فرآیند و کارکرد گیاهی
سال:1398 | دوره:8 | شماره:33 |تعداد مقالات:29

استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و عدم توجه به اهمیت و اثرات مثبت مواد آلی در بهبود حاصلخیزی خاک های زراعی، باعث ایجاد آلودگی های محیطی و صدمات اکولوژیکی شده است. یکی از راه های کاهش این خطرات استفاده از منابع زیستی می باشد که علاوه بر افزایش قابلیت دسترسی به عناصر غذایی، بهبود شرایط فیزیکی و میکروبی خاک را به دنبال خواهد داشت. یکی از منابع زیستی جلبک های دریایی می باشند که سرشار از مواد مورد نیاز برای رشد گیاه هستند. در این تحقیق تأثیر عصاره جلبکی بر برخی شاخص های فیزیولوژیکی گیاه کنجد مورد بررسی قرارگرفته است. این تحقیق در قالب طرح کاملاً تصادفی در 4 تکرار، با غلظت های مختلف عصاره جلبک (0، 10، 15، 20 درصد) در شرایط مزرعه در ایرانشهر به اجرا درآمد. براساس نتایج، صفات مورفولوژیکی از قبیل طول ساقه چه، طول ریشه چه، طول ساقه، قطرساقه و سطح برگ تحت تاثیر غلظت های مختلف عصاره جلبکی به طور قابل توجهی نسبت به شاهد افزایش یافت. میزان رنگیزه های فتوسنتزی نیز به طور معنی داری نسبت به شاهد افزایش نشان داد، به طوری که بیشترین میزان تحت تاثیر غلظت 20 درصد عصاره جلبکی مشاهده شد. بیشترین میزان پرولین (16 میلی گرم بر گرم وزن تر)، قند محلول (54 میلی گرم بر گرم وزن تر) و فنول کل (8/3 میلی گرم بر گرم وزن تر) نیز در غلظت 20 درصد عصاره جلبکی مشاهده شد. به طور کلی، عصاره جلبکی می تواند با داشتن عناصر موردنیاز گیاه و هورمون های رشد بدون آسیب به طبیعت به عنوان کود زیستی جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی و نقش مهمی در مدیریت تأمین مواد غذایی سالم داشته باشد.

مسمومیت خاک و آب با مس مشکلات جدی در رشد و تولید گیاهان و سلامتی انسان ایجاد می کند. لذا، به منظور بررسی تاثیر سمیت مس و اسید سالیسیلیک بر رشد، عملکرد و خصوصیات فیزیولوژیکی خیار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه سطح مس( 23، 47 و 94 میکرو مولار) و دو سطح اسید سالیسیلیک ( 0 و 750 میکرومولار) با سه تکرار تحت شرایط کشت بدون خاک اجرا گردید. نتایج نشان داد که تنش مس حجم ریشه، وزن خشک ریشه، سطح برگ و وزن تر و خشک برگ را به صورت منفی تحت تاثیر قرار داد. بیشترین وزن تر ریشه، وزن خشک برگ و نسبت Fv/Fm در غلظت 23 میکرومولار مس هم در تیمار محلول پاشی شده با اسید سالیسیلیک و هم در بدون تیمار اسید سالیسیلیک به دست آمد. مس در ریشه با شدت بیشتری در مقایسه با ساقه تجمع یافت. فعالیت آنزیم اسکوربات پراکسیداز با افزایش غلظت مس در محلول غذایی افزایش یافت و بیشترین فعالیت اسکوربات پراکسیداز در گیاهان تغذیه شده با 94 میکرومولار مس به دست آمد و فعالیت آنها در گیاهان تیمارشده با اسید سالیسیلیک شدیدتر بود در حالی که فعالیت آنزیم پراکسیداز روند معکوسی نشان داد. حداکثر عملکرد (530 گرم در بوته) در غلظت 23 میکرومولار مس و تیمار اسید سالیسیلیک حاصل شد. اما کمترین عملکرد (282 گرم در بوته) در غلظت 94 میکرومولار مس و بدون تیمار اسید سالیسیلیک به دست آمد. بر اساس این یافته ها، به نظر می رسد که کاربرد اسید سالیسیلیک، اثرات منفی تنش مس بر رشد و بیوشیمیایی خیار را تعدیل نماید.

این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تنش خشکی بر کربوهیدرات های محلول، پرولین ریشه و برگ، رنگیزه های فتوسنتزی و عملکرد گلبرگ و بذر ژنوتیپ های همیشه بهار به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه رژیم آبیاری (35%، 60% و 85% تخلیه آب قابل دسترس) به عنوان فاکتور اصلی و نه ژنوتیپ همیشه بهار (اهواز، تهران، اصفهان1، اصفهان2، Candy-man، Gitana، Zen-gold، اصفهان3، اصفهان4) به عنوان فاکتور فرعی در سال زراعی 95-1394 در اهواز مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تاثیر رژیم آبیاری و ژنوتیپ بر عملکرد گلبرگ و بذر و صفات مورد بررسی معنی دار بود. در اثر تنش خشکی بر محتوای کربوهیدرات ها و پرولین ریشه و برگ افزوده شد ولی از مقدار RWC، کارتنوئید، کلروفیل a، b و کلروفیل کل، عملکرد گلبرگ و بذر ژنوتیپ ها بطور معنی داری کاسته شد. نتایج بدست آمده همبستگی بالای محتوای کربوهیدرات های محلول با RWC و شاخص حساسیت به خشکی را نشان می دهند. ژنوتیپ های متحمل دارای بالاترین محتوای کربوهیدرات های محلول، پرولین برگ و کارتنوئید بودند. براساس اعداد شاخص حساسیت به خشکی، ژنوتیپ های “ اهواز” ، “ اصفهان2” و “ اصفهان1” در گروه متحمل به خشکی، “ تهران” ، "Candy-man"، “ Gitana” در گروه نیمه متحمل به خشکی و “ اصفهان4” ، “ Zen-gold” و “ اصفهان3” در گروه ژنوتیپ های حساس به خشکی تقسیم بندی شدند. ژنوتیپ "Candy-man" و ژنوتیپ “ اهواز” به ترتیب بیشترین عملکرد گلبرگ و بذر را در کلیه سطوح خشکی تولید کردند.

به منظور بررسی اثر همزیستی اندوفیتی و محلول پاشی اسپرمیدین بر فلورسانس کلروفیل و رنگیزه های فتوسنتزی گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) تحت تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور های آزمایش شامل تنش شوری در سه سطح (صفر، 6 و 12 دسی زیمنس بر متر)، تیمار همزیستی قارچی شامل چهار سطح: عدم تلقیح (شاهد)، تلقیحPiriformospora indica (Pi)، تلقیح Trichoderma virens (Trich) و تلقیح همزمان دو قارچ (Pi+Trich) و تیمار محلول پاشی پلی آمین اسپرمیدین در سه سطح (صفر، 75/0 و 5/1 میلی مولار) بود. نشاهای گیاه استویا پس از تلقیح با تیمارهای قارچی تا اواخر مرحله رویشی با آب معمولی و سپس به مدت دو هفته با تیمارهای آب شور که حاوی مخلوط آب دریای خزر و آب مقطر بود، آبیاری شدند. تیمار اسپرمیدین یک هفته قبل از اعمال تنش شوری اعمال شد. نتایج نشان داد در شرایط شور، تلقیح با قارچ های اندوفیت به ویژه Pi+Trich مقدار فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv)، حداکثر کارایی کوانتومی فتوسیستم II (Fv/Fm) و کارایی کوانتومی فتوشیمیایی موثر فتوسیستم II [Y(II)] را افزایش و کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم شده فتوسیستم II [Y(NPQ)] و کارایی کوانتومی غیر فتوشیمیایی تنظیم نشده فتوسیستم II [Y(NO)] را کاهش داد. از طرفی، همزیستی قارچی به ویژه Pi+Trich و محلول پاشی اسپرمیدین 75/0 میلی مولار منجر به افزایش Fm، Fv و Fv/Fm شد. در تمام سطوح شوری، تلقیح با تیمار های قارچی و برهمکنش قارچ و اسپرمیدین غلظت کلروفیل a را بهبود بخشید. در مجموع کاربرد قارچ های اندوفیت به ویژه تلقیح همزمان دو قارچ در تمام سطوح شوری باعث بهبود پارامترهای فلورسانس کلروفیل و تعدیل اثر تخریبی شوری شد. همچنین پلی آمین اسپرمیدین (به ویژه در غلظت 75/0 میلی مولار) موجب بهبود تحمل گیاه به تنش شوری با قارچ های اندوفیت اثر هم افزایی داشت.

