فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1388 | دوره:3 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

چربی تخم ماهیان همانند بافت عضلات آنها حاوی اسیدهای چرب غیراشباع می باشد. در این مطالعه به اندازه گیری انواع اسیدهای چرب در تخم تازه ماهی سفید و ماهی کفال طلایی و بررسی اثر فرآیند شور کردن، به عنوان یک روش عمل آوری جهت مصرف، برروی آنها پرداخته شده است. در عمل تخم های استحصالی از ماهیان، به دو گروه تقسیم شدند. از تخم تازه ماهیان سفید و کفال طلایی به عنوان گروه نخست، نمونه گیری صورت گرفته و ترکیب اسیدهای چرب آنها پس از استخراج چربی و متیله کردن، توسط دستگاه گاز- کروماتوگرافی تعیین گردید. تخم های گروه دوم نیز پس از قرار دادن در آب نمک اشباع به مدت 14 روز شور شدند سپس نمونه گیری انجام و برای تعیین میزان اسیدهای چرب به روش قبلی اقدام گردید. درصد چربی موجود در تخم تازه و شور ماهی سفید به ترتیب 5.80 و 2.83 درصد و در ماهی کفال طلایی به ترتیب 7.38 و 5.62 درصد برآورد گردید. نتایج نشان داد که مجموع اسیدهای چرب غیراشباع در تخم تازه ماهیان سفید و کفال طلایی به ترتیب 58.59 و 65.19 درصد و در تخم شورشده این ماهیان به ترتیب 45.72 و 65.61 درصد می باشد. همچنین نتایج نشان داد که شور کردن علاوه بر این که یک روش مناسب نگهداری است، با کاهش میزان چربی تخم ماهی، می تواند از بروز تاثیرات منفی به خصوص بر روی میزان اسیدهای چرب غیراشباع امگا-3 و امگا-6 جلوگیری نماید.

پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تاثیر آویزایم به عنوان یک مکمل آنزیمی بر رشد و بازماندگی ماهی های قزل آلای رنگین کمان تغذیه شده با جیره های غذایی حاوی آرد سویا انجام شد. اساس تنظیم جیره های آزمایشی در این تحقیق، جایگزینی به ترتیب 25، 50، 75 و 100 درصد پروتئین آرد ماهی با پروتئین آرد سویا و استفاده از مقادیر متفاوت مولتی آنزیم آویزایم با دوزهای صفر، 500 و 1000 پی پی ام در جیره ها بود. لازم به ذکر است از جیره حاوی آرد ماهی، به عنوان تنها منبع پروتئینی جیره که فاقد مکمل آنزیمی بود نیز به عنوان جیره شاهد آزمون استفاده شد. این پژوهش شامل 13 تیمار و با احتساب 3 تکرار برای هر تیمار، دارای 39 تکرار بوده است. بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزن 4.01±89.40 گرم و تراکم 30 عدد در هر حوضچه و نیرو به مدت 8 هفته با جیره های آزمایشی تغذیه شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که مولتی آنزیم آویزایم حاوی پروتئاز، زایلاناز و آمیلاز، کارایی مثبتی در برطرف نمودن اثرات منفی استفاده از آرد سویا در جیره غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان دارد و به تبع آن موجب بهبود شاخص های رشد و بقا این ماهی ها می گردد. نتایج این پژوهش نشان داد که می توان با اضافه نمودن 1000 پی پی ام مولتی آنزیم آویزایم به جیره های غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان، میزان آرد سویای موجود درجیره را می توان تا 39 درصد افزایش داد، بدون این که روی شاخص های رشد و بقای ماهی تاثیری منفی داشته باشد.

جهت بررسی تاثیر نوبت های غذادهی و اندازه رهاسازی بر رشد و ضریب تبدیل غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان در آب لب شور، ماهیانی با وزن های اولیه 10، 25 و40 گرم به صورت همزمان رهاسازی و در سه تیمار تناوب غذایی 2، 3 و 4 بار تغذیه در روز و هر یک با سه تکرار طی یک دوره 102 روزه پرورش یافتند. در گروه وزنی 10 گرم با افزایش تناوب غذایی از دو تا چهار بار تغذیه در روز برخی شاخص های رشد مانند وزن نهایی، رشد روزانه و افزایش وزن بهبود و ضریب تبدیل غذایی کاهش یافت، لذا در گروه وزنی 10 گرم حداقل سه نوبت غذادهی در روز لازم است. در گروه های وزنی 25 و 40 گرم اگرچه با افزایش تناوب غذایی افزایش محدودی در شاخص های رشد مشاهده شد، ولی این اختلاف ها در سطح 5 درصد معنی دار نبود. بنابراین تناوب غذایی در قزل آلا با وزن اولیه حداقل 25 گرم (وقتی میزان غذا محدود باشد) اثری بر شاخص های رشد ندارد. بدون در نظر گرفتن تناوب غذایی، در وزن اولیه 10 گرم ضریب تبدیل غذایی به طور معنی داری کمتر از سایر وزن ها بود و ضریب رشد ویژه بین وزن های مختلف اختلاف معنی داری نداشت. بنابراین وزن اولیه 10 گرم برای شروع دوره پرورش مناسب تراست.

این تحقیق به منظور تعیین مدل رشد و تاثیر پارامترهای مهم فیزیکوشیمیایی آب بر رشد میگوی ببری سبز (Penaeus semisulcatus) در طول دوره پرورش 109 روزه انجام گردید. این مطالعه با سه تکرار در 3 استخر 0.4 هکتاری با تراکم 25 قطعه پست لارو در هر مترمربع در سایت پرورشی حله استان بوشهر در تابستان سال 1381 به اجرا گذاشته شد. پارامترهای زیستی و غیرزیستی ثبت شده در طی دوران پرورش از قبیل طول کل و وزن کل، دمای آب، pH، میزان شفافیت، شوری، عمق و اکسیژن محلول آب استخرها بودند. متغیرهای مستقل غیرزیستی همبستگی های متفاوتی را با متغیر وابسته رشد میگوها نشان دادند. طبق روش رگرسیون چندگانه پس رو در مدل رشد حاصل 4 پارامتر محیطی شامل میزان کاهش شفافیت، افزایش عمق، کاهش شوری و ثبات در pH بیشترین تاثیرگذاری را در رشد میگوی ببری سبز نشان دادند (r=%99). میانگین میزان برداشت از سه استخر 903.33 کیلوگرم در 0.4 هکتار با میانگین وزنی 12.22 گرم و ضریب تبدیل غذایی 1.33 بود.

به منظور بهبود تغذیه و رشد بچه فیل ماهی، جهت تعیین تاثیر سطوح مختلف منابع چربی جیره غذایی، آزمایشی در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در حوضچه های فایبرگلاس به حجم 1100 لیتر در شرایط یکسان پرورش طراحی و انجام شد. تعداد 300 عدد بچه فیل ماهی زیر یک سال (وزن متوسط 10±215 گرم) در 15 تانک (20 ماهی در هر تانک) توزیع شدند. میزان دبی آب ورودی به تانک ها 2±20 لیتر در دقیقه، محدوده دمایی، 0.4±15 سانتی گراد و میزان اکسیژن، 1±7.7 میلی گرم در لیتر در طول آزمایش بود. ماهیان روزانه به میزان 2-1 درصد وزن بدن بسته به اشتها در سه وعده به مدت شش هفته به صورت دستی مورد تغذیه قرار گرفتند. آب مخازن پرورشی از آب فیلتر شده رودخانه و به صورت غیرچرخشی تامین شد. پنج جیره غذایی شاملD1)  جیره بدون افزودن روغن(،D2  وD3  جیره با روغن سویا (به ترتیب با سطوح 5.35 و 17.4 درصد)D4  وD5  جیره با روغن ماهی (به ترتیب با سطوح 5.35 و 17.4 درصد) استفاده شد. در پایان آزمایش، بهبود روند رشد با افزایش سطوح چربی در جیره ها کاملا مشهود بود. افزایش چربی در جیره ها باعث بهبود شاخص های نرخ رشد ویژه (SGR)، افزایش وزن بدن (BWI) و ضریب تبدیل غذایی (FCR) شد. کمترین مقدار کلسترول در ماهیانی که از جیره D5 تغذیه شده بودند، مشاهده گردید. همچنین اختلاف معنی داری در خصوص غلظت تری اسیل گلیسرول در تیمارهای مختلف مشاهده نشد. به طورکلی با در نظر گرفتنSGR ، BWI و FCR تیمار D5 عملکرد مطلوب تری را نشان داد که علت این امر می تواند به خوش خوراکی بیشتر جیره حاوی مقادیر بالای روغن ماهی مرتبط باشد.

در این بررسی خمیر ماهی کپور نقره ای با استناد بر سه فرمول تهیه و بر اساس آزمایش های چشایی فرمول شماره سه که حاوی 70 درصد گوشت تازه ماهی کپور سرگنده، 3 درصد نشاسته، 10 درصد شیرکم چرب، 5 درصد روغن مایع، 3.5 درصد رب گوجه فرنگی، 0.5 درصد آلژینات سدیم، 3 درصد آبلیمو، 2 درصد تخم مرغ، 1.75 درصد کازئین، 1 درصد نمک، 0.5 درصد ادویه های مختلف بود، انتخاب شد. سپس این محصول به سه قسمت تقسیم گردید. نمونه 1 (شاهد)، نمونه 2 (حاوی 0.01 درصد آنتی اکسیدان BHA) و نمونه 3 (حاوی 0.01 درصد آنتی اکسیدان (BHA بودند. نمونه ها منجمد و برای تعیین زمان ماندگاری در سردخانه در 18- درجه سانتی گراد نگهداری شدند و آزمایش های میکروبی ، عدد پراکسید، T.V.N و چشایی تعیین و اندازه گیری اسیدهای چرب، در فواصل زمانی مشخص شده (0-15-30-60-90 روز) انجام گرفت. آزمایش های انجام شده برای تعیین زمان ماندگاری نشان می دهد که تعداد کل باکتری ها در رقت 10-4 بعد از 60 روز نگهداری به صفر رسید، بنابراین شمارش میکروبی نمی تواند عامل تعیین زمان ماندگاری باشد. خمیر ماهی از لحاظ T.V.N در مدت 90 روز روند افزایشی داشت و از حد مجاز گذشت، بنابراین T.V.N می تواند عامل تعیین زمان ماندگاری باشد. با توجه به تغییرات پراکسید، از این عامل نیز به دلیل دقت پایین نمی توان به عنوان عامل زمان ماندگاری استفاده نمود.

هدف از این مطالعه ارزیابی اثر ارگوسان و واکسن ضداسترپتوکوکوس بر پارامترهای خونی شامل میزان هماتوکریت، هموگلوبین، وزن هموگلوبین داخل گویچه (MCH)، حجم متوسط گویچه (MCV)، درصد غلظت هموگلوبین داخل گویچه (MCHC)، تعداد کلی گویچه های قرمز و سفید و شمارش تفریقی گویچه های سفید بود که در یکی از مزارع پرورش ماهی شهرستان نکا در استان مازندران در سال 1384 صورت پذیرفت. ماهیان انتخابی با متوسط وزنی 8-5 گرم در 4 تیمار شامل شاهد، واکسن، واکسن + ارگوسان و ارگوسان تقسیم شدند. هر تیمار شامل 3000 عدد بچه ماهی بود. در پایان دوره آزمایش (بعد از 4 ماه) خون گیری از همه تیمارها به عمل آمد و پارامترهای خونی ارزیابی شد. آنالیز یافته ها با واریانس یک طرفه و آزمون تجزیه واریانس Duncan و Tukey نشان داد که بعضی پارامترهای خونی چون تعداد گویچه های قرمز، میزان هماتوکریت، میزان هموگلوبین، حجم متوسط گویچه، وزن هموگلوبین داخل گویچه و درصد غلظت هموگلوبین داخل گویچه اختلاف معنی داری با گروه شاهد ندارد. افزایش تعداد گویچه های سفید در تیمارها دیده شد اما در مقایسه با شاهد معنی دار نبود. در شمارش افتراقی گویچه های سفید، تعداد لنفوسیت ها در تیمار واکسن (97 درصد)، واکسن + ارگوسان (95 درصد) و ارگوسان (96 درصد) نسبت به شاهد (82 درصد) اختلاف معنی داری داشتند. بر طبق نتایج این تحقیق، به نظر می رسد که تجویز ارگوسان و واکسن سبب تکثیر گویچه های سفید خون به خصوص لنفوسیت ها در گروه های تیمار شده و بنابراین موجب افزایش مقاومت ماهیان در برابر استرس های محیطی و عوامل بیماری زا می گردد.

حداکثر زمان توانایی باروری اسپرم در دمای معمولی محیط، 5 تا 6 ساعت بعد از استحصال آن از مولد نر است. در حالی که با روش انجماد و با استفاده از رقیق کننده ها و مواد محافظ سرمای مناسب، می توان اسپرم را به مدت چندین سال در ازت مایع نگهداری نمود. در انجماد اسپرم ماهیان خاویاری از مواد محافظ در سرمای متنوعی استفاده می شود ولی از میان آنها DMSO کاربرد بیشتری دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر حفاظتی DMSO در غلظت های مختلف (8، 10، 12 و 15 درصد) و بررسی درصد و زمان تحرک اسپرم ها پس از انجمادزدایی می باشد. در این تحقیق اسپرم 5 مولد نر از تاس ماهی ایرانی (قره برون) انتخاب و با استفاده از محلول رقیق کننده حاوی تریس، ساکاروز، زرده تخم مرغ و دی متیل سولفوکساید به نسبت یک به یک رقیق شد. سپس اسپرم رقیق شده در لوله های نازک پلاستیکی (پایوت) با حجم 0.5 میلی لیتر ذخیره و با استفاده از بخار ازت (دمای 196- درجه سانتی گراد) در سه مرحله منجمد و در کانتینرهای ازت مایع ذخیره شد. پس از 7 و 72 روز نگهداری در ازت مایع، با استفاده از آب 40 درجه سانتی گراد به مدت 25 ثانیه انجمادزدایی انجام شد. سپس درصد و زمان تحرک اسپرم ها با استفاده از میکروسکوپ مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، درصد تحرک اسپرم ها پس از انجمادزدایی در غلظت های 8، 10، 12 و 15 درصد پس از 7 روز نگهداری در ازت مایع به ترتیب معادل 0.61±8.50، 2.57±12.45، 5.66±19 و 6.15±16.30 درصد به دست آمد و مدت زمان تحرک اسپرم این ماهی پس از انجمادزدایی در غلظت های ذکر شده پس از 7 روز نگهداری به ترتیب در حد 28.87±184.30، 36.54±267.30، 50.51±274 و 63.85±218 ثانیه محاسبه گردید. همچنین درصد تحرک اسپرم ها پس از انجمادزدایی در غلظت های 8، 10، 12 و 15 درصد پس از 72 روز نگهداری در ازت مایع به ترتیب معادل 5.50±14.25، 1.61±10.50، 1.81±7.50 و 2.74±13.75 درصد و مدت زمان تحرک اسپرم نیز پس از انجمادزدایی در غلظت های ذکر شده پس از 72 روز نگهداری به ترتیب معادل 39.50±195.00، 43.63±194.50، 37.34±154.00 و 47.31±221.70 ثانیه محاسبه گردید. اگرچه اختلاف معنی دار آماری بین غلظت های انتخاب شده، از لحاظ درصد و زمان تحرک اسپرم ها پس از انجمادزدایی وجود نداشت اما DMSO به میزان 12 و 15 درصد دارای درصد و زمان تحرک بیشتری بوده است. همچنین نتایج به دست آمده بیانگر این مطلب است که افزایش غلظت DMSO از 8 درصد تا 15 درصد در نگهداری درازمدت اسپرم تاس ماهی ایرانی تغییری در درصد سلول های متحرک و مدت زمان تحرک رو به جلوی آنها ندارد.

