فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1399 | دوره:9 | شماره:35 |تعداد مقالات:28

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و کارایی انواع کودهای پتاسیمی بر بهبود میزان رنگیزه های فتوسنتزی و شاخص های فلورسانس کلروفیل در برنج (رقم طارم هاشمی)، پژوهشی مزرعه ای در سال 1395 در دو ایستگاه موسسه تحقیقات برنج (آمل) و مزرعه الگویی واقع در شهرستان سوادکوه به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. روش های مختلف آبیاری در دو سطح (غرقاب دایم و غرقاب نمودن پس از کاهش ارتفاع آب به پایین تر از 10 سانتیمتر) و کاربرد کودهای پتاسیمی، شامل سولفات پتاسیم، کلرورپتاسیم و کود زیستی، در نه سطح بودند. بر اساس یافته ها، با اعمال کم آبیاری میزان کلروفیل a، b، a+b، فلورسانس حداکثر، فلورسانس متغیر، سرعت انتقال الکترون در فتوسیستم II (ETR) و عملکرد شلتوک در مقایسه با تیمار آبیاری غرقاب به طور معنی داری در هر دو ایستگاه کاهش یافت. این پژوهش حاکی از اثر مثبت تیمارهای کاربرد کود پتاسیم در شرایط کم آبی از طریق افزایش معنی دار محتوی کلروفیل و شاخص خاموشی غیرفتوشیمیایی (NPQ) بود. بیشترین میزان عملکرد شلتوک از برهمکنش تیمارهای آبیاری غرقاب و کاربرد 50% کود سولفات پتاسیم به صورت پایه و 50% کود کلرورپتاسیم به صورت سرک، معادل 4945 و 4770 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در ایستگاه های آمل و سوادکوه به دست آمد. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد شلتوک با صفات محتوی کلروفیل a، کلروفیل کل، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و ETR می توان اظهار داشت که تیمار کاربرد 50% کود سولفات پتاسیم به صورت پایه و 50% کود کلرورپتاسیم به صورت سرک بیشترین کارایی را از لحاظ صفات مورد بررسی به ویژه در شرایط کم آبی داشت.

فاکتورهای رونویسی DREB یکی از بزرگترین خانواده های فاکتورهای رونویسی در گیاهان هستند که تصور می شود عملکردهای تنظیمی مهمی در تحمل به تنش محیطی ایفا می کنند، ولی اطلاعات کاملی در مورد نقش آن ها در کنترل ویژگی های مورفولوژیکی و وضعیت آنتی اکسیدانی گیاهان رشد یافته تحت شرایط طبیعی وجود ندارد. در این مطالعه، برخی ویژگی های فنوتیپی گیاهان آرابیدوپسیس جهش یافته dreb2a و dreb1a در مقایسه با گیاه وحشی، تحت شرایط رشدی طبیعی مقایسه شد. بیشتر ویژگی های اندازه گیری شده در گیاهان جهش یافته dreb2a و dreb1a مشابه هم و متفاوت با گیاه وحشی بود. ظهور ریشه چه و لپه ها در هر دو لاین جهش یافته سریع تر از لاین وحشی مشاهده شد، اما جوانه گلزا (bolting) با تاخیر تشکیل شد. شاخه های جانبی تشکیل شده روی گلاذین در لاین های جهش یافته %25 کمتر از لاین وحشی ولی شاخه های جانبی کنار گلاذین 20% بیشتر از گیاه وحشی بود. هر دو لاین جهش یافته در مقایسه با لاین وحشی در تعداد کل خورجین در گیاه (حدود %10)، تعداد کل بذر به ازای هر گیاه (حدود %40) و وزن کل بذر در گیاه (حدود %13) افزایش نشان دادند، درحالیکه محتوای پروتیین محلول بذر و نسبت کروسیفرین/ناپین در دو لاین جهش یافته نسبت به لاین وحشی کمتر بود. قابل توجه اینکه، در دانهال 14 روزه و برگ های گیاه در مرحله زایشی، در دو لاین جهش یافته در مقایسه با لاین وحشی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسیددیسموتاز و پراکسیداز به طور متوسط %35 و پراکسید هیدروژن بطور متوسط %70 بیشتر بود. این داده ها نشان می دهد که تغییر بیان ژن های مورد مطالعه، در کنترل ویژگی های مورفولوژیکی و وضعیت آنتی اکسیدانی گیاهان رشد یافته تحت شرایط طبیعی نقش اساسی ایفا می کنند و مطالعه مراحل آبشاری انتقال سیگنال مدیریت شده توسط فاکتورهای رونویسی خانواده DREB می تواند راهگشای درک عمیق تری از مکانیسم پاسخ این گیاهان به تنش های متنوع محیطی باشد.

به منظور بررسی تیمار های کم آبیاری و محلول پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک ژنوتیپ های گلرنگ آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، طی دو سال 1395-1396 انجام شد. در این آزمایش سه سطح آبیاری)100، 75 و 50 درصد نیاز آبیاری گلرنگ) به عنوان فاکتور اصلی و سه ژنوتیپ گلرنگ)محلی اصفهان، فرامان و سینا) و محلول پاشی با سه سطح شامل (غلظت صفر، محلول پاشی با اسید جاسمونیک با غلظت 5/0 میلی مولار و محلول پاشی با اسید آسکوربیک با غلظت 20 میلی مولار) به عنوان فاکتور فرعی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که بیشترین محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل، شاخص سطح برگ، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن مربوط به ژنوتیپ سینا و تیمار آبیاری 100 درصد نیاز آبیاری گلرنگ و کمترین میزان این صفات مربوط به ژنوتیپ محلی اصفهان و تیمار آبیاری 50 درصد نیاز آبی گلرنگ بود. برهمکنش ژنوتیپ × محلول پاشی و تنش کم آبیاری در محلول پاشی تنها بر عملکرد روغن و کلروفیل a معنی دار شد. محلول پاشی با اسید جاسمونیک و اسید آسکوربیک نیز موجب افزایش کلیه صفات در مقایسه با تیمار بدون محلول پاشی شد. نتایج نشان داد که تفاوت های موجود در بین ژنوتیپ ها و همچنین تاثیر این محلول پاشی ها جهت افزایش میزان صفات مورد بررسی می تواند در انتخاب ژنوتیپ ها و ترکیبات مناسب جهت کاهش اثرات نامطلوب تنش کم آبی به منظور دستیابی به افزایش تولید از آن ها استفاده کرد.

به منظور ارزیابی فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی نسل ششم لاین های موتانت متحمل برنج تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل تنش شوری در سه سطح (0، 45 و 75 میلی مولار بر لیتر NaCl) و فاکتور فرعی شامل پنج لاین موتانت برنج بومی طارم هاشمی1، طارم هاشمی 2، طارم هاشمی3، طارم چالوسی و اصلاح شده نعمت بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برهمکنش تنش شوری و لاین های برنج نشان داد که تاثیر متقابل شوری و لاین ها بر صفات مورد مطالعه معنی دار بوده است. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد در مقایسه با سایر لاین ها، نعمت در تمام سطوح شوری بیشترین مقدار پرولین را داشته که با کاهش میزان فعالیت پروتیین در این لاین همراه بود. مقدار فعالیت کاتالاز و گایاکول پراکسیداز در لاین نعمت در شرایط تنش بالا بوده و مقدار تولید مالون دی آلدهید و نشت یونی کمتری نیز داشته است. با توجه به وجود همبستگی مثبت و معنی دار بین وزن خشک لاین های برنج با مقدار پرولین (*36/0=r)، کاتالاز (**49/0 =r)، و گایاکول پراکسیداز (**51/0 =r) و همبستگی منفی بین وزن خشک و مقدار پروتیین (*29/0-=r) و مالون دی آلدهید (*36/0-=r) به نظر می رسد می توان موتانت نعمت را به عنوان متحمل ترین لاین معرفی نمود، از آنجایی که سازوکار مقاومت این لاین، تنظیم اسمزی و افزایش مقدار اسید آمینه پرولین از طریق تجزیه پروتیین و سیستم آنزیمی کاتالاز است؛ بنابراین، می توان صفات مذکور را به عنوان سازوکار های پایه برای تحمل به شوری در نظر گرفت.