تنش خشکی یکی از تهدیدهای اصلی کاهش دهنده عملکرد گیاهان است. در نتایج تحقیقات مختلف بیان شده آلودگی به اندوفایت می تواند تحمل به تنش خشکی را در گونه های علفی میزبان افزایش دهد. اما چگونگی این اثر مشخص نیست. یکی از ابزارهای مفید در فهم مکانیسم های مولکولی مقاومت به خشکی، آنالیز پروتئومیکس است. در این آزمایش با استفاده از راهکار پروتئومیکس بیان پروتئین های پاسخ دهنده به تنش خشکی در برگ های دو ژنوتیپ Lolium perenne بررسی شد. تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی و آزمایش فاکتوریل و با دو فاکتور ژنوتیپ S10 (آلوده به قارچ اندوفایت) و Speedy (بدون حضور قارچ ) و تنش خشکی در دو سطح کنترل و 80% تخلیه رطوبت انجام شد. برای شناسایی پروتئین ها، در ابتدا پروتئین کل بر اساس روش TCA-استون از برگ استخراج شد، و با الکتروفورز SDS-PAGE جداسازی پروتئین های محلول کل خالص انجام شد. پروتئین ها با استفاده از طیف سنج جرمی شناسایی شدند و با آنالیز پروتئوم بر اساس پاسخ به تنش خشکی در گروه های مختلف طبقه بندی شدند. به نظر می رسد ژنوتیپ همزیست با قارچ اندوفایت با توسعه شبکه ریشه ای خود قدرت تامین آب بیشتری داشته و دیرتر خشکی را درک می کند. شاید همزیستی با قارچ به نحوی باعث تغییر ساختار بیوشیمی و مورفولوژی گیاه میزبان شده و در نتیجه آستانه تحریک گیاه بالاتر رفته باشد. بیشترین تعداد پروتئین القا شده در ژنوتیپ همزیست با قارچ در طبقه کربن و متابولیسم انرژی قرار داشت. این ژنوتیپ با تنظیم پروتئین های مختلف این طبقه فرایندهای مختلف مثل فتوسنتز را پویا و فعال نگه داشت همچنین از قابلیت پروتئین های حفاظتی جهت فعال نگه داشتن آنزیم ها نیز استفاده کرده است.

هدف از این مطالعه، بررسی اثر گونه های قارچ میکوریزا و فسفر روی شنبلیله در خاک های آلوده به آرسنیک بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه دانشگاه زابل اجرا گردید. فاکتور اول چهار گونه میکوریزا (Glomus mosseae، G. intradices و G. versiform و عدم کاربرد)، فاکتور دوم سه سطح آرسنیک (صفر، 15 و 30 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور سوم دو سطح فسفر (صفر و 200 میلی گرم در کیلوگرم خاک) بودند. در این مطالعه سمیت آرسنیک بر رشد رویشی، تجمع آرسنیک در شاخساره، آرسنیک ریشه، فسفر برگ، نیتروژن برگ، پرولین، کربوهیدرات، شاخص کلروفیل و همچنین درصد کلونیزاسیون ریشه بررسی شد. افزودن آرسنیک به طور معنی داری صفات رویشی، شاخص کلروفیل، غلظت فسفر، نیتروژن برگ و درصد کلونیزاسیون ریشه را کاهش داد. بالاترین سطح آلودگی، به ترتیب سبب افزایش 95، 99، 33 و 32 درصدی آرسینک شاخساره، آرسنیک ریشه، پرولین و کربوهیدرات نسبت به شاهد گردید. کاربرد میکوریزا و فسفر نیز بجز درصد کلونیزاسیون بر سایر صفات تاثیر معنی داری داشتند. اثر متقابل آرسنیک و میکوریزا بر وزن تر شاخساره، درصد کلونیزاسیون و تجمع آرسنیک شاخساره و اثر متقابل آرسنیک و فسفر بر وزن تر و خشک شاخساره، وزن تر و خشک ریشه و تجمع آرسنیک در شاخساره معنی دار بود. در واکنش به اثرات مخرب آرسنیک G. intradices با کاهش 25 درصدی تجمع آرسنیک نسبت به سایر گونه ها دارای عملکرد بهتری بود. این آزمایش نشان داد میکوریزا و فسفر نقش تعدیل کننده بر اثر منفی سمیت آرسنیک بر صفات را دارا بودند و می توانند از طریق بهبود رشد رویشی در کاهش اثرات منفی تنش آرسنیک موثر واقع گردند.

گیاه ریحان در برخی از مناطق در زنجان کشت می شود که آلوده به فلزات سنگین از جمله فلز سمی کادمیوم می باشد لذا این تحقیق با هدف بررسی میزان انباشت سازی این فلز در گیاه و اثر آن بر برخی صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی انجام گرفت. بذرها در شرایط کشت هیدروپونیک درون گلدان هایی حاوی پرلیت و محیط کشت هوگلند کشت گردیدند و پس از رسیدن به رشد کافی به مدت دو هفته تحت تیمار کادمیوم نیترات با غلظت های صفر(شاهد)، 2، 4 و8 میلی مولار قرار گرفتند. نتایج نشان داد که وزن خشک ریشه و ساقه، طول ریشه و ساقه و سطح برگ گیاه تحت تنش کادمیوم در همه غلظت ها نسبت به گیاهان شاهد کاهش یافت. همچنین میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئیدها در گیاهان تحت تیمار 8 میلی مولار بیشترین کاهش را نسبت به گیاهان شاهد نشان داد. میزان پروتئین های محلول، پرولین و قند های محلول در ریشه و اندام هوایی گیاهان تحت تیمار نسبت به گیاهان شاهد افزایش یافت. فعالیت آنزیم کاتالاز در ریشه و اندام هوایی گیاهان تیمار شده با کادمیوم نسبت به شاهد کاهش یافت در حالیکه فعالیت آنزیم پراکسیداز در همه تیمار های کادمیوم افزایش نشان داد. میزان کادمیوم تجمع یافته در ریشه حدود سه برابر مقدار آن در اندام هوایی در تیمار 8 میلی مولار بود. بطور کلی می توان گفت که گیاهچه های ریحان با استفاده از افزایش فعالیت پراکسیداز، غلظت پرولین، قند های محلول و پروتئین های محلول در برابر تنش ناشی از تجمع فلز سنگین کادمیوم کمی مقاومت نشان می دهند اما نمی توانند از ورود مقادیر بالای کادمیوم به ریشه و بخصوص بخش های هوایی جلوگیری کنند که این امر موجب آلودگی آنها می شود.

