تنش های محیطی در علوم زراعی
سال:1397 | دوره:11 | شماره:3 |تعداد مقالات:24

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و شناسایی ژنوتیپ های پایدار، 20 ژنوتیپ اصلاح شده داخلی آفتابگردان در 10 محیط شامل چهار منطقه در شرایط رطوبتی متفاوت طی سه سال زراعی (90-89، 91-90 و 93-92)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های حاصل از عملکرد دانه از طریق تجزیه گرافیکی GGE بای پلات بررسی شدند. بر اساس نتایج حاصل، ژنوتیپ های G3(Sil-42)، G15(Sil-75)، G17(Sil-20)، G14(Sil-82) و G6(Sil-162) ازنظر پایداری و عملکرد مطلوب ترین ژنوتیپ-ها بودند، هم چنین ژنوتیپ های G9(Sil-231)، G4(Sil-94) و G20(Armaverski) به عنوان ناپایدارترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. نمودار رابطه بین محیط ها نشان داد که بین محیط های E3 و E7، محیط های E4، E5 و E6 و هم چنین بین محیط های E2، E10 و E8 همبستگی بالای وجود داشت. محیط E9 با سه محیط E2، E8 و E10 همبستگی مثبت داشت. از طرفی محیط های E7 و E3 با محیط-های E10، E2، E8 و E9 همبستگی منفی و نزدیک به 1-داشتند. بین محیط گروه E6، E5 و E4با محیط های گروه E10، E2، E8 و E9 همبستگی وجود نداشت، لذا تقریباً محیط های مجزا محسوب شدند. مطلوب ترین محیط، محیط E4(سرارود، سال زراعی 90-89 با آبیاری تکمیلی) بود که کمترین فاصله را از محیط فرضی ایده آل داشت. محیطE1(گچساران، سال زراعی 93-92، بدون آبیاری) به عنوان نامطلوب ترین محیط شناسایی گردید.

تنش خشکی یک بحران در حال رشد است که به شدتتولید محصولات کشاورزی در سراسر جهان را محدود نموده و عامل مهمی در کاهش عملکرد گیاهان زراعی ازجمله نیشکر به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود. به منظور گزینش سوماکلون های متحمل به خشکی در سه واریته تجاری نیشکر، تنش خشکی در چهار سطح )شاهد( صفرT1=، 25T2=، 50 T3=و 75 T4= گرم در لیتر پلی اتیلن گلیکول در محیط کشت بافت MS اجرا گردید. شاخص های کمی بافت های کالوس به دست آمده از جهش تصادفی، موردمطالعه قرار گرفت. پس از باز زا شدن کالوس ها و انتقال گیاهک ها به محیط شاخه زایی، از هر سطح تنش خشکی واریانت های متعددی انتخاب و میزان تجمع پرولین در ارقام بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده تمامی شاخص های کمی موردمطالعه در هر سه واریته تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفتند. در تیمارهای تحت تنش خشکی زمان القاء ظهور کالوس به طور میانگین 33. 8 درصد بیشتر از تیمار شاهد و درصد کالوس زایی به طور میانگین 31. 71 درصد کمتر از تیمار شاهد بود. درصد کالوس باززا نیز به طور میانگین 13. 53 درصد کمتر از تیمار شاهد و زمان القاء گیاهک به طور میانگین 43. 21 درصد بیشتر از تیمار شاهد به دست آمد. روند میزان تجمع پرولین به مقدار زیادی متأثر از ژنوتیپ بود وبا افزایش سطح تنش خشکی افزایش نشان داد. در سوماکلون های حاصل از واریته CP48-103 مقدار تجمع پرولین بیشتری مشاهده شد لذا سوماکلون های این واریته به شرط حفظ سایر شرایط زراعی خوب و بررسی مولکولی می توانند به عنوان ژنوتیپ های جدید معرفی گردند.

معرفی ارقام مقاوم به خشکی در محصولات زراعی یکی از راهکارهای مؤثری است که در تلفیق با سایر روش های مدیریت کم آبی می تواند تأثیر این پدیده را به حداقل برساند. در نتیجه این تحقیق جهت بررسی 20 ژنوتیپ محلی و اصلاح شده برنج از نظر تنش خشکی و همچنین شناسایی شاخص های مناسب برای ارزیابی تحمل به تنش خشکی، در آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل با استفاده از طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال های زراعی 1394-1393 اجرا گردید. در این بررسی شاخص تحمل، شاخص پایداری عملکرد، شاخص تحمل به تنش، شاخص حساسیت به تنش، شاخص میانگین هارمونیک، شاخص میانگین هندسی بهره وری و شاخص میانگین تولید بر اساس عملکرد دانه در شرایط تنش و غیر تنش محاسبه گردید. شاخصی که انتخاب ژنوتیپ ها بر اساس آن نشان دهنده ثبات بهتر عملکرد در دو حالت تنش و بدون تنش گردید، به عنوان بهترین شاخص در نظر گرفته شد. بر این اساس شاخص حساسیت به تنش، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین هارمونیک به عنوان بهترین شاخص ها معرفی شدند و مناسب ترین ارقام بر اساس این شاخص ها در هر دو حالت تنش و غیر تنش، شامل ارقام هاشمی، علی کاظمی، شیرودی و سپیدرود بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که برای گزینش بهترین ارقام برنج محلی و اصلاح شده ایرانی بر اساس عملکرد از شاخص حساسیت به تنش، شاخص تحمل به تنش، شاخص میانگین هندسی و شاخص میانگین هارمونیک استفاده نمود.

