مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران
سال:1390 | دوره:13 | شماره:5 (مسلسل 59) |تعداد مقالات:17

سردبیر محترمدر تایید و تکمیل مقاله ای که در مجله شماره 4، آبان سال 1389 با عنوان «شیوه زندگی معیوب: سازوکار، راه های پیشگیری و مقابله» به چاپ رسید، و نیز با توجه به اهمیت نقش فعالیت بدنی و جایگاه بی تحرکی جسمانی در شیوع بیماری های غیرواگیر، به نظر می رسد توجه به آن ها در تغییر و اصلاح شیوه زندگی معیوب کارگشا باشد.

مقدمه: عوارض دیابت حاملگی از جنبه های مختلف، بر سلامت مادر و جنین موثر است. برخورداری از دانش و مهارت های مراقبت از خود، به ویژه در زمینه تغذیه و ورزش، نقش مهمی در کنترل بیماری دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش تغذیه و ورزش، بر سطح دانش و شاخص های کنترل متابولیک بیماران مبتلا به دیابت حاملگی مراجعه کننده به بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شیراز طراحی و اجرا گردید.مواد و روش ها: در این پژوهش مداخله ای، 61 بیمار دیابت حاملگی کلاس A1 به روش نمونه گیری آسان انتخاب، و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش و شاهد قرار گرفتند. قبل از مداخله، شاخص های کنترل متابولیک به روش آزمایشگاهی و سطح دانش، به وسیله آزمون کتبی - 34 پرسش چندگزینه ای خودایفا که روایی آن مورد تایید، و پایایی آن (KR 20=0.81) بود - در دو گروه اندازه گیری شد، سپس مداخله مدون آموزشی به مدت حدود 6 ساعت طی یک هفته در گروه آزمایش اجرا گردید. پیامدهای مورد نظر، بلافاصله و دو هفته پس از پایان مداخله در دو گروه اندازه گیری، و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 11.5 و آزمون های آماری تی مستقل، بنفرونی و مجذور خی پردازش و تحلیل شدند.یافته ها: پژوهش حاضر نشان داد پس از مداخله آموزشی، در گروه آزمایش، میانگین های سطح دانش، قند خون یک و دو ساعت پس از غذا خوردن به طور معنی داری تغییر نمود (P<0.001).نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر اثربخشی مداخله آموزشی بر ارتقای سطح دانش و شاخص های کنترل متابولیک حمایت، و بر تدارک و اجرای آموزش برنامه ریزی شده تعاملی تاکید نمودند.

مقدمه: بهبود الگوی لیپیدی و فشار خون در پیشگیری از عوارض بعدی دیابت دارای اهمیت است. با توجه به تمایل مردم برای مصرف داروهای گیاهی، پژوهش حاضر با هدف تعیین اثر عصاره هیدروالکلی گزنه بر الگوی لیپیدی و فشار خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انجام شد.مواد و روش ها: پژوهش حاضر به صورت کار آزمایی بالینی تصادفی یک سو کور، بر 50 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 که به صورت تصادفی در دو گروه مداخله (25 نفر) و شاهد (25 نفر) تقسیم شدند، صورت گرفت. گروه مداخله، روزانه 100 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن، عصاره هیدروالکلی گزنه و گروه شاهد، روزانه 100 میلی گرم به ازای کیلوگرم وزن بدن، دارونما را به مدت 8 هفته مصرف نمودند. الگوی لیپیدی، فشار خون سیستولی (SBP) و دیاستولی (DBP) در ابتدا و پایان مداخله اندازه گیری شد.یافته ها: تری گلیسرید (TG)، SBP و شاخص های آتروژنیک پلاسما (نسبت LDL-C/HDL-C و TC/HDL-C) در پایان هفته هشتم در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد، کاهش معنی داری را نشان دادند، در تمام موارد (P<0.05). لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL-C) افزایش معنی داری را در گروه مداخله نشان داد (P<0.05). کلسترول تام (TC)، لیپوپروتئین با چگالی پائین (LDL-C)، در پایان هفته هشتم در گروه مداخله نسبت به گروه شاهد تغییر معنی داری را نشان ندادند (P>0.05).نتیجه گیری: عصاره هیدروالکلی گزنه، اثر مثبتی را در وضعیت لیپیدی و فشار خون در مدت 8 هفته مداخله در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 نشان داد، بنابراین عصاره هیدروالکلی گزنه را می توان به عنوان درمان کمکی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 توصیه نمود.