یکی از اثرات مهم شوری در گیاهان می توان به روند رشد و تغییرات فعالیت سیستم آنزیمی و آنتی اکسیدانی آنها اشاره نمود. در این تحقیق، اثر تنش شوری بر روند رشد و فعالیت سیستم آنزیمی و آنتی اکسیدانی بادام رقم شاهرود 12روی برخی پایه های پرونوس(بادام تلخ بذری، تترا، GF677، GN15) و خودپایه های بدون پیوند، تحت تنش شوری در قالب یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور 8 ترکیب پایه و پنج سطح شوری آب آبیاری در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد سطوح مختلف شوری باعث کاهش معنی دار تعداد برگ در شاخه اصلی و همچنین جمع کل برگ های پایه ها، قطر و ارتفاع پیوندک و وزن تر اندام هوایی شد. بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانت کل در ترکیب پیوند بادام شاهرود 12 بر پایه GF677 در سطح شوری 8 دسی زیمنس بر متر به میزان 97/30 درصد مشاهده شد که اختلاف معنی داری با سایرترکیبات پیوندی(پیوند بادام شاهرود 12 بر روی سایر پایه ها) و پایه های مورد بررسی داشت. کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانتی کل هم در ترکیب پیوند بادام شاهرود 12 روی پایه تترا به میزان 01/10 درصد به دست. ظرفیت آنتی اکسیدانی، فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز در تمامی ترکیبات پیوندی(پیوند بادام شاهرود 12 بر روی سایر پایه ها) و پایه های مطالعه شده، ابتدا با افزایش غلظت نمک، افزایش و سپس با افزایش بیشتر سطح شوری، مقدار آن ها کاهش یافت. در مجموع براساس نتایج ارائه شده می توان چنین نتیجه گیری نمود که در بین ترکیبات پیوندی و پایه های مورد بررسی، رقم شاهرود 12 پیوند شده روی پایه GF677 متحمل ترین ترکیب پیوندی به تنش شوری و همان رقم پیوند شده روی پایه بادام بذری حساس ترین ترکیب پیوندی بود.

تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیر زیستی است که اثرات زیان باری بر تولید محصولات زراعی ازجمله گیاهان دانه روغنی دارد. سالیسیلیک اسید یک تنظیم کننده رشد گیاهی است و نقش مهمی در مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی ازجمله تنش خشکی دارد. بر این اساس آزمایش گلدانی به منظور بررسی اثر محلول پاشی سالیسیلیک اسید (0 و 6/0 میلی-مولار) روی سه ژنوتیپ کنجد (یکتا، شیراز و ناز تک شاخه) در سه سطح آبیاری (آبیاری پس از 60، 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک) در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که غلظت کلروفیل های a و کل، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته در گیاهان کنجد تنش دیده در سطح آبیاری پس از 80 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک به ترتیب 12، 14، 12، 41، 34، 13 و 32 درصد نسبت به شاهد آبیاری (آبیاری پس از 60 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک) کاهش یافتند، در حالی که فعالیت ویژه آنزیم-های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز و غلظت کاروتنوئید ها به ترتیب 37، 72، 150 و 57 درصد نسبت به شاهد آبیاری افزایش پیدا کردند. محلول پاشی 6/0 میلی مولار سالیسیلیک اسید صفت های اندازه گیری شده در این آزمایش را در شرایط شاهد آبیاری و سطوح مختلف تنش خشکی به طور معنی داری بهبود بخشید، به طوریکه با کاربرد سالیسیلیک اسید صفت های تعدادکپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته به ترتیب 17، 35، 10 و 6 درصد نسبت به شاهد سالیسیلیک اسید (0 میلی مولار سالیسیلیک اسید) افزایش یافتند. در مجموع با تشدید تنش خشکی (آبیاری پس از 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل استفاده خاک) در مقایسه با شاهد آبیاری صفت های اندازه گیری شده در ژنوتیپ های یکتا و شیراز نسبت به ژنوتیپ ناز تک شاخه کاهش کمتری داشتند.

آزادیراختین یکی از مهم ترین متابولیت ثانویه چریش است که به عنوان آفت کش طبیعی استفاده می شود. در این مطالعه تاثیر غلظت های مختلف ساکارز (1، 2، 3، 4 و 5 درصد)، کلرید کلسیم، مونوپتاسیم فسفات، نیترات پتاسیم، سولفات منیزیم و نیترات آمونیوم (غلظت های x5/0، x1، x5/1، x2 و x5/2 محیط کشت MS پایه) روی رشد سوسپانسیون سلولی چریش و تولید آزادیراختین مورد بررسی قرار گرفت. اگرچه بین تعدادی از غلظت های تیمارهای اعمال شده اختلاف آماری معنی داری از نظر شاخص های مورد مطالعه وجود نداشت، اما بیشترین مقدار وزن تر و خشک با کاربرد 3 درصد ساکارز، x1 کلرید کلسیم، x1 سولفات منیزیم و x1 نیترات آمونیوم (02/493 و 27/77 گرم در لیتر)، x5/2 مونوپتاسیم فسفات (97/500 و 77/80 گرم در لیتر) و x5/0 نیترات پتاسیم (01/495 و 41/78 گرم در لیتر) حاصل شد. بالاترین حجم سلول های ساکن با کاربرد 4 درصد ساکارز (69/95 درصد)، x1 کلرید کلسیم و x1 نیترات آمونیوم (93/94 درصد)، x5/2 مونوپتاسیم فسفات (22/97 درصد)، x5/0 نیترات پتاسیم (96/94 درصد) و x2 سولفات منیزیم (96/94 درصد) بدست آمد. حداکثر مقدار تجمع آزادیراختین با کاربرد 4 درصد ساکارز (72/3 میلی گرم در گرم وزن خشک)، x5/0 کلرید کلسیم (80/3 میلی گرم در گرم وزن خشک)، x5/0 مونوپتاسیم فسفات (73/3 میلی گرم در گرم وزن خشک)، x1 و x5/1 نیترات پتاسیم (69/3 میلی گرم در گرم وزن خشک)، x1 سولفات منیزیم (69/3 میلی گرم در گرم وزن خشک) و x5/1 نیترات آمونیوم (71/3 میلی گرم در گرم وزن خشک) مشاهده گردید. بیشترین مقدار تولید آزادیراختین نیز با مقدار 65/286 میلی گرم در لیتر در محیط کشت MS پایه حاوی 3 درصد ساکارز حاصل شد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی، تغذیه شیمیایی نیتروژن و تاریخ کاشت بر ویژگی های آگروفیزیولوژی ارقام ارزن، آزمایشی به صورت اسپلیت-اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1394 اجرا شد. کاشت دو رقم ارزن (باستان و پیشاهنگ)، در دو تاریخ کاشت (1 و 15 تیرماه)، تحت دو رژیم آبیاری (تخلیه 50 و 85 درصد از رطوبت قابل استفاده در خاک) و دو سطح کود نیتروژن (مقدار موجود، 5/112 کیلوگرم نیتروژن خالص از منبع اوره) صورت گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی با کاهش محتوای کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، شاخص سبزینگی، کارایی کوانتومی فتوسیستم 2، ارتفاع، طول خوشه و وزن صد دانه منجر به کاهش معنی دار عملکرد دانه و بیولوژیک گردید. کاربرد کود نیتروژن منجر به افزایش معنی دار عملکرد دانه و بیولوژیک در آبیاری نرمال شد ولی تاثیر معنی داری بر عملکرد در تنش خشکی نداشت. در آبیاری نرمال، عملکرد دانه و بیولوژیک در تاریخ کاشت 1 تیر بیشتر از 15 تیر بود در حالی که در شرایط تنش خشکی، تاخیر در کاشت منجر به بهبود عملکرد نسبت به تاریخ کاشت 1 تیر شد. رقم باستان نشت الکترولیت کمتر و پایداری غشاء بیشتری در تنش خشکی داشت. نتایج این آزمایش نشان داد تاخیر در تاریخ کاشت با تعدیل شرایط دمایی می تواند راهکار مناسبی برای جبران کاهش عملکرد در شرایط تنش خشکی باشد. همچنین در شرایط تنش، کاربرد نیتروژن باید در سطوح بیشتری اعمال شود تا مقدار بهینه آن مشخص شود.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی لاکتات کلسیم بر رشد، عملکرد، کارایی مصرف آب و کیفیت کاهوی رقم نیو رد فایر (New Red Fire) تحت شرایط تنش کم آبی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان در سال 1396 اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل سه سطح لاکتات کلسیم (0، 75/0 و 5/1 گرم در لیتر) و سه سطح آبیاری (70، 85 و 100 درصد نیاز آبی گیاه) بود. نتایج نشان داد که تنش کم آبی به طور معنی داری رشد و عملکرد بوته را کاهش داد. کمترین مقدار عملکرد (Kg. ha-1 2/9644)، کلروفیل کل (mg. gFW-1 51/0)، ویتامین ث (mg. 100gFW-1 48/44) و اسید قابل تیتراسیون (55/19 درصد) و بیشترین مقدار کارتنوئید (mg 251/0)، آنتوسیانین (μ mol. g-1 56/26) و کارایی مصرف آب (kg. m-3 37/15) در تنش کم آبیاری 70 درصد حاصل شد. تیمار آبیاری اثر معنی داری بر محتوای مواد جامد محلول برگ نداشت. کاربرد لاکتات کلسیم به طور معنی داری میزان کلروفیل کل، کارتنوئید، ویتامین ث، اسید قابل تیتراسیون، آنتوسیانین، عملکرد و کارایی مصرف آب را افزایش داد. بیشترین عملکرد بوته (Kg. ha-1 77/13710) و محتوای ویتامین ث (mg. 100gFW-1 05/48) و کلروفیل کل (mg. gFW-1 64/0) با کاربرد لاکتات کلسیم 5/1 گرم در لیتر تحت شرایط آبیاری 100 درصد نیاز آبی گیاه حاصل شد. همچنین اثرات متقابل تیمارها بر میزان اسید کل و مواد جامد محلول کل تاثیر معنی داری نداشت. با توجه به نتایج، کاربرد لاکتات کلسیم 5/1 گرم در لیتر جهت بهبود عملکرد، کارایی مصرف آب و کیفیت کاهودر شرایط آبیاری نرمال و کم آبی پیشنهاد می شود.

