پژوهش در آموزش علوم پزشکی
سال:1394 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

سردبیر محترم مجله پژوهش درآموزش علوم پزشکی ارﺳﺎل اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪﻋﻠﻤﻲ در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺟﻪ و اراﺋﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ محترم علوم پزشکی در خصوص استفاده از فرصت ارزشیابی دانشجو برای آموزش موثر است. همانطور که می دانید سنجش، بخش جدایی ناپذیر فرایند آموزش و یادگیری است و تاثیر مهمی بر نحوه مطالعه و آماده شدن برای امتحان دارد (1). ازجمله اهداف و ضرورت های ارزشیابی، مشخص کردن سطح توانایی ها و آمادگی دانشجو برای یادگیری، برنامه ریزی برای جبران کاستی های مربوط به محتوای از قبل تدریس شده، شروع مناسب فعالیت های یاددهی یادگیری، شناسایی نقاط قوت و ضعف دانشجو در جریان تدریس، مشخص کردن و دادن بازخورد از طرف تصحیح کننده به دانشجو و مطلع کردن دانشجو از سطح عملکرد مورد نیاز می باشد (2)…

مقدمه: با توجه به اهمیت استفاده از فناوری های جدید از جمله آموزش تلفیقی در آموزش پزشکی و ضرورت ارزشیابی از یادگیری دانشجویان، این پژوهش، با هدف بررسی نقش خودکارآمدی تحصیلی و مهارت های ارتباطی بین فردی دانشجویان در ارزشیابی مبتنی بر آموزش تلفیقی انجام شد.روش ها: مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی- مقطعی و جامعه مورد پژوهش کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بودند که 260 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه-های خودکارآمدی تحصیلی، استاندارد مهارت های ارتباطی بین فردی و دیدگاه دانشجویان به ارزشیابی آموزش تلفیقی و جهت تحلیل داده ها از آزمون های آماری test - t، ANOVA و آزمون رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی استفاده شد.یافته ها: دانشجویان دیدگاه موافق و کاملا موافقی با ارزشیابی مبتنی بر آموزش تلفیقی داشتند (90 درصد) و نتایج آزمون t تک نمونه ای معنی دار بود (t=51.14 و p=0.01). بین مهارت های ارتباطی بین فردی دانشجویان با توجه به رشته تحصیلی آنان تفاوت معنی داری مشاهده شد. متغیرهای مهارت های ارتباطی و خودکارآمدی متغیرهایی بودند که دیدگاه دانشجویان نسبت به ارزشیابی مبتنی بر آموزش تلفیقی را پیش بینی می کردند (p=0.01).نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که مهارت های ارتباطی بین فردی و خودکارآمدی دانشجویان در ارزشیابی مبتنی بر آموزش تلفیقی نقش دارد. بنابراین پیشنهاد می گردد استفاده از ارزشیابی مبتنی بر رویکرد آموزش تلفیقی در نظام آموزشی مورد توجه قرار گیرد.

مقدمه: یکی از روش های نوین در زمینه آموزش، روش یادگیری به کمک همتایان می باشد. با توجه به مزایای این روش، هدف از مطالعه حاضر بررسی دیدگاه اساتید دانشکده پزشکی بالینی و علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی بابل در ارتباط با مزایای بالقوه سیستم یادگیری به کمک همتایان است.روش ها: در این مطالعه توصیفی – مقطعی، دیدگاه 238 نفر از اساتید علوم پایه و پزشکی بالینی دانشگاه علوم پزشکی بابل در مورد مزایای سیستم یادگیری به کمک همتایان، توسط پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. جامعه مورد مطالعه به روش سرشماری انتخاب شدند. داده های بدست آمده توسط تست های آماری t یک نمونه ای، t زوج و AVOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از نظر اساتید شرکت کننده، این سیستم بیشترین تاثیر را بر عدم کم رنگ شدن نقش اساتید در آموزش (51.2 درصد)، تقویت اعتماد به نفس دانشجو (47 درصد) و ارائه بازخورد به موقع و مناسب اندوخته ها (48.5 درصد) داشت. میانگین رضایتمندی (مزایا و اجرای این سیستم) از نظر جنس و سابقه تدریس معنی دار نبوده ولی میانگین این شاخص به صورت معنی داری از عدد 74 (عدد ملاک) بزرگ تر بود.نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که اساتید پزشکی بالینی و علوم پایه موافق مزایای و انجام این روش هستند و اجرای این سیستم می تواند منجر به تربیت نیروی انسانی توانمند گردد.

