زیست شناسی ایران
سال:1389 | دوره:23 | شماره:6 |تعداد مقالات:18

فعالیت میکروارگانیسم ها در داخل یک رآکتور بیولوژیکی، مواد آلاینده را به محصولات بی ضرر تبدیل می کنند. بیوفیلتر یک رآکتور بیولوژیکی پیوسته و یک فن آوری مناسب برای تجزیه آلاینده های مختلف است. اهداف این تحقیق بررسی امکان سازگار نمودن باکتری تیوباسیلوس تیوپاروس در حذف هیدروژن سولفوره در یک سیستم بیوفیلتراسیون با استفاده از بستر گوش ماهی به عنوان نگهدارنده جامد می باشد. به منظور تکثیر و فعال سازی میکروبها، نیاز به تهیه محیط کشت اختصاصی، محلول ویتامینه و محلول عناصر جزئی بود. پس از ساخت این سه محلول باکتری کشت داده شد. ستون بیوفیلتر از جنس پلگسی گلاس و ارتفاع هر ستون 40 سانتیمتر که تا ارتفاع 27.5 سانتیمتر از گوش ماهی ریز پر شد. درصد تخلخل گوش ماهی 63 درصد بود. در فضای بالای هر ستون 4 لوله ورودی تعبیه شد و از این لوله ها برای تزریق جریان هوا، تزریق گاز آلاینده، قرائت نمونه خروجی از هر ستون، تزریق مواد مغذی و محیط کشت استفاده گردید. فعالیت باکتری در طول 15 هفته بررسی و کارآیی حذف هیدروژن سولفوره بوسیله تیوباسیلوس تیوپاروس در غلظتهای کمتر از 20 تا بیش از 100 میلی گرم بر مترمکعب ارزیابی شد. بهترین عملکرد در دمای 29 درجه سانتی گراد مشاهده شد. همچنین pH بهینه جهت رسیدن به یک سیستم پایدار معادل7 تا 7.5 به دست آمد. تعداد نمونه های اندازه گیری شده 550 عدد و برای هر غلظت حداقل 6 قرائت در زمانهای مختلف دریافت شد. نتایج به دست آمده نشان داد که با گذشت زمان به علت افزایش فرآیند سازگاری راندمان حذف افزایش یافت، همچنین با گذشت زمان امکان افزایش غلظت گاز آلاینده ورودی بدون تاثیر چشم گیر در راندمان حذف افزایش پیدا کرد. نتایج به دست آمده از تحقیق فوق نشان داد که غلظت گاز آلاینده تاثیرات معناداری در فرآیند تصفیه گاز نداشته و زمانی که میکروارگانیسم ها به شرایط مطلوب جهت حذف سازگار شدند، با راندمان بین 78 تا 88 درصد فعالیت نمودند. همچنین میزان رطوبت و حرارت در فرآیند رشد و تکثیر باکتریولوژیک تیوباسیلوس تیوپاروس موثر بود. چنانچه رطوبت در دامنه 77 تا 93 درصد و حرارت در دامنه 25.5 تا 30 درجه سانتی گراد قرار داشت، راندمان حذف در وضعیت مطلوبی باقی ماند. با سازگاری باکتری و رسیدن به شرایط پایدار در هفته هفتم، میزان تولید جرم میکروبی یا بیومس نیز افزایش یافت و بعد از هفته هفتم این مسیر همچنان تا هفته پانزدهم سیر صعودی داشت.

در این تحقیق باکتریهای اسید لاکتیک تولید کننده باکتریوسین از محصولات لبنی (34 نمونه جمع آوری شده از دامداریهای متفاوت) جداسازی شدند. نتایج نشان داد که 9 جدایه از میان 105 جدایه توانایی تولید باکتریوسین را داشتند. این 9 جدایه از نظر فنوتیپی و بیوشیمیایی به عنوان کوکسیهای اسید لاکتیک شناسایی و ماده ضدمیکروبی تولید شده توسط آنها با تریپسین و پروتئینازk  غیرفعال شد. این باکتریوسین ها در دامنه وسیعی از pH فعال هستند. باکتریوسین تولید شده نه تنها باکتریهای اسید لاکتیک دیگر را مهار می کند بلکه اثر مهاری روی Listeria monocytogenese دارد.