ریزازدیادی در محیط درون شیشه به عنوان جایگزین روش های تجاری برای تکثیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. با توجه به جایگاه گلایول در بازار گیاهان زینتی ایران و به منظور ارایه پروتکل مناسب جهت تکثیر پداژه های گلایول به روش کشت بافت جهت بررسی بهترین تیمار هورمونی برای ریشه زایی و تولید شاخساره از ترکیب 3 سطح نفتالین استیک اسید و 5 سطح بنزیل آمینوپورین با 2 نوع ریزنمونه جوانه راسی و قسمت بالایی پداژه استفاده شد. در ادامه به منظور تولید پداژک از گیاهچه های تولید شده از طریق کشت بافت از 3 غلظت مختلف ساکارز در محیط کشت مایع استفاده شد. به منظور شکست خواب نیز از سرمادهی در زمان های مختلف استفاده شد. این آزمایشات بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، بیشترین تعداد شاخساره (14) و ریشه (12) در محیط MS حاوی 2 میلی گرم بر لیتر بنزیل-آمینوپورین همراه با 5/0 میلی گرم بر لیتر نفتالین استیک اسید در رقم White به دست آمد و بیشترین تعداد پداژک (12 عدد) و بزرگترین قطر پداژک (5/14 میلی متر) مربوط به همین رقم در محیط MS حاوی 60 گرم بر لیتر ساکارز بود. نتایج بررسی شکست خواب که با تیمار سرما در دمای 4 درجه سانتی گراد در3 زمان مختلف انجام شده بود حاکی از آنست که تیمار سرما به مدت 3 ماه در هر دو رقم بهترین زمان برای شکستن دوره خواب است.

به منطور بررسی تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی و محلول پاشی با تعدیل کننده های تنش، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار از آبان ماه تا اسفندماه سال 1397 در گلخانه و آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه پیام نور ارومیه اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل دور آبیاری با 4 سطح (3، 6، 9 و 12 روز) و تعدیل کننده های تنش خشکی در چهار سطح (عدم محلول پاشی (شاهد)، محلول پاشی با اسید سالیسیلیک با غلظت 2 میلی مولار، گلایسین بتائین با غلظت 5 میلی مولار و سولفات روی با غلظت 5 در هزار) بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی و تعدیل کننده های تنش بر صفات مورفولوژیک، رنگیزه های فتوسنتزی و درصد و عملکرد اسانس معنی دار بود. بیشترین (419/0 گرم در گلدان) و کمترین (045/0 گرم در گلدان) وزن خشک ریشه به ترتیب از تیمار دور آبیاری 3 روز در شرایط محلول پاشی با سولفات روی و دور آبیاری 12 روز در شرایط بدون محلول پاشی بدست آمد. با افزایش دور آبیاری از سه روز به 12 روز، ارتفاع بوته، طول ریشه، قطر ریشه، قطر ساقه، محتوای کلروفیل a و b و محتوای نسبی آب برگ کاهش یافت اما پرولین، نشت الکترولیت، درصد اسانس و دمای برگ افزایش معنی داری پیدا کرد. به نظر می رسد در تمام سطوح آبیاری، محلول پاشی با گلایسین بتائین در مقایسه با سایر تعدیل کننده ها در افزایش محتوای کلروفیل a، محتوای نسبی آب برگ و کاهش نشت الکترولیت در تمام سطوح آبیاری موثرتر بود. میزان پرولین با کاربرد سولفات روی افزایش معنی داری یافت و محلول پاشی با سالیسیلیک اسید باعث کاهش دمای داخلی برگ گردید. بیشترین دمای داخلی برگ (93/23 سانتی گراد) و پرولین (99/180 میلی مول در کیلوگرم وزن خشک برگ) و کمترین دمای داخلی برگ (12/21 سانتی گراد) و پرولین (02/131 میلی مول در کیلوگرم وزن خشک برگ) به ترتیب از تیمار دور آبیاری 12 و 3 روز حاصل شد. اگرچه بیشترین درصد اسانس (13/0 درصد) از دور آبیاری 9 روز حاصل شد اما با توجه به کاهش شدید رشد گیاه، عملکرد اسانس در این تیمار کاهش معنی داری یافت و کمترین مقدار عملکرد اسانس از دور آبیاری 12 روز (007/0 گرم بر گلدان) بدست آمد. براساس نتایج بدست آمده در این آزمایش می توان بیان کرد که هر چند با افزایش فواصل آبیاری و به تبع آن بروز تنش خشکی از عملکرد گیاه همیشه بهار کاسته می شود اما با کاربرد تعدیل کننده های تنش خشکی می توان تا حدی اثرات سوء تنش خشکی بر این گیاه را کاهش داد.

