فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس
سال:1393 | دوره:6 | شماره:19 |تعداد مقالات:11

برنامه ریزی کاربری اراضی شهری، مجموعه فعالیتهایی است که محیط انسانی را مطابق خواسته ها و نیازهای جامعه ی شهری سامان می بخشد و این مقوله، هسته اصلی برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد.امروزه در اثر شهرنشینی بدون برنامه نابسامانی هایی در ویژگی های کاربری زمین در شهرها به وجود آمده است؛ در واقع از آنجا که هدف نهایی برنامه ریزی کاربری زمین، تعادل اکولوژیک و عدالت اجتماعی در روند توسعه و عمران شهری است، این امر در عمل بدون یک استراتژی مناسب و مدیریت قوی امکان پذیر نخواهد بود. اهداف این پژوهش آن است که ابتدا با استفاده از روش AHP، به بررسی و تحلیل وضعیت کاربری های شهری منطقه 1 شهر زنجان و ارزیابی کمی و کیفی وضع موجود آن متناسب با سرانه ها و استانداردهای شهری پرداخته، تا به وسیله یکی از تکنیک های استراتژی توسعه شهری (تکنیک SWOT)، به مدیریت بهینه برنامه ریزی کاربری اراضی با تاکید بر کاربری فضای سبز شهری بپردازد.نتایج حاصل از روش AHP نشان داد که کاربری اراضی منطقه 1 شهر زنجان با تاکید بر مولفه سازگاری، در وضعیت مطلوبی قرار ندارد؛ همچنین نتایج SWOT نیز نشان داد که راهبردهای توسعه فضای سبز منطقه 1 شهر زنجان، به راهبردهای تهاجمی نزدیک می باشد و مسوولین باید سعی نمایند از نقاط قوت و فرصت، نهایت استفاده را برده و به سمت این راهبردها گام بردارند.

ز نیمه دوم قرن بیستم،کشورهای توسعه یافته و نیز کشورهای درحال توسعه با رویکردی تازه به مدیریت شهری به نظام های اداری محلی یا حکومت های محلی روی آوردند. نظر به اهمیت استراتژیکی کشور مصر در منطقه و در راستای انقلاب ها و جنبش های اخیر مردمی خواستار تغییر در این کشور در این پژوهش سعی داریم با کشف ساختار مدیریت شهری در کشور مصر و تعیین مدل اداره شهری در آن، به میزان تحقق سیاست های عدم تمرکز در این کشورآشنا شویم و در نهایت با آسیب شناسی این مدل، چند راهکار مناسب مطرح نمائیم. با داشتن رویکرد تطبیقی، روش پژوهشی بکار رفته شبیه نوعی پیمایش (جمع آوری اطلاعات در مورد یک پدیده) بوده و به طور کلی، روش پژوهش توصیفی–تحلیلی است. روش جمع آوری داده، به روش کتابخانه ای و با مطالعه کتب، مقالات، اسناد و مدارک بوده است.نتایج پژوهش: ساختار مدیریت محلی در کشور مصر، به صورت واحدهای مشخص محلی است که دارای استقلال اداری و مالی و اجرائی بوده و به چهار سطح اداری محلی (استان، فرمانداری کل، شهروروستا، کوی) تقسیم می شوند. درهمه سطوح، هر واحد محلی دارای یک شورای مردمی محلی (منتخب) و یک شورای اجرائی محلی (منتصب) است، شهردار (رییس شورای اجرائی شهر) از طرف نخست وزیر و با مشورت استاندار تعیین می شود. براین اساس، مدل مدیریت شهری در مصر، مدل شورا–مدیر بوده با این تفاوت که شورای مردمی، در انتخاب شهردار نقشی ندارد. اشکالات این نظام از دو نوع ساختاری و عملکردی است. از اشکالات عملکردی آن، ضعف قدرت موسساتی واحدهای محلی و از اشکالات ساختاری آن، در روش گزینش مدیران اجرائی شهری، پیچیدگی اجرایی انتخابات شوراهای مردمی و بالابودن تعداد اعضای شوراهای مردمی است.