به منظور بررسی اثر نانو کلات روی بر پارامترهای فتوسنتزی، فعالیت آنزیم گلوتامین سینتتاز، پروتیین، عملکرد و اجزای عملکرد دانه سویا تحت تنش کم آبیاری، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان، در سال زراعی1395-1394 اجرا شد. چهار سطح آبیاری (شامل آبیاری 100، 80، 60 و 40 درصد نیاز آبی) به عنوان فاکتور اصلی و محلول پاشی نانو کلات روی در دو سطح شاهد (آب مقطر) و محلول پاشی نانوکلات روی (حاوی 20 درصد یون روی قابل جذب) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که با کاهش آب مورد نیازگیاه، صفاتی نظیر سرعت فتوسنتز خالص، تعرق، هدایت روزنه ای، فعالیت گلوتامین سینتتاز، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عملکرد دانه، درصد پروتیین دانه و عملکرد پروتیین دانه سویا کاهش یافت. در مقابل، غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای و شاخص سبزینگی برگ در شرایط تنش افزایش نشان داد. در شرایط نرمال رطوبتی (100 رطوبت خاک)، کاربرد نانوکلات روی تاثیری بر شاخص سبزینگی برگ، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد پروتیین و دانه وجود نداشت. اما در شرایط تنش کم آبیاری، محلول پاشی نانوکلات روی به ترتیب سبب افزایش 2/4، 8/13، 3/17، 7/45 و 3/39 درصدی صفات مذکور شد. همچنین در شرایط تنش کم آبیاری، محلول پاشی نانوکلات روی باعث کاهش غلظت دی اکسید کربن زیر روزنه ای و هدایت روزنه ای برگ ها شد. به طور کلی، اثر محلول پاشی نانوکلات روی در تخفیف اثر تنش کم آبیاری و بهبود عملکرد سویا مثبت بود. بنابراین استفاده از آن ممکن است بتواند مقاومت گیاه را بهبود بخشد.

با توجه به نرخ رو به رشد تولید و رهاسازی نانوذرات در طبیعت، نگرانی ها در خصوص احتمال سمیت و بروز آسیب اکسیداتیو بر اکوسیستم گیاهی، قابل تامل است. لذا تحقیق حاضر با هدف مقایسه شاخص های بیوشیمیایی و آنتی اکسیدانی پیاز خوراکی تیمار شده با غلظت های مختلف دو نوع نانوذره نقره (سبز سنتز و شیمی سنتز) و بررسی امکان القای تنش اکسیداتیو توسط آنها صورت گرفت. در این تحقیق تغییر رنگ عصاره برگ از زرد کم رنگ به قهوه ای تیره، به دلیل رزونانس پلاسمون سطحی نانوذرات نقره، نشان دهنده سنتز موفقیت آمیز نانوذرات نقره بود. همچنین طیف جذبی نانوذرات نقره سنتز شده سبز، دارای پیکی با طول موج ماکزیمم 410 نانومتر بود. تصاویر TEM نشان داد ذرات سنتز شده توسط عصاره برگ سپستان دارای اندازه یکنواخت، تقریبا کروی شکل و دارای اندازه های 3-10 نانومتر با اندازه متوسط 5. 8 نانومتر هستند. الگوی پراش XRD تشکیل ساختار کریستالی نانوذرات نقره سنتز سبز شده را تایید کرد. بنا به نتایج، هر دو آنزیم آنتی اکسیدان روند افزایشی خطی در مواجهه با نانوذره شیمیایی داشتند. هر دو نانوذره افزایش در میزان مالون دآلدیید را باعث شدند، اما نانوذره سبز سنتز اختلاف معنی داری با شاهد نداشت. بیشترین محتوای فنل کل به نانونقره شیمیایی (16/15 mg galic g-1 FW در غلظت 05/0 گرم بر لیتر) و کمترین میزان به تیمار شاهد (1/4 mg galic g-1 FW) اختصاص داشت. نانوذره شیمیایی تقریبا 8 برابر نانوذره سبز فعالیت آنتی اکسیدانی داشت. بنا به نتایج تحقیق حاضر نانوذره سبز سنتز نه تنها تاثیر اکسیداتیو بر پیاز نداشت، بلکه بعضا تاثیری محرک در برخی خصوصیات مشاهده گردید. نانوذره شیمیایی اما، با ایجاد تنش اکسیداتیو، واکنش های دفاعی گیاه را برانگیخت، به علاوه این اثر بازدارنده وابسته به دوز بود.

فهم تغییر در ویژگی های برگ متاثر از تغییرات اقلیم و ارتفاع استراتژی سازگاری گیاهان را تبیین می کند. این تغییرات پاسخ آنها به تغییر در آینده را پیش بینی خواهد کرد. گونه بلوط ایرانی از پراکنش زیاد در جنگلهای زاگرس برخوردار می باشد. هدف از انجام این تحقیق، مطالعه تغییر در ویژگی های فیزیولوژی برگ درخت بلوط ایرانی متاثر از تغییرات اندک در ارتفاع از سطح دریا و فصول رویش بهار و پاییز در منطقه گچان استان ایلام می باشد. برای این منظور، صفات فیزیولوژی برگ در سه جمعیت بلوط ایرانی در دامنه ارتفاعی نزدیک به هم 1640متر، 1821 متر، و 1900 متر از سطح دریا در طول یک شیب ارتفاعی یکسان بررسی شدند. در هر توده، پنج پایه دانه زاد با قطر و ویژگی های تقریبا یکسان انتخاب شدند. از قسمت بیرونی و میانه تاج هر پایه برگ ها جمع آوری گردید. برگ ها با هم آمیخته و سپس به طور تصادفی 20 برگ جدا و از نظر خصوصیات فیزیولوژی مورد بررسی قرار گرفتند. بر طبق نتایج، بیشترین میزان صفات نشت الکترولیت، کلروفیل a و کلروفیل T به ترتیب با81/31%، 57/15 (Mg/g FW) و 72/20 (Mg/g FW) در فصل پاییز و طبقه ارتفاعی پایین، بیشترین میزان صفات رطوبت نسبی و آنزیم پراکسیداز به ترتیب با 15/30%، 17/0 (1-FW 1-g 1-min 1-μ mol) در فصل بهار و طبقه ارتفاعی پایین، بیشترین میزان صفات pH، کربوهیدرات و آنزیم کاتالاز به ترتیب با 12/5، 09/0 (μ g/g FW)، 70/0 (FW-1 1-g 1-min 1-μ mol) در فصل پاییز و طبقه ارتفاعی بالا و بیشترین میزان صفت پرولین با 34/0 (μ mol/gFW) در فصل بهار و در طبقه ارتفاعی میانه مشاهده شد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان می دهد که خصوصیات فیزیولوژیکی برگ بلوط ایرانی متاثر از شرایط محیطی، با تغییرات اندک در ارتفاع از سطح دریا و همچنین تغییرات فصول تغییر می کند.

شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که رشد گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. بسیاری از گیاهان در مرحله گیاهچه به شوری حساس هستند و بنابراین رویش آن ها در مناطق دارای آب شور با مشکلات زیادی همراه است. استفاده از روش ها و ترکیبات شیمیایی مختلفی مانند تنظیم کننده های رشد گیاهی می تواند در کاهش اثرات مخرب شوری در گیاهان مفید باشد. این پژوهش برای بررسی اثر ملاتونین بر روی افزایش مقاومت گیاهچه های جعفری آفریقایی در برابر شوری انجام شد. به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف شوری بر رشد اولیه ی گیاهچه های گل جعفری (Tagetes erecta)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل دو سطح ملاتونین 25/0 و 5/0 میکرومولار و چهار سطح مختلف محلول نمک کلرید سدیم، با غلظت های 0، 50، 100 و 150 میلی مولار بود. در این پژوهش به طور کلی اثر پیش تیمار ملاتونین بر ویژگی های رشد، بیوشیمیایی و آنتی اکسیدانی گیاهچه جعفری آفریقایی تحت تنش شوری بررسی گردید. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در برخی پارامترهای بیوشیمیایی مانند کلروفیل و پروتیین، غلظت 25/0 میکرومولار ملاتونین تحت تیمارهای 50، 100 و 150 میلی مولار شوری موثر بود. پیش تیمار گیاهچه ها با ملاتونین در هر دو غلظت 25/0 و 5/0 میکرومولار در شرایط شوری مقدار مالون دآلدهیدها و سایر آلدهیدها را کاهش داد. فعالیت آنزیم کاتالاز تحت تنش شوری در برگها افزایش یافت، در حالیکه تنش شوری بر فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز اثر معنی داری نداشت. پیش تیمار با ملاتونین در غلظت 25/0 میکرومولار منجر به افزایش فعالیت آنزیم کاتالاز گیاهان تحت تنش شوری گردید. اما پیش تیمار با ملاتونین فقط در غلظت 25/0 میکرو مولار منجر به افزایش فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز گیاهان تحت شوری گردید. به طور کلی نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که پیش تیمار گیاهچه های جعفری آفریقایی با ملاتونین موجب افزایش مقاومت گیاهچه جعفری در برابر تنش شوری می شود.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی نانوذرات آهن بر بهبود برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک خرفه تحت تنش عنصر سنگین کادمیوم، پژوهشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در سال 1396 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شش سطح عنصر کادمیوم (صفر، 25، 50، 75، 100 و 125 میلی گرم در کیلوگرم خاک از منبع کلرید کادمیوم) و پنج سطح محلول پاشی نانوذرات آهن (صفر، 25/0، 5/0، 75/0 و 1 گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد برهمکنش نانوذرات آهن و کادمیوم بر صفت سطح برگ، وزن خشک ریشه و پرولین در سطح پنج درصد و بر وزن خشک برگ و شاخص سبزینگی برگ (عدد اسپد) در سطح یک درصد اثر معنی داری داشت. روند پاسخ سطح برگ با افزایش میزان کادمیوم در سطوح 0، 5/0، 75/0 و 1 گرم در لیتر محلول پاشی نانوذرات آهن به صورت خطی و کاهشی بود اما با محلول پاشی 25/0 گرم در لیتر به صورت دوتکه ایی بیان شد. محلول پاشی نانوذرات آهن سبب افزایش میزان وزن خشک ریشه تا سطح 25 میلی گرم در کیلوگرم کادمیوم خاک گردید اما در سطوح بالاتر وزن خشک ریشه با شیب کاهشی همراه بود. در این میان غلظت 5/0 گرم در لیتر محلول پاشی نانوذرات آهن با 80/34 درصد نسبت به شاهد بیشترین تاثیر را در افزایش وزن خشک ریشه داشت. میزان عدد اسپد در هر دو سطح 5/0 و 75/0 تا غلظت 25 میلی گرم در کیلوگرم کادمیوم خاک به ترتیب 19/11 و 90/28 درصد به نسبت شاهد افزایش یافت. با این وجود در سطوح بالاتر کادمیوم عدد اسپد با روند کاهشی همراه بود. در مجموع، نتایج نشان داد که محلول پاشی نانوذرات آهن می تواند تا حدودی در بهبود تحمل به تنش کادمیوم در گیاه خرفه موثر باشد.

با توجه به نیاز آبی زیاد چمن در مراحل رشدی و محدودیت منابع آبیاری، یافتن راه کاری مناسب برای کاهش نیاز آبی چمن ها به عنوان گیاهان پوششی مورد استفاده در فضای سبز از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر 2, 4, 5-T بر القای کالوس از ریزنمونه هیپوکتیل در کنتاکی بلوگرس، القای تنش خشکی درون شیشه ای با استفاده از پلی اتیلن گلیکول و ارزیابی تحمل به تنش با کاربرد اسید فولیک در شرایط درون شیشه ای در چمن کنتاکی بلوگرس بود. در آزمایش اول تاثیر 2, 4, 5-T در غلظت های 5/0، 1 و 2 میلی گرم بر لیتر در ترکیب با دو غلظت صفر و 1/0 میلی گرم BA بر لیتر بررسی شد و در غلظت 5/0 میلی گرم بر لیتر 2, 4, 5-T به تنهایی بیش ترین درصد کالوس زایی مشاهده شد. در آزمایش دوم جهت القای تنش خشکی در کالوس ها از غلظت های مختلف PEG استفاده شد. نتایج نشان داد که افزایش غلظت PEG سبب کاهش شاخص های رشدی در کالوس شد به طوری که در غلظت 3 و 4 درصد کم ترین میزان صفات اندازه گیری شده کالوس مشاهده شد. در آزمایش سوم و چهارم، اسید فولیک با هدف مهار تنش خشکی حاصل از PEG در دو مرحله کالوس و گیاهان باززا شده از کالوس مورد بررسی شد. نتایج آزمایش سوم نشان داد که استفاده از اسید فولیک در محیط کشت MS، در غلظت های 5/0 و 1 میلی گرم بر لیتر سبب کاهش ویژگی های رشدی کالوس و افزایش میزان قند محلول نسبت شد. در آزمایش چهارم نتایج کاهش صفات اندازه گیری شده گیاهان باززایی شده در 4 درصد PEG را نشان داد. بیش ترین میزان قندهای محلول گیاهان باززایی شده در تیمار 1 میلی گرم بر لیتر اسید فولیک در ترکیب با صفر درصد PEG مشاهده شد.