مقدمه: سوالات چندگزینه ای در آزمون های ارتقاء دستیاری یکی از متداول ترین روش های ارزشیابی دانشجویان است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر برنامه توانمندسازی اساتید بر تعداد اشکالات ساختاری سوالات آزمون ارتقاء دستیاری در دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال های 91 و 92 بود.روش ها: این پژوهش مطالعه ای نیمه تجربی از نوع قبل و بعد مداخله است. برنامه توانمندسازی اساتید در سه مرحله صورت پذیرفت. ابتدا کتاب اصول طراحی و ارزشیابی سوالات چند گزینه ای در اختیار کلیه گروه های آموزشی قرار گرفت. کلیه سوالات آزمون ارتقای دستیاری دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، در سال 91 از نظر ساختار سوالات با استفاده از چک لیستی مشتمل بر 19 آیتم مبتنی بر اصول میلمن مورد بررسی قرار گرفت. 150 سوال از هر رشته بررسی شد. سپس نتایج بررسی سوالات هر رشته در اختیار گروه ها قرار گرفت. در مرحله سوم کارگاه های آموزشی به تفکیک گروه های آموزشی جهت بررسی سوالات آن گروه، قبل از برگزاری آزمون ارتقای سال 92 تشکیل گردید. سپس سوالات آزمون ارتقای سال 92 مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون های t و ANOVA از طریق نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: 2100 سوال در 7 رشته تخصصی اطفال، جراحی، داخلی، قلب، روانپزشکی، زنان، بیهوشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد اشکال ساختاری هر سوال در سال 91، 0.58±0.02 و در سال 92، 0.44±0.02 بدست آمد که با استفاده از آزمون تی گروه های مستقل اختلاف معنی داری قبل و بعد از آموزش دیده شد (P<0.001).نتیجه گیری : برگزاری برنامه های توانمندسازی اساتید به طور موثری می تواند باعث کاهش تعداد اشکالات ساختاری سوالات گردد و لزوم برگزاری و گسترش این نوع برنامه ها را در سطوح آموزش پزشکی نشان می دهد.

مقدمه: فرسودگی یک واکنش آسیب زا در پاسخ به استرس کاری طولانی مدت می باشد و باعث بروز انواع بیماری های جسمی، روانی و عدم ارتباط مطلوب با گیرنده خدمت می شود. دوره دستیاری پزشکی دوره ای است که سطح بالایی از انرژی جسمی و روانی را طلب می کند و باتوجه به روابط پراسترس بیمار – پزشک یکی از تنش زاترین مشاغل می باشد. بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی میزان فرسودگی شغلی در دستیاران پزشکی انجام شد.روش ها: این مطالعه مقطعی تحلیلی بر روی 160 دستیار پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان و اصفهان به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی و با استفاده از پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاخ و اطلاعات جمعیت شناختی، انجام شد. پرسشنامه فرسودگی شغلی مازلاخ دارای سه زیر مقیاس خستگی عاطفی مسخ شخصیت وکفایت شخصی بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: 96.9 درصد دستیاران دارای درجاتی از فرسودگی شغلی بودند. 42.5 درصد فرسودگی خفیف، 53.1 درصد فرسودگی متوسط و 1.3 درصد فرسودگی شدید بودند. 98.9 درصد دستیاران زن و 94.5 درصد دستیاران مرد دارای فرسودگی شغلی بودند. میانگین نمره فرسودگی شغلی افراد مجرد نسبت به افراد متاهل و دستیاران سال اول نسبت به دستیاران سال های بالاتر به طور معناداری بیشتر بود (p=0.04 و p=0.44). فراوانی مسخ شخصیت دستیاران رشته داخلی و زیر مجموعه آن ازدستیاران رشته جراحی بطور معناداری بیشتر بود (p=0.04). فراوانی خستگی عاطفی در دستیاران سال اول نسبت به دستیاران سال های بالاتر (p=0.03) و دستیاران مجرد نسبت به دستیاران متاهل بالاتر بود (p<0.05). بین جنس، سن، رشته تحصیلی و محل تحصیل با فرسودگی شغلی ارتباط معناداری یافت نشد.نتیجه گیری: اکثریت دستیاران پزشکی دارای فرسودگی شغلی بودند لذا انجام مطالعات بیشتر برای یافتن راه حلی برای کاهش فرسودگی شغلی دستیاران ضروری می باشد. با توجه به اهمیت حرفه پزشکی و نقش آن در سلامت افراد جامعه، لازم است دستیاران پزشکی به صورت دوره ای از نظر فرسودگی شغلی مورد ارزیابی قرار گیرند و مراکز مشاوره تخصصی برایشان فراهم گردد.