علیرغم برخی کارکردهای مخالف همدیگر، هورمون ها نقش های مهمی در پاسخ گیاهان به تنش های محیطی بازی می کنند. بدین منظور در بررسی انجام شده، تأثیر کاربرد خارجی هورمون های سیتوکینین و آبسیزیک اسید-دو هورمون با عملکرد مخالف یکدیگر-و نیز ترکیب این دو هورمون بر محتوای نسبی آب، شاخص های فتوشیمیایی و هدایت روزنه ای در برگ پرچم دو رقم گندم نان متحمل (پیشگام) و حساس (MV-17) به تنش خشکی در رابطه عملکرد دانه این دو رقم در شرایط مزرعه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سطح آبیاری کامل و بروز تنش خشکی طی مرحله بعد از گرده افشانی ارزیابی و مقایسه گردید. درحالی که قطع آبیاری سبب کاهش معنی دار بیشتر محتوای نسبی آب، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II، شاخص خاموش سازی فتوشیمیایی، هدایت روزنه ای و مزوفیلی، نرخ فتوسنتز و کارایی استفاده آب فتوسنتزی و نیز افزایش بیشتر خاموش سازی غیرفتوشیمیایی و غلظت دی اکسید کربن زیرروزنه ای در رقم حساس نسبت به رقم متحمل شد، ترکیب دو هورمون سبب بیشترین افزایش معنی دار محتوای نسبی آب، عملکرد کوانتومی فتوسیستم II، شاخص های خاموش سازی فتوشیمیایی و غیرفتوشیمیاییو نیز حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم IIبه ویژه در رقم متحمل شد. آبسیزیک اسید بهترین تیمار هورمونی در کاهش تبادلات گازی در جهت مقابله با خشکی بود درحالی که ترکیب دو هورمون، نرخ فتوسنتز و کارایی استفاده آب فتوسنتزی را به ویژه در رقم حساس افزایش داد. افت شاخص عملکرد دانه که در هر دو رقم طی بروز تنش خشکی مشاهده شد، طی تیمار ترکیبی سیتوکینین و آبسیزیک اسید و به ویژه در رقم حساس افزایش نشان داد. در یک نتیجه گیری کلی رقم حساس توانست در افزایش کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه سود بیشتری از تیمارهای هورمونی به ویژه برهمکنش دو هورمون سیتوکینین و آبسیزیک اسید ببرد.

کاربرد کودهای زیستی و یونیکونازولروشیمناسببرایافزایش عملکرد گندم تحت شرایط محدودیت آبیاست. به منظور بررسی تأثیر یونیکونازول و کودهای زیستی بر طول دوره پر شدن دانه و سهم فرایند انتقال مجدد در عملکرد دانه گندم دررژیم های متفاوت رطوبتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی با یونیکونازول در دو سطح )عدم محلول پاشی و محلول پاشی 0. 1 گرم در لیتر(، کودهای زیستی در چهار سطح)کاربرد میکوریزا، ازتوباکتر و سودوموناس، کاربرد توأم میکوریزا با باکتری ها، عدم کاربرد کودهای زیستی به عنوان شاهد( و آبیاری در سه سطح )آبیاری کامل، آبیاری تا 50 درصد مراحل خوشه دهی و چکمه ای شدن به ترتیب به عنوان محدودیت ملایم و شدید آبی( بودند. نتایج نشان داد بیش ترین سهم انتقال مجدد ماده خشک از کل اندام هوایی (57. 6 درصد) و مشارکت ذخایر ساقه در عملکرد دانه (53. 4 درصد) و کمترین طول دوره پر شدن دانه (26. 6روز) در آبیاری تا 50 درصد چکمه ای شدن، عدم کاربرد کودهای زیستی و عدم محلول پاشی با یونیکونازول به دست آمد. حداکثر وزن تک بذر و طول دوره پر شدن دانه (به ترتیب با 0. 052 گرم و 34. 5روز) به کاربرد توأم کودهای زیستی و یونیکونازول و در آبیاری کامل و کمترین آن ها (0. 030 گرم، 626. 6 روز) در عدم مصرف کودهای زیستی و یونیکونازول و در آبیاری تا 50 درصد چکمه ای شدن به دست آمد. حداکثر سرعت پر شدن دانه (0. 00248 گرم در روز) در کاربرد کودهای زیستی و یونیکونازول و در آبیاری تا 50 درصد چکمه ای شدن و کمترین میزان آن (0. 0016 گرم در روز) در عدم مصرف کودهای زیستی و یونیکونازول و در آبیاری کامل به دست آمد. به طورکلی کاربرد کودهای زیستی و یونیکونازول می تواند به-عنوان یک فاکتور مدیریتی مناسب برای افزایش عملکرد دانه و طول دوره پر شدن دانه در شرایط محدودیت آبی باشد.