جلبکهای سبز- آبی هتروسیست دار دسته ای از میکروارگانیسمهای آزاد تثبیت کننده ازت هوا هستند که به طور طبیعی در مزارع برنج رشد می کنند. در این بررسی جمعیت این جلبکها در خاک شالیزاری در استان گیلان در فصول مختلف سال، جداسازی و شناسایی گردید و به صورت کود زیستی به گیاه برنج و شلتوکهای خیسانده افزوده شد. در این آزمایش pH و رطوبت خاک شالیزار نیز اندازه گیری گردید. در آزمایش دیگری که با افزودن 2 گرم جلبک به گلدانهای حاوی بذر گیاه برنج انجام شد، ارتفاع و وزن گیاه، طول ریشه، رطوبت، چگالی حجمی، چگالی ذره ای و منافذ خاک مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به آزمایشات صورت گرفته تنها نمونه جلبک هتروسیست دار جنس Anabaena با 4 گونه (به ترتیب فراوانی):  A. variabilis -4 A. torulosa -3 A. osillarioides -2 A. spiroides -1بود. میزان pH (6.7، بهار و 6.2، زمستان) و رطوبت خاک (43 درصد، بهار و 36 درصد، زمستان) در بهار بیشتر و در زمستان کمتر از فصول دیگر بود. همچنین در بهار بیشترین تراکم جلبکهای سبز- آبی خاک با 20 و 12 کلنی در محیط کشت الف و ب و در زمستان کمترین تراکم جلبکهای سبز- آبی خاک با 5 و 4 کلنی در محیط کشت الف و ب مشاهده شد. در آزمایش اثر جلبکهای سبز-آبی بر تندش (Germination) دانه برنج، شلتوکهای خیس شده با آب و جلبک زودتر شروع به تندش کرده و میزان رشد گیاهکها و ریشه ها بعد از بیست روز بیشتر از شلتوکهای خیس شده با آب بود. در آزمایش کشت گلدانی نتایج به دست آمده شامل: 53 درصد افزایش ارتفاع گیاه، 66 درصد افزایش طول ریشه، 58 درصد افزایش وزن تر برگ و ساقه، 125 درصد افزایش وزن خشک برگ و ساقه، 80 درصد افزایش وزن تر ریشه، 150 درصد افزایش وزن خشک ریشه، 20 درصد افزایش رطوبت، 9.8 درصد کاهش چگالی حجمی خاک، 4.8 درصد کاهش چگالی ذره ای خاک، 28 درصد افزایش منافذ خاک بود که در تمامی موارد با توجه به آنالیرهای آماری انجام شده (آزمون t-test مستقل) اختلاف معنی دار (p<0.05) در گلدانهای تیمار نسبت به شاهد مشاهده شد.

(ORT) ornithobacterium rhiotracheale یک باکتری گرم منفی، فوق العاده پلی مورف، میله ای شکل بوده که در پیچیده گیهای تنفسی طیور سبب ایجاد خسارت اقتصادی به این صنعت می شود. هدف از تحقیق حاضر تعیین حساسیت آنتی بیوتیکی جدایه ها در مرغان مادر استان گیلان برای معرفی بهترین آنتی بیوتیک برای درمان بوده است. در این بررسی از سوآب نای 22 گله مرغ مادر نمونه برداری شد که در 5 گله (22.73 درصد) باکتری جدا شد. حساسیت آنتی بیوتیکی جدایه ها با استفاده از روش استاندارد انتشار از دیسک با 27 آنتی بیوتیک انجام شد که تمام جدایه ها (100 درصد) به آنتی بیوتیکهای سفتریاکسون، سفتیزوکسیم، سفتیوفور، سیپروفلوکسازین، دایفلوکسازین، انروفلوکسازین، فلومکوئین، تایلوزین، تیامولین، تتراسیکلین، کلرآمفنیکل، نیتروفورانتوئین و فورالتادون حساس، و 100 درصد جدایه ها نیز نسبت به آنتی بیوتیکهای سفالکسین، اریترومایسین، جنتامایسین، نئومایسین، پنی سیلین، آمپی سیلین، کلیستین و سولفامتوکسازول- تری متوپریم مقاوم بودند. 80 درصد از جدایه ها به آنتی بیوتیک داکسی سیکلین، 40 درصد به فورازولیدون حساس، 80 درصد از جدایه ها به لینکومایسین مقاوم و 60 درصد جدایه ها به لینکواسپکتین حساس متوسط بودند.