مقدمه: دیابت کنترل نشده طول کشیده، می تواند روی حرکت و عملکرد دستگاه گوارش تاثیر بگذارد و تمام دستگاه گوارش از مری تا ناحیه آنورکتال را درگیر کند. هدف از پژوهش حاضر، تعیین فراوانی علایم گوارشی در بیماران دیابتی نوع 2 و همراهی آن با سن، جنس، میزان کنترل قند خون و طول مدت ابتلا به دیابت است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر به روش مقطعی روی 350 بیمار دیابتی نوع 2 مراجعه کننده به کلینیک مرکز تحقیقات دیابت اهواز با روش نمونه گیری تصادفی ساده در سال 1389 انجام شد. داده ها توسط پرسش نامه جمع آوری و توسط آزمون های تی مستقل و مجذور خی در نرم افزار SPSS، نسخه 18 تحلیل شدند.یافته ها: میانگین سن بیماران 56±11 سال بود. فراوانی علایم گوارشی معادل 67% محاسبه گردید. شایع ترین علایم گوارشی به ترتیب یبوست (43%)، نفخ شکم (35%) و رگورژیتاسیون (31%) بود. فراوانی کلی علایم گوارشی با طول مدت ابتلا به دیابت همراهی داشت (P<0.001). افزایش سطح گلوکز ناشتا در پلاسما، فراوانی علایم گوارشی را افزایش داد (P=0.003). فراوانی علایم گوارشی در زنان نسبت به مردان بالاتر بود (P<0.001). با افزایش سن بیماران، فراوانی علایم گوارشی بیشتر گردید (P=0.003). فراوانی علایم گوارشی با سطح هموگلوبین A1C و BMI همراهی نداشت.نتیجه گیری: فراوانی علایم گوارشی در بیماران دیابتی نوع 2، 67% است و شایع ترین علایم گوارشی به ترتیب یبوست، نفخ شکم و رگورژیتاسیون می باشند. فراوانی علایم گوارشی با میزان کنترل حاد قند خون (FBS)، طول مدت ابتلا به دیابت، جنس زن و سن بیمار همراهی دارد ولی با سطح هموگلوبین A1C و BMI همراهی ندارد.

مقدمه: خودمدیریتی دیابت جنبه مهم درمان دیابت است و عوامل روان شناختی، اجتماعی و ساختاری، اثرات مهمی بر خودمدیریتی دیابت در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 دارند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تعیین کننده های روان شناختی، اجتماعی و ساختاری خودمدیریتی دیابت بود.مواد و روش ها: در یک زمینه یابی مقطعی، تعداد 500 نفر (245 مرد و 255 زن) بیمار سرپایی مبتلا به دیابت نوع 2 به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه داده های جمعیت شناختی و مقیاس های خودمراقبتی دیابت، خودکارآمدی دیابت، باور به اثربخشی درمان، باور به قطعیت بیماری، انگیزش درمان، ارتباط درمانی مراقبان- بیمار، دانش مرتبط با دیابت، رضایت بیمار از خدمات درمانی، دسترسی به خدمات درمانی، حمایت اجتماعی از جانب اعضای خانواده، تصمیم گیری مشارکتی جمع آوری و به کمک همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: خودمدیریتی دیابت دارای میانگین (انحراف استاندارد)، (21.81) 45.77 بود. خودکارآمدی، باور به اثربخشی درمان، حمایت اجتماعی، HbA1c>%7 و درمان با انسولین، قادر بودند تغییرات مربوط به خودمدیریتی دیابت را پیش بینی کنند (P<0.001). در کل تمام متغیرها %0.91 خودمدیریتی دیابت را تبیین نمودند (R2=0.91). سهم خودکارآمدی در پیش بینی خودمدیریتی دیابت بالاترین میزان (b=0.338 و P<0.001) بود.نتیجه گیری: خودکارآمدی، باور به اثربخشی درمان، حمایت اجتماعی، شدت دیابت و نوع درمان در انجام رفتارهای خودمدیریتی مهم هستند و می توانند میزان بالایی از تغییرپذیری خودمدیریتی دیابت را تبیین نمایند، بنابراین توجه به این متغیرها به منظور بهبود رفتارهای خودمراقبتی امری مهم می باشد.