به منظور مطالعه تغییرات جذب عناصر غذایی گیاهچه های سیب زمینی در کشت درون شیشه ای به تنش اسمزی و دمایی، این پژوهش بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کاملاً تصادفی با سه تکرار و هر واجد آزمایشی شامل یک ظرف شیشه ای حاوی پنج گیاهچه اجرا شد. عامل اول تنش اسمزی ناشی از پلی اتیلن گلیکول 6000 در چهار سطح شاهد، 5/0-، 1-و5/1-مگاپاسکال و عامل دوم دما در سه سطح 15، 25 و 35 درجه سانتی گراد روی گیاهچه های سه کلون امید بخش (143، 301 و 306) و دو رقم سیب زمینی (مارفونا و پیکاسو) در محیط کشت MS اعمال شدند. هشت هفته پس از اعمال تنش، مقدار عناصر فسفر، پتاسیم، کلسیم و سدیم اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان دادند که اثرات ساده عامل ها و همچنین برهمکنش آنها در سطح یک درصد روی صفات معنی دار بودند. مطالعه مقایسه میانگین ها نشان دادند تاثیر هم زمان تنش ها مقدار جذب فسفر، کلسیم و پتاسیم را کاهش، اما مقدار جذب سدیم را افزایش داد. بر اساس نتایج به دست آمده، با افزایش دما از 15 به 35 درجه سانتی گراد، میزان جذب فسفر و سدیم افزایش پیدا کرد و مقدار جدب پتاسیم و کلسیم در 25 درجه سانتی گراد ( عدم تنش دمایی ) بیشتر بود.

متیل جاسمونات از تنظیم کننده های رشد گیاهی جدید به شمار می رود که در افزایش مقاومت گیاهان به تنش های محیطی از جمله تنش خشکی نقش مهمی دارد. به منظور بررسی اثر متیل جاسمونات بر توت فرنگی رقم پاروس تحت تنش خشکی آزمایشی در گلخانه دانشکده کشاورزی مراغه در سال 1395 صورت گرفت. این آزمایش در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل درصد تشکیل میوه، تعداد گل و میوه، محتوای نسبی آب، کلروفیل a، b و کاروتنوئید، کربوهیدرات محلول، پرولین، آنتوسیانین و آنزیم کاتالاز بود. بر اساس نتایج به دست آمده، برهمکنش آبیاری و متیل جاسمونات بر کلیه شاخص های مورد بررسی در سطح احتمال پنج درصد تأثیر معنی دار داشت. بیشترین درصد تشکیل میوه (2/95%)، تعداد گل (25/31%) و میوه (13/20%)، عملکرد (2/125 گرم)، محتوای نسبی آب (64/90%)، کلروفیل a (32/1 میلی گرم بر گرم)، b (77/0 میلی گرم بر گرم) و کاروتنوئید (02/2 میلی گرم بر گرم) و کمترین مقدار کربوهیدرات محلول (7/18 میلی گرم بر گرم)، پرولین (4/1 میکروگرم بر گرم)، آنتوسیانین (65/0 جذب در 520 نانومتر)، آنزیم کاتالاز (1/0 میلی مول بر گرم) و سوپراکسیددیسموتاز (28/0 میلی مول بر گرم) در شرایط بدون تنش خشکی مشاهده شد و تنش خشکی منجر به تغییر صفات مورد سنجش گردید. کاربرد متیل جاسمونات موجب تعدیل شرایط تنش خشکی شد که در غلظت 100 میکرومولار تأثیر بیشتری داشت. با توجه به نتایج، استفاده از متیل جاسمونات برای بهبود رشد گیاه در شرایط تنش خشکی توصیه می شود.

خشکی یکی از تنش های غیر زیستی است که رشد و تولید محصول گیاه را محدود می کند. سالیسیلیک اسید (SA) نیز یکی از تنظیم کننده های رشد است که در پاسخ به تنش زیستی و غیر زیستی نقش اساسی دارد. هدف از بررسی پژوهش حاضر تأثیر سالیسیلیک اسید بر کاهش تنش خشکی در گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L. ) می باشد بدین منظور اثر سالیسیلیک اسید (0 و 25/0 میلی مولار) و خشکی (در سطوح 100%، 75%، 50% و 25% ظرفیت مزرعه ای) بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و بیان ژن زیر واحدهای آنزیم سوپراکسید دیسموتاز مورد بررسی قرار گرفت. اسید سالیسیلیک به گیاهان در مرحله سه برگی اسپری شد و پس از دو روز گیاهان تحت تیمار خشکی قرار گرفتند. دومین تیمار SA، یک هفته پس از اولین مرحله محلول پاشی صورت گرفت. گیاهان پس از دو هفته تنش خشکی جهت بررسی برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و مولکولی برداشت شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی FC 25% باعث افزایش فعالیت آنتی اکسیدان ها، محتوای آب اکسیژنه و مالون دی آلدهید برگ و ریشه، بیان Mn-SOD، Fe-SOD برگ و ریشه شده است. درحالی که تیمار همزمان خشکی و SA باعث افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان ریشه و کاهش آنزیم های آنتی اکسیدان برگ، بیان Fe-SOD ریشه، Mn-SOD، برگ، محتوای آب اکسیژنه و مالون دی آلدهید برگ و ریشه شده است. به نظر می رسد، اسید سالیسیلیک در رفع آسیب های ناشی از تنش خشکی نقش مؤثری در گیاه گلرنگ داشته باشد.

عناصر سنگین سرب و کادمیم از آلاینده های سمی و متداول خاک می باشند که با تاثیر بر فرآیند و کارکرد گیاهی بر تولید پایدار گیاهان اثر می گذارند. لذا در پژوهش حاضر تنش سرب و کادمیم بر برخی از پارامترهای رشد گیاه معطر پونه (Mentha aquatica L. ) مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل غلظت های مختلف سرب (0، 125، 250، 375 و 500 میلی گرم درکیلوگرم) و کادمیم (0، 5، 10، 15 و 20 میلی گرم در کیلوگرم) بود. که در دو آزمایش جداگانه به صورت طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به اجرا در آمد. نشاءهای پونه با تراکم پنج بوته در گلدان های حاوی عناصر سنگین کشت شدند. پس از گذشت دو ماه ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، شاخص سبزینگی، کلروفیل کل و وزن تر اندام هوایی اندازه-گیری شدند. در مجموع، تنش سرب و کادمیم تا حدودی باعث کاهش میانگین صفات اندازه گیری شده گردید؛ بطوری که با افزایش سطوح عناصر، روند کاهشی در صفات مورد مطالعه مشاهده شد. به عبارتی کمترین مقدار این صفات مربوط به بیشترین اعمال تیمار سرب و کادمیم بود. اما شدت کاهش در تنش کادمیم شدیدتر بود. در واقع عناصر سرب و کادمیم با اثر بر صفات مورفولوژیک سبب بروز یکسری تغییرات فیزیولوژیک در پونه شده که در نهایت منجر به کاهش عملکرد در گیاه می گردد. به دلیل عدم سوختگی، کلروزه و ریزش برگ ها پونه جزء گیاهان مقاوم به سرب و کادمیم محسوب می شود. اما از نظر امنیت غذایی، لزوم توجه به وضیعت آلودگی پونه به عناصر سنگین امری ضرروی است.