در بررسی حاضر، 55 عدد تاس ماهی ایرانی سواحل جنوبی دریای خزر، در سه کلاسه طولی 30> و 60-30 و >60 سانتیمتر از لحاظ رژیم غذایی، مورد مطالعه قرار گرفتند. این ماهیان به وسیله تور ترال از 85 ایستگاه در اعماق 100-2 متری صید شدند. در مجموع، 11 خانواده از موجودات که متعلق به 8 خانواده از کفزیان شامل میزیده (Mysidae) و گاوماهیان(Gobiidae) ، گاماریده (Gammaridae) ونرئیس(Nereidae) ، آمفارتیده (Ampharetidae) و سودوکومائیده(Pseuducumidae) ، اسکروبیکولاریده (Scrobicularidae) و کاردیده (Cardidae) بوده و مورد تغذیه قرار گرفته بودند شناسایی گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که با افزایش طول ماهیان از میزان تنوع غذایی آنها کاسته می شود به طوری که کلاسه طولی اول 8 نوع ماده غذایی، کلاسه طولی دوم 5 نوع ماده غذایی و کلاسه طولی سوم 2 نوع ماده غذایی را مورد مصرف قرار داده بودند. غذای غالب ماهیان کمتر از 30 سانتیمتر، شامل میزیده، گاوماهیان و نرئیده بود. ماهیان بین 30-60 سانتیمتر، بیشتر از گاوماهیان و میزیده تغذیه کرده بودند و غذای غالب ماهیان بیشتر از 60 سانتیمتر، گاوماهیان بودند. متوسط شاخص تهی بودن معده (CV) برای کلاسه اول، 28 بود که نشان دهنده نسبتا پرخور بودن ماهیان می باشد. در کلاسه دوم میزان CV برابر 45.4 و در کلاسه سوم 50 می باشد که نشان می دهد این ماهیان در شرایط متوسطی از نظر وضعیت تغذیه ای قرار دارند.

به دلیل وجود شرایط خاص محیطی در مصب رودخانه گرگان و با توجه به تاثیر شرایط محیطی بر خصوصیات زیستی و پارامترهای جمعیتی، در این تحقیق به بررسی خصوصیات زیستی ماهی کاراس نقره ای در مصب رودخانه گرگان و مقایسه آن با سایر محیطهای زیستی پرداخته شد. نمونه برداری در فصل پاییز و در مصب رودخانه گرگان صورت گرفت. مجموع 49 ماهی مورد آزمایش به سه گروه سنی +1، +2، +3 ساله تقسیم بندی شدند. میانگین طول در هر یک از گروههای سنی به ترتیب 75.48، 122.81، 151 میلی متر و میانگین وزن نیز به ترتیب 8.48، 29.61، 62.2 گرم بود که دلیل آن شوری بالا و شرایط نامساعد محیط مصب رودخانه گرگان می باشد. در نمونه های صید شده فقط جنس ماده تشخیص داده شد که می توان علت آن را به توانایی بکرزایی در ماهی کاراس نسبت داد. با توجه به عدد فاکتور شرایط بدنی ( (b=3.18به دست آمده رشد از نوع آلومتریک مثبت است. ضریب رشد لحظه ای بین گروه سنی +1 و +2 ساله، 0.57 و بین گروه سنی +2 و +3 ساله، 0.32 به دست آمد که به دلیل افزایش رشد گنادیک و کاهش رشد سوماتیک در سنین بالاتر می باشد. طول نسبی روده یا RLG به عنوان فاکتوری که رژیم غذایی ماهی را نشان می دهد، محاسبه شد و میانگین آن عدد 2.57 را نشان داد که منعکس کننده رژیم غذایی گیاهخواری می باشد. فاکتور وضعیت برای بیان وضعیت یا چاقی ماهی برابر 1.06 به دست آمد که به خاطر نمونه برداری در پاییز و شرایط نامناسب جوی می باشد. ضریب رگرسیونی طول و وزن 0.99 بود که بیانگر ارتباط زیاد طول و وزن در این ماهی بود.