خلاقیت و موج چهارم عصر مجازی در شهرهای آینده جهان نه یک انتخاب بلکه یک اجبار خواهد بود.لذا کشورهای پیشرفته چندی است که علاوه بر پرداختن به مفاهیم این دو موضوع،زمینه های استقرار شهرهای خلاق مبتنی بر موج چهارم عصر مجازی را فراهم و به ابزارهای استقرار شهر موعود فوق الذکر از جمله دانشگاه موج چهارم پرداخته اند.اما در ایران مساله این است که به ارتباط شهرهای خلاق و دانشگاه موج چهارم به اندازه کافی پرداخته نشده است.بنابراین، این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روشی تحلیلی کاربردی مبتنی بر استفاده از مدل دلفی در کنار مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و اینترنتی به هدف واکاوی راهبرد بهینه در کشور در ارتباط با تعاملات رشته ای دانشگاه موج چهارم و ارتباط آن با شهرهای خلاق فردای کشور به تحقیق پرداخت. جامعه آماری پژوهش شامل اساتید رشته های مهندسی شهرسازی،جغرافیا و برنامه ریزی شهری و فناوری اطلاعات بوده که 64 نفر از مدرسین رشته های فوق الذکر به صورت نمونه انتخاب گردیدند.بر اساس یافته های تحقیق که به صورت نکات راهبردی ارائه گردید،دانشگاه موج چهارم و شهرهای خلاق فردای کشور تاثیر متقابلی بر یکدیگر خواهند داشت که در این چارچوب تاسیس میان رشته ای های متاثر از شرایط شهرهای خلاق و مبتنی بر موج چهارم عصر مجازی از نکات اساسی راهبردی دستیابی به شهرهای خلاق در آینده کشور خواهد بود. در انتها نیز بر اساس یافته های تحقیق، راهکارهایی نیز پیشنهاد گردید.

بر اساس آمارهای موجود تعداد شهرهای ایران در سال 1335، 119 شهر بوده است درحالیکه درسال 1390 به 1200 شهر افزایش یافته است.به تعبیری در هر سال 19,6 شهر به تعداد شهرهای کشور اضافه یعنی هرماه 1,6 یاهر 18 روز یک شهر به شهرهای کشور افزوده شده است.این روند در 15 سال اخیر شتاب بیشتری داشته و هر 9 روز شاهد اضافه شدن یک شهر به تعداد شهرهای کشور هستیم.بر اساس آمارهای موجود وسعت و جمعیت شهر خرم آباد تا سال 1390 به طور چشمگیری افزایش یافته است.در این مدت مساحت شهر 14.8 برابر و جمعیت آن 16.1 برابرافزایش یافته است.تعادل بین روند افزایش مساحت و جمعیت شهر خرم آباد به این معنا نیست که علیرغم روند افزایش شهروند توسعه اسپرال شهر کنترل و فشرده سازی صورت گرفته است بلکه بر اساس اسناد تاریخی بسیاری از باغات و فضاهای بکر طبیعی که در سالهای قبل درمحدوده شهربوده اند، در سالهای اخیر به کلی نابود وزیر بافت اغلب مسکونی رفته و آثاری از آنها برجایی نمانده است.علاوه برافزایش جمعیت شهر خرم آباد بویژه در 50 سال اخیر، رشد افقی در طول دره خرم آباد و امتداد رودخانه و هجوم بافت مسکونی شهری به زمینهای زراعی، باغات و دامنه های ارتفاعات بویژه در قسمت شمال و شمال غرب و شرق این شهر، سیما و ریخت ناهمگون و نامتعارفی ایجاد نموده است جهت بررسی توسعه ناهمگون به ویژه توسعه پراکنده آن، این پژوهش به روش توصیفی پیمایشی انجام شده است.بر اساس نتایج این تحقیق نظام برنامه ریزی غیر علمی،اوضاع اقتصادی شهر، نگرش های شهروندان ناکارآمدی نظام ارزیابی و نظارت پروژه های شهری از مهمترین بسترهای پراکنده رویی و بدقوارگی کالبد شهر، نقصان در زیرساخت ها، تنزل کمیت وکیفیت ارائه خدمات مدیریت شهری به شهروندان و توزیع ناهماهنگ کاربری ها از مهمترین چالش های فراروی مدیریت شهری برای اعمال سیاست های نوین شهری از جمله سیاست رشد هوشمند است.