جهت بررسی تاثیر محلول پاشی کود نانو کلات آهن و منیزیم بر رشد و عملکرد دانه لوبیا چشم بلبلی (Vigna sinensis L. ) آزمایشی در سال 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه صنعتی شاهرود اجرا شد. آزمایش در قالب فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل پنج سطح آهن (صفر، 25/0، 5/0گرم در لیتر از نانو ذره و 25/0 و 5/0 گرم در لیتر آهن معمولی) به عنوان فاکتور اول و محلول پاشی منیزیم شامل سه سطح (صفر، غلظت 1 درصد از نانو ذره و همین غلظت از منیزیم معمولی) به عنوان فاکتور دوم بودند. صفات ارتفاع ساقه، تعداد انشعابات جانبی، فاصله ی اولین غلاف از سطح خاک، طول غلاف، شاخص سطح برگ، عملکرد و اجزای عملکرد، شاخص سبزینگی، عناصر آهن و منیزیم برگ و پروتیین دانه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد اثر متقابل سطوح مختلف آهن و منیزیم در تمام صفات ذکر شده به جز پروتیین دانه معنی دار بود. بیشترین ارتفاع ساقه، فاصله ی اولین غلاف از سطح خاک و شاخص سطح برگ در ترکیب تیماری نانو آهن 25/0 گرم در لیتر و نانو منیزیم 1 درصد مشاهده گردید. ترکیب تیماری آهن معمولی 25/0 گرم در لیتر و نانو منیزیم با تعداد 46/5 انشعاب در بوته بیشترین تعداد انشعاب جانبی و طول غلاف (56/16 سانتی متر) را داشتند. صفات شاخص سبزینگی و مقدار عناصر آهن و منیزیم برگ، در تیمار آهن 5/0 گرم در لیتر به هر دو فرم نانو و معمولی همراه با تیمار منیزیم معمولی بالاترین کارایی را دارا بودند. بیشترین میزان پروتیین دانه (35/22 درصد) با کاربرد نانو آهن 25/0 گرم در لیتر به تنهایی ایجاد گردید. هم چنین بیشترین عملکرد در ترکیب تیماری آهن معمولی 5/0 گرم در لیتر × نانو منیزیم با میانگینی معادل 73/2377 کیلوگرم در هکتار و کمترین در تیمار نانو منیزیم به تنهایی با میانگینی معادل 55/792 کیلوگرم در لیتر مشاهده گردید. یکی از دلایل افزایش مشاهده شده در عملکرد در ترکیب تیماری آهن معمولی 5/0 گرم در لیتر و نانو منیزیم افزایش تعداد غلاف در بوته و وزن هزار دانه بود. از بین اجزای عملکرد، تعداد دانه در غلاف در همین سطح از آهن و منیزیم معمولی بیشترین مقدار را دارا بود. به نظر می رسد که در تمام صفات موفولوژیک و فیزیولوژیک شاخص سطح برگ ذکر شده در این آزمایش تیمار آهن 25/0 گرم در لیتر (به هر دو فرم نانو و معمولی) همراه با تیمار نانومنیزیم برتری خود را ثابت کرد. در حالی که در صفات عملکرد و سایر صفات فیزیولوژیک تیمارهای آهن 5/0 گرم در لیتر (به هر دو فرم نانو و معمولی) همراه با منیزیم معمولی برتری داشتند.

درخت پر با نام علمی Cotinus coggygria Scop. از درختچه های جذاب زینتی فضای سبزی بوده و دارای خواص دارویی فراوان می باشد. در پژوهش حاضر اثر سطوح مختلف شوری، کود گاوی و ورمی کمپوست بر برخی خصوصیات رشدی درخت پر بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، شامل سه بستر کشت (1-خاک زراعی 2-80% خاک زراعی+20% ورمی کمپوست، 3-80% خاک زراعی+20% کود گاوی کاملا پوسیده) و سه سطح شوری آب آبیاری (1، 4 و 7 دسی زیمنس بر متر)، در سه تکرار بود. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری، وزن تر و خشک برگ، ریشه، اندام هوایی و کل گیاه به طور معنی داری کاهش و جذب عناصر سدیم، پتاسیم، کلر و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز افزایش یافت. بیشترین وزن تر و خشک کل برگ در شوری 1 دسی زیمنس بر متر و تیمار کود گاوی حاصل شد. بیشترین وزن تر و خشک ریشه در سطح شوری 4 دسی زیمنس بر متر و تیمار ورمی کمپوست به دست آمد. بیشترین وزن تر و خشک اندام هوایی در سطح شوری 7 دسی زیمنس بر متر و تیمار ورمی کمپوست حاصل شد. بیشترین میزان جذب سدیم، پتاسیم و نسبت سدیم به پتاسیم در شوری 7 دسی زیمنس بر متر و در بستر کشت حاوی ورمی کمپوست مشاهده شد. استفاده از کود گاوی و ورمی کمپوست در سطوح شوری مختلف باعث افزایش معنی دار فعالیت آنزیم کاتالاز و پراکسیداز نسبت به شاهد شد. به طور کلی استفاده از کود گاوی و ورمی کمپوست توانست خصوصیات رشدی گیاه و جذب عناصر غذایی را در شرایط شور نسبت به شاهد بهبود بخشد.

اسید هیومیک با اتصال به سموم زیستی مختلف می تواند سمیت و تحرک آن ها را در محیط های مختلف تغییر دهد؛ بنابراین اثر متقابل نانو ذرات و اسید هیومیک از دیدگاه زیست محیطی به طور خاص مورد توجه است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سمیت نانو ذره اکسید روی بر گیاه کلزا در مرحله جوانه زنی، و همچنین بررسی اثرات اسید هیومیک بر کاهش سمیت این نانوذره در محیط آزمایشگاه بود. آزمایش با 9 غلظت نانو ذرات اکسید روی شامل0، 250، 500، 750، 1000، 1250، 1500، 1750، 2000 میلی گرم در لیتر و اسید هیومیک در 2 غلظت 0، 100 میلی گرم در لیتر، در 3 تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت نانو ذره اکسید روی، میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و پراکسیداز افزایش یافت در حالی که میزان پروتیین روندی کاهشی را نشان داد، و کاربرد اسید هیومیک باعث کاهش اثرات سمیت ناشی از نانو ذره اکسید روی شد. با افزایش غلظت نانو ذره اکسید روی، شاخص های جوانه زنی (درصد نهایی جوانه زنی، انرژی جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه بذر) کاهش یافت. با این حال تیمار با اسید هیومیک باعث افزایش شاخص های جوانه زنی و میزان فعالیت آنتی اکسیدان در گیاه شد و با محافظت گیاه در برابر سمیت نانو ذرات اکسید روی، باعث کاهش خسارت های ناشی از سمیت آن گردید.

