بصیرت و تربیت اسلامی
سال:1395 | دوره:13 | شماره:38 |تعداد مقالات:6

زمینه و هدف: در نظام های سیاسی به ویژه نیروهای مسلح، «قدرت نرم» در بین مولفه های قدرت، از اهمیت بسیاری برخوردار است و عاملی اساسی برای تعالی معنوی و پایداری در اجرای ماموریت ها به شمار می آید. در جمهوری اسلامی ایران آنچه پلیس اسلامی را در اجرای ماموریت ها پیروز می کند و موجب استحکام نظم و امنیت در جامعه می گردد «بصیرت» است. پلیس بصیر، پلیس مجاهد، انقلابی و ولایی است که با روشن بینی در عرصه عقیدتی، سیاسی و فرهنگی، در مسیر حق و ادای وظیفه در عرصه های فردی و اجتماعی گام برمی دارد. بر این اساس، تحقیق حاضر پس از بازخوانی مفهوم بصیرت، به دنبال طراحی و ارائه الگوی پلیس بصیر در جمهوری اسلامی ایران است.روش تحقیق: این پژوهش از نوع اکتشافی و به روش توصیفی - تحلیلی انجام گرفته و روش گردآوری اطلاعات آن کتابخانه ای است.یافته ها: طراحی الگوی پلیس بصیر در سه بعد عقیدتی، سیاسی و فرهنگی - اجتماعی سامان یافته است و برای هر یک از ابعاد الگو، سه مولفه و 36 شاخص ارائه شده است.نتیجه گیری: در پایان نوشتار به آثار و کارکردهای بصیرت در ارتقای توان سیاسی - فرهنگی کارکنان ناجا اشاره شده و همچنین مهم ترین شیوه ها و راهکارهای دستیابی به «پلیس بصیر» بیان شده است.

زمینه و هدف: هنر به عنوان یک واقعیت فرهنگی و یک ضرورت در روند تکامل اجتماعی، به برقراری رابطه معنادار میان مفاهیم، تحول در ساختارهای شناختی و انتقال یادگیری در بسترها و بافت های جدید می پردازد. در این راستا «تربیت هنری» به فرایند شکوفایی و رشد مهارت های فکری و شناختی و تولید ایده های نوین گفته می شود و یکی از مهم ترین کارکردهای نظام آموزش اخلاقی پیشرو به شمار می آید و به شکل گیری هویت فرهنگی، رفتارسازی در جامعه، هدایت افراد به سوی هنجارها و تکوین معرفتی منتقد می انجامد. با توجه به نقشی که متولیان تربیت اخلاقی بر عهده دارند، تدوین اصول راهنمای عمل و روش موثر و متناسب با وضعیت فکری و دگرگونی های محیطی ضروری به نظر می رسد و به طور خاص بیان نظریه های ژرف اندیشانه آیت اله جوادی آملی، در حوزه تربیت هنری ضرورت می یابد.روش تحقیق: در این نوشتار، سعی بر آن است که با روش اسنادی (کتابخانه ای) پس از تبیین موضوع «تربیت هنری» به عنوان یکی از موضوعات نوین در آثار فلاسفه تعلیم و تربیت، اصول و مبانی تربیت هنری، از منظر آیت اله جوادی آملی مورد واکاوی قرار گیرد.یافته های تحقیق: از منظر آیت اله جوادی آملی، هنر در کنار اخلاق و باورها و آگاهی ها، در زمره مصادیق فرهنگ شمرده می شود و به ظهور انسان هایی رشد یافته و جامعه ای متعالی می انجامد.نتیجه گیری: آیت اله جوادی آملی، عقل گرایی و فطرت پذیری و اخلاق مداری را به عنوان مهم ترین مبانی تربیت هنری، برشمرده اند. در منظومه فکری آیت اله جوادی آملی اصول تربیت هنری نیز که از مقایسه و ملاحظه مبانی و اهداف به دست می آید، در دو اصل «لزوم توجه به دیداری ترین و بیرونی ترین نمود آثار هنری» و همچنین «ضرورت توجه به مضامین یا درون مایه های آثار هنری» مورد توجه قرار گرفته است. ایشان رسالت هنر و هنرمندان را مدیریت جامعه به وسیله عقلانیت دانسته اند.

زمینه و هدف: فطرت از جمله مهم ترین مباحث مورد توجه در تعلیم و تربیت اسلامی است که نه تنها سرمایه و گنجینه ای معرفتی، بلکه همچون قطب نما و جهت یابی است که انسان را در مسیر تعالی در جهت نیل به معبودش یاری می کند. این پژوهش با هدف بررسی نظریه ساختاری - عملکردی مبتنی بر تعلیم و تربیت فطرت گرا انجام گرفته است و به بررسی عملکرد فطرت در حالات، مراتب و موقعیت های مختلف و در ترکیب با سایر ابعاد وجودی انسان (نفس، عقل و دل) می پردازد.روش تحقیق: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام پذیرفته است.یافته ها: بر مبنای یافته های بحث نظری و متناسب با غایات، مشخص شد که تعلیم و تربیت فطرت گرا موجب پیمودن «مسیر قرب الی الله» می شود؛ متربی تبدیل به «سالک سیر الی الله» و مربی دارای نقش هادی ربانی می گردد. فطرت آدمی که هم سرمایه تربیت و هم راهنمای آن است شامل فطرت عقل، فطرت نفس و فطرت قلب است.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که توجه و تربیت ابعاد وجودی انسان (نفس، عقل و دل)، مبتنی بر تربیت فطرت گرا، می تواند باعث برانگیختن نیروی تعقل و تفکر در سبک زندگی موحدانه و رشد و تعالی فطرت محور متربیان شود. همچنین الگوی تعلیم و تربیت باید بر اساس نظام ساختاری ارزش های تربیتی تنظیم شود تا در پرتو آن زمینه های پرورش و شکوفایی بذر دانش در اقلیم فطری انسان را فراهم گردد. به منظور تدوین یک برنامه تربیتی جامع در حوزه پرورش فطرت، عقل، دل و یا هر نوع نظام تعلیم و تربیتی اعم از الهی و سکولار نیز لازم است که همه الزامات تربیتی شناسایی شوند و مدنظر قرار گیرند.