با توجه به ارزش غذایی ناپلیوس آرتمیا از آن در تغذیه پست لارو میگو، تغذیه مراحل اولیه لارو ماهیان خاویاری، تزیینی و دریایی استفاده می شود. به منظور بررسی مقایسه ای پارامتر های مهم، سیستهای آرتمیا از سه زیستگاه مختلف ایران شامل دریاچه ارومیه، دریاچه مهارلو و دریاچه میقان اراک، نمونه برداری و ویژگیهای زیست سنجی در آزمایشگاه اندازه گیری و مورد بررسی قرار گرفتند. سیستها تحت شرایط استاندارد هچ شده، پس از پایان انکوباسیون، طول ناپلیوسهای مرحله Instar I تعیین شد. همچنین برای تعیین قطر سیست و اندازه لایه کوریون، سیستها در محیط کشت D & K در تاریکی کشت داده شدند و پس از انکوباسیون قطر سیستهای دکپسوله شده و قطر سیستهای پوسته زدایی نشده در زیر لوپ نوری مجهز به میکرومتراندازه گیری گردید. داده ها از لحاظ آماری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمون های ANNOVA و Duncan مورد تجزیه تحلیل و قرار گرفتند. نتایج مقایسه دامنه میانگین قطر سیست، قطر لایه کوریون و طول ناپلیهای اندازه گیری شده آرتمیا از سه زیستگاه مختلف جغرافیایی ایران جهت معرفی سویه مناسب برای پرورش لارو برای آبزی پروران نشان داد، که بزرگترین ناپلی در مرحله اینستارI متعلق به آرتمیای دریاچه ارومیه و کوچکترین ناپلی آرتمیا در این مرحله مربوط به دریاچه میقان اراک به ترتیب به طول 511.8 و 504.9 میکرون بود. همچنین بزرگترین وکوچکترین میانگین قطر سیستها به ترتیب مربوط به سیست آرتمیای دریاچه ارومیه (285.4 میکرومتر)، سیست دریاچه مهارلو (2801.3) و سیست دریاچه میقان اراک (280.1) به دست آمد. با این وجود ضخامت لایه کوریون سیستهای دریاچه ارومیه از دو زیستگاه دیگر کمتر بوده است.

این تحقیق به منظور شناخت فعالیت غده تیروئید و تاثیر آن بر قابلیت تحمل محیط دریا در بچه ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius Kessler,1877) در گروههای وزنی 5، 10، 15 و 20 گرمی در سه تیمار با شوری آب دریا (11.5-11 قسمت در هزار)، منطقه مصبی با شوری 7 ppt (7 قسمت در هزار) و آب شیرین و با 3 تکرار انجام شد. اسمولاریته پلاسما با استفاده از اسمومتر اندازه گیری شد. مطالعات بافتی تیروئید با استفاده از روش بافت شناسی کلاسیک و رنگ آمیزی هماتوکسیلین - ائوزین و ریخت سنجی سلولی با استفاده از نرم افزار بیو کام انجام گرفت. شاخصهای تیروئید بچه آزاد ماهیان دریای خزر در محیط آب دریا و آب 7 در هزار نشان داد که پس از انتقال بچه ماهیان 10، 15 و 20 گرمی به محیط شورتر در همان ساعتهای اولیه (6 ساعت پس از انتقال) فعالیت غده تیروئید بیشتر شده و پس از 10 روز مجددا به حدود سطح اولیه (حالت غیر فعال) برمی گردد. چنین فعالیتی از غده تیروئید در بچه ماهیان 5 گرمی دیده نشد. ضخامت اپی تلیوم فولیکول تیروئید در بچه ماهیان 5، 10، 15 و 20 گرمی پس از 6 ساعت قرار گیری در آب دریای خزر به ترتیب 1.2 ± 3.99، 3 ± 11.3، 4.1 ± 19.7 و 3.7 ± 12.6 میکرومتر به دست آمده که این تغییرات به استثنا گروههای 5 و 10 گرمی، در سایر گروهها نسبت به زمان صفر معنی دار بود. در گروه 10 گرمی به دلیل بالا بودن این شاخص در زمان صفر (حالت گذار از مرحله پار به اسمولت) تفاوت معنی دار در 6 ساعت دیده نشد. بر اساس نتایج تغییرات فشار اسمزی، می توان قابلیت تنظیم اسمزی گروههای وزنی 20، 15 و 10 گرمی را در شوری دریای خزر و عدم این توانایی را در گروه 5 گرمی تایید نمود و این موضوع ارتباط فعالیت غده تیروئید با تنظیم الکترولیتها را در بچه ماهیان تایید می نماید.