مقدمه: در میان عوامل متعدد و گوناگون فردی و محیطی تاثیرگذار بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان، انگیزش نقش برجسته و بلکه مهمتری را ایفا می نماید . شناخت انگیزه تحصیلی مدرس را در انتخاب مناسب تدابیر و فعالیت های یاددهی و یادگیری و تعامل اثربخش با فراگیران و در نهایت افزایش اثربخشی تدریس یاری می نماید . هدف این مطالعه بررسی میزان انگیزه تحصیلی و عوامل موثر بر آن در دانشجویان پرستاری بود.روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی تعداد 155 نفر از دانشجویان پرستاری، به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها فرم مشخصات فردی و پرسشنامه محقق ساخته انگیزه که دارای 4 بعد انگیزه های فیزیولوژیک اولیه- ثانویه، روانی- اجتماعی، معنوی و آموزشی بود. پایایی پرسشنامه از طریق آزمون آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت (0.86=a). درنهایت داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آمار توصیفی، آزمون های همبستگی پیرسون، اسپیرمن، t مستقل و multiple response مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار انگیزه تحصیلی دانشجویان 86.3±19.2 بود و 50.7 درصد از دانشجویان دارای انگیزه تحصیلی بالاتر از میانگین بودند. در بعد معنوی 60.6 درصد و در بعد روانی- اجتماعی 49.7 درصد از دانشجویان نمرات بالاتر از میانگین داشتند. بین انگیزه و ترم تحصیلی ارتباط معکوس و معنی داری آماری مشاهده شد (0.007=P، r=-0.21). همچنین ارتباط معنی داری آماری میان تاهل و انگیزه تحصیلی دیده شد (P<0.01). بیشترین عواملی که در افزایش انگیزه تحصیلی دانشجویان تاثیر داشتند به ترتیب: نائل شدن به خدمت به همنوع (71.6 درصد )، فراهم سازی موقعیت های بیشتر برای کمک به خانواده (69.7 درصد) و دستیابی به یک زندگی شرافتمندانه (65.8 درصد ) بودند. عواملی همچون امور محوله سطح پائین به دانشجویان در بالین (59.4 درصد )، دیدگاه پزشکان (51.6 درصد)، دیدگاه جامعه (50.3 درصد) و نحوه برخورد پزشکان (50.3 درصد) نیز به عنوان مهم ترین عوامل کاهش دهنده انگیزه تحصیلی مشخص گردیدند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد انگیزه تحصیلی دانشجویان در حد متوسط بوده و میزان انگیزه با افزایش سنوات تحصیلی کاهش می یابد. به نظر می رسد با اصلاح دید جامعه و تیم درمانی بتوان سبب ارتقاء انگیزه در دانشجویان پرستاری گردید.