به منظور بررسی واکنش گیاه گندم به شرایط قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد و سطوح نیتروژن، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال زراعی 94-1393 اجرا گردید. در این آزمایش قطع آبیاری در 4 سطح (عدم قطع آبیاری، قطع آبیاری در مرحله ساقه رفتن، قطع آبیاری در مرحله گلدهی و قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه) به عنوان عاملa در کرت های اصلی و نیتروژن از منبع اوره در سه سطح (0، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل b در کرت های فرعی موردبررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سطوح متفاوت قطع آبیاری و نیتروژن تأثیر معنی داری بر روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایا داشتند. سطوح آبیاری به طرز متفاوتی به نیتروژن واکنش نشان دادند و بین سطوح متفاوت آبیاری تفاوت معنی دار ازنظر تمامی صفات به جز عملکرد بیولوژیک وجود داشت. اثر افزایش نیتروژن نیز بر تمامی صفات معنی دار بود؛ اما اثر متقابل سطوح قطع آبیاری و سطوح متفاوت نیتروژن تنها بر روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایا تأثیر داشته و بالاترین مقادیر از تیمار تأمین آبیاری در تمام دوره رشد و مصرف 200 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به دست آمد. هم چنین تجزیه رگرسیون صفات مورداندازه گیری شده نشان داد با افزایش نیتروژن مقدار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد نیتروژن دانه و بقایای تمامی رژیم های آبیاری افزایش می یابد. برش دهی اثر متقابل نیز روشن می سازد که عملکرد تمامی سطوح آبیاری و درصد نیتروژن دانه و بقایا به کاربرد سطوح مختلف آبیاری و نیتروژن واکنش نشان دادند.

به منظور شناخت مناسب ترین الگوی کشت و تأثیر کاربرد کود سولفات پتاسیم بر برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد غده در شرایط معمول و تنش آبی پژوهشی به صورت کرت های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه واقع در جلگه رخ، خراسان رضوی در سال 1395 انجام گردید. فاکتورهای آزمایشی شامل الگوی کاشت در سه سطح: کاشت معمول (تراکم 6. 6 بوته در مترمربع)، کاشت معمول متراکم (تراکم 7. 4 بوته در مترمربع) و کاشت زیگزاگ (تراکم 7. 4 بوته در مترمربع) در کرت اصلی، میزان آبیاری در سه سطح: 100 (شاهد)، 80 و 60 درصد آب مورد نیاز در کرت فرعی و کود سولفات پتاسیم در سه سطح: عدم مصرف سولفات پتاسیم، 75 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار و 150 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار به عنوان کرت فرعی فرعی بود. نتایج نشان داد که الگوی کشت، میزان آبیاری و کود سولفات پتاسیم تأثیر معنی داری بر حداکثر شاخص سطح برگ، محتوی نسبی آب برگ، تعداد کل غده، تعداد غده غیر بازار پسند و عملکرد دارد و کاهش در ارتفاع بوته، حداکثر شاخص سطح برگ، محتوی نسبی آب برگ و عملکرد کل تحت شرایط 60 درصد آب مورد نیاز نسبت به شاهد مشاهده گردید. بر اساس نتایج آزمایش بیشترین میزان عملکرد کل در الگوی کشت زیگزاگی با 100 درصد آب مورد نیاز و مصرف 150 کیلوگرم در هکتار کود سولفات پتاسیم مشاهده شد. کشت زیگزاگی با ایجاد توزیع یکنواخت تر و کاهش رقابت بین بوته ها افزایش عملکرد را در پی داشت.

به منظور بررسی شاخص های رشد و کلروفیل دوهیبرید ذرت شیرین چیس و چلنجر درشرایط کم آبیاری و محلول پاشی با ترکیبات حاوی عنصر روی، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاداسلامی واحد اراک در سال های 1393 و 1394 انجام شد. تیمارالگوی آبیاری در کرت های اصلی شامل آبیاری کامل مزرعه یا کلیه جویچه ها (شاهد)، آبیاری یک درمیان جویچه ها، آبیاری یک درمیان متناوب جویچه ها و در کرت های فرعی تیمار محلول پاشی با عنصر روی شامل عدم محلول پاشی (شاهد)، کاربرد سولفات روی زینک درآپ (دو در هزار لیتر)، کاربرد سولفات روی زینک فست (دو در هزار لیتر) و دو هیبرید ذرت به صورت فاکتوریل قرار گرفتند. نتایج نشان داد تأثیر الگوهای آبیاری، محلول پاشی روی، رقم و برهمکنش آن ها بر شاخص های رشد، میزان کلروفیل و کاروتنوئید در سطح احتمال 1% معنی دار بود. بالاترین میزان شاخص سطح برگ، شاخص رشد و میزان کلروفیل درروش آبیاری کامل با میزان 3. 76، 50. 66% و 0. 892 میلی گرم بر گرم مشاهده گردید که تفاوت معنی دار 12. 98، 8. 41 و 16. 64 درصدی نسبت به روش آبیاری یک درمیان جویچه ها داشت اما با آبیاری تناوبی تفاوت معنی دار نداشت. بالاترین شاخص سطح برگ، شاخص رشد و میزان کلروفیل در تیمار کاربرد زینک فست به میزان 3. 868، 50. 20% و 0. 887 میلی گرم بر گرم مشاهده شد درحالی که در تیمار عدم کاربرد روی این میزان 3. 412، 50. 08% و 0. 595 میلی گرم بر گرم کاهش یافت یعنی 15. 38، 11. 21 و 19. 94% افت نشان داد. بر اساس نتایج این تحقیق، در شرایط کم آبی، استفاده از الگوی آبیاری تناوبی و محلول پاشی با زینک-فست در تولید ذرت شیرین رقم چلنجر قابل توصیه است.

به منظور بررسی واکنش 20 اکوتیپ لوبیا قرمز به تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان اجرا گردید. در این مطالعه فاکتور اصلی شامل سه دور آبیاری و فاکتور فرعی 20 اکوتیپ لوبیا قرمز بود. نتایج نشان داد که بین سطوح تنش و اکوتیپ ها ازنظر ارتفاع ساقه اصلی، تعداد ساقه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در تمام غلاف های بوته، تعداد غلاف نابارور، طول غلاف، وزن خشک بوته و عملکرد اقتصادی اختلاف معنی داری در سطح یک درصد وجود داشت. تنش باعث کاهش تعداد غلاف در بوته، ارتفاع ساقه اصلی و سایر خصوصیات مورفولوژیک گردید. بر اساس نتایج به دست آمده از مقایسات میانگین اکوتیپ های قزوین، ماهان، حسن آباد و دهزارچی مطلوب ترین و اکوتیپ بافت به عنوان اکوتیپ نامطلوب در نظر گرفته شدند؛ بنابراین، به نظر می رسد اکوتیپ های مطلوب فوق برای کاشت در اراضی که در معرض تنش خشکی قرار دارند مناسب باشند.