چغندر قند یکی از گیاهان استراتژیک و صنعتی دنیا محسوب می گردد و نقش مهمی در تولید قند دارد. خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید چغندر قند است. بر این اساس این آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 95-1394 با چهار تکرار در منطقه چناران روستای بهمن جان انجام شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل سه دور آبیاری 7 و 14 و 21 روز به روش قطره ای و فاکتور فرعی مشتمل بر 4 رقم (شامل ارقام خارجی سمنتا و پیرولا و ارقام داخلی شامل پایا (016) و شکوفا (034)) بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد با افزایش فواصل آبیاری از 7 به 21 روز موجب کاهش عملکرد ریشه چغندرقند از 7/88 به 1/76 تن در هکتار گردید. همچنین با افزایش فواصل آبیاری از 7 به 21 روز میزان اکسیداسیون سلولی که بر آوردی از فعالیت رادیکال های آزاد اکسیژن (ROS) می باشد مطابق انتظار افزایش نشان داد که در تیمار آبیاری هر 21 روز (8/21 میکرومول بر گرم وزن تر) بیشترین مقدار آن مشاهده شد. بیشترین مقدار آنزیم کاتالاز و سوپر اکسید دیسموتاز به ترتیب 119 و 1481 واحد استاندارد بر میلی گرم پروتیین بود که به ترتیب در تیمارهای آبیاری هر 14 و هر 21 روز مشاهده شد. نتایج بیان ژن های CPX1، CPX2 و NDP حاکی از افزایش میزان بیان هر ژن سه تحت شرایط بروز تنش خشکی بود که مبین نقش آن ها در القای تحمل به خشکی بود.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی غلظت های مختلف آسکوربیک اسید بر واکنش گیاه سورگوم (رقم اسپیدفید) به تنش شوری یک آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در بهار و تابستان سال 1396 در فضای باز دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح شوری (صفر و 100 میلی مولار کلرید سدیم) و پنج غلظت آسکوربیک اسید (صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر) بود. در اثر شوری غلظت پتاسیم، نسبت غلظت پتاسیم به سدیم، غلظت کلروفیل و کاروتنویید و وزن خشک اندام هوایی و ریشه کاهش ولی غلظت سدیم، پرولین و فعالیت آنزیم آنتی اکسیدانی کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز اکسیداز و آسکوربات پراکسیداز افزایش یافت. میزان کاهش وزن خشک گیاه در اثر شوری در غلظت های صفر، 50، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر آسکوربیک اسید به ترتیب 30، 27، 24، 27 و20 درصد بود. محلول پاشی گیاهان با آسکوربیک اسید موجب بهبود صفات رشدی، غلظت پرولین و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و کاهش غلظت سدیم در سورگوم گردید. در اثر کاربرد غلظت 100 میلی گرم در لیتر آسکوربیک اسید بیشترین افزایش در وزن خشک گیاه در هر دو شرایط غیر شور (30 درصد) و شور (41 درصد) حاصل شد. اثر کاربرد آسکوربیک اسید بر افزایش فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز بیشتر از آنزیم کاتالاز مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق محلول پاشی آسکوربیک اسید نه تنها موجب بهبود رشد گیاه سورگوم گردید بلکه اثرات منفی تنش شوری بر این گیاه را نیز تعدیل کرد.

به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر رنگیزه های فتوسنتزی، فعالیت آنزیمی و عملکرد ارقام گندم ماکارونی در شرایط تنش خشکی، پژوهشی گلخانه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح آبیاری مطلوب و تنش خشکی از ابتدای مرحله شیری شدن دانه، محلول پاشی سالیسیلیک اسید در سطوح صفر، 3، 2، 1 میلی مولار و سه رقم گندم ماکارونی شامل شبرنگ، بهرنگ و یاواروس بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی پایان فصل، رقم و سالیسیلیک اسید بر محتوای کلروفیل a و b، آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز، تعداد دانه در سنبله، عملکرد بیولوژیک، و عملکرد دانه اثر معنی داری داشتند. برهمکنش تنش خشکی و سالیسیلیک اسید اثر معنی داری بر محتوای کلروفیل a و b داشتند به گونه ای که محتوای کلروفیل a و b در تیمار 3 میلی مولار سالیسیلیک اسید به ترتیب 32 و35 درصد افزایش نسبت به تیمار عدم مصرف سالیسیلیک اسید داشتند. همچنین تنش خشکی و سالیسیلیک اسید اثر معنی داری بر آنزیم پراکسیداز و کاتالاز داشتند به طوری که کاربرد 3 میلی مولار سالیسیلیک اسید به ترتیب باعث افزایش 14 و 15 درصدی این آنزیمها نسبت به تیمار عدم مصرف سالیسیلیک اسید شد. کاربرد برگی سالیسیلیک اسید به میزان 3 میلی مولار منجر به افزایش محتوای کلروفیل a و b و آنزیم پراکسیداز و کاتالاز نسبت به عدم مصرف سالیسیلیک اسید در شرایط تنش خشکی شد که در نهایت افزایش 13 درصدی عملکرد دانه در رقم یاواروس را به همراه داشت.

نور یکی از مهم ترین عوامل موثر بر رشد گیاه است که با تغییرات در تابش، بر رشد، مورفولوژی، آناتومی و جنبه های مختلف فیزیولوژی و بیوشیمیایی سلولی اثر می گذارد. بنابراین رشد مطلوب گیاه نیازمند یک شدت نور مناسب است. هدف از این پژوهش بررسی اثر شدت های متفاوت نور و غلظت های اسید آسکوربیک بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل آهار بود. آزمایش به صورت کرت خرده شده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. شدت نور با سه سطح 600، 1200 و 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه به عنوان عامل اصلی با استفاده از پوشش ساران و محلول پاشی هفتگی اسید آسکوربیک با سه غلظت صفر، 1 و 2 میلی مولار به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که شدت نور بر رنگیزه های فتوسنتزی، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و ویژگی های روزنه ای به جز ویژگی عرض سلول محافظ روزنه تاثیر معنی داری داشت. با افزایش شدت نور، مقدار پرولین، فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز افزایش یافت. کاهش شدت نور موجب افزایش کلروفیل a، کلروفیل b، کارتنویید، کلروفیل کل و فعالیت آنزیم پراکسیداز شد. با افزایش شدت نور، تراکم و شاخص روزنه ای نیز افزایش یافت، به طوری که تراکم روزنه ای در شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه دو برابر شدت نور 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه بود. علاوه بر این محلول پاشی اسید آسکوربیک باعث افزایش تراکم روزنه ای، طول سلول های محافظ روزنه ای و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و کاهش مقدار پرولین و فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز شد. به طورکلی نتایج نشان داد که افزایش شدت نور با کاهش کلروفیل و افزایش مقدار پرولین، فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز باعث ایجاد تنش در آهار شده و کاربرد هفتگی اسید آسکوربیک باعث کاهش اثرات تنش شد.

آکواپورین ها، پروتیین های اصلی در غشاء پلاسمایی هستند که حرکت آب، دی اکسیدکربن و دیگر مواد محلول کوچک از عرض غشا را تسهیل می نمایند. هدف از این پژوهش بررسی نقش آکواپورین های ریشه بر میزان تغییرات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و روابط آبی تحت تنش خشکی می باشد. به همین منظور پژوهشی در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی فلفل دلمه ای رقم (301Ps) و تحت تنش خشکی در محیط کشت بدون خاک انجام شد. جهت اعمال تنش خشکی از پلی اتیلن گلایکول 6000 و توقف فعالیت آکواپورین ها از نیترات نقره 50 میلی مولار استفاده شد. نتایج نشان داد که در حضور آکواپورین ها میزان وزن تر و خشک ریشه و شاخساره، میزان رطوبت نسبی (43/22%)، پروتیین(47%)، غلظت عناصر سدیم (29%)، پتاسیم (11/13%) و محتوای آبسیزیک اسید (75/19%) افزایش یافت. همچنین در نبود آکواپورین ها در شرایط تنش خشکی منفی تر شدن پتانسیل آب ریشه (78/57%)، افزایش میزان پرولین(2/1 برابر)، محتوای آبسیزیک اسید (25/12%) و محتوای فنول (67/%89) به عنوان عامل محافظت کننده سلول در مقابل رادیکال های آزاد مشاهده شد. براساس نتایج بدست آمده حاصل از تنش خشکی و توقف فعالیت آکواپورین ها می توان به نقش اساسی کانال های آبی در تنظیم اسمزی به کمک انتقال آب و کاهش اثرات تنش اشاره کرد.