مقدمه: سندرم متابولیک با افزایش عوامل خطرساز بیماری های عروق کرونر مانند افزایش فشار خون، قند خون، دیس لیپیدمی و چاقی مشخص می شود. پژوهش حاضر، با هدف تعیین برخی عوامل خطرساز سندرم متابولیک و درصد چربی بدن، و ارتباط آن با بیشینه اکسیژن مصرفی در مبتلایان به بیماری های عروق کرونر صورت گرفت.مواد و روش ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی همبستگی بود و 90 بیمار عروق کرونری 40 تا 80 سال به روش مبتنی بر هدف در دسترس، در این پژوهش شرکت داشتند. بیشینه اکسیژن مصرفی از فرمول غیرتمرینی اکسیژن مصرفی محاسبه گردید. آزمایش خون ناشتا برای تعیین غلظت تری گلیسیرید، کلسترول - HDL و قند خون انجام شد. درصد چربی بدن با اندازه گیری ضخامت چربی زیرپوستی چهار نقطه از بدن محاسبه و نیز فشار خون بیماران در شرایط مناسب و نشسته اندازه گیری گردید. یافته ها: میانگین عوامل سندرم متابولیک و درصد چربی بدن در بیماران بالا و این میزان در زنان بیش از مردان بود. شایع ترین آن ها کاهش کلسترول - HDL و افزایش فشار خون بود. هم چنین، یافته ها نشان دهنده وجود ارتباط معکوس و معنی داری بین بیشینه اکسیژن مصرفی با درصد چربی بدن، قند خون ناشتا و فشار خون سیستولی بود.نتیجه گیری: یافته های به دست آمده از این پژوهش، حاکی از افزایش عوامل خطرساز سندرم متابولیک و درصد چربی بدن در افراد مبتلا به بیماری های عروق کرونر بود. هم چنین یافته های این پژوهش نشان داد با افزایش درصد چربی بدن، فشار خون سیستولی و قند خون ناشتا که نتیجه سبک زندگی ناسالم است، بیشینه اکسیژن مصرفی کاهش می یابد.