به منظور بررسی تأثیر محلول-پاشی اسید سالیسیلیک و سلنیوم در مراحل رشد برعملکرد و اجزای عملکرد نخود در شرایطدیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1393-1392 اجراشد. عوامل مورد آزمایش شامل اسیدسالیسیلیک در سه سطح (بدون مصرف، محلول-پاشی اسیدسالیسیلیکباغلظت 100 و 200 میلی-گرم در لیتر)، سلنیوم در دو سطح (بدون مصرف و محلول پاشی سلنیوم به میزان 18 گرم درهکتار) درمراحل مختلف رشد رویشی، زایشی و رویشی توأم با زایشی بودند. نتایج نشان داد با محلول-پاشی سلنیوم و مقادیر مختلفاسیدسالیسیلیک تعداد دانه در غلاف افزایش یافت. با محلول-پاشی 100 و 200 میلی گرم در لیتر اسیدسالیسیلیک، تعداد دانهدر بوته به ترتیب 50. 6 و 87. 2 درصد و با محلول-پاشی سلنیوم تعداد دانه در بوته نسبت به شاهد 45. 4 درصد افزایش نشانداد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه معادل 940. 5 کیلوگرم در هکتار از محلول پاشی 200 میلی-گرم در لیتراسیدسالیسیلیک توأم با محلول-پاشی 18 گرم درهکتار سلنیوم حاصل شد. نتایج کلی نشان داد که در شرایط دیم با محلول-پاشی توأم سلنیوم و اسیدسالیسیلیک در دو مرحله رویشی و زایشی می توان به عملکرد مطلوب رسید.

ماش در جلوگیری از فرسایش خاک به صورت گیاه پوششی و به عنوان علوفه ی سبز در تغذیه دام استفاده می شود. به منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و تقسیط نیتروژن بر کمیت و کیفیت ماش(Vigna radiata L. )، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1395 در مزرعه دانشگاه گنبدکاووس انجام شد. عامل اصلی آبیاری تکمیلی در چهار سطح شامل یک، دو، سه و چهار مرتبه آبیاری و عامل فرعی تقسیط نیتروژن در چهار سطح شامل عدم مصرف نیتروژن، مصرف 25 درصد به هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گل دهی، 50 درصد به هنگام کاشت و 50 درصد قبل از گل دهی و 75 درصد به هنگام کاشت و 25 درصد قبل از گل دهی بود. میزان مصرف نیتروژن خالص 75 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه در تیمار یک مرتبه آبیاری بسیار کم (568. 6 کیلوگرم در هکتار) و با افزایش دفعات آبیاری به ترتیب 47. 06، 80. 79 و 105. 6 درصد برای 2، 3 و 4 نوبت افزایش یافت. افزایش دفعات آبیاری درصد پروتئین را کاهش اما عملکرد پروتئین را افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار مصرف 25 درصد نیتروژن به هنگام کاشت و 75 درصد قبل از گل دهی بود درحالی که در تیمار عدم مصرف نیتروژن حداقل عملکرد به دست آمد. بیش ترین درصد پتاسیم دانه مربوط به تیمارهای چهار و سه مرتبه آبیاری بود. درمجموع، چهار مرتبه آبیاری و سهم کمتر نیتروژن به هنگام کاشت(25 درصد) شرایط بهتری را برای تولید بیشتر دانه فراهم کرد.

مطالعه ای با هدف بررسی تأثیر تنش خشکی بر فتوسنتز و عوامل مؤثر بر آن در گیاه کوشیا در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 92-1391 اجرا شد. 9 تیمار خشکی شامل: شاهد (بدون تنش)، تنش ملایم در مرحله رویشی، تنش شدید در مرحله رویشی، تنش ملایم در مرحله زایشی، تنش شدید در مرحله زایشی، تنش ملایم در مرحله رویشی و تنش شدید در مرحله زایشی، تنش شدید در مرحله رویشی و تنش ملایم در مرحله زایشی، تنش ملایم در کل دوره رشد و تنش شدید در کل دوره رشد گیاه بودند. نتایج نشان داد که غلظت کلروفیل a و b، رنگ دانه کل و قرائت کلروفیل متر در تیمارهای تحت تنش نسبت به شاهد کمتر بود و بین تیمارهای شاهد و تنش ملایم خشکی در مرحله رویشی تفاوت معنی داری ازلحاظ آماری مشاهده نشد. اثر خشکی بر شاخص های فلورسانس کلروفیل معنی دار بود و حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II به دلیل افزایش فلورسانس مبدأ و کاهش فلورسانس حداکثر، کاهش یافت. میزان فتوسنتز نیز تحت تأثیر خشکی در مراحل مختلف رشد کاهش یافت. بیشترین و کمترین میزان زیست توده نیز به ترتیب در تیمارهای شاهد و تنش شدید کل دوره مشاهده شد. میزان عملکرد زیست توده در شاهد، تنش ملایم در مرحله رویشی، تنش شدید در مرحله رویشی، تنش ملایم در مرحله زایشی، تنش شدید در مرحله زایشی، تنش ملایم در مرحله رویشی و تنش شدید در مرحله زایشی، تنش شدید در مرحله رویشی و تنش ملایم در مرحله زایشی، تنش ملایم در کل دوره رشد و تنش شدید در کل دوره رشد گیاه به ترتیب 42. 93، 36. 75، 27. 09، 27. 29، 32. 80، 29. 72، 25. 76، 34. 69 و 21 گرم در بوته بود. درنهایت این مطالعه نشان داد که عوامل روزنه ای (تعرق، هدایت روزنه ای و CO2 زیر روزنه) با فتوسنتز همبستگی معنی داری نداشتند و بنابراین نقش محدودکننده ای در فتوسنتز و زیست توده کوشیا ندارند؛ اما عوامل محدودکننده غیرروزنه ای (کلروفیل a و b، قرائت کلروفیل متر و حداکثر عملکرد کوانتومی فتوسیستم II) با میزان فتوسنتز همبستگی مثبت و معنی داری داشتند و کاهش در هریک از این عوامل به کاهش در میزان فتوسنتز و زیست توده منجر شد.