در این مطالعه درصد روغن و ترکیب اسید چرب بذور ماریتیغال در رویشگاه های غرب مازندران در ارتفاعات و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بررسی شد. پس از شناسایی توده های ماریتیغال در طبقات ارتفاعی، بذور در هر رویشگاه در طول نوار 100 متری به فواصل 30 متر از سه نقطه بصورت تصادفی-سیستماتیک نمونه برداری شدند. جهت بررسی خصوصیات خاک و ارتباط شان با کمیت و کیفیت اسیدهای چرب و روغن، در هر سایت سه پلات انداخته شد و به تعداد نمونه های گیاهی، 18 نمونه خاک از عمق 30 سانتیمتری و اطراف ریشه گیاه برداشت شد. برای تعیین محتوای روغن از حلال هگزان و دستگاه سوکسله، شناسایی اسیدهای چرب از دستگاه GC/MS و استخراج سیلیمارین از متانول و حمام التراسونیک استفاده شد. طبق نتایج، بر خلاف سیلیمارین، رویشگاه اثر معنی داری بر درصد روغن نداشت، بیشترین روغن و سیلیمارین نیز به ترتیب از مناطق جلگه ای و کوهستانی بدست آمدند. با توجه به تاثیر معنی دار رویشگاه بر کیفیت روغن، از بین ترکیبات روغن، اسید اولییک و از خصوصیات خاک، مواد آلی و کربنات کلسیم پاسخ معکوس معنی داری به رویشگاه نشان دادند. شن، پتاسیم، فسفر و نیتروژن با درصد روغن رابطه منفی معنی داری داشتند. ارتفاع با اسید مارگاریک و اسید لینولییک رابطه مثبت اما با اسید اولییک رابطه منفی داشت. میزان شن و عناصر فسفر و نیتروژن خاک با اسید پالمیتیک ارتباط مثبت داشتند. از آنجایی که بارزترین اسیدهای چرب بذر، اسیدهای اولییک و لینولییک بودند، روغن ماریتیغال از روغن های اولییک-لینولییک با کیفیت تغذیه ای بالا می باشد، لذا کشت آن گزینه ای جهت تولید روغن خوراکی و کاهش وابستگی به سایر کشورها می باشد.

در یک آزمایش باغی در سال 1395، اثرات کاربرد برگی کایولین، پتاسیم و فسفر و ترکیب های مختلف بر پارامترهای فتوسنتزی درختان 8 ساله ی پسته رقم کله قوچی مورد آزمون قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل کایولین 5 درصد، فسفر در 2 غلظت (1و2 درصد)، پتاسیم در 2 غلظت (5/1 و 3 درصد)، کایولین 5 درصد + فسفر 1 درصد، کایولین 5 درصد + فسفر 2 درصد، کایولین 5 درصد + پتاسیم 5/1 درصد، کایولین 5 درصد + پتاسیم 3 درصد و شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) بودند. کاربرد برگی تیمارهای بالا در اوایل تیرماه، هم زمان با آغاز رشد جنین (حداکثر نیاز فتوسنتزی درخت) انجام شد. پارامترهای فتوسنتزی (نرخ فتوسنتز و تعرق، هدایت روزنه ای و غلظت CO2 زیرروزنه)، پارامترهای فلورسانس کلروفیل (Fv/Fm و PI) و رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیلa، کلروفیلb، مجموع کلروفیل و مجموع کارتنوییدها) در 5 مرحله اندازه گیری شدند (مرحله ی اول یک روز پس از محلول پاشی و مراحل بعد هریک به فاصله یک هفته). نتایج نشان که هیچ یک از پارامترهای فتوسنتزی به جز غلظت دی اکسیدکربن زیرروزنه تحت تاثیر تیمارهای محلول پاشی قرار نگرفت در حالی که شاخص های فلورسانس کلروفیل تحت تاثیر تیمارهای کایولین بهبود یافت و غلظت رنگیزه های فتوسنتزی نیز تحت تاثیر اکثر تیمارهای آزمایش افزایش یافت. نتایج همچنین نشان داد که با گذشت زمان نرخ فتوسنتز، تعرق و هدایت روزنه ای افزایش و غلظت CO2 زیر روزنه کاسته شد. شاخص های فلورسانس کلروفیل و غلظت رنگیزه های فتوسنتزی نیز با گذشت زمان افزایش یافت. در مجموع تاثیر تیمارهای این آزمایش بر پارامترهای فتوسنتزی درختان پسته کمتر از حد مورد انتظار بود.

گیاه دارویی هندوانه ابوجهل (Citrullus colocynthis L. ) از خانواده کدوییان می باشد. به منظور بررسی اثر اسیدهای آمینه فنیل آلانین و تریپتوفان بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی مورد نظر، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در چهار سطح و سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سطوح مختلف اسیدهای آمینه فنیل آلانین و تریپتوفان (0، 5/0، 1 و 2 میلی مولار) بودند. نتایج بدست آمده نشان داد که تیمارهای فنیل آلانین و تریپتوفان تاثیر معنی داری (01/0 ≥ p) بر عمده صفات مورد بررسی شامل طول بوته، وزن تر و خشک پیکره رویشی، عملکرد بذر، کلروفیل، فنل و فلاونویید کل داشتند. بیشترین محتوای فنل و فلاونویید کل به ترتیب مقدار 94/16 و 31/7 میلی گرم بر صد گرم وزن تازه در غلظت 1 میلی مولار فنیل آلانین نسبت به شاهد با 72/10 و 04/4 میلی گرم برصد گرم وزن تازه مشاهده شد. همچنین صفات عملکرد میوه، وزن هزار دانه و فعالیت آنتی اکسیدانی تحت تاثیر تیمار دو اسید آمینه تفاوت معنی داری (05/0 ≥ p) را نشان دادند. حداکثر عملکرد میوه در غلظت 5/0 میلی مولار تریپتوفان با 6/8930 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد در شاهد به میزان 4/6344 کیلوگرم در هکتار مشاهده گردید. در مجموع سطوح مختلف تریپتوفان و فنیل آلانین می توانند نقش موثری در بهبود صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و تولید این محصول داشته باشند. کاربرد 2 میلی مولار فنیل آلانین جهت تولید حداکثر پیکر رویشی گیاه، تیمار 1 میلی مولار هر دو اسید آمینه جهت بهبود شاخص های فیزیولوژیکی و 5/0 میلی مولار هر دو اسید آمینه برای عملکرد میوه مطلوب بوده و بسته به هدف، قابل توصیه می باشند.

خشکی یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که رشد گیاهان را از طریق تاثیر بر فرآیندهای فیزیولوژیکی محدود می کند. به منظور بررسی تاثیر دورهای مختلف آبیاری و محلول پاشی تنظیم کننده های رشد بر برخی صفات فیزیولوژیک و کارایی مصرف آب سیب زمینی، آزمایشی در سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی شهرستان ملایر به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل عامل اصلی آبیاری قطره ای در فواصل یک، دو، سه، چهار، پنج و شش روز یکبار و آبیاری بارانی به عنوان شاهد (به فواصل شش روز یکبار) بود. عامل فرعی محلول پاشی تنظیم کننده های رشد با چهار سطح شامل اپی براسینولید، جیبرلیک اسید و استیل سالیسیلیک اسید که به همراه شاهد در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق نشان داد با افزایش دورهای مختلف آبیاری قطره ای کارایی مصرف آب و مقدار پروتیین محلول برگ کاهش و مقدار پرولین، کربوهیدرات محلول برگ و غده و غلظت پتاسیم به طور معنی دار افزایش یافت. محلول پاشی تنظیم کننده های رشد در کاهش آثار تنش ناشی از افزایش دورهای آبیاری موثر بود و کارایی مصرف آب، مقدار پروتیین محلول برگ، پرولین، کربوهیدرات محلول برگ و غده و پتاسیم، رنگدانه های فتوسنتزی و آنتی اکسیدانت ها را به طور معنی دار افزایش داد. همچنین افزایش دور آبیاری مقدار کلروفیل کل و کاروتنویید را 33% و 45% نسبت به شاهد کاهش و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز را50% و 41% در سیب زمینی افزایش داد. محلول پاشی تنظیم کننده های رشد مقدار کلروفیل کل را 11% افزایش داد. تاثیر اپی براسینولید بیشتر از سایر تنظیم کنندهای رشد بود.