مقدمه: اطلاع از عوامل موثر بر اشتغال فارغ التحصیلان، می تواند اطلاعات مفیدی در زمینه نقش حرفه ای و عملکرد آنان در اختیار مسئولین قرار داده و امکان شناسایی نواقص برنامه های آموزشی و برنامه ریزی مناسب آموزشی را فراهم کند. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل موثر بر کیفیت برنامه های آموزشی و تاثیر آن ها بر توانمندی های حرفه ای فارغ التحصیلان رشته پرستاری در دانشکده پرستاری و مامایی قزوین انجام شد.روش ها: در این مطالعه توصیفی - مقطعی، کلیه فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی (روزانه، شبانه، پیوسته، ناپیوسته) پرستاری که در فاصله ی سال های 90-1386 از دانشکده پرستاری و مامایی قزوین فارغ التحصیل شده اند، مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته شامل37 سئوال که پس از تایید روایی و پایایی آن از سه طریق (تماس تلفنی همراه با ضبط مکالمات، مراجعه حضوری و پست الکترونیک) تکمیل شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون همبستگی کورولیشن خطی با استفاده از نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته: نتایج نشان داد که 65 درصد از فارغ التحصیلان از برنامه های آموزشی ارائه شده در دانشکده پرستاری و مامایی رضایت در حد متوسط داشتند. فارغ التحصیلان بیشترین عناصر موثر بر کیفیت برنامه های آموزشی را به ترتیب، منابع علمی در دسترس، فضای مناسب دانشکده، امکانات آموزشی دانشکده، اساتید مجرب و فعال بودن بخش ها، نظم و مقررات آموزشی تئوری، نظم و مقررات آموزشی بالینی اعلام کردند. 66.9 درصد از فارغ التحصیلان توانایی خود را در مراقبت از بیمار زیاد و اکثر فارغ التحصیلان کاربرد دروس کارآموزی و عملی را بیشتر از دروس تئوری ارزیابی کردند. بین نمرات اهداف برنامه های آموزشی کارشناسی پرستاری و نحوه اجرای این برنامه در دانشکده پرستاری و مامایی قزوین از دیدگاه فارغ التحصیلان ارتباط خطی معنی داری وجود داشت (P<0.001 و r=0.383).نتیجه گیری: از دیدگاه فارغ التحصیلان مهارت های کسب شده در طول تحصیل در حد متوسطی موجب کسب مهارت های حرفه ای آنان در محیط کار بود. با توجه به پیشرفت سریع رشته پرستاری در جهان و توجه به این که افراد شاغل در این شغل مستقیما با جان انسان ها سر و کار دارند، بازنگری و ارتقاء برنامه های آموزشی مخصوصا استفاده از روش های نوین آموزشی و ارزشیابی دانشجویان می تواند در توانمندسازی بیشتر دانش آموخته گان رشته پرستاری موثر باشد.

مقدمه: آموزش بین حرف ای یکی از روش های آموزشی است که در متون مختلف، استفاده از آن تاکید شده است و اعتقاد بر این است که می تواند باعث افزایش همکاری های بین حرفه ای و بهبود کیفیت مراقبت از بیمار شود . با توجه به اهمیت کار تیمی در بهبود مراقبت از بیمار، در این مطالعه با مرور پژوهش های انجام شده در این زمینه، به بررسی نقش آموزش بین حرفه ای در بهبود مراقبت سلامت پرداخته شده است.روش ها: در این مطالعه مروری غیر نظام مند برای رسیدن به اهداف مطالعه، در بازه زمانی سال های 2000 تا 2013 مقالات با کلید واژه های آموزش بین حرفه ای، یادگیری بین حرفه ای و بهبود مراقبت سلامت در منابع اینترنتی و پایگاه های اطلاعاتی Eric، Science Direct، SID و همچنین در منابع کتابخانه ای و نشریات ایرانی در حیطه آموزش در علوم پزشکی جستجو و از نتایج 30 مقاله که ارتباط بیشتری با موضوع مورد مطالعه و اهداف آن داشتند، استفاده گردیدند.یافته ها: از مجموع 73 مقاله بررسی شده مستندات 30 مقاله مرتبط و معتبر استخراج شد . عمده مطالعات بر تاثیر آموزش بین حرفه ای بر دانش و نگرش فراگیران دلالت داشتند. این درحالی است که در برخی مطالعات تاثیر آن بر بهبود عملکرد و کار گروهی و ارتقاء سطح سلامت جامعه نیز گزارش شده است.نتیجه گیری: با توجه به اهمیت آموزش و یادگیری بین حرفه ای در بهبود دانش، نگرش و مهارت حرفه های سلامت، این نوع آموزش می تواند نقش مهمی در ارتقاء سلامت که هدف غایی و نهایی در ارائه خدمات سلامت به شمار می آید، داشته باشد.