اثرسطوح رطوبتی و نوع مالچ بقایای گیاهی بر سبز شدن و رشد اولیه گیاهان گلرنگ و گندم، در دو آزمایش جداگانه در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند بررسی شد. آزمایش مربوط به هر گیاه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه سطح رطوبتی (25، 50 و 80 درصد ظرفیت نگهداری آب خاک گلدان) و 5 تیمار مالچ بقایای گیاهی (خلر، منداب، تریتیکاله، جو و شاهد (بدون بقایای گیاهی)) با سه تکرار اجرا شد. نتایج اثر متقابل نوع مالچ بقایای گیاهی و سطوح رطوبتی بر سرعت تجمعی سبز شدن گیاهچه گندم نشان داد که به طورکلی در سطوح رطوبتی 50 و 80 درصد ظرفیت زراعی، سرعت تجمعی سبز شدن گیاهچه گندم در تیمارهای مختلف مالچ بقایای گیاهی با شاهد اختلاف معنی داری نداشت اما در سطح رطوبتی 25 درصد ظرفیت زراعی، سرعت تجمعی سبز شدن گیاهچه گندم در تیمارهای جو، خلر، منداب و تریتیکاله به ترتیب به میزان 48. 47، 36. 94، 44. 306 و 61. 94 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. اثر متقابل نوع مالچ بقایای گیاهی و سطوح رطوبتی بر سطح برگ گیاهچه گلرنگ نیز نشان داد که در سطوح رطوبتی 80 و 25 درصد ظرفیت زراعی، سطح برگ گیاهچه گلرنگ در تیمارهای بقایای خلر، منداب و تریتیکاله نسبت به شاهد (عدم بقایای گیاهی) بیشتر بود و بیشترین سطح برگ گیاهچه گندم در تیمار بقایای خلر حاصل شد که در سطوح رطوبتی 80 و 50 درصد ظرفیت زراعی به ترتیب به میزان 64. 08 و 68. 05 درصد نسبت به شاهد بیشتر بود. در سطح رطوبتی 50 درصد ظرفیت زراعی، وزن خشک گیاهچه گلرنگ در تیمار مالچ بقایای جو، خلر، منداب و تریتیکاله به ترتیب به میزان 18. 46، 77. 13، 22. 14 و 45. 19 درصد نسبت به شاهد بیشتر بود. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، استفاده از مالچ بقایای گیاهی خلر در اکثر موارد تأثیر مثبتی بر خصوصیات رشدی گیاهزراعی داشت و لذا استفاده از مالچ بقایای گیاهی (به ویژه خلر) می تواند به عنوان راهکاری پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک که با محدودیت آب مواجه اند استفاده شود.

این پژوهش به منظور بررسی تأثیر تنش کم آبی و نانو ذرات نقره بر صفات فیزیولوژی در گیاه زعفران انجام شد. آزمایش در دو سطح کم آبی و نرمال بر روی 10 اکوتیپ زعفران در سه سطح شاهد (آب مقطر)، 55و 110 پی پی ام نانو ذرات نقره پیاده شد. این بررسی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند و پژوهشکده زیست فناوری دانشگاه زابل انجام شد. بعد از تهیه نمونه های برگی از تمامی تیمار ها، عصاره آنزیمی برای اندازه گیری میزان آنزیم ها، کلروفیل a و b، کارتنوئید و پروتئین تهیه شد. داده ها با نسخه 9. 2 نرم افزار SAS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. اثرات اصلی تیمار های اکوتیپ، نانوذره نقره، تنش خشکی و اثرات متقابل آن ها برای آنزیم های کاتالاز، پلی فنل اکسیداز، فنیل آلانین آمونیالیاز، کلروفیل b وکارتنوئید در سطح احتمال یک درصد معنی دار شدند. بیشترین مقدار کلروفیل b، کارتنوئید و فنیل آلانین آمونیالیاز تحت تنش خشکی در غلظت 55 پی پی-ام نانوذره نقره نسبت به شاهد و سطح 110 پی پی ام مشاهده شد که می توان استدلال کرد نانو ذرات به دلیل خاصیت آب دوستی و آنتی باکتریال توانسته عملکرد بالایی داشته باشد. بیشترین مقدار کلروفیل a، کاتالاز، پلی فنل اکسیداز و گایاکول پراکسیداز تحت تنش خشکی در تیمار آب مقطر (شاهد) مشاهده شد که می توان استدلال کرد نانو نقره در این صفات سمیت ایجاد کرده و باعث کاهش عملکرد در سطوح نانو نقره نسبت به شاهد شده است. درنتیجه اکوتیپ های قاین و آرین شهر در شرایط تنش خشکی تحت نانو ذرات نقره با غلظت 55 پی پی ام بیشترین عملکرد داشتند.