ملاتونین (N استیل-5-متوکسی تریپتامین) به عنوان یک تنظیم کننده رشد گیاه، ترکیبی طبیعی است که در انواع زیادی از گونه های گیاهی در ریشه، برگ، میوه و دانه شناسایی شده است. به منظور بررسی اثر ملاتونین بر برخی شاخص های فیزیولوژیک بذر و گیاهچه نخود (رقم آرمان) تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال 1396 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل ملاتونین در غلظت های بدون پرایم، صفر، 25، 50، 75، 100 و 125 میکرومولار به عنوان فاکتور اول و سطوح مختلف شوری شامل صفر، 25، 50، 75 و 100 میلی مولار کلریدسدیم به عنوان فاکتور دوم بود. نتایج نشان داد که در سطوح تنش شوری 100 و 50 میلی مولار، ملاتونین با غلظت 100 میکرومولار، باعث افزایش میزان پرولین گیاهچه گردید. در شرایط عدم تنش پرایمینگ با غلظت های 25، 75 و 100 میکرومولار ملاتونین میزان پتاسیم گیاهچه را افزایش داد. همچنین در تنش 100 میلی مولار شوری پرایمینگ با غلظت های 50 و 75 میکرومولار ملاتونین باعث افزایش میزان پتاسیم در گیاهچه شد. پرایمینگ با غلظت 75 و 25 میکرومولار ملاتونین به ترتیب در سطوح تنش شوری 100 و 75 میلی مولار باعث کاهش میزان سدیم گیاهچه شد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که نخود در مرحله جوانه زنی تا سطح 100 میلی مولار تنش شوری را تحمل نموده و کاربرد ملاتونین در این مرحله به دلیل تحمل به شوری تاثیر زیادی بر شاخص های فیزیولوژیک بذر نداشته است و تنها هیدرو پرایمینگ در این شرایط نسبت به شاهد بدون پرایم با کمک به جذب آب توسط گیاه تاثیر مثبتی بر فرایند فیزیولوژیک در حین جوانه زنی داشته است.

مهمترین دوره ی رشد گیاهانی نظیر سویا در تابستان قرار دارد که به طور معمول با تنش هایی مانند گرما وخشکی روبرو خواهد بود. این گونه استنباط می شود که شاید بتوان با کاربرد خارجی ترکیباتی از قبیل ویتامین ها و ملاتونین موجب کاهش اثرات منفی تنش های وارده به گیاه شده و افزایش عملکرد را نتیجه گرفت. این پژوهش به منظور بررسی اثر استفاده از ملاتونین و ویتامین های گروه ب بر برخی صفات فیزیولوژیک و عملکرد سویا انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 3 سطح محلول پاشی ملاتونین (صفر، 1/0 و 2/0 میلی مولار) و 6 سطح محلول پاشی با ویتامین های گروه B (شاهد، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک و پیریدوکسین هرکدام با غلظت 100 میلی گرم در لیتر) بودند که در قالب یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار سازماندهی شدند. اثرمتقابل ملاتونین و ویتامین ب بر ماده خشک کل، عملکرد، پایداری غشا، مقدار نسبی آب برگ، کلروفیل a وb، کاروتنویید، فلاونویید و آنتوسیانین معنی دار بود. بیشترین مقدار اکثر صفات از جمله عملکرد دانه، مقدار نسبی آب برگ و کلروفیل در شرایط محلول پاشی 2/0 میلی مولار ملاتونین همراه با اسید پانتوتنیک به دست آمد البته تاثیر پیریدوکسین نیز قابل توجه بود. بررسی اثر ملاتونین در شرایط عدم حضور ویتامین ب نشان داد که با افزایش غلظت آن درصد پروتیین و درصد روغن دانه افزایش یافت. محلول پاشی ملاتونین با غلظت 1/0 و 2/0 میلی مولار عملکرد دانه را به ترتیب 27 و 84 درصد افزایش داد. با توجه به نتایج به دست آمده ترکیب تیماری اسیدپانتوتنیک و 2/0 میلی مولار ملاتونین موجب افزایش عملکرد، پایداری غشاء، ماده خشک کل، کلروفیل a و b، محتوای آنتوسیانین و فلاونویید برگ گردید.

به منظور بررسی و مقایسه اثرات دگرآسیب عصاره آبی گیاه اکالیپتوس با پودر برگی آن بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز ارزن وحشی، آزمایشاتی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این آزمایشات بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز رایج آن، ارزن وحشی و در مرحله گیاهچه ای، با تیمارهای عصاره آبی برگ گیاه اکالیپتوس (5، 10، 15 و 20 گرم در لیتر9 و پودر برگی (3 و 5 درصد وزنی-وزنی نسبت به خاک باغچه) و شاهد (آبیاری با آب معمولی) صورت گرفت. بر اساس نتایج، تیمار با عصاره آبی (در اغلب موارد) و پودر برگ اکالیپتوس موجب کاهش ارتفاع بخش هوایی، مجموع طول ریشه ها، وزن تر بخش هوایی و ریشه ها و وزن خشک بخش هوایی و ریشه های گیاه ذرت و ارزن وحشی شدند به طوری که بیشترین درصد کاهش صفات مذکور نسبت به شاهد، در تیمار 20 گرم در لیتر عصاره آبی بر ارزن وحشی مشاهده شد. هرچند محتوای کلروفیل a، b، کل، کاروتنویید و ضریب ثبات کلروفیل گیاهچه های ذرت تیمارشده با عصاره آبی روند افزایشی نسبت به شاهد از خود نشان داد ولیکن محتوای کلروفیل کل و ضریب ثبات کلروفیل ذرت تیمار شده با پودر برگ گیاه اکالیپتوس کاهشی بود. در حالی که کلیه صفات رنگدانه های فتوسنتزی علف هرز ارزن وحشی متاثر از تیمارهای مذکور، به صورت کاهشی نسبت به شاهد بود. افزایش ضریب پایداری غشاء ذرت و کاهش این صفت در ارزن وحشی، در برابر هردو نوع تیمار عصاره و پودر برگ اکالیپتوس، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند تجمع مالون دی آلدیید در گیاهچه های ارزن وحشی تیمار شده، دارای بیشینه افزایش بود ولیکن گیاهچه های ذرت توانستند کاهش معنی دار میزان پراکسید شدن لیپیدهای غشاء در برابر تنش دگرآسیبی ناشی از عصاره و پودر برگ داشته باشد. تاثیر عصاره آبی و پودر برگ گیاه اکالیپتوس بر افزایش بیشتر محتوای فنل کل ذرت نسبت به ارزن وحشی، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند محتوای پروتیین کل گیاه ذرت و علف هرز ارزن وحشی متاثر از تیمارها کاهش یافت ولیکن تیمار عصاره ها توانست مرز بهتری بین حساسیت گیاهان در برابر تنش دگرآسیبی ایجاد نماید. ارزیابی فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز نشان داد که در هر 4 نوع تیمار غلظتی عصاره ی آبی برگ و دو تیمار پودر برگی گیاه اکالیپتوس، موجب کاهش قابل توجه میزان فعالیت در ارزن وحشی شد. بر اساس نتایج این پژوهش، عصاره آبی و یا پودر برگ دارای اثرات بازدارندگی متفاوت بر عملکردهای بیوشیمیای، فیزیولوژیکی و نموی گیاه زراعی و علف هرز هستند و با درنظر گرفتن پتانسیل دگرآسیب عصاره آبی برگ و پودر برگی گیاه اکالیپتوس بر گیاه زراعی ذرت و علف هرز ارزن وحشی، پیشنهاد می گردد که عصاره گیاه می تواند به عنوان یک کاندید ایده آل (در مقایسه با پودر برگ)، برای یک علف کش طبیعی در جهت کنترل علف هرز ارزن وحشی در مزارع ذرت باشد.