در این تحقیق اثر فواصل اسپرم گیری بر میزان چشم زدگی تخم و پارامتر های کیفی اسپرم در مولدین 3 ساله قزل آلای رنگین کمان در مرکز تکیثر و پرورش آزاد ماهیان کلاردشت بررسی شد. کارآیی مولدین نر در سه تیمار که فواصل بین اسپرم گیری در آنها به ترتیب، هر 7 روز یکبار، هر 10 روز یکبار و هر 14 روز یکبار بود، بررسی گردید. مدت زمان تحرک اسپرم در مولدین نری که هر هفته یکبار اسپرم گیری شدند، بالاترین میزان بود (ثانیه 1.2 ± 26.5) ولی میزان غلظت اسپرم در این مولدین در مقایسه با دوگروه دیگر کمتر بود (0.9 درصد ±38). همچنین چشم زدگی تخمهای حاصل از اسپرم این مولدین، کمترین میزان بود (1.1 درصد ± 80.6) که اختلاف معنی داری را با دو گروه دیگر نشان داد. جمع بندی نهایی موید آن است که در اسپرم گیری متوالی از ماهیان مولد 3 ساله، اسپرم گیری هفتگی، باعث افت کیفی اسپرم در اثر تداوم اسپرم گیریها خواهد شد اما زمانی که این فاصله به دو هفته افزایش یابد، فرصت بازسازی فرآیند اسپرماتوژنز و تولید اسپرم با کیفیت بالا به مولدین داده خواهد شد.

جزیره هرمز از جنوب به سمت شمال شرقی دارای سواحلی بوده که لاک پشتهای عقابی برای تخم گذاری به آن مراجعه می کنند. طبق مشاهدات فصل تخم گذاری از اسفند 1384 شروع تا خرداد 1385 ادامه داشت. تعداد 20 لانه جهت اندازه گیری پارامترهایی مثل: حفره لانه، فاصله لانه از دریا، درصد موفقیت تفریخ، طول دوره انکوباسیون، تعداد کل تخمها، تعداد تخمهای فاسد، تعداد تخمهای نرمال و غیر نرمال، ورن و قطر تخمها، تعداد تخمهای سالم تفریخ شده و نشده و تعداد نوزادهای زنده و مرده در لانه نشان گذاری و محافظت گردید. بر این اساس میانگین حفره لانه 50 سانتیمتر، فاصله لانه از دریا 12 متر، متوسط تعداد تخمها 91 عدد، میانگین طول دوره تفریخ 67 روز، میانگین وزن نوزادها 15.1 گرم و متوسط درصد موفقیت تفریخ برای هر لانه 73 درصد به دست آمد. تعداد کل تخمها با قطر تخمها رابطه همبستگی منفی معنی دار ( (r=-0.60و با حفره لانه همبستگی مثبت معنی دار ( (r=0.32را نشان داد. بین طول مستقیم لاک پشتی نوزادها با وزن آنها رابطه همبستگی مثبت معنی دار ( (r=0.88به دست آمد. مقایسه بین تعداد کل تخمها این منطقه و جنوب خلیج فارس با سایر نقاط جهان نشان داد که نسبت به ابن نقاط میانگین تعداد تخم پایین تری دارند ولی از نظر اندازه و طول نوزادها تفاوت محسوسی نداشت.