خشکی یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمی گیاه را تحت تأثیر قرار می دهد به همین دلیل پژوهشی به منظور ارزیابی اسانس و خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی بادرشبویه در شرایط تنش خشکی در بهار سال های 1393 و 1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان به اجرا درآمد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با دو عامل سطوح رطوبتی و تنظیم کننده های رشد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عامل اصلی سطوح رطوبتی در دو سطح بدون تنش (آبیاری کامل تا انتهای دوره رشد)، تنش خشکی (آبیاری کامل تا قبل از شروع گلدهی و قطع آبیاری قبل از شروع گلدهی تا انتهای دوره رشد) اجرا شد. عامل فرعی سطوح مختلف اسید سالیسیلیک (800 و 1600 میکرو مولار)، سایکوسل (600 و 1200 میکرو مولار) و شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) که قبل از گلدهی به صورت یک بار محلول پاشی اعمال شد. نتایج نشان داد که تأثیر سال بر میزان کلروفیل های a، b، کاروتنوئید، شاخص محتوای کلروفیل، مجموع کلروفیل های a و b، عملکرد و درصد اسانس در سطح یک درصد معنی دار شد و تأثیر سال بر میزان پرولین معنی دار نبود. همچنین نتایج نشان داد که درصد و عملکرد اسانس در سال 1393 بیشتر از سال 1394 شد. اثر متقابل تنظیم کننده های رشدی در سطوح رطوبتی نشان داد که در شرایط تنش خشکی نشت الکترولیت ها افزایش می یابد و درنتیجه پایداری غشاء نسبت به شرایط آبیاری نرمال کاهش پیدا می کند. پایداری غشاء با عملکرد اسانس و شاخص محتوای کلروفیل همبستگی منفی و با میزان پرولین همبستگی مثبت و معنی داری دارد. همچنین بین میزان کلروفیل هایa و b و کاروتنوئید و مجموع کلروفیل های a و b همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد. اثر متقابل تنظیم کننده های رشد در رطوبت برای همه ترکیبات اسانس به جزء ترکیب Nerylactate در سطح یک درصد کاملاً معنی دار شد. با توجه به نتایج آزمایش می توان بیان کرد که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد و درصد اسانس در گیاه بادرشبویه شد.

به منظور بررسی اثرات سطوح آبیاری و محلول پاشی (سولفات روی، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک) بر روی چای ترش آزمایشی در سال 1392 در مزرعه ای در سرابله از توابع شهرستان سیروان واقع در استان ایلام در قالب طرح بلوک کامل تصادفی به صورت اسپلیت پلات با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی شامل عامل اصلی آبیاری با سه سطح 100، 130 و 160 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A و عامل فرعی محلول پاشی با چهار سطح شامل اسید هیومیک، سولفات روی، اسید سالیسیلیک و شاهد بودند. نتایج به دست آمده در تیمار سطوح آبیاری نشان داد که بیشترین تعداد میوه در بوته در تیمار 100 میلی متر تبخیر به میزان 56. 34 و کمترین تعداد میوه در بوته در تیمار 160 میلی متر تبخیر به میزان 45. 27 به دست آمد. با محلول پاشی اسید سالیسیلیک بیشترینمیزان آنتوسیانین به میزان 0. 26 (میکروگرم بر میلی لیتر) و کمترین میزان هم در حالت عدم محلول پاشی (شاهد) به میزان 0. 2 (میکروگرم بر میلی لیتر) به دست آمد. نتایج به دست آمده در تیمار آبیاری نشان داد که بیشترین اسانس در تیمار 160 میلی متر تبخیر به میزان 2. 21 درصد و کمترین اسانس در تیمار 100 میلی متر تبخیر به میزان 1. 98 درصد به دست آمد. به طورکلی نتایج این تحقیق نشان داد تنش خشکی سبب کاهش عملکرد کمی و کیفی در چای ترش می شود. همچنین استفاده از محلول پاشی (اسید سالیسیلیک و سولفات روی و اسید هیومیک) در بهبود اثرات تنش خشکی و عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی چای ترش نقش بسزایی دارد. محلول پاشی سولفات روی به عنوان بهترین تیمار برای افزایش اسانس مشخص شد، از طرف دیگر سالیسیلیک اسید بیشترین تأثیر را بر افزایش وزن میوه داشت ولی ازآنجاکه اختلاف معنی داری با سولفات روی نداشت، لذا سولفات روی به عنوان بهترین تیمار مشخص شد.