سِس مزرعه یک گیاه انگل اجباری بدون برگ و ریشه است، که منابع خود را به طور کامل از گیاهان میزبانش به دست می آورد. کنترل گونه های مختلف سِس بسیار دشوار است. استفاده از روشهای کنترل بیولوژیک یکی از روشهای مؤثر برای مدیریت سِس می باشد. کاراجینانها پلی ساکاریدهای استخراج شده از جلبکهای قرمز دریایی می باشند که اخیرا مشخص شده بعنوان الیسیتور در فعال سازی پاسخهای دفاعی گیاه نقش دارند. در این تحقیق ارتباط تشریحی بین گیاه سِس مزرعه و میزبانش، ریحان سبز و اثرات حفاظتی پلی ساکارید استخراج شده از جلبک قرمز کاپا-کاراجینان در برابر حمله سِس و توقف پیشروی آن در گیاه میزبانش ریحان مورد بررسی قرار گرفت که مشاهده شده تیمار کاراجینان روی پارامترهای رشدی گیاهان اثر دارد. مقدار لیگنین و سلولز گیاهان تیمار شده توسط کاراجینان تغییری نشان نداد، ولی پیش تیمار کاراجینان در گیاهان ریحان پارازیته شده توسط سِس موجب افزایش قابل توجه مقدار لیگنین و سلولز گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که اسپری برگی گیاهان ریحان توسط کاپا-کاراجینان موجب افزایش مقاومت ریحان در برابر تهاجم سِس می شود. بنابراین می توان از کاراجینان بعنوان محرک زیستی در حفظ گیاهان در برابر آلودگی گیاه سِس استفاده نمود.

اسید سالیسیلیک نقش مهمی در پاسخ گیاهان به شرایط نامطلوب محیطی ایفاء می نماید. در پژوهش حاضر تاثیر تیمار اسید سالیسیلیک در سه غلظت صفر(شاهد)، 1/0 و 1 میلی مولار به صورت محلول پاشی برگی و میوه دو رقم انگور "شاهانی" و-"فخری" در دو مرحله ی غوره و رسیدگی میوه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت طرح فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج مقایسه دو مرحله رشدی نشان داد (به جز میزان کلروفیل b پوست حبه های هر دو رقم در مرحله رسیدگی میوه) تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت 1/0 میلی مولار باعث افزایش معنی دار میزان وزن ترحبه ها، کلروفیل a و b برگ و پوست حبه های ارقام "شاهانی" و "فخری" در هر دو مرحله غوره و رسیدگی میوه نسبت به شاهد شد. نتایج نشان داد در مرحله غوره تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت های 1 و 1/0 میلی مولار به ترتیب در برگ و پوست حبه های ارقام "شاهانی" و "فخری"، باعث افزایش مؤثر میزان قند محلول و نامحلول نسبت به شاهد شد. در مرحله رسیدگی نیز تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت های 1/0 میلی مولار میزان قند محلول و در غلظت های 1 میلی مولار میزان قند نامحلول را افزایش داد. بالاترین میزان قند محلول در مرحله رسیدگی میوه در بافت پوست حبه های هر دو رقم تیمار شده با غلظت 1/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک بود که مقادیر آنها در ارقام "شاهانی" و "فخری" به ترتیب برابر 162/2 و 0/2 میلی گرم بر گرم وزن خشک بود. همچنین نتایج مقایسه دو مرحله رشدی نشان داد که در مرحله غوره میزان پرولین اکثر بافتهای مورد بررسی هر دو ارقام "فخری" و "شاهانی" تحت تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت 1 میلی مولار افزایش یافته بود. اما در مرحله رسیدگی میوه، تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت 1/0 میلی مولار باعث افزایش معنی دار میزان پرولین بافتهای گوشت و برگ هر دو رقم نسبت به شاهد گردید و در بافتهای دانه و پوست حبه های هر دو رقم باعث کاهش میزان پرولین نسبت به شاهد شد. بالاترین میزان پرولین در مرحله رسیدگی میوه در بافت پوست حبه های رقم های"شاهانی" و "فخری" تیمار شده با غلظت 1 میلی مولار مشاهده شده که مقادیر آنها به ترتیب برابر 03/1 و 95/0 میکرو مول بر گرم بود. بررسی میزان برخی از عناصر برگ های هر دو رقم در مرحله رسیدگی میوه نیز نشان داد تیمار اسید سالیسیلیک در برگ های رقم های " فخری" و "شاهانی" به ترتیب در غلظت های 1 و 1/0 میلی مولار باعث افزایش معنی دار میزان عناصر پتاسیم و روی نسبت به شاهد شد. همچنین تیمار اسید سالیسیلیک در غلظت 1/0 میلی مولار باعث افزایش معنی دار میزان عناصر آهن با مقدار 89/12 میلی گرم بر لیتر و کلسیم با مقدار 38/0 میلی گرم بر لیتر برگ رقم "فخری" گردید، اما در برگ رقم "شاهانی" اثر کاهش این تیمار مشاهده شد. میزان عناصر منیزیم و سدیم برگ هر دو رقم نیز تحت تیمار اسید سالیسیلیک کاهش داشت. نتایج در کل نشان داد در اکثر بافت ها تیمار اسید سالیسیلیک به ویژه غلظت 1/0 میلی مولار می تواند منشا تحریک سنتز برخی رنگیزه های فتوسنتزی، کربوهیدراتها، پرولین و همچنین برخی عناصر از جمله آهن، کلسیم، پتاسیم و روی باشد.

به منظور بررسی تأثیر شوری آب آبیاری بر برخی صفات فیزیولوژیک، بیوشیمیایی و آناتومی و همچنین رشد و عملکرد توده های مختلف خربزه، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی سه توده مقاوم (آناناسی)، نیمه مقاوم (سبز اصفهان) و حساس به شوری (گنگی) در دو سطح شوری کلرید سدیم (صفر و 8 دسی زیمنس بر متر) شوری متداول چاه های منطقه در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی اصفهان در سال زراعی 95-96 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد با افزایش شوری وزن تر و خشک اندام هوایی در تمام توده ها کاهش یافت. وزن تر و خشک گوشت، پوست و بذر، تعداد و وزن متوسط میوه در توده های حساس و نیمه مقاوم کاهش نشان داد. عملکرد در تمام توده ها کاهش یافت. کاهش سطح برگ در توده حساس و طول بوته و میوه در توده نیمه مقاوم مشاهده شد. سفتی میوه در کلیه توده ها و اسیدیته میوه در توده نیمه مقاوم و حساس کاهش یافت درحالی که TSS در این توده ها افزایش نشان داد. میزان فتوسنتز، هدایت روزنه ای و دی اکسید کربن زیر روزنه ای در توده حساس بیشترین میزان کاهش را نشان دادند درحالی که تعرق در این توده افزایش نشان داد و پتانسیل آب برگ منفی تر شد. بیشترین میزان پرولین، فنول و فعالیت آنتی اکسیدانی در توده مقاوم مشاهده شد. ضخامت اپیدرم فوقانی در توده حساس با اعمال شوری افزایش یافت و در اپیدرم تحتانی تأثیر معنی داری نداشت. لذا هدف از این پژوهش بررسی تحمل توده های رایج در منطقه نسبت به شوری به منظور توصیه بهترین توده مقاوم آناناسی جهت کشت می-باشد.

روی و مس از عناصر ضروری برای رشد و نمو گیاهان می باشند. ریحان با نام علمی Ocimum basilicum گیاه مهم دارویی و غذایی است. هدف این تحقیق بررسی اثر این عناصر بر گیاه ریحان است. دراین مطالعه بذرهای گیاه در گلدان های حاوی کوکوپیت و پرلیت کاشته و درمرحله چهار برگی تحت تیمار غلظت های 0، 350 و 550 میکرو مولار سولفات روی و 0، 20 و 40 میکرو مولار سولفات مس در سه تکرار قرار گرفتند. پس از یک ماه تیمار تجمع این عناصر، میزان پرولین، قند محلول، پروتئین کل، رنگیزه های فتوسنتزی و میزان مالون دی آلدئید، تعداد و سطح برگ بررسی شد. نتایج نشان داد اثر سطوح مختلف غلظت های مس و روی بر درصد جوانه زنی، تعدادبرگ و طول ساقه گیاه ریحان از نظر آماری معنی دار نبود. اما با افزایش توام فلز روی و مس، وزن تروخشک ریشه و ساقه و سطح برگ گیاه همچنین محتوی مالون دی آلدهید، میزان پرولین، قند محلول، پروتئین کل افزایش یافت. تیمار مس و روی از نظر آماری بر فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز تاثیر معنا داری نداشت. میزان رنگیزه های فتوسنتزی به طور معناداری کاهش یافت. با افزایش غلظت مس و روی در محیط تجمع این عناصر در ریشه و ساقه افزایش یافت. البته تجمع در ریشه در مقایسه با اندام هوایی بیشتر بود. افزایش سطوح بالای روی و مس در محیط، باعث کاهش میزان تجمع مس در ساقه و ریشه و روی در ساقه گردید که تایید کننده وجود اثر متقابل بین دو عنصر می باشد. افزایش هریک از این دو عنصر در محدوده غلظتهای ذکر شده تاثیر نامطلوب بر این گیاه ندارد اما بر همکنش آنها می تواندتغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاه داشته باشد.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی سطوح مختلف اسید سالیسیلیک، گلایسین بتائین و گاما آمینوبوتیریک اسید بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی کارلا (Momordica charantia L. ) تحت تنش کم آبی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زنجان در سال 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح آبیاری) 50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی ( به عنوان فاکتور اصلی و دو سطح اسید سالیسیلیک (2 و 4 میلی مولار)، گلایسین بتائین (50 و 100 میلی مولار) و گاما آمینوبوتیریک اسید (10 و 20 میلی مولار) به همراه شاهد به عنوان فاکتور فرعی به کار برده شدند. نتایج نشان داد که، بیشترین مقدار کلروفیل کل (72/1 میلی گرم بر گرم) در سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی با 50 میلی مولار گلایسین بتائن حاصل شد. کاربرد برگی 50 میلی مولار گلایسین بتائین در سطح آبیاری 50 درصد ظرفیت زراعی بیشترین میزان کاروتنوئید (79/0 میلی گرم بر گرم) و آنتوسیانین (51/5 میکرومول بر گرم) را موجب شد. حداکثر مقدار فنل (11/20 میلی گرم بر گرم) و فلاونوئید کل (41/4 میلی گرم بر گرم) در تنش کم آبی 50 درصد ظرفیت زراعی با 100 میلی مولار گلایسین بتائین به دست آمد. کاربرد 4 میلی مولار اسید سالیسیلیک در سطح آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی حداکثر مقدار ویتامین ث (45/65 میلی گرم بر گرم) میوه را موجب شد. بیشترین مقدار مواد جامد محلول (18/7%) با محلول پاشی 100 میلی مولار گلایسین بتائین در تنش کم آبی 50 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد. با توجه به نتایج به دست آمده، کاربرد سطوح مختلف گلایسین بتائین در شرایط تنش کم آبی، جهت تعدیل شرایط تنش و بهبود خصوصیات فیزیولوژیک گیاه کارلا پیشنهاد می شود.

به منظور بررسی اثر تلقیح دوگانه باکتری حل کننده فسفات و آزوسپیریلوم بر وضعیت تنظیم کننده های رشدی و عملکرد دانه جو تحت سطوح مختلف نیتروژن آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه آزاداسلامی واحد کرج در سال 1393 انجام شد. آزمایش در قالب طرح اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بوده و تیمارها شامل، عامل اصلی کود شیمیایی اوره در چهار سطح شامل (0، 50، 75 و 100 درصد که به ترتیب معادل با صفر، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار می باشد) و عامل های فرعی شامل، باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد باکتری) و باکتری سودوموناس فلورسنس در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد باکتری) با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد کاربرد توام 75 درصد کود اوره و باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم و کاربرد تیمار اصلی سودوموناس فلورسنس بیشترین میزان تنظیم کننده رشد اکسین را حاصل کردند. اثر متقابل دو گانه اوره و باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم و اثر متقابل دوگانه باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم و باکتری سودوموناس فلورسنس بیشترین میزان تنظیم کننده رشد سیتوکنین را تولید کردند. میزان جیبرلین در تیمار سه گانه کاربرد 100 درصد کود اوره، باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم و باکتری سودوموناس فلورسنس نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف هر سه تیمار) 1/261 درصد اختلاف داشتند. بیشترین میزان عملکرد دانه در تیمارهای سودوموناس فلورسنس (4700 کیلوگرم در هکتار) و کاربرد توام 100 درصد کود اوره و باکتری آزوسپیریلوم لیپوفروم (5500 کیلوگرم در هکتار) مشاهده گردید. به نظر می رسد که کاربرد کود اوره و استفاده از هر دو نوع کود بیولوژیکی به دلیل پتانسیل بالای باکتریهای محرک رشد ریزوسفری در تولید تنظیم کننده های رشد گیاهی سبب افزایش رشد ریشه گردیده است که در نهایت باعث افزایش جذب آب و موادغذایی از خاک و افزایش عملکرد دانه شد.

استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی جهت بهبود کیفیت میوه از مدتها قبل مورد توجه بوده است. به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید (1، 0و2 میلی مول در لیتر) و جیبرلیک اسید (0، 100، 50 میلی گرم در لیتر) و برهمکنش آنها بر برخی ویژگی های میوه نارنگی کینو، آزمایشی با 9 تیمار و سه تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در شهرستان میناب در سال 1396 به اجرا در آمد. محلول پاشی میوه ها در دو مرحله (سبز بالغ و در حال تغییر رنگ) انجام گرفت. میوه ها در مرحله بلوغ تجاری برداشت و مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده جیبرلیک اسید در غلظت 50 میلی گرم در لیتر بطور معنی داری باعث افزایش قطر و طول میوه شد. سالیسیلیک اسید در غلظت 2 میلی مول در لیتر باعث افزایش معنی دار وزن گوشت میوه شد. میوه های شاهد نسبت به سایر تیمارها مواد جامد محلول بالاتری نشان دادند. بیشترین نسبت قند به اسید در غلظت 50 میلی گرم در لیتر جیبرلیک به همراه 2 میلی مول در لیتر سالیسیلیک اسید بدست آمد. بیش-ترین میزان فنل در غلظت 2 میلی مول در لیتر سالیسیلیک اسید (14/7 میلی گرم بر گرم) و بیش ترین میزان فلاونوئید در غلظت-های 50 میلی گرم در لیتر جیبرلیک اسید به همراه 2 میلی مول در لیتر سالیسیلیک اسید (420/0 میلی گرم بر گرم) مشاهده شد. بیشترین میزان a* (35/2) در بالاترین غلظت تیمارهای استفاده شده مشاهده شد و میوه های شاهد بیشترین میزان L* (روشنایی) را نشان داد.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی پوترسین بر برخی خصوصیات رشدی و میزان عناصر غذایی ریحان رقم ژنو (Ocimum basilicum L. cv. Genove) تحت تنش شوری، آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 4 سطح شوری آب آبیاری (0، 40، 80 و 120 میلی مولار کلرید سدیم) و 3 سطح محلول پاشی پوترسین (0، 1 و 2 میلی مولار) در 3 تکرار بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اثر متقابل شوری و پوترسین بر همه صفات مورد مطالعه معنی دار شد. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که بیشترین وزن خشک اندام هوایی (03/4 گرم)، محتوای نسبی آب برگ (2/72 درصد)، فسفر (5/1 درصد)، پتاسیم (7/1 درصد)، روی (3/22 میلی گرم در کیلوگرم)، کلسیم (31/1 درصد)، منیزیم (53/0 درصد) و منگنز (05/89 میلی گرم در کیلوگرم) در تیمار بدون شوری و محلول پاشی 2 میلی مولار پوترسین مشاهده شد. در حالی که بیشترین میزان سدیم (9/0 درصد) در تیمار شوری 120 میلی مولار و بدون محلول پاشی پوترسین مشاهده شد و پوترسین 2 میلی مولار آن را کاهش داد. در شرایط تنش شوری، پوترسین جذب عناصر معدنی را در گیاه بهبود بخشید و موجب افزایش وزن تر و خشک اندام هوایی و محتوای نسبی آب برگ ریحان گردید؛ اما در اغلب صفات تفاوت معنی داری بین دو غلظت پوترسین مشاهده نشد.

با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک کشور، اعمال روش های مدیریتی مناسب به منظور افزایش عملکرد میوه و کارایی مصرف آب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به این منظور، اثر سه سطح کائولین (صفر، 5 و 7 درصد) در سه سطح شرایط رطوبتی (100، 75 و 50 درصد ظرفیت زراعی) روی نارنگی پیج به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری رامسر در سال 1396 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که تحت تنش رطوبتی، عملکرد میوه، کارایی مصرف آب، مقادیر کلروفیلa، b و کل، محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل آب برگ، هدایت روزنه ای، به صورت معنی داری کاهش یافت. در حالیکه مصرف کائولین، میزان کل مواد جامد محلول، عملکرد میوه و کارایی مصرف آب را افزایش و مقدار پرولین، قندهای محلول در آب، دمای سطح برگ، هدایت روزنه ای، فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز و آفتاب سوختگی میوه را به طور معنی داری کاهش داد. همچنین مصرف کائولین 5 درصد در شرایط 50 درصد ظرفیت زراعی موجب افزایش عملکرد میوه (91 درصد)، کلروفیل a (70 درصد) و کل (52 درصد)، محتوای نسبی آب برگ (76 درصد)، پتانسیل آب برگ (19 درصد) و هدایت روزنه ای (87 درصد) نسبت به شرایط عدم مصرف کائولین گردید. بنابراین مصرف کائولین در تابستان و شرایط تنش رطوبتی شدید (50 درصد ظرفیت زراعی)، به منظور ایجاد اثرات مثبت بر کاهش تولید گونه های اکسیژن فعال حاصل از تنش اکسیداتیو، کاهش آفتاب سوختگی، افزایش عملکرد میوه و کارایی مصرف آب در نارنگی پیج، توصیه می شود.

منظور بررسی اثر محلول پاشی عناصر ریزمغذی روی، بُر و مس به صورت انفرادی و ترکیبی بر شاخص های رشد و عملکرد کمی و کیفی ذرت شیرین (Zea mays L. var. Samyra) آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در بهار سال 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان اجرا شد. تیمارهای محلول پاشی شامل: 1-شاهد 2-روی 3-بُر 4-مس 5-روی + بُر 6-روی + مس 7-بُر + مس 8-روی+ بُر+ مس بود. نتایج نشان داد که محلول پاشی ریز مغذی ها در افزایش سرعت رشد گیاه، شاخص سطح برگ و وزن خشک کل موثر بود و در کلیه این صفات تیمار محلول پاشی توام سه عنصر ریزمغذی نسبت به سایر تیمارها برتری داشت. کلیه صفات کیفی علوفه تحت تاثیر محلول پاشی ریزمغذی ها قرار گرفتند. بیشترین مقدار ماده خشک قابل هضم و پروتئین خام علوفه به ترتیب 56. 17 و 14. 69 درصد در تیمار محلول پاشی ترکیبی سه عنصر ریزمغذی مشاهده شد. در این تحقیق بیشترین عملکرد علوفه خشک و عملکرد دانه به ترتیب 2286. 67 و 2194. 53 کیلوگرم در هکتار به دست آمد و متعلق به تیماری بود که در آن هر سه عنصر ریزمغذی به کاربرده شد. کمترین عملکرد دانه خشک از تیمار شاهد با مقدار 1467. 6 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. افزایش عملکرد دانه خشک از تیمار شاهد به تیمار محلول پاشی توام سه عنصر 49 درصد بود. بنابراین به نظر می رسد که محلول پاشی عناصر ریزمغذی روی، بُر و مس روش مفیدی جهت افزایش عملکرد دانه ذرت شیرین در شرایط مشابه این آزمایش باشد.

به منظور بررسی تاثیر تنش سرما بر برخی شاخص های فیزیولوژیک سه ژنوتیپ برگزیده بزرک، آزمایشی بصورت فاکتوریل در چارچوب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در اتاقک رشد دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر رفسنجان اجرا شد. عامل اول سرما در سه سطح (25، 0 و 5/2-درجه سلسیوس) و عامل دوم ژنوتیپ در سه سطح شامل سه ژنوتیپ به نام های MAR778b، CYP706 وIND1257 بود. این سه ژنوتیپ بر اساس نتایج یک پیش آزمایش به ترتیب متحمل، نیمه متحمل و حساس به سرما بودند. نتایج نشان داد با کاهش دما از 25 به صفر درجه سلسیوس تغییر معنی داری در هیچ یک از صفتهای مورد بررسی دیده نشد اما با کاهش دما از صفر به 5/2-درجه محتوای قندهای محلول، پرولین و مالون دآلدهید برگ ژنوتیپ حساس به سرما (IND1257) بسیار بیشتر از دو ژنوتیپ دیگر افزایش و محتوای کلروفیل (a+b) بسیار کمتر افزایش یافت. همچنین محتوای کاروتنوئیدهای برگ ژنوتیپ مقاوم ( MAR778b) در دمای 5/2-درجه بطور معنی داری کمتر از دمای شاهد (25 درجه سلسیوس) بود اما در دو ژنوتیپ دیگر تفاوتی با شاهد نداشت. در نهایت اینکه فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز با کاهش دما از شاهد به صفر و 5/2-درجه بطور معنی داری کاهش یافت اما فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز در ژنوتیپ مقاوم به سرما (MAR778b ) در دمای 5/2-درجه بطور معنی داری بیش از دمای صفر و 25 درجه سلسیوس بود. نتایج آزمون همبستگی رابطه مستقیم و معنی دار فعالیت این آنزیم را با شاخص حساسیت به تنش نشان داد.