مقدمه: فعالیت ورزشی در جلوگیری از پیشرفت گرفتگی شریان ها موثر است، و کلسترول LDL- اکسید شده (ox-LDL-c)، عمل آتروژنیکی مونوسیت ها را تسهیل می نماید. اثر آموزش اصلاح فعالیت های بدنی در زندگی (LAM)، بر اساس دستورالعمل مراکز کنترل بیماری (CDC) و کالج آمریکایی طب ورزش (ACSM)، بر ox-LDL-c سرم در افراد چاق به خوبی مشخص نیست. پژوهش حاضر به بررسی اثر 12 هفته LAM برox-LDL-c  سرم مردان چاق میان سال پرداخته است.مواد و روش ها: 16 مرد میان سال سالم چاق (میانگین و انحراف معیار سن 42.06±6.01 سال) به دو گروه شاهد (8=تعداد) و LAM (8=تعداد) تقسیم شدند. افراد گروه LAM بر اساس دستورالعمل CDC و ACSM، 4 روز در هفته و روزانه 2 مایل را در مدت طی 30 دقیقه روی نوارگردان، برای 12 هفته پیاده روی نمودند.یافته ها: یافته ها نشان داد وزن بدن، نمایه توده بدن، توده چربی، درصد چربی، نسبت دور کمر به لگن و مقدار کلسترول LDL- پس از 12 هفته تمرین LAM نسبت به گروه شاهد کاهش معنی داری داشت (P<0.05). هم چنین، بیشینه اکسیژن مصرفی پس از 12 هفته تمرین LAM نسبت به گروه شاهد افزایش معنی داری را نشان داد (P<0.05). از سوی دیگر، پس از 12 هفته تمرین LAM اختلاف معنی داری در سطح کلسترول ox-LDL-، کلسترول تام (TC)، تری گلیسرید (TG) و کلسترول - HDL بین دو گروه مشاهده نشد.نتیجه گیری: هر چند 12 هفته تمرین LAM موجب بهبود ترکیب بدن، آمادگی قلبی - تنفسی و کاهش سطح کلسترول LDL- در مردان چاق میان سال گردید، اما این نوع روش تمرینی بر مقدار ox-LDL-c سرم مردان چاق میان سال تاثیری نداشت.

مقدمه: سطح فعالیت بدنی به عنوان یک عامل تاثیرگذار مستقل در بروز بیماری های غیرواگیر نقش دارد. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی میزان فعالیت بدنی افراد در اوقات فراغت و عوامل مرتبط با آن در جمعیت بزرگسال تهرانی طی سال های 83- 1381 بود.مواد و روش ها: پژوهش حاضر، روی 7285 نفر (%43.1 مرد) افراد 20≤ سال شرکت کننده در فاز دوم مطالعه قند و لیپید تهران صورت گرفت. برای برآورد سطح فعالیت بدنی در اوقات فراغت از MAQ استفاده شد. به هر یک از فعالیت ها بر اساس شدت نسبی آن ها، بر حسب MET وزن و نیز تعداد دفعات و مدت زمان انجام هر کدام از آن فعالیت ها ثبت و سپس افراد به دو گروه با تحرک کافی و کم تحرک تقسیم بندی شدند.یافته ها: شیوع کم تحرکی در جمعیت مورد پژوهش %69.8 بود. %30.2 (27.2-33.1= ضریب اطمینان 95%) از مردان و %30.3 (27.7-32.8= ضریب اطمینان 95%) از زنان در گروه فعال قرار گرفتند. کاهش معنی دار فعالیت بدنی در اوقات فراغت در مردان با افزایش سن، نمایه توده بدن، مصرف سیگار و ساعات کاری، و افزایش معنی دار آن با افزایش سطح تحصیلات و سطح فعالیت بدنی در اوقات فراغت مشاهده گردید. در هر دو جنس بین سطح فعالیت بدنی در اوقات فراغت و گروه های شغلی ارتباط معنی داری دیده شد (P<0.05).نتیجه گیری: این بررسی، شیوع بالای کم تحرکی را در جامعه تهرانی نشان داد که مستلزم اجرای سیاست های بهداشتی برای تشویق فعالیت بدنی در جامعه تهرانی است.