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاه در شرایط خشک می باشد. هورمون آبسیزیک اسید (ABA) یکی از تنظیم کننده های مهم گیاهی است که در بروز بسیاری از پاسخ های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه در شرایط خشکی نقش دارد. به منظور ارزیابی اثر متقابل تنش خشکی و کاربرد ABA بر فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی بادرشبو (Dracocephalum moldavica)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان اجرا شد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در سه سطح (آبیاری مطلوب، تنش ملایم تا رسیدن به پتانسیل آبی 8/0-مگاپاسکال و تنش شدید تا رسیدن به پتانسیل آبی 5/1-مگاپاسکال) در کرت های اصلی و سطوح هورمون ABA در پنج سطح (0، 5، 10، 20 و 40 میکرومولار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اثر سطوح آبیاری، ABA و نیز اثر متقابل سطوح آبیاری در سطوح ABA برای فعالیت PAL، کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، پراکسیداز (POD)، پراکسیداسیون لیپید، سطح برگ، وزن خشک کل بوته، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه معنی دار بود. بدون کاربرد ABA، تنش خشکی ملایم و شدید، به ترتیب02/15 و 30 درصد فعالیت PAL، 02/28 و 44/25 درصد فعالیت CAT، 81/48 و 55/35 درصد فعالیت آنزیم APX و 83/77 و 3/88 درصد فعالیت آنزیم POD را نسبت به شرایط آبیاری مطلوب افزایش دادند. هم چنین کاربرد ABA خارجی سبب افزایش پراکسیداسیون لیپید، فعالیت PAL و آنزیم های آنتی اکسیدانت نسبت به شاهد (عدم کاربرد ABA) شد. تنش خشکی ملایم و شدید در شرایط بدون کاربرد ABA، میزان عملکرد دانه را به ترتیب 69/19 و 02/31 درصد نسبت به شرایط آبیاری مطلوب کاهش دادند. یک روند کاهشی در عملکرد دانه در پاسخ به افزایش غلظت ABA وجود داشت. میزان کاهش عملکرد دانه در گیاهان تیمار شده با غلظت های مختلف ABA، 69/14-18/5 درصد در شرایط آبیاری مطلوب، 74/20-22/4 درصد در شرایط تنش ملایم و 83/33-37/4 درصد در شرایط تنش شدید در مقایسه با تیمار شاهد بود.

با توجه به اینکه کاربرد پرتو فرابنفش UVB می تواند به عنوان روشی آسان و مقرون به صرفه برای افزایش انباشت ترکیبات فنلی در گیاهان دارویی مورد استفاده قرار گیرد، در این تحقیق پاسخ گیاه دارویی آلویه ورا به تابش دوزهای مختلف پرتوفرابنفشUVB (10 و 30 کیلوژول بر متر مربع در روز) در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تیمار گیاهان رشد یافته در شدت نور 600 میکرومول بر متر مربع در ثانیه با دوز 30 کیلوژول بر متر مربع در روز پرتو فرابنفش UVB باعث کاهش معنی دار توده خشک برگ گیاه آلویه ورا گردید. کاهش معنی دار وزن برگ در این شرایط با کاهش شاخص کارایی فتوسیستم ها (PIabs) و افزایش انباشت مالون دی آلدیید (MDA) همراه بود. اگرچه، گیاهان رشد یافته تحت تیمار دوز 10 کیلوژول بر متر مربع در روز، دارای بیشترین مقدار انباشت پرولین و قند محلول در برگ های خود بودند. همچنین بیشترین مقدار انباشت فنل در برگ های این گیاهان مشاهده شد. همبستگی مثبت بین مقدار انباشتگی فنل در برگ ها و خاصیت ضداکسایشی عصاره برگ ها مشاهده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار پرتوفرابنفش با دوز 10 کیلوژول به مدت 21 روز می تواند به عنوان روشی برای افزایش کیفیت و ارزش غذایی و دارویی برگ های گیاه آلویه ورا از طریق افزایش میزان فنل ها بکار رود، بدون آنکه ساختارهای فتوسنتزی دچار آسیب شوند.

تنش شوری یکی از عوامل محیطی محدود کننده رشد و نمو گیاهان است و دارای تاثیرات منفی متعددی بر پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان می باشد. بنابراین، ترکیبات مختلفی در زمینه کاهش اثرات زیان آور این تنش مورد استفاده قرار گرفته اند. در این میان نانوذرات فلزی دارای تاثیرات منفی و مثبت بر گونه های گیاهی مختلف هستند. این مطالعه با هدف بررسی برهمکنش غلظت های مختلف نانوذره اکسید روی و کلرید سدیم بر تغییرات مورفولوژیکی، رنگیزه های فتوسنتزی، محتوای پروتیین و برخی آنتی اکسیدانت های غیر آنزیمی در دو رقم اردستانی و مشهدی شنبلیله انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، سه سطح نانوذره (0، 1000 و 3000 میلی گرم در لیتر) و چهار سطح کلرید سدیم (0، 75، 150 و 225 میلی مولار) انجام شد. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش معنی دار در وزن تر اندام هوایی و ریشه و درصد محتوای نسبی آب ریشه در غلظت 225 میلی مولار کلرید سدیم در هر دو رقم گردید. بالاترین وزن تر اندام هوایی در رقم مشهدی در برهمکنش غلظت 75 میلی مولار کلرید سدیم و غلظت 1000 میلی گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. به طور کلی تیمار با نانوذره موجب بهبود وزن تر و خشک گیاه در هر دو رقم شد. در رقم اردستانی بیشترین میزان فنل دربرهمکنش غلظت 3000 میلی گرم در لیتر نانوذره و غلظت 225 میلی مولار کلرید سدیم و بالاترین میزان فلاونویید در اثر متقابل غلظت 3000 میلی گرم در لیتر نانوذره و غلظت 150 میلی مولار کلرید سدیم مشاهده شد. بیشترین میزان رنگیزه های فتوسنتزی در هر دورقم در برهمکنش غلظت 75 میلی مولار کلرید سدیم و غلظت 3000 میلی گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. افزایش غلظت نانوذره نیز موجب افزایش معنی دار کاروتنویید در هر دو رقم گردید. بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی بر اساس میزان IC50 در رقم مشهدی و در برهمکنش غلظت 225 میلی مولار کلرید سدیم و غلظت 3000 میلی گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که در گیاهان تحت تنش شوری کاربرد نانوذرات روی سبب بهبود شرایط رشدی گیاه شده است.