شهر بهشهر طی دو دهه اخیر با رشد فزاینده جمعیت و گسترش فیزیکی بی رویه روبرو بوده و همین امر موجب دوگانگی شکل شهربه صورت بافت قدیم و جدید گردیده است. از طرفی نیز به دلیل کم اهمیت شمردن مبحث مبلمان شهری، در برخی بافت های شهری و نبود مبلمان مناسب و یا عدم رعایت طراحی خوب در اینگونه بافت ها، نه تنها منجر به زیبابی بصری نشده بلکه باعث گسیختگی در ساختار فضایی شهر بر اساس منظر بافت های شهری شده است. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق به بررسی مقوله مبلمان شهری و لزوم توجه آن در بهبود کیفیت منظر بافت های بهشهر پرداخته شده و از طریق تکمیل 382 پرسشنامه از بافت های شهر بهشهر ودر قالب آزمونهای spss (تی و فریدمن) و مدل های ضریب آنتروپی و تاپسیس، مقایسه تطبیقی منظر بافت های شهر بر اساس شاخص های مبلمان شهری انجام گرفته است. نتایج حاکی از آن است که مبلمان شهربهشهر،منطبق با شرایط اقلیمی و فرهنگ بومی و متناسب با عملکرد فضا و نیاز شهروندان نمی باشد و همچنین در بحث تاثیرگذاری شاخص های مبلمان در کیفیت منظر بافت های شهری نیز در شرایط مطلوبی قرار ندارد.البته قابل ذکر است که بافت های شهر بهشهر بر اساس شاخص های مطلوبیت مبلمان و منظر دارای وضعیت یکسانی نبوده به طوری که بافت های تاریخی و میانی دارای وضعیت مساعدتری بر اساس شاخص های مطلوبیت منظر شهری بوده و سایر بافت ها از نظر شاخص ها دارای وضعیت بسیار ضعیف تا ضعیف بر آورد شده اند.

شناخت و بررسی امکانات و در پی آن تعیین سطوح برخورداری جامعه روستایی، نخستین گام در فرآیند برنامه ریزی و توسعه برای این جامعه به شمار می رود. از این رو این مقاله با هدف تعیین سطوح برخورداری روستاهای بخش میمند تدوین شده است. روش تحقیق در این پژوهش، مبتنی برروش توصیفی تحلیلی می باشد. در این پژوهش با انتخاب 45 پارامتر در قالب 9 شاخص جمعیتی، آموزشی، ارتباطاتی، اقتصادی، کشاورزی، رفاهی، بهداشتی، اداری، زیربنایی و بهره گیری از مدل ضریب ویژگی و موریس، روستاهای بخش میمند رتبه بندی شده و در نهایت نتایج حاصل در قالب نقشه ها و نمودارها تنظیم و ارائه گردیده است. نتایج حاصل از دو مدل مورد استفاده تقریبا مشابه بوده و اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند. نتایج بدست آمده از دو مدل ضریب ویژگی و موریس نشان دهنده وجود سطح بالای نابرابری بین روستاهای بخش میمند از لحاظ سطح دسترسی ها و میزان برخورداری ها می باشد. با توجه به نتایج بدست آمده مدل موریس از کل روستاهای بخش، دو روستا یا 4.9 در صد از کل روستاها، خیلی توسعه یافته، چهار روستا یا 9.8 درصد از کل روستاهای بخش، توسعه یافته، هشت روستا یا 19.5 درصد از کل روستاها، در حال توسعه، پانزده روستا یا 36.6 درصد از کل روستاها، کمتر توسعه یافته و دوازده روستا یا 29.3 درصد از کل روستاها محروم می باشند. در این میان روستاهای پرزیتون، جوکان، امیرسالار به ترتیب برخوردارترین روستاها و روستاهای بست دوراه، انارمهر و چهاربید سرتنگ به ترتیب محروم ترین روستاها می باشند.