در اغلب تحقیقات تأثیر منفی ترکیبات دگرآسیب بررسی شده، ولی تحقیقات بسیار کمی در خصوص تأثیر مثبتی که این گیاهان می توانند در کشاورزی داشته باشند، انجام شده است. این مطالعه به منظور تأثیر پرایمینگ بذر گلرنگ با غلظت های مختلف عصاره گیاهان دارویی رازیانه (Foeniculum vulgare)، زیره سبز (Cuminum cyminum) و نعناع فلفلی (Mentha × piperita) (عدم پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، غلظت یک درصد و غلظت دو درصد عصاره) در سطوح مختلف آبیاری انجام پذیرفت (در شرایط آزمایشگاهی شاهد، 3-و 6-بار و در شرایط مزرعه ای آبیاری پس از 70، 100 و 130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر). آزمایش در آزمایشگاه به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی و در مزرعه به صورت اسپلیت فاکتوریل پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1395 و در مزارع دانشگاه آزاد ملکان به اجرا در آمد. در شرایط مزرعه ای سطوح آبیاری به عنوان کرت اصلی در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج این مطالعه در شرایط آزمایشگاهی پرایمینگ بذر گلرنگ با عصاره گیاهان دارویی مورد بررسی، باعث بهبود جوانه زنی (تا 11. 6 درصد) و رشد گیاهچه های گلرنگ (تا 38. 8 درصد) و بهبود شرایط فیزیولوژیکی در گیاهچه های گلرنگ شد. در شرایط مزرعه ای کم آبی شدید کاهش معنی داری (تا 38. 2 درصد) را در عملکرد دانه گلرنگ باعث شد، ولی پرایمینگ با عصاره گیاهان دارویی، به ویژه غلظت یک درصد و غلظت دو درصد زیره سبز و نعناع فلفلی افزایش معنی داری (تا 50. 9 درصد) را در این صفت در هر دو شرایط کم آبی و آبیاری کامل باعث شد. با توجه به این نتایج می توان عملکرد گلرنگ را چه در شرایط کم آبی و چه در شرایط آبیاری کامل به طور مطلوبی با پرایمینگ با عصاره گیاهان دارویی مورد بررسی، افزایش داد.

شوری آب یا خاک یکی از مهم ترین تنش ها در مناطق خشک و نیمه خشک است که به شدت رشد گیاهان را از طریق تأثیر بر فرآیندهای فیزیولوژیک محدود می کند. آزمایش حاضر با هدف بررسی بهبود تحمل به شوری سویا با محلول پاشی پرولین و اسیدسالیسیلیک در سال 1395 در فضای باز گلخانه های دانشگاه شهرکرد در جعبه های کاشت با چهار تکرار به صورت اسپیلیت پلات در قالب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. عامل اصلی شامل شوری در سه سطح (0، 50 و 100 میلی مولار) و عامل فرعی محلول پاشی پرولین 10 میلی مولار، اسید سالیسیلیک 3 میلی مولار، ترکیب اسید سالیسیلیک 3 میلی مولار با پرولین 10 میلی-مولار، و شاهد (محلول پاشی با آب) بود. صفات پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، مالون دآلدئید، پراکسید هیدروژن، ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد اثرات محلول پاشی پرولین و اسید سالیسیلیک به طور چشمگیری محتوای پرولین، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی را در سویا تحت تنش شوری افزایش داد. به علاوه، تحت شوری 100 میلی مولار، محلول پاشی پرولین و اسید سالیسیلیک باعث کاهش مالون دآلدئید و پراکسیدهیدروژن به ترتیب 23 و 25 درصد در مقایسه با تیمار محلول پاشی با آب شدند. همچنین ارتفاع و وزن خشک اندام هوایی در سطح شوری 100 میلی مولار با کاربرد پرولین و اسیدسالیسیلیک به میزان 32 و 38 درصد نسبت به محلول-پاشی با آب افزایش یافتند. بنابراین نتایج این مطالعه نشان می دهد کاربرد پرولین و اسیدسالیسیلیک همراه باهم، تحمل به تنش شوری در سویا را از طریق فعال کردن سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی و کاهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشا بهبود می دهد.

به منظور بررسی تأثیر محلول پاشی آهن و روی به فرم های سولفاته و نانو ذرات بر خصوصیات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی نعناع فلفلی تحت تأثیر تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. عامل اول شامل: تنش شوری در چهار سطح (صفر، 40، 80، 120 میلی مولار NaCl) و عامل دوم شامل: محلول پاشی کود در پنج سطح (شاهد (بدون کاربرد کود)، سولفات آهن 1500 میلی گرم در لیتر، سولفات روی 1500 میلی گرم در لیتر، نانو اکسید آهن 300 میلی گرم در لیتر و نانو اکسید روی 300 میلی گرم در لیتر) بود. نتایج نشان داد که تنش شوری بر شاخص های رشدی و بیوشیمیایی نعناع فلفلی تأثیر معنی داری داشت و سبب کاهش صفات مورد بررسی شد. همچنین بررسی اثر متقابل داد ه ها نشان داد که بیشترین میزان شاخص های رشد و محتوای کلروفیل در تیمارهای شاهد (بدون تنش شوری) و تنش ملایم (40 میلی مولار) همراه با محلول پاشی نانو کود آهن و روی حاصل شد. به طوری که بیشترین ارتفاع بوته (78 سانتی متر)، تعداد شاخه فرعی (36 شاخه در بوته) و طول برگ (6 سانتی متر) مربوط به تیمار شاهد (بدون تنش شوری) و محلول پاشی نانو کود آهن بود. درحالی که بیشترین عرض برگ (2. 16 سانتی متر) در تنش ملایم 40 میلی مولار همراه با کاربرد نانو کود آهن به دست آمد که تفاوت معنی داری با کاربرد کودهای نانو در تیمار شاهد نداشت. بیشترین میزان کربوهیدرات های محلول با مقدار 1. 28 و 1. 12 میلی گرم در گرم وزن خشک به ترتیب در شرایط تنش شوری 40 و 80 میلی مولار همراه با کاربرد نانو کود آهن به دست آمد. به طورکلی می توان گفت که مصرف نانو کود آهن و روی نسبت به شکل سولفاته آن در شرایط تنش شوری ملایم (40 میلی مولار) می تواند باعث افزایش رشد گیاه و بهبود خصوصیات بیوشیمیایی نعناع فلفلی شود.