مقدمه: آسیب های ناشی از فرو رفتن سوزن، معمولی ترین شکل تماس شغلی با خون می باشند. تبعیت از احتیاط های استاندارد باعث کاهش این خطر می شود. این مطالعه، تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی باور بهداشتی بر میزان رعایت با احتیاط های استاندارد در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان را بررسی نمود.روش ها: مطالعه از نوع پژوهش مداخله ای شاهد دار بود. جمعیت مورد مطالعه کل دانشجویان پزشکی در مقطع بالینی (117 نفر) بودند که به صورت تصادفی به دو گروه مداخله آموزشی (مورد 57 نفر) و گروه کنترل (شاهد 60 نفر) تقسیم شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته جمع آوری و اطلاعات پس از وارد شدن در نرم افزار SPSS با استفاده از آزمون های آماری t مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته: نتایج نشان داد 80.8 درصد از دانشجویان، هیچ گونه سابقه آموزش قبلی در مورد احتیاط های استاندارد نداشتند. 15.5 درصد سابقه آسیب با سرسوزن و اجسام نوک تیز (Needle Stick) و 13.5 درصد سابقه تماس با ترشحات بیماران را داشتند. مداخله آموزشی در رابطه با احتیاط های استاندارد در گروه مورد، از لحاظ آماری بطورمعنی داری موجب افزایش نمره میانگین سازه های آگاهی، حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده، خود کارآمدی و رفتار گردید. ولی با وجود افزایش نمره سازه راهنما برای عمل و کاهش نمره موانع درک شده، تغییرات معنی دار نبودند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد مداخله آموزشی در اتخاذ رفتار بهداشتی موثر بوده و با الگوی اعتقاد بهداشتی تناسب داشته است. لذا تداوم آموزش به دانشجویان پزشکی در رابطه با احتیاط های استاندارد پیشنهاد می گردد.

شیوه انتقال یافته ها و اطلاعات علوم پزشکی به عنوان یک بخش مهم، همیشه از اهمیت زیادی در بین اساتید علوم پزشکی برخوردار بوده است. واقعیت این است تحول در علوم-شناختی و رفتاری شیوه های انتقال و یا آموزش پزشکی را دگرگون ساخته است. دیگر آموزش پزشکی به شیوه سنتی و مبتنی بر کلاس درس جوابگو نیست و شیوه های جدیدی می طلبد. یکی از این رویکردها که شیوه های جدید را در آموزش پزشکی به دنبال آورده است آموزش با رویکرد سازنده گرایی در مقابل آموزش سنتی است. لذا پژوهشگران، آموزش پزشکی را با رویکرد نوین سازنده گرایی بررسی و عناصر این رویکرد را بیان نمودند. روش پژوهش از نوع کتابخانه ای و مقالات در دسترس در حیطه ی رویکردهای تدریس در علوم پزشکی بود. طبق بررسی مقالات موجود یادگیری مبتنی بر مساله، کارآموزی شناختی، نگارش توام با بازاندیشی که اغلب در آموزش بالینی برای کسب بینش در تفکر بالینی دانشجویان مورد استفاده قرار می گیرد از کاربردهای رویکرد سازنده گرا به آموزش پزشکی است.