کرمانشاه از لحاظ عملکرد کل در یک گروه آماری قرار داشتند. بنابراین پایه شینتوزا به عنوان پایه مناسبی جهت پیوند هندوانه رقم چارلستون گری تحت شرایط تنش شوری مشخص شد.

به منظور ارزیابی اثر تغییر شیوه آبیاری جویچه ای به قطره ای، بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی انگور بیدانه سفید، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و در طی سال های زراعی 94-93 و 95-94 روی تاک های 14 ساله اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: آبیاری جویچه ای1 (I1)، قطره ای به همراه جویچه ای (2I)، بابلر (3I)، قطره ای1 (4I)، ترکیب قطره ای سطحی و زیر سطحی (I5)، قطره ای2 (I6)، قطره ای3 (I7) و جویچه ای2 (I8) بودند. نتایج نشان داد که کلروفیل کل در تیمارهای قطره ای کاهش و اسید آمینه پرولین و گلایسین بتائین افزایش یافت. تیمار قطره ای1 (I4) بیشترین غلظت کربوهیدرات های محلول برگ و از طرفی پایداری غشای کمتری داشت. از نظر عملکرد، تیمارهای جویچه ای2، قطره ای2 (I6) و قطره ای3 (I7)، به ترتیب با 43، 31 و 28 تن در هکتار، بیشترین عملکرد محصول را به خود اختصاص داده بودند. همچنین تیمار قطره ای3 I7 با 2/1 گرم بیشترین وزن حبه را داشت. از نظر کارایی مصرف آب، (WUE)، تیمار قطره ای2 (I6) با 3/10 کیلوگرم انگور بر مترمکعب آب، مصرف آب بهینه تری نسبت به سایر تیمارهای آبیاری به ویژه جویچه ای1 و جویچه ای2 داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که تغییر شیوه آبیاری جویچه ای1 به قطره ای، باعث اعمال تنش خشکی در تاک های مسن می گردد؛ اما عملکرد کاهش نمی یابد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی با نانو کلات، بر روی مقاومت به تنش خشکی و همچنین صفات کمی و کیفی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی، با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد ظرفیت زراعی و آبیاری به میزان 30 و 60 درصد ظرفیت زراعی) و محلول پاشی با نانو کلات روی در دو سطح (محلول پاشی و عدم محلول پاشی) بود. نتایج نشان دادند که با افزایش شدت تنش خشکی، ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بوته به صورت معنی داری کاهش پیدا کرد، و محلول پاشی با روی، سبب افزایش این صفات گردید. کاربرد روی، توانسته میزان کلروفیل a را افزایش دهد و بیشترین مقدار کلروفیل کل (85/0 میلی گرم در گرم برگ تازه) از گیاهان رشدکرده در شرایط بدون تنش به دست آمد. بیشترین درصد اسانس (53/1 درصد) نیز از گیاهان تحت تیمار تنش 60 درصد ظرفیت زراعی + محلول پاشی با روی استحصال گردید. چهار ترکیب اصلی اسانس؛ لیمونن، وربنون، نرال و سیترال بود که بیشترین مقدار لیمونن (72/30 درصد)، وربنون (72/33 درصد) و نرال (37/7 درصد) از گیاهان تحت تأثیر تنش 60 درصد ظرفیت مزرعه حاصل شد، مقدار سه ترکیب لیمونن، وربنون و نرال، در شرایط کاربرد روی، نسبت به حالت بدون محلول پاشی با روی، افزایش معنی داری یافتند.

