ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی
سال:1394 | دوره:4 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی اندازه اثر متغیرهای همبسته مربوط به خلاقیت در ایران بود.روش: پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل است. از این رو با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی نسبت به یافتن و جمع آوری تمام گزارش های پژوهشی اقدام شد. نمونه مطالعات مورد استفاده شامل 12 مطالعه انجام شده از 1383 تا 1391 در سراسر ایران بود که 3015 نفر آزمونی را در بر می گرفت. داده های حاصل از این 12 مطالعه با روش اندازه اثر ضریب همبستگی پیرسون برای مدل اثرهای ثابت مورد فراتحلیل قرار گرفتند. تمام عملیات آماری با استفاده از ویرایش دوم نرم افزار جامع فراتحلیل انجام شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی برای مدل اثرات ثابت برابر 0.496 و برای اثرات تصادفی برابر 0.497 است که هر دو در سطح 0.001 معنادار هستند. بنابراین، میانگین اندازه اثر پژوهش حاضر (0.496) را می توان اندازه اثر متوسط تا زیاد خلاقیت تفسیر کرد.نتیجه گیری: بین سبک شناختی استقلال- وابستگی میدانی؛ انگیزش بیرونی، انگیزش درونی و جنسیت؛ هوش هیجانی و باورهای معرفت شناختی؛ ابعاد جهت گیری هدفی؛ بهزیستی ذهنی؛ صفات شخصیتی؛ فعالیت ها و ویژگی های معلم؛ هوش، سن و رضامندی زناشویی والدین؛ تفکر انتقادی و شادکامی؛ سبک های تفکر؛ و جهت گیری های هدف با خلاقیت اندازه اثر معنادار وجود دارد.

زمینه: امروزه، گردشگری مهم ترین کالای تجاری و شاخص رفاه زندگی و سبک زندگی است که به ویژه در کشورهای در حال توسعه مورد توجه است. تمایل روزافزون ملت ها برای آشنایی با تمدن ها و فرهنگ ها، سبب شده اند که این عامل بتواند در ارتقاء سرمایه فرهنگی جامعه به ویژه در بعد ملی با ایجاد همگرایی و غرور ملی به طور مثبت بدرخشد.هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه و رابطه میان شاخص های صنعت گردشگری و ارتقاء سرمایه فرهنگی در ایران است.روش: از نظر هدف این تحقیق کاربردی و از نظر گردآوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری 350 نفر از مدیران ارشد و کارشناسان فرهنگی در 31 استان کشور است که از طریق نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه هایی محقق ساخته است که با پایایی ضریب آلفای کرونباخ (0.816) تایید شده اند. برای آزمون فرضیه های آماری پژوهش، از تحلیل عاملی و تحلیل معادلات ساختاری و ضریب تعیین چندگانه استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که مولفه «گردشگری» در وضعیت موجود 71% و در وضعیت مطلوب 43% از تغییرات ارتقاء سرمایه فرهنگی را تبیین و پیش بینی می کند. نتایج مشخص می کنند که بین «گردشگری» و «حفظ و صیانت از میراث فرهنگی» و ارتقاء سرمایه فرهنگی در ایران همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و شاخص های این دو مولفه به درستی می توانند ارتقاء سرمایه فرهنگی در ایران را به ویژه در شرایط موجود پیش بینی کنند.نتیجه گیری: از آن جایی که جایگاه وضعیت مطلوب صنعت گردشگری و میراث فرهنگی نسبت به وضعیت موجود در این پژوهش کاهش یافته است، ایجاد نگرشی خلاق به سیاست گذاری فرهنگی در قالب مدیریت استرانژیک فرهنگی صنعت گردشگری و میراث فرهنگی راهکار برون رفت از این مشکل است؛ راهکاری که برنامه ریزان در راستای تحقق سیاست گذاری های ارتقاء فرهنگی فراهم می کنند.

زمینه: هدف برنامه آموزش فلسفه به کودکان ایجاد چالش های فکری است و نقش مهمی در ایجاد تفکر خلاق دارد.هدف: پژوهش حاضر به بررسی تاثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر بهبود پرسش گری و نگرش به خلاقیت در دانش آموزان دختر و پسر نابینا سنین 11-9 سال در شهر یزد پرداخته است.روش: تعداد 28 نفر دختر و پسر نابینا، (14 نفر گروه آزمایش و 14 نفر گروه کنترل) به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه شیوه سنجش توانایی پرسش گری و نگرش به خلاقیت استفاده شد. در این پژوهش از روش آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل، استفاده شد و سپس از روش کلاس داری به شیوه حلقه کندوکاو شارپ - لیپمن و از داستان های فکری فلیپ کم و رابرت فیشر بهره گرفته شد.یافته ها: داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که اجرای برنامه آموزش فلسفه برای کودکان با روش حلقه کندوکاو در بهبود پرسش گری و نگرش به خلاقیت دختران و پسران نابینا موثر است.نتیجه گیری: آموزش فلسفه به کودکان در تقویت پرسش گری، تفکر انتقادی و خلاقیت در کودکان نابینا نقش مهمی دارد.

زمینه: مدیریت کارآفرینانه فرایند مشخص ساختن فرصت برای خلق ارزش از طریق نوآوری و غنیمت داشتن فرصت هاست؛ با وجود آنکه در آغاز منابع کافی وجود ندارد. این در حالی است که نقش کارآفرینی در سازمان های دولتی هنوز دوره طفولیت خود را می گذارند.هدف: هدف از انجام این مطالعه بررسی ارتباط و توان پیش بینی ادراک ریسک و خطرپذیری، سبک های تصمیم گیری در خصوص رفتارهای کارآفرینانه است.روش پژوهش: طرح پژوهش از نوع توصیفی است که با هدف کاربردی و به روش همبستگی انجام شده است. صد و یک نفر از مدیران دستگاه های فرهنگی شهر تهران به صورت تصادفی انتخاب شدند که برای اجرای پژوهش از پرسشنامه رفتار کارآفرینانه، ادراک ریسک و سبک های تصمیم گیری استفاده شد.یافته ها: پژوهش حاضر نشانگر این موضوع است که ادراک ریسک با رفتارهای کارآفرینانه رابطه معکوسی دارد که البته از بین رفتارهای کارآفرینانه، رفتار مربوط به شناسایی اهداف (R= 0.266، P<0.05) به طور معناداری با ادراک ریسک مرتبط است. همچنین از بین سبک های تصمیم گیری، سبک تصمیم گیری منطقی در پیش بینی رفتارهای کارآفرینانه نقش موثری دارد.نتیجه گیری: طرح این موضوع توجه به مدیریت کارآفرینانه را متذکر می شود، به گونه ای که مدیریت کارآفرینانه در حیطه های مختلف دولتی می تواند زمینه های پیشرفت را با توجه به امکانات موجود به صورتی روزافزون فراهم کند و رکود و فرسایش در این سیستم را کاهش دهد.

زمینه: روش تدریس مناسب از مهم ترین پایه های کیفیت بخشی آموزش محسوب می شود. بسیاری از روان شناسان تربیتی و مربیان آموزشی اعتقاد دارند، موقعیت یادگیری باید چنان سازماندهی شود که هر شاگرد بر اساس توانایی های خود به فعالیت بپردازد.هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر به کارگیری روش های مختلف تدریس (سنتی، پرسش شفاهی، نمایش علمی و مباحثه گروهی) بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مراکز تربیت معلم انجام شد.روش: پژوهش به روش نیمه تجربی انجام شد. جامعه آماری، دانشجویان رشته های مختلف مراکز تربیت معلم استان البرز بودند که با روش های نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب، تعداد 270 نفر نمونه انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این تحقیق پرسشنامه خلاقیت عابدی و آزمون محقق ساخته پیشرفت تحصیلی بود. به منظور آزمودن فرضیه های تحقیق از روش آماری تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانوا)، تحلیل کوواریانس یک راهه (آنوا) و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد.یافته ها: یافته ها حاکی از آن بود که میزان خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان با توجه به روش های مختلف تدریس (سخنرانی، پرسش شفاهی، نمایش علمی و مباحثه و مشارکت گروهی) متفاوت است. همچنین نتایج تحلیل داده ها نشان داد خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان با روش مباحثه و مشارکت گروهی بیشتر از سایر روش ها افزایش نشان داده است. بر همین اساس به ترتیب روش های نمایش علمی، پرسش شفاهی و روش سنتی (سخنرانی) بر خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان تاثیرگذار بوده است.نتیجه گیری: دانشجویانی که با شیوه های جدید آموزش می بینند پیشرفت تحصیلی و خلاقیت بالاتری از خود نشان می دهند.

زمینه: امروزه، پیشرفت های تازه در فرهنگ سازمانی و دست یابی به بهره وری سازمان ها با استفاده از حل خلاق مساله بسیار به چشم می خورد. تا آن جا که زمینه پژوهش ها نشان می دهد سازمان هایی که تاکید بیشتری بر بهره وری با استفاده از حل خلاق مساله دارند در مقایسه با دیگر سازمان ها موفق ترند.هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان رابطه حل خلاق مساله در فرهنگ سازمانی با بهره وری مدیران آموزش و پرورش استان لرستان در سال 1392-1391 است.روش: پژوهش حاضر توصیفی ازنوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مدیران و کارکنان اداره های آموزش و پرورش استان لرستان است که از میان آن ها تعداد 56 نفر مدیر و 163 نفرکارمند به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارپژوهش شامل پرسشنامه استاندارد 68 سوالی رابینز مرکب از 17 سوال مربوط به بهره وری، 22 سوال مربوط به حل خلاق و 29 سوال مربوط به فرهنگ سازمانی است.یافته ها: نتایج حاصل از آزمون خی دو و رگرسیون چند متغیره نشان داد که بین حل خلاق مساله و فرهنگ سازمانی با بهره وری مدیران آموزش و پرورش استان لرستان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.نتیجه گیری: نظر به اهمیتی که حل خلاق مساله در ارتقاء فرهنگ سازمانی دارد و از طرفی قرابتی که در اهداف بهره وری با اهداف مدیران آموزشی وجود دارد، سازمان های گوناگون به ویژه سازمان های آموزشی می توانند در پیشبرد اهداف خود نتایج این پژوهش را به کار گیرند و زمینه های تحقیق و توسعه آن ها را مهیا سازند.

زمینه: با وجود ضرورت روزافزون خلاقیت در حیات فردی و اجتماعی بشر، هنوز هم افراد به ویژه مدیران درک و فهم درستی از مفهوم پیچیده و مبهم خلاقیت ندارند و درنتیجه در مدیریت کردن استعداد خلاقیت با چالش بنیادین مواجه می شوند و عموما نادانسته خلاقیت را محدود می کنند. زیرا، نه تنها خلاقیت در زمره پیچیده ترین رفتارهای انسانی قرار دارد، بلکه تحقیقات انجام شده در زمینه مفهوم خلاقیت به طور کلی پراکنده، ناسازگار و غیرمنسجم است و بر این اساس، این تحقیقات پیشنهادهای کاربردی واضح و مشخصی برای مدیریت خلاقیت ارائه نمی کنند.هدف: تحقیق حاضر با هدف وحدت بخشیدن به ادبیات پراکنده و ناسازگار خلاقیت در عرصه سازمان در قالب یک تئوری در راستای مدیریت مفهوم پیچیده و مبهم خلاقیت، انجام شده است.روش: با رویکردی سیستمی- اکتشافی و بهره گیری از روش های فراتحلیل و تحلیل محتوا، 490 تحقیق مطالعه و بررسی شد که طی سال های 1950 تا 2012 میلادی در مورد خلاقیت انجام شده اند.یافته ها: پردازش داده های استخراج شده از تحقیقات، به اکتشاف تئوری سیستمی خلاقیت منجر شد. این تئوری بر محور سلسله مراتبی از متغیرها شامل ابعاد، عوامل، مولفه ها، شاخص ها و همچنین روابط حاکم بر آن ها به ادبیات پراکنده، نامنسجم و ناسازگار خلاقیت وحدت بخشید و بیان گر آن است که خلاقیت پدیده ای سیستمی است که متشکل از ابعاد سه گانه چگونگی، چیستی و چرایی است. چگونگی خلاقیت بیان گر ورودی های سیستم خلاقیت یا عوامل موثر بر خلاقیت است که عبارت اند از چهار عامل فردی، شغلی، گروهی و سازمانی. چیستی خلاقیت به فرایند سیستم خلاقیت اشاره دارد و شامل عوامل سه گانه خلاقیت فردی، خلاقیت گروهی و خلاقیت سازمانی است. چرایی خلاقیت بیان گر اهمیت و ضرورت است یا آنچه از سیستم خلاقیت حاصل می شود که عبارت اند از عوامل دوگانه خروجی و پیامد.نتیجه گیری: بر اساس سطوح چندگانه تئوری سیستمی خلاقیت (ابعاد، عوامل، مولفه ها و شاخص ها) و روابط حاکم بر آن ها، می توان در عرصه سازمان خلاقیت را مدیریت کرد. به این صورت که این تئوری به افراد و به خصوص مدیران کمک می کند تا با رویکردی سیستمی از سطح ابعاد، عوامل، مولفه ها تا شاخص ها درک کنند که خلاقیت چیست؟ چرا به آن نیاز دارند و چگونه می توانند آن را ارتقاء دهند؟