به منظور بررسی اثر قارچ میکوریزا آربوسکولار و باکتری حل کننده فسفات معدنی در شرایط تنش شوریبر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forsk )، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل شوری آب آبیاری در سه سطح 2. 5 (شاهد)، 5 و 10 دسی زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی و دو عامل قارچ میکوریزا آربوسکولار شامل دو سطح (کاربرد قارچ Glomus intraradicesو عدم مصرف قارچ به عنوان شاهد) و باکتری حل کننده فسفات نیز شامل دو سطح (کاربرد باکتری Pseudomonas fluorescens و عدم مصرف باکتری به عنوان شاهد) به-صورت فاکتوریل در کرت های فرعی بودند. نتایج نشان داد بیشترین درصد موسیلاژ و میزان تورم به ازای گرم موسیلاژ به ترتیب به میزان 28. 8 درصد و 119. 3 میلی لیتر در تیمار 10 دسی زیمنس بر متر حاصل گردید. بیشترین عملکرد موسیلاژ و فاکتور تورم به ترتیب به میزان 215 کیلوگرم بر هکتار و 17 میلی لیتر در ترکیب تیماری2. 5 و 10 دسی زیمنس بر متر وکاربرد قارچ Glomus intraradices حاصل شد. همچنین مقایسه میانگین اثر تلقیح و عدم تلقیح به وسیله باکتری حل کننده فسفات معدنی نشان داد که بیشترین طول سنبله، درصد موسیلاژ، عملکرد موسیلاژ و فاکتور تورم به ترتیب به میزان 2/2 سانتی متر، 26. 8 درصد، 146. 7 کیلوگرم در هکتار و 14. 2 میلی لیتر با کاربرد باکتری fluorescens Pseudomonas حاصل شد. درمجموع ترکیب تیماری 2. 5 دسی زیمنس بر متر، کاربرد قارچ Glomus intraradices و باکتری fluorescens Pseudomonasبیشترین عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه را حاصل نمود.

رشد و عملکرد گیاهان در بسیاری از مناطق دنیا تحت تأثیر تنش های محیطی متعدد، محدود می شود. حضور فلزات سنگین یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که می تواند منجر به کاهش رشد و تولید محصول شود. تنش شوری نیز از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد گیاه، بخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک، محسوب می گردد. به منظور بررسی واکنش گیاه گشنیز به تنش شوری و حضور کادمیوم در خاک ازنظر برخی مؤلفه های رشد و غلظت عناصر روی (Zn)، مس (Cu)، آهن (Fe) و کادمیوم (Cd)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه ای دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شوری از نوع کلرید سدیم در سه سطح 2 (شاهد)، 5 و 8 دسی زیمنس بر متر و کادمیوم از منبع کلرید کادمیوم در 3 سطح 0 (شاهد)، 50 و 100 میلی گرم بر کیلوگرم می باشند. نتایج نشان داد که تیمارهای آزمایشی، بر صفات موردمطالعه اثر معنی داری داشتند. نتایج حاصل حاکی از کاهش ارتفاع، وزن خشک اندام هوایی و وزن خشک ریشه با افزایش غلظت کادمیوم و شوری بود. همچنین تحت شرایط تنش شوری و حضور کادمیوم در خاک غلظت عناصر روی، مس و آهن اندام هوایی کاهش و غلظت کادمیوم آن افزایش یافت. بیشترین میزان کاهش مؤلفه های رشد و غلظت عناصر روی، مس و آهن در بالاترین سطح شوری خاک (8) و بالاترین سطح کادمیوم (mg/kg100) مشاهده گردید. بر اساس نتایج پژوهش حاضر وجود هم زمان دو تنش شوری و فلز سنگین کادمیوم در خاک، باعث کاهش رشد گیاه و بیش اندوزی فلز کادمیوم در این شرایط شده است.

این تحقیق به منظور ارزیابی ریسک ناشی از تنش گرما در ذرت دانه ای استان خوزستان تحت شرایط افزایش دمای ناشی از تغییر اقلیم در شش شهرستان از استان خوزستان انجام شد. بدین منظور، ابتدا اقلیم آینده این شهرستان ها با استفاده از داده های اقلیمی بلندمدت دوره پایه و با استفاده از روش AgMIP تحت دو سناریوی اقلیمی RCP4. 5 و RCP8. 5 برای دوره 2069-2040 تولید شدند و سپس از مدل APSIM برای شبیه سازی رشد و عملکرد ذرت دانه ای استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین دما در طول فصل رشد ذرت در استان خوزستان تحت RCP4. 5 و RCP8. 5 نسبت به دوره پایه (27. 2 درجه سانتی گراد) به ترتیب 8. 5 و 34. 57 درصد افزایش داشت. با در نظر گرفتن متوسط کل استان، میانگین عملکرد و تعداد دانه در مترمربع در دوره پایه 8. 8 تن در هکتار و 2305. 7 دانه در متر مربع بود. این مقدار در سال 2050 تحت RCP4. 5 و RCP8. 5 به ترتیب به 8. 5 و 8. 7 تن در هکتار و 2227. 3 و 2254. 3 دانه در متر مربع کاهش یافتند. با در نظر گرفتن متوسط همه تاریخ کاشت ها، مناطق و دوره های آینده تغییر اقلیم در استان خوزستان، احتمال تشکیل عملکرد اقتصادی، عملکرد غیر اقتصادی و عملکرد صفر به ترتیب 45. 4، 13. 5 و 41. 2 درصد می باشد. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تاریخ کاشت مرسوم در منطقه (سی ