ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی
سال:1392 | دوره:3 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

زمینه: امروزه، دیگر نقش و اهمیت خلاقیت و ریسک پذیری به عنوان عاملی موثر در کارآفرینی بر کسی پوشیده نیست و با توجه به جایگاه آموزش عالی و نقش بخش کشاورزی در استقلال ملت ها، بررسی این شاخص ها برای برنامه ریزی های آتی مهم به شمار می رود.هدف: این پژوهش به منظور بررسی سطح خلاقیت و ریسک پذیری در دانشجویان رشته های کشاورزی انجام گرفته است.روش: جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان کارشناسی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بود (N=2340) که تعداد 379 نفر از آنها به روش نمونه گیری تصادفی،انتخاب شدند. ابزار این پژوهش، پرسش نامه تهیه شده توسط اسداله کردنائیج و همکاران بوده که روایی آن توسط طراحان پرسش نامه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (a=0.92) تایید شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز در دو بخش توصیفی و تحلیل، با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس انجام گردید.یافته ها: دانشجویان مورد مطالعه، در ویژگی ریسک پذیری و خلاقیت ضعف جدی دارند. بین پسر ها و دختر های دانشجو، در ویژگی خلاقیت اختلاف معناداری وجود ندارد، اما ویژگی ریسک پذیری دختران بالاتر از پسران بوده و بین آنها اختلاف معناداری وجود دارد و بین دانشجویان رشته های مورد مطالعه، از نظر ویژگی ریسک پذیری اختلاف معناداری مشاهده نمی گردد. در ویژگی خلاقیت، دانشجویان رشته مرتع داری،به جز زراعت، با بقیه رشته ها اختلاف دارند و دانشجویان رشته زراعت نیز با رشته های مرتع داری، خاک شناسی و صنایع غذایی اختلاف نداشته ولی با بقیه رشته ها اختلاف دارند.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش مبنی بر پایین بودن سطح برخورداری دانشجویان مورد مطالعه از خصایص کارآفرینی موردنظر و وجود اختلاف بین برخی رشته ها و نیز مشخص بودن اثر آموزش و پرورش بر تقویت خصایص کارآفرینانه، بازنگری و برنامه ریزی های جدی و نوین آموزشی ضروری است.

زمینه: بسیاری از مقالات در زمینه خلاقیت و نوآوری با این عبارت کلی و عمومی آغاز می شوند که شرکت ها باید نوآور باشند وگرنه از بین خواهند رفت.هدف: تحقیق حاضر، به بررسی رابطه بین اعتماد سازمانی و خلاقیت سازمانی در شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در شهر کرمانشاه می پردازد.روش: این پژوهش بر اساس نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی و از شاخه پیمایشی است و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه می باشد. به منظور سنجش اعتماد سازمانی، پرسش نامه الونن و دیگران (2008)، و برای سنجش خلاقیت سازمانی، پرسش نامه رندسیپ (1979) استفاده گردیده است. پایایی پرسش نامه اعتماد سازمانی 0.81 و پایایی پرسش نامه خلاقیت سازمانی، 0.78 به دست آمد و چون آلفای کرونباخ هر دو پرسش نامه بیش از 0.70 می باشد، بنابراین هر دو پرسش نامه از پایایی لازم برخوردار هستند.حجم جامعه آماری مورد نظر 300 نفر از کارکنان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران کرمانشاه می باشد. بر اساس روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، از بین آنها تعدادی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و در نهایت، 148پرسش نامه جمع آوری گردید.یافته ها: جهت تعیین نرمال بودن داده های به دست آمده، از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده شد و نتایج آزمون، نرمال بودن داده ها را تایید کرد. فرضیات تحقیق با انجام آزمون همبستگی پیرسون به بوته آزمون قرار داده شدند. نتایج، حاکی از همبستگی مثبت و معنادار بین اعتماد و خلاقیت می باشد؛ یعنی هر چه اعتماد کارکنان به سازمانشان افزایش یابد، خلاقیت بیشتری از خود بروز می دهند. نتیجه حاصل از رگرسیون خطی چندگانه نیز نشان داد که تنها دو متغیر مستقل اعتماد نهادی و اعتماد عمودی با متغیر وابسته خلاقیت رابطه دارند. اعتماد نهادی با ضریب تعیین 0.79 بیشترین سهم را در تبیین واریانس متغیر وابسته خلاقیت ایفا می کند.نتیجه گیری: اعتماد، یک عنصر سازمانی مهم برای موفقیت سازمان است. نتایج نشان می دهد که سطوح پایین اعتماد، سبب کاهش بهره وری و فقدان نوآوری و خلاقیت می شود. از سوی دیگر، سطوح بالای اعتماد، سبب افزایش روحیه کارکنان، افزایش خلاقیت و نوآوری سازمانی و کمک به مدیریت تغییر موثر می گردد.

زمینه: پیشرفت های سریع در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در عصر حاضر، توجه تکنولوژی را به سوی نیازهای انسان برده است. یکی از نیازهای اساسی و سازنده انسان، خلاقیت است که در رشد و تکامل فرد و تمدن بشری نقش موثری دارد. تاکنون اثر متغیرهای زیادی بر خلاقیت مورد بررسی قرار گرفته شده اما تاثیر استفاده از کارپوشه الکترونیکی بر خلاقیت دانشجویان، مغفول مانده است.هدف: هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر استفاده از کارپوشه الکترونیکی بر پرورش خلاقیت دانشجویان بوده است.روش: محققان در این پژوهش، از روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه آزمایش و کنترل استفاده کرده اند. در اجرای پژوهش، ابتدا آزمون خلاقیت برای هر دو گروه (آزمایش و کنترل) اجرا شد. سپس گروه آزمایش به مدت یک ترم تحصیلی در معرض متغیر مستقل قرار گرفت. در آخر ترم، پس آزمون خلاقیت برای هر دو گروه اجرا گردید. در نهایت، نمرات حاصل از آزمون با روش آماری تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل کوواریانس، مورد تجزیه و تحلیل واقع شد.یافته ها: یافته های این پژوهش، اثربخشی استفاده از کارپوشه الکترونیکی را در خلاقیت و زیر مولفه های آن (سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط) نشان داد.بحث و نتیجه گیری: به طور کلی، نتیجه این پژوهش نشان داد که استفاده از کارپوشه الکترونیکی در آموزش و سنجش، نویدبخش رشد و شکوفایی خلاقیت دانشجویان است؛ بنابراین توصیه می شود استادان، از این روش آموزشی و سنجشی بیش از پیش بهره گیرند.

زمینه: درباره خلاقیت و عوامل موثر در آن تحقیقات زیادی در داخل و خارج کشور انجام گرفته است اما بیشتر آنها جنبه توصیفی دارند در حالی که از نوآوری های این تحقیق انجام مطالعه مداخله ای است.هدف: بررسی تاثیر آموزش مولفه های خودکارآمدی بر افزایش خلاقیت دانش آموزان (پسر سال سوم مقطع دبیرستان شهرستان تهران) می باشد.روش: پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی است با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس تعداد 40 دانش آموز در دو کلاس به صورت گروه آزمایش و کنترل مورد پژوهش قرار گرفتند. در مرحله اول پس از اجرای پیش آزمون خلاقیت از هر دو گروه، بسته آموزشی مولفه های خودکارآمدی طی 8 جلسه به گروه آزمایش ارائه شد و گروه کنترل آموزش خاصی دریافت نکرد. در مرحله دوم، پس آزمون خلاقیت از دو گروه گرفته شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسش نامه سنجش خلاقیت عابدی که بر اساس نظریه تورنس تدوین شده می باشد.یافته ها: در این پژوهش، یک فرضیه اصلی گرفته شده از عنوان تحقیق و چهار فرضیه فرعی گرفته شده از بعد شناختی نظریه خلاقیت تورنس مطرح گردید.نتیجه گیری: فرضیه اصلی با عنوان خلاقیت دانش آموزانی که از آموزش مولفه های خودکارآمدی استفاده می کنند، نسبت به دانش آموزانی که استفاده نمی کنند، بیشتر است مورد تایید قرار گرفت. در آزمون فرضیه های فرعی، فرضیه دوم و چهارم، مشخص شد که استفاده از آموزش مولفه های خودکارآمدی بر ابتکار و بسط فکری دانش آموزان تاثیر دارد و این فرضیه ها تایید گردیدند و در فرضیه اول و سوم، مشخص شد استفاده از آموزش مولفه های خودکارآمدی در سیالی تفکر و انعطاف پذیری دانش آموزان تاثیری ندارد و این فرضیه ها رد شدند.

زمینه: روش های تدریس متفاوتی در زمینه تدریس ریاضی مدنظر نظام های آموزشی است. که هر روش تاثیر ها و پیامدهای خاص خود را بر حیطه های شناختی، عاطفی، روانی حرکتی و تفکر خلاق و غیره دارد. اما عدم استفاده از روش های فعال تدریس ریاضی و عدم توجه به پرورش خلاقیت ریاضی در مدارسمان توجه ما را به روش اکتشافی هدایت شده جلب کرده است.هدف: هدف از اجرای پژوهش، شناخت نحوه تاثیر روش تدریس اکتشافی هدایت شده در درس ریاضی بر خلاقیت دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی. این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است.روش: در این تحقیق از طرح پیش آزمون و پس آزمون گروه گواه و روش نیمه تجربی استفاده شده است. برای این منظور 30 نفر از دانش آموزان دختر سوم ابتدایی شهرستان اردکان در سال تحصیلی 91-90 به روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و مورد آزمون خلاقیت قرار گرفتند.یافته ها: نتایج این پژوهش نشان می دهد که روش تدریس اکتشافی هدایت شده بر حیطه های مختلف خلاقیت ریاضی دانش آموزان تاثیر داشته و آن را افزایش داده است،بدون شک می توان این روش را یکی از روش های متناسب تدریس ریاضی در جهت هر چه خلاق تر شدن دانش آموزان در درس ریاضی دانست.نتیجه گیری: این پژوهش اذعان دارد به این که، استفاده از روش های تدریس فعال در مدارس، به خصوص روش اکتشافی هدایت شده در درسی مانند ریاضیات که دانش آموزان را با چالش مواجه کرده است، خلاقیت دانش آموزان را افزایش می دهد.

زمینه: امروزه، پیچیدگی و تلاطم، محیط کسب و کار سازمان ها را وادار کرده تا در پاسخ گویی به تغییرات محیطی توانایی ها و قابلیت های خود را افزایش دهند. یکی از راه های پاسخ گویی سازمان ها و موسسه های دولتی به الزامات محیطی، استفاده از کارآفرینی سازمانی است.هدف: این پژوهش به بررسی رابطه ادراک کیفیت زندگی کاری و ابعاد هشت گانه آن با کارآفرینی سازمانی، در یکی از نهاد های خط مشی گذار در زمینه کارآفرینی می پردازد.روش: روش این تحقیق، بر مبنای هدف کاربردی و بر مبنای گردآوری داده ها، توصیفی-پیمایشی از نوع همبستگی است و بر مبنای نوع داده های استفاده شده از نوع کمی است. برای تحلیل داده ها، از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند گانه گام به گام استفاده شده است.یافته ها: نتایج حاکی از آن است که بین کیفیت زندگی کاری و کارآفرینی سازمانی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین رابطه ابعاد پرداخت منصفانه حقوق و مزایا، تامین فرصت رشد و امنیت مستمر، قانون گرایی، فضای کلی زندگی، انسجام و توسعه قابلیت های فردی، با کارآفرینی سازمانی معنادار است؛ اما ابعاد محیط کاری ایمن و بهداشتی و وابستگی اجتماعی، با کارآفرینی سازمانی رابطه معنادار ندارند.نتیجه گیری: تامین فرصت رشد و امنیت مستمر و پرداخت منصفانه حقوق و مزایا بهترین پیش بینی کننده کارآفرینی سازمانی است. این پژوهش، تلویحات و پیشنهادهایی برای مدیران و تصمیم سازان و همچنین پژوهشگران مطرح کرده است.

زمینه: منبع کنترل و خلاقیت افراد، نقشی کلیدی را در موفقیت های آنان ایفا می کند.هدف: پژوهش نیمه آزمایشی حاضر، به بررسی تاثیر مشاوره گروهی دانشجویان به شیوه عقلانی- هیجانی بر خلاقیت و منبع کنترل می پردازد.روش: در انتخاب جامعه آماری، دانشجویان رشته شیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در نظر گرفته شدند. سپس 30 نفر از این دانشجویان، به صورت تصادفی انتخاب و پس از افت نمونه، 20 نفر باقی مانده به 2 گروه (یک گروه آزمایش و یک گروه گواه) تقسیم شدند. پرسش نامه های سنجش خلاقیت کری و منبع کنترل راتر، به عنوان پیش آزمون از دانشجویانی که در تحقیق شرکت داشتند، گرفته شد. سپس بر روی گروه آزمایش، مشاوره به روش عقلانی - هیجانی، به مدت 10 جلسه صورت گرفت. در نهایت، کلیه دانشجویان دو گروه، پس آزمون های خلاقیت کری و منبع کنترل راتر را انجام دادند.یافته ها: نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان داد که در سطح معناداری p<0.05، مشاوره گروهی دانشجویان به روش عقلانی- هیجانی بر منبع کنترل و خلاقیت دانشجویان موثر بوده است.بحث و نتیجه گیری: به طور کلی می توان نتیجه گرفت که مشاوره گروهی دانشجویان به روش عقلانی - هیجانی بر افزایش خلاقیت و منبع کنترل درونی موثر است.

زمینه: خلاقیت، ویژگی مطلوب انسانی است که مدرسه ها باید برای آموزش و یا پرورش آن جدیت نشان دهند. آموزش خلاقیت و یا تربیت تفکر خلاق، یکی از هدف های اساسی و شناخته شده و جزء جدایی ناپذیر تعلیم و تربیت امروزه و به ویژه کتب درسی است. بنابراین، این پژوهش به بررسی میزان انطباق کتاب علوم تجربی سال دوم دبستان با مولفه های خلاقیت بر اساس دیدگاه گیلفورد و بیکاردز و همچنین تحلیل محتوا، فعالیت ها و آزمایش های درس بر اساس حیطه شناختی بلوم پرداخته است.هدف: این پژوهش به منظور بررسی میزان انطباق کتاب علوم تجربی دوم دبستان با مولفه های خلاقیت بر اساس دیدگاه گیلفورد و بیکاردز و همچنین تحلیل محتوا، فعالیت و آزمایش ها بر اساس حیطه شناختی بلوم انجام شد.روش پژوهش: در این تحقیق، از روش «تحلیل محتوا» به شکل تجزیه و تحلیل کمی استفاده شده است. پس از مشخص کردن مولفه های مورد نظر، از دیدگاه گیلفورد و بیکاردز به عنوان ملاک های تحلیل، با استفاده از تکنیک ویلیام رومی، به تحلیل محتوای متن و تصاویر کتاب اقدام شد. همچنین، محتوا، فعالیت و آزمایش های کتاب، با توجه به سطوح حیطه شناختی بلوم مورد تحلیل قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش، شامل کتاب های علوم دوره دبستان بود.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد حدود 10% درصد از محتوا، فعالیت و آزمایش ها در سطوح بالای حیطه شناختی بلوم (تحلیل، ترکیب و ارزشیابی) قرار دارند. همچنین، ضریب درگیری محتوا با مولفه های خلاقیت 23% درصد و ضریب درگیری تصاویر با مولفه های خلاقیت 31% درصد به دست آمد.نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که تعداد فعالیت و آزمایش های کتاب علوم تجربی دوم دبستان در سطوح بالای حیطه شناختی بلوم (تحلیل، ترکیب و ارزشیابی) بسیار اندک است. همچنین، کتاب مورد بررسی، از لحاظ توجه به مولفه های خلاقیت، به خصوص در بخش محتوای درس و تصاویر، نیاز به بازنگری و اصلاحات اساسی دارد.

زمینه: یکی از راه های دست یابی به خلاقیت در آموزش و پرورش، بهره گیری از معلمان خلاق و مبتکر است. خلاقیت معلمان می تواند کیفیت خدمات آموزشی به دانش آموزان را افزایش دهد. سبک های رهبری مدیران مدارس، با توجه به رویکردی که به معلمان دارند، در رشد خلاقیت یا کاهش آن موثرند.هدف: پژوهش حاضر، به بررسی رابطه سبک های رهبری مدیران با خلاقیت معلمان در مدارس ابتدایی می پردازد. این پژوهش از نوع همبستگی و کاربردی است.روش: جامعه آماری تحقیق، کلیه معلمان دوره ابتدایی مدارس پسرانه شهرستان پل دختر هستند که با روش تصادفی ساده، از بین آنها 97 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل دو پرسش نامه استاندارد سنجش خلاقیت رندسیپ و سبک رهبری تحولی - تبادلی باس بوده و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق شاخص های آمار توصیفی و آزمون های آماری (همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک راهه و رگرسیون) انجام گرفته است.یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که سبک رهبری تحولی، بیش از سبک رهبری تبادلی با خلاقیت معلمان در ارتباط است. از بین مولفه های سبک رهبری تحولی، دو مولفه رهبری فرهمند و ملاحظه فردی با هم 29.5 درصد از واریانس خلاقیت معلمان را تبیین نمودند. همچنین مولفه پاداش مشروط مربوط به سبک رهبری تبادلی تنها 9.7 درصد از واریانس خلاقیت معلمان را تبیین نمود.نتیجه گیری: برنامه ریزی دوره های آموزشی مربوط به بهبود مهارت رهبری تحولی جهت دست اندرکاران مدرسه، به ویژه مدیران و معلمان، به منظور موفقیت و تعالی مدرسه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. رهبری اثربخش، مستلزم به کارگیری هم سبک رهبری تحولی و هم سبک رهبری تبادلی است. بنابراین مدیران مدارس بایستی ضمن به وجود آوردن شرایط و فضای لازم برای انگیزش درونی و خودکارآمدی معلمان، به مشوق ها و پاداش های بیرونی نیز توجه لازم را داشته باشند.