بافت های قدیمی شهرها از جمله بافت هایی هستند که اکنون در پی تغییر الگوی زیست و شکل گیری نیازهای جدید دچار نارسایی های کالبدی فضایی شدیدی گردیده اند. این تنگناها و تبعات اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن، به گونه ای دو سویه موجب پائین آمدن کیفیت زندگی در بافت های قدیمی شهری شده است. فرسودگی کالبدی و فرسودگی حیات اجتماعی و اقتصادی بافت های قدیم در یک رابطه متقابل به تشدید رکود هرچه بیشتر حیات شهری و تنزل کیفیت زیست شهری در اکثر شهرهای ایران منجر گردیده است. مشارکت مردم در تمامی فعالیت های اجتماعی و از جمله برنامه ریزی و شهرسازی، امری است که امروزه در تمامی جوامع مورد پذیرش قرار گرفته که در تحقیق فوق مورد توجه قرار می گیرد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد، اطلاعات مورد نیاز جهت تحقیق فوق به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده اند، روش میدانی بصورت پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده می باشد. در این پژوهش ابتدا محیط داخلی و خارجی بافت در قالب مدل SWOT تحلیل شد، سپس به بررسی وضعیت ابنیه و مساکن بافت فرسوده در شهر خرم آباد در محدوده مورد مطالعه (محله ستارخان) از نظر کمی و کیفی پرداخته شده و نهایتا با سنجش سه فرضیه تحقیق فرایند مشارکت مردمی در امر نوسازی و بهسازی بافت مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که 61.5 درصد پلاک های مسکونی یک واحده می باشند، به لحاظ قدمت، بر اساس مطالعه به عمل آمده مشاهده می شود که 80.7 درصد بناهای موجود در محل قدمت شان بیش از 30 سال است، بیش از نیمی از بناها در محل کلنگی می باشند، نهایتا اینکه آجر با نزدیک به 90 درصد عمده ترین مصالح مورد استفاده در محله ستارخان می باشد. نتایج آزمون فرضیات نیز نشان داد که ساکنین محله تمایل به مشارکت در امور محله را دارند.

ادامه حیات شهرها وابسته به چگونگی فعالیت بنگاه های اقتصادی و مدیریت این بنگاه ها است.بانک های دولتی و خصوصی از جمله مهمترین بنگاه های اقتصادی هستند. با توجه به نقش تبلیغات شفاهی در سازمانهای خدماتی و بویژه بانک ها در جهت توسعه ورشد این ارکان و فاکتورهای اساسی چرخه اقتصادی،پژوهش حاضر کوشیده است تا به ارائه الگویی در جهت ارزیابی عوامل موثر بر تبلیغات شفاهی مثبت در مدیریت بنگاه های اقتصادی شهری بپردازد.مقاله حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش توصیفی همبستگی است.به منظور دستیابی به اهداف تحقیق جامعه آماری آن کلیه مشتریان بانک انصار در شهرستان بروجرد می باشد.در تهیه داده ها از طریق تحقیقات میدانی با استفاده از پرسشنامه و در ادامه برای تجزیه تحلیل داده ها از مدل یابی معادلات ساختاری با بهره گیری از نرم افزار لیزرل استفاده شده است.نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهدرضایتمندی مشتری مهمترین عامل تاثیر گذار می باشد، همچنین نقش عوامل کیفیت رابطه، انتظارات مشتری، تصویر سازمان، کیفیت درک شده، بازاریابی رابطه مند، ارزش درک شده، وفاداری در ایجاد تبلیغات شفاهی مثبت اثبات گردیده است

محل دفن درگذشته گان در ادیان و فرهنگ های مختلف و حتی در مناطق مختلف با رویکردی های متفاوت و گاها متضاد مواجه است؛ این امر نشان دهنده اهمیت موضوع از گذشته های دور تا هم اکنون می باشد. با توجه به اثرات زیست محیطی و اجتماعی آرامستان، دقت در انتخاب مکان مناسب برای احداث آن اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق پس از تعیین عوامل بیرونی و درونی موثر در مکانیابی گورستان مانند فاصله از شهر، شیب، زمین شناسی، دسترسی، جهت باد، جهت توسعه، جنس خاک و پوشش اراضی اطراف شهر، با استفاده از روش های تاپسیس فازی و Promethee و با نظرخواهی از کارشناسان وزن های هریک از عوامل مذکور محاسبه و در نهایت در محیط GIS ضرورت مکانیابی آرامستان های شهری مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه با استفاده از مدل های بهینه در محیط نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی، روشی برای مکانیابی آرامستان های جدید ارائه گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد کلاس از کل مساحت (71.1528 کیلومتر مربع) منطقه مورد مطالعه نزدیک به بیست درصد (45.19%) با روش فازی تاپسیس به کلاس کاملا نامناسب برای هدف تحقیق اختصاص یافته در صورتی که با روش پرامیتی تنها 97.12% درصد به این کلاس اختصاص پیدا کرده است. از طرف دیگر 10.3 و 16.6 درصد به ترتیب با استفاده از مدل های فازی تاپسیس و پرامیتی به کلاس کاملا مناسب اختصاص یافته است.