اثرات پنج تیمار غذایی خشک شامل کرم خونی، سیست آرتمیای ارومیه، پودرتوده آرتمیا ارومیه، پودر توده گاماروس و غذای متداول ماهی سیامی جنگجو (پولکی) بر بازده تکثیر و تخم ریزی ماهی سیامی جنگجو (Betta splendens) طی یک دوره 30 روزه و در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار بررسی شد. کرت های آزمایشی از 20 آکواریوم با ابعاد 30×30×40 سانتی متر تشکیل شد و به هر یک از آنها یک جفت ماهی نر و ماده معرفی و به مدت یک ماه با جیره های غذایی آزمایشی تغذیه شدند. جهت آمادگی برای جفت گیری، نر و ماده هر کرت آزمایشی به مدت 15 روز توسط حایلی شیشه ای جدا شده بودند. نتایج آزمایش حاکی از آن بود که تیمارهای غذایی پنج گانه در تعداد تخمک های رهاشده، قطر تخمک ها و درصد تفریخ تخم ها سبب ایجاد اختلافات معنی دار نشدند، ولی درعین حال، میانگین فاکتورهای ارزیابی شده نشان داد که قطرتخمک ها و تعداد آنها و نیز بازده تکثیر در مولدینی که با تیمار کرم خونی تغذیه شده بودند بهتر از تیمارهای دیگر بود و تیمار غذای تجاری در مورد فاکتورهای فوق الذکر نتایج ضعیف تری را سبب شده بود.

شاه کولی (Alburnus chalcoides) یکی از ماهیان اقتصادی دریای خزر است. این ماهی جهت تخم ریزی به رودخانه ها و تالاب های منتهی به دریای خزر وارد می شود. مطالعه وضعیت هم آوری یکی از شاخص های مهم زیستی تولیدمثل ماهیان می باشد. به همین دلیل در بهار 1387 هم آوری شاه کولی مهاجر به تالاب انزلی، رودخانه های سفیدرود، چمخاله و شیرود مورد بررسی قرارگرفت. برای این منظور از هر منطقه 33 قطعه شاه کولی صید شدند. طبق نتایج به دست آمده بیشترین میانگین طول چنگالی ماهی 1.2±15.83 سانتی متر، وزن 7.98±42.71 گرم، وزن گناد 1.81±5.54 گرم و هم آوری مطلق 1132.51±4447.84 عدد تخمک مربوط به ماهی شاه کولی تالاب انزلی و کمترین آن به ترتیب معادل 0.81±13.41 سانتی متر، 4.55±24.51 گرم، 0.88±3.54 گرم و 548.79±2613.97 عدد تخمک مربوط به ماهی شاه کولی رودخانه سفیدرود بود. بیشترین و کمترین میانگین هم آوری نسبی به ترتیب 21.06±113.15 عدد و 22.51±101.06 عدد، مربوط به شاه کولی رودخانه شیرود و رودخانه چمخاله بود. بیشترین و کمترین میانگین تعداد تخمک در هر گرم از وزن بدن از آن ماهیان رودخانه چمخاله (255.72±898.48 عدد) و رودخانه سفیدرود (70.62±763.94 عدد) بود. بیشترین میانگین قطر تخمک 0.04±1.175 میلی متر و شاخص گنادوسوماتیک 14.72 درصد مربوط به ماهی شاه کولی رودخانه سفیدرود و کمترین آن به ترتیب معادل 0.117±1.106 میلی متر و 12.15 درصد، مربوط به ماهی شاه کولی رودخانه چمخاله بود. بر اساس آزمون کروسکال - والیس و من ویتنی بین مناطق مختلف از لحاظ فاکتورهای مختلف زیست سنجی و هم آوری تفاوت ها معنی دار بودند.