این آزمایش به منظور بررسی تاثیر انتخاب بر اساس شاخص، بر روند ژنتیکی- اقتصادی سه صفت اقتصادی لاینهای تجاری کرم ابریشم ایران، طی هشت نسل انجام شد. رشد ژنتیکی و اقتصادی در نسلهای متوالی برآورد شدند. پیشرفت ژنتیکی صفات از طریق تفاضل میانگین ارزش ارثی افراد در دو نسل محاسبه گردید. همچنین پیشرفت راندمان اقتصادی سیستم تولید با جمع حاصل ضرب رشد ژنتیکی در ارزش اقتصادی هر صفت برآورد شد. طبق نتایج پژوهش لاین تجاری Xinhang1 بیشترین پیشرفت ژنتیکی- اقتصادی کل و لاین تجاری Y کمترین میزان پیشرفت ژنتیکی- اقتصادی کل را به خود اختصاص داد. منحنی میانگین ارزش ژنتیکی- اقتصادی، سیگموئیدی بود و شیب منحنی از نسل سوم به دلیل بالا رفتن دقت انتخاب افزایش یافت. شکل منحنی پیشرفت ژنتیکی- اقتصادی، سینوسی بود و در لاینهای Xinhang1 و Koming1 نقطه اوج منحنی در نسل چهارم (به دلیل افزایش دقت انتخاب در نسل سوم) مشاهده گردید. نتایج تحقیق حاضر نشان داد روش انتخاب به وسیله شاخص سبب بهبود عملکرد لاینها می شود. بنابراین جایگزینی روش فعلی به گزینی در تولید تخم نوغان با سیستم شاخص انتخاب کلاسیک جهت افزایش کمیت و کیفیت تولید پیله، افزایش کارآیی اقتصادی سیستم تولید و روند صعودی سودآوری صنعت در سطح ملی ضروری به نظر می رسد.

غده تیروئید یکی از مهم ترین غدد درون ریز بدن می باشد که در تنظیم متابولیسم و رشد نقش حیاتی را ایفا می نماید. از این جهت عملکرد بد این غده از جمله کم کاری آن، مورد توجه زیادی قرار دارد. عناصر کمیاب از جمله مس و روی نیز مانند غده تیروئید در شکل گیری صحیح بسیاری از اعمال بدن نقش مهمی را بر عهده دارند و بنابراین تغییرات آنها حتی به صورت جزئی، موجب بروز اختلالات عمده در ساختار و عملکرد دستگاههای بدن می گردد. هدف از این مطالعه القا کم کاری تیروئید و بررسی دقیق تر تغییرات میزان دو عنصر کمیاب روی و مس موجود در سرم، در حالت کم کاری تیروئید می باشد. تعداد 21 سر موش سفید صحرایی از جنس نر با میانگین وزنی 5±140 گرم انتخاب و به سه گروه تقسیم شدند. گروه کنترل، به مدت 60 روز آب آشامیدنی معمولی دریافت کردند، گروه تیمار با دز پایین، میزان 1 میلی گرم در 100 میلی لیتر و گروه تیمار با دز بالا، 10 میلی گرم در 100 میلی لیتر از پودر پروپیل تیوراسیل حل شده در آب آشامیدنی را به مدت 60 روز دریافت نمودند. در پایان دوره پس از بیهوشی، از حیوانات خونگیری به عمل آمد و نمونه های سرم جمع آوری گردید. غده تیروئید نیز جداسازی شد. میزان تغییرات عناصر Zn و Cu در سرم به وسیله دستگاه جذب اتمی و برحسب (part per billion) ppb اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در گروههای تیمار به ویژه در گروه تیمار با دز بالا، میزان هورمون تیروئیدی T4 در سرم کاهش یافته بود. میزان عنصر روی کاهش ولی میزان مس در سرم افزایش نشان داد. این تغییرات در گروه تیمار با دز بالا بیشتر بود. طبق نتایج به دست آمده می توان گفت کم کاری تیروئید القا شده به وسیلهPTU ، به میزان مصرف وابسته بوده، ضمن کاهش میزان ترشح هورمونهای تیروئیدی سبب تغییر در میزان عناصر کمیاب می شود.