مقدمه: اختلال در میزان لیپیدها و آپولیپوپروتئین ها از عوامل خطرساز بیماری قلبی - عروقی محسوب می شود و خوشه ژنی APOAI-CIII-AVI نقش مهمی در تنظیم سوخت و ساز و میزان لیپیدها دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی ارتباط 5 پلی مورفیسم در ناحیه ژنی Apo11q با میزان لیپیدها در سرم می باشد.مواد و روش ها: مطالعه مقطعی حاضر روی 823 نفر (340 مرد و 483 زن) از جمعیت مورد مطالعه قند و لیپید تهران (TLGS) انجام گرفت که از میان 10759 نفر 19 تا 70 ساله، به روش تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای تن سنجی و میزان غلظت Apo AIV, Apo B, Apo CIII TG, Chol, HDL, Apo و Al برای افراد مورد پژوهش اندازه گیری شد. قطعات ژنی به روش PCR، تکثیر و پلی مورفیسم ها با کمک آنزیم های محدودکننده تعیین شدند.یافته ها: فراوانی اللی پلی مورفیسم ها در جمعیت زنان و مردان، تفاوت معنی داری نداشت. توزیع ژنوتیپ ها برای تمام پلی مورفیسم ها به جز Apo Al (+83C>T) از قانون هاردی - واینبرگ تبعیت نمود. یافته های این پژوهش، بیانگر ارتباط بین پلی مورفیسم های ناحیه ژنی مورد نظر با میزان TG, HDL-C, HDL2, Apo Al و Apo B می باشد. در نتیجه تجزیه و تحلیل هاپلوتیپ ها، علاوه بر متغیرهای یاد شده، میزان کلسترول LDL- و کلسترول تام نیز با پلی مورفیسم ها، ارتباط نشان دادند.نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر نشان دهنده ارتباط تغییرات ژنتیکی در خوشه ژنی Apo AI-CIII-AIV با میزان لیپیدها در سرم و تنظیم سوخت و ساز آنها در جمعیت تهرانی بود.

مقدمه: بیش از 50 سال است که زیست دسترسی پایین املاح در نان ایرانی به دلیل وجود اسیدفیتیک بالا مشخص شده است. هنوز هم بیش از یک سوم انرژی غذایی در کل کشور از نان تامین می شود. بنابراین بهبود زیست دسترسی املاح نان می تواند نقش بسزایی در کاهش شیوع فقر بسیاری از املاح داشته باشد. هدف از این پژوهش، بررسی تاثیر مکمل یاری با آنزیم فیتاز بر وضعیت روی در خون، کبد، استخوان و آهن در خون و کبد، و در نهایت کلسیم استخوان در موش های صحرایی نر ویستار تغذیه شده با رژیم دارای نان پرفیتات سنگک بود.مواد و روش ها: 30 موش صحرایی تازه از شیر گرفته شده در پژوهشی 6 هفته ای به دو گروه فیتاز (آسپرژیلوس نایگر) و کنترل تقسیم شدند. طراحی غذای مورد استفاده بر پایه الگوی رژیم غذایی ایرانی ها و %34.2 انرژی از نان سنگک تامین شد.یافته ها: غذای خورده شده، افزایش وزن، وزن کبد و استخوان فمور بین دو گروه تفاوت معنی داری را در انتهای پژوهش نشان نداد. روی خون در گروه فیتاز بالاتر بود (P=0.03). به این ترتیب اثرات مفید مکمل یاری فیتاز بر عنصر روی خون مستقل از وضعیت رشد می باشد. متغیرهای دیگر تفاوت معنی داری را بین دو گروه نشان ندادند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان می دهد اضافه کردن آنزیم فیتاز به رژیم دارای نان پرفیتات ایرانی می تواند وضعیت عنصر روی خون را در موش های صحرایی بهبود بخشد.