زمینه و هدف: کارکنان توانمند، سرمایه های بی پایان یک سازمان هستند و تعالی هر سازمانی نیز در گرو بهره گیری از دانش، مهارت و بصیرت افراد توانمند است. از این رو شناخت عوامل موثر در توانمندسازی کارکنان یک امر مهم برای مدیریت سازمان ها است. این پژوهش با هدف ارائه الگویی برای توانمند سازی کارکنان یک سازمان فرهنگی تهیه شده است.روش: این تحقیق از نظر ماهیت «کیفی» و راهبرد اصلی آن، نظریه پردازی داده بنیاد و ابزار گردآوری داده ها و اطلاعات، مصاحبه با خبرگان سازمانی است.یافته ها: الگوی به دست آمده نشان می دهد که فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان عقیدتی سیاسی ناجا که شامل: فضای مناسب آموزش کارکنان، عدالت در سازمان و امنیت شغلی می شود، به طور مستقیم بیشترین نقش را در شکل گیری ویژگی های کارکنان توانمند - به عنوان مقوله محوری - ایفا می کند. البته در فرایند توانمندسازی کارکنان، نظام پایش - به عنوان مقوله زمینه ای - و نظام پاداش سازمانی - به عنوان شرایط مداخله گر - بر نظام مدیریتی سازمان - به عنوان مقوله کنش / واکنش - تاثیر می گذارند.نتیجه گیری: در نهایت برون داد این الگو، توانمندی کارکنان سازمان عقیدتی سیاسی ناجا است که در خود شکوفایی، نوآوری و خلاقیت و کاهش فشار روانی ناشی از کار، نمود پیدا می کند.

زمینه و هدف: بررسی آیات مختلف در قرآن کریم حاکی از آن است که در دین مبین اسلام «خانواده» نخستین و مهم ترین نهاد تربیتی است که در شاکله تربیتی انسان تاثیری ماندگار می گذارد؛ بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناسایی ویژگی های خانواده صالح و شایسته و نقش آن در تربیت دینی فرزندان صورت گرفته است.روش تحقیق: روش به کار رفته در این پژوهش تحلیل محتوای کیفی است. حوزه پژوهش شامل قرآن کریم و نظرات 11 نفر از مدرسان دانشگاه در حوزه آموزش خانواده است که از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته و به شیوه گلوله برفی انجام یافته است. برای بررسی اعتبار داده ها از نظر متخصصان بهره گرفته شد و الگوی استخراج شده در اختیار آنان قرار گرفت و ضمن مشورت های لازم، اقدام های اصلاحی صورت گرفت.یافته ها و نتایج: بر اساس مبانی قرآنی و نظرات خبرگان، هشت مولفه اصلی «خانواده شایسته و صالح» که در تربیت دینی فرزندان موثر هستند به شرح زیر شناسایی شد: دین داری، علم و دانش، معرفت و بصیرت، تعهد و مسوولیت پذیری، عدالت محوری و حق طلبی، اعتدال و میانه روی، تعظیم شعائر اخلاقی و الهی، و نیز بهداشت جسمانی و روانی.

زمینه و هدف: در این پژوهش با توجه به اهمیت شناسایی فتنه و راه های مقابله با آن، سعی شده است تا بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) درزمینه فتنه مورد بررسی قرار گرفته و تحلیل شوند.روش تحقیق: این پژوهش بر مبنای رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت گرفته و داده های مورد نیاز برای این پژوهش، با استفاده از جستجوی موضوعی لغت «فتنه» در بین بیانات رهبر معظم انقلاب، نمایه شده در پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر حضرت آیت الله خامنه ای شامل 124 فیش به دست آمده است.یافته ها و نتایج: داده های حاصل با استفاده از نرم افزار Maxqda10 و با روش کدگذاری تحلیل شدند و در نهایت نمودار حاصل با نرم افزار MindMapper 2008 ترسیم گردید. نتایج حاصل نشان داد که داده های حاصل از تجزیه و تحلیل بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) را می توان در 8 مقوله کلی به شرح ذیل طبقه بندی نمود: معناشناسی فتنه، هدف از ایجاد فتنه، راه ها و ابزارهای ایجاد فتنه، ریشه های فتنه، وظایف، تکالیف و روش های مقابله با فتنه، انقلاب و فتنه، فتنه 88، مباحث اخلاقی و فتنه.