تأثیر همزیستی 3 گونه قارچ میکوریزا آربوسکولار (AMF) از جنس Glomus، در دو ترکیب دوتایی و سه تایی بر ویژگی های رشد، غلظت کلروفیل، تبادلات گازی، فلورسانس کلروفیل و فعالیت چند آنزیم آنتی اکسیدان در نارنج سه برگچه ای (Poncirus trifoliate L. )، تحت تنش شوری مطالعه شد. دانهال های 40 روزه نارنج سه برگچه ای، به گلدان های حاوی G. intraradices×G. mosseae و G. hoi×G. intraradices×G. mosseae و بدون قارچ همزیست (شاهد) منتقل شدند. بعد از 175روز، دانهال ها به مدت 45 روز در معرض غلظت های صفر (شاهد)، 35 و 70 میلی مولار کلریدسدیم قرار گرفتند. در دانهال های کلونیزه شده تحت تنش شوری در مقایسه با دانهال های کلونیزه نشده تحت تنش شوری، به ویژه با ترکیب سه-تایی، میزان کلونیزاسیون، وزن خشک شاخه و ریشه، تعداد برگ، ارتفاع، تعرق و راندمان فتوشیمیایی (حداکثر بازده کوانتومی در وضعیت سازگاری به تاریکی "Fv/Fm") ارتقاء یافت. تلقیح دانهال ها با میکوریزا، در شرایط شوری، خصوصاً استفاده از ترکیب سه قارچ، منجر به افزایش در فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان (کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز) در مقایسه با شاهد گردید. به طور کلی، AMF توانست دانهال ها را در برابر شوری، از طریق افزایش رشد و کاهش آسیب اکسیداتیو، کمک کند.

کمبود عناصر ریز مغذی یکی از عوامل اصلی کاهش عملکرد کمی و کیفی میوه مرکبات می باشد. این پژوهش برای بررسی اثر تیمارهای قبل از برداشت سولفات روی و سولفات منگنز بر کمیت و کیفیت میوه پرتقال نافی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل سولفات روی در چهار سطح صفر، 2، 4 و 6 گرم در لیتر و سولفات منگنز در چهارسطح صفر، 1، 2 و 4 گرم در لیتر بودند که طی دو مرحله ( 15روز قبل از تمام گل و 15روز بعد از تمام گل) اعمال شدند. نتایج نشان داد هر دو نوع کود مورد استفاده، کیفیت میوه پرتقال را در زمان برداشت، در مقایسه با شاهد بهبود بخشیدند. به طوری که در درختان محلول پاشی شده، تعداد میوه، طول و قطر میوه، وزن میوه، حجم آب میوه، مواد جامد محلول و ویتامین ث بیشتر از درختان شاهد بود. در اغلب صفات مورد ارزیابی، مؤثرترین تیمارها، غلظت 4 گرم در لیتر سولفات روی + 1 گرم درلیتر سولفات منگنز بود. هم چنین نتایج اثر متقابل نشان داد که در اغلب صفات مورد بررسی، تیمارهای ترکیبی 4 گرم سولفات روی + 1 گرم سولفات منگنز، 6 گرم سولفات روی + 1 گرم سولفات منگنز و 6 گرم سولفات روی + 4 گرم سولفات منگنز، نتایج بهتری نشان دادند. به طورکلی می توان گفت که کاربرد کود سولفات روی و سولفات منگنز در مقایسه با شاهد توانستند کیفیت و کمیت میوه پرتقال را در زمان برداشت افزایش دهند.

آگاهی از تنوع ژنتیکی، پیش شرط اصلی و اولین گام در اصلاح گیاهان می باشد. در همین راستا، این پژوهش به بررسی تنوع ژنتیکی 20 رقم گل داوودی (. Chrysanthemum morifolium Ramat) با استفاده از نشانگر مولکولی SSR پرداخته است. نشانگرهای مورد استفاده، در مجموع توانستند 731 باند با اندازه 128 تا 404 جفت باز ایجاد کنند. تعداد باند در آغازگرهای مختلف، دامنه ای از 22 تا 96 عدد باند در ارقام مورد بررسی بود. میانگین تعداد آلل مؤثر برای 12 ترکیب آغازگری، 25/1 آلل بود که بیشترین تعداد آلل مؤثر در پنج آغازگر JH09، JH52، JH72، JH30 و JH47 با تعداد 2 آلل مشاهده شد. درصد چندشکلی باندها در ارقام، بالا (100 درصد) بود. PIC در ارقام مورد بررسی، از 26/0 تا50/0 متغیر و به ترتیب مربوط به آغازگر JH42و JH31بود. دندروگرام حاصل از تجزیه کلاستر ارقام در فاصله 61/0 ضریب تشابه، ارقام را در هفت خوشه اصلی قرار داد. تجزیه به مؤلفه های اصلی نشان داد که شش مؤلفه اول در مجموع بیش از 60 درصد از کل تغییرات را توجیه کردند. در مجموع، شش آغازگر JH09، JH11، JH52، JH72، JH30 و JH47 می توانند به عنوان آغازگرهای مفید و مطلوب برای تفکیک ژنوتیپ ها و ارقام گل داوودی معرفی شوند.

گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum Mill. ) گیاهی از تیره سیب زمینی سانان (Solanaceae) و دومین سبزی پرمصرف جهان است که ارزیابی عملکرد میوه و صفات مؤثر بر آن در گزینش رقم های مطلوب حائز اهمیت می باشد. به منظور بررسی روابط عملکرد، صفات مرتبط با عملکرد و کیفیت میوه در 83 رگه s3 گوجه فرنگی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنی داری برای رگه ها در تمام صفات مورد بررسی نشان داد. عملکرد میوه همبستگی مثبت و بسیار معنی داری با صفات متوسط تعداد و وزن میوه در هر رگه، طول و قطر میوه، ضخامت پریکارپ و اسید قابل تیتراسیون و همبستگی منفی و معنی داری با صفات تعداد روز تا رسیدگی 50 درصد میوه و شاخص رسیدگی داشت. تجزیه خوشه ای، رگه ها را در پنج گروه قرار داد و برای تمام صفات به جز میزان مواد جامد محلول، تفاوت بسیار معنی داری بین گروه ها وجود داشت. بر اساس مقایسه میانگین گروه های حاصل از تجزیه خوشه ای، رگه های گروه پنجم شامل 282، 269، 260، 280، 276، 244، 213، 247 و 412 زودرس و دارای مقادیر بالای صفات مرتبط با عملکرد میوه بودند. هم چنین بر اساس نمودارهای سه بعدی رسم شده، برخی از رگه ها دارای میزان اسید قابل تیتراسیون و نسبت طول به عرض میوه بالاتر و شاخص رسیدگی پایین تری نسبت به سایر رگه ها بودند و به دلیل خاصیت ماندگاری بالا، به عنوان رگه های مناسب جهت مصارف تازه خوری و فرآوری قابل توجه بوده و می توانند برای تولید هیبریدهای مطلوب استفاده شوند.

استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی، مشکلات زیست محیطی زیادی ایجاد کرده است؛ بنابراین به کارگیری ترکیبات ارگانیک و هیومیکی، مخصوصا فولویک اسید، در تولید محصولات باغی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به منظور بررسی تأثیر فولویک اسید بر صفات کیفی و آنتی اکسیدانی انگور رقم فخری سفید در چهار سطح صفر، 5/2، 5 و 10 گرم در لیتر به صورت محلول پاشی برگی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تاک ها به صورت خزنده سنتی پرورش یافته بودند. محلول پاشی تاک ها در سه مرحله 1-تشکیل میوه 2-ساچمه ای شدن حبه ها 3-زمان تغییر رنگ حبه ها انجام شد. پس از برداشت (با درجه بریکس 20)، ویژگی های کیفی و آنتی اکسیدانی میوه ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار 5/2 گرم در لیتر فولویک اسید به طور معنی داری مواد جامد محلول، ویتامین ث، قندهای محلول، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه ها، میزان کلروفیل و پتاسیم برگ را افزایش داد و تیمار 10 گرم در لیتر فولویک اسید، فقط باعث افزایش اسید قابل تیتراسیون میوه ها شد. با افزایش غلظت فولویک اسید، اثر آن بر صفات ارزیابی-شده کاهش یافت؛ به طوری که تیمار 10 گرم در لیتر، اثر معنی داری در بهبود کیفیت و ویژگی های آنتی اکسیدانی میوه نداشت. همچنین تیمار فولویک اسید بر فلاونوئید کل میوه، کارتنوئید، فسفر و نیتروژن برگ مؤثر نبود. به عنوان نتیجه نهائی، تیمار فولویک اسید اثر مهمی بر بهبود خواص کیفی و آنتی اکسیدانی انگور رقم فخری سفید داشت و غلظت 5/2 گرم در لیتر بر صفات تأثیر بیشتری داشت.

به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژی، عملکرد، عناصر و گالیک اسید در میوه سماق (Rhus coriaria L. ) تحت تأثیر کودهای دامی و شیمیایی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع اجرا شد. عامل کود دامی (M) در سه سطح 0 (شاهد)، 20 و 40 تن در هکتار و عامل کود شیمیایی (مخلوط نیتروژن، فسفر و پتاسیم) شامل N0P0K0، N50P25K25 و N100P50K50 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره، سوپر-فسفات تریپل و اکسیدپتاسیم بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود دامی × شیمیایی بر ارتفاع بوته و قطر تنه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. همچنین کود دامی بر تعداد و عرض برگ، عملکرد خوشه تر و خشک در سطح احتمال پنج درصد و بر طول و وزن برگ در سطح احتمال یک درصد اثر معنی داری داشت. اثر کود شیمیایی بر وزن برگ در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر کود دامی بر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و آهن در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات مورفولوژی نشان داد که بیشترین تعداد برگ، طول برگ، وزن برگ، عملکرد خوشه تر و عملکرد خوشه خشک، به ترتیب با میانگین های 44/683 عدد در هر گیاه، 25/37 سانتی متر، 9/1754 گرم در گیاه، 44/301 گرم در گیاه و 44/281 گرم در گیاه از مصرف 40 تن در هکتار کود دامی به دست آمد، بیشترین درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم، به ترتیب با میانگین های 9/1، 32/0 و 71/0 درصد از مصرف 40 تن در هکتار حاصل شد. بیشترین مقدار گالیک اسید از مصرف کود دامی 40 تن در هکتار با 74/0 میلی گرم در کیلوگرم میوه به دست آمد. نتایج نشان داد که سماق، گیاه کودپذیری بوده و با مصرف کود عملکرد میوه و گالیک اسید افزایش می یابد.

شوری، از تنش های محیطی است که تاثیر منفی بر جوانه زنی و استقرار گیاهان دارد؛ در نتیجه عملکرد کمی و کیفی را کاهش می دهد. بدین منظور، آزمایشی به صورت شوری در چهار سطح (1، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر) و پرایمینگ در شش سطح (بدون پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، آسکوربیک اسید 10 و 20 و هیومیک اسید 100 و 200 میلی لیتر در لیتر) در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار، در کرج انجام شد. نتایج نشان داد که میزان کلروفیل کل، پرولین، سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و پراکسیداز (POX)، به طور معنی داری تحت تاثیر پرایمینگ قرار دارند. در تیمار 20 میلی گرم در لیتر آسکوربیک اسید، میزان پرولین (24/32 میکرو گرم بر گرم)، کاتالاز (94/2 میکرو مول بر میلی گرم پروتئین) و سوپراکسید دیسموتاز (28/0واحد بر میلی گرم پروتئین) مشاهده شد. در تیمار هیومیک اسید 200 میلی لیتر در لیتر نیز، میزان کلروفیل 57/0 میلی گرم بر گرم وزن تر بود. تیمار 10 میلی گرم در لیتر آسکوربیک اسید در شرایط تنش 9 دسی زیمنس بر متر، بیشترین میزان پراکسیداز به میزان 34/5 واحد بر میلی گرم پروتئین را به خود اختصاص داد. در این آزمایش، تیمار هیدروپرایمینگ در تمامی صفات، راندمان قابل قبولی نداشت.