مقدمه: از آنجا که اختلال عملکرد نورواندوکرین به دنبال ضایعات ضربه ای مغز، علایم بالینی چندانی ایجاد نمی کند، به طور کلی تشخیص داده نشده و به سایر مشکلات جسمی و روحی به دنبال ضربه مغزی نسبت داده می شود. بر این اساس، بیشتر بیماران مورد درمان قرار نمی گیرند. این مورد ممکن است بر روند بهبودی آن ها تاثیرگذار باشد. پژوهش حاضر، به منظور ارزیابی وضعیت ترشحی هورمون های هیپوفیز قدامی در بیماران دچار ضایعات ضربه ای مغز صورت گرفت.مواد و روش ها: تمام بیماران دچار ضربه مغزی که در بخش تروما بستری شدند و GCS آن ها کمتر یا مساوی 12 بود، وارد پژوهش شدند. 154 بیمار انتخاب شدند، ولی در نهایت 70 نفر از آن ها تا پایان پژوهش در طرح مشارکت نمودند. 6 ماه بعد از ضربه به مغز، بررسی تمام آزمودنی های عملکرد هیپوفیز قدامی با اندازه گیری غلظت پرولاکتین، تستسترون، Cortisol, FT4, TSH, FSH, LH و IGF-1 در سرم انجام، و در صورت نیاز آزمون تحریکی کوزینتروپین و گلوکاگون به ترتیب برای اثبات کمبود کورتیزول و هورمون رشد صورت گرفت.یافته ها: در بررسی حاضر، 41 بیمار (%58.6) دچار اختلال ترشحی در کمینه یک هورمون هیپوفیز قدامی بودند. در 4 بیمار (%5.7) درگیری در 2 رده هورمونی وجود داشت. اشکال کمبودهای هورمونی، به صورت کمبود گنادوتروپین ها و کورتیکوتروپین هر یک در 9 بیمار (%12.9) و سوماتوتروپین در 3 بیمار (%4.3) مشاهده گردید. هیپر پرولاکتینمی در 23 مورد (%31.5) دیده شد. در این پژوهش هیچ موردی از کمبود تیروتروپین مشاهده نگردید.نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که اختلالات هورمونی پس از ضایعات ضربه ای مغز شایع می باشد و بایستی مورد توجه کافی از طرف پزشکان قرار گیرد. کمبود بعضی از این هورمون ها مانند کورتیکوتروپین می تواند تهدیدکننده سلامت بیمار باشد.

مقدمه: نقش مورفین در تغییرات گلوکز خون شناخته شده است. این پژوهش با هدف بررسی سازوکارهای هورمونی تاثیر مورفین بر گلوکز خون موش های دیابتی و غیردیابتی انجام گرفت.مواد و روش ها: موش ها به دو گروه دیابتی و غیردیابتی، و سپس هر گروه به زیرگروه های 1- کنترل (سالین + سالین)، 2- سالین+ مورفین، و 3- نالوکسان + مورفین تقسیم شدند. نمونه های خون به منظور تعیین گلوکز خون و هم چنین آنالیزهای هورمونی (انسولین، کورتیزول و اپی نفرین) دریافت گردید.یافته ها: در موش های غیردیابتی و دیابتی میزان گلوکز خون در گروه سالین + مورفین، در مقایسه با گروه کنترل به ترتیب تا 3 و 1 ساعت کاهش معنی داری داشت، که این کاهش در گروه نالوکسان + مورفین جبران گردید. پس از 3 ساعت، میزان انسولین در موش های غیردیابتی کاهش معنی داری را نسبت به گروه کنترل نشان داد که این کاهش در گروه نالوکسان + مورفین جبران گردید. در حالی که انسولین در موش های دیابتی تغییر معنی داری نداشت. کورتیزول در موش های غیردیابتی و دیابتی پس از 3 ساعت تغییر معنی داری را نسبت به گروه کنترل نشان نداد. اپی نفرین پس از 3 ساعت در موش های دیابتی و غیردیابتی کاهش معنی داری را نسبت به گروه کنترل نشان داد، که این کاهش در گروه نالوکسان + مورفین جبران گردید.نتیجه گیری: مورفین زیرجلدی موجب هیپوگلیسمی در موش های دیابتی و غیردیابتی می شود. هیپوگلیسمی به دست آمده و کاهش انسولین در موش های غیردیابتی، و بدون تغییر ماندن آن در گروه دیابتی به احتمال زیاد از راه غیروابسته به انسولین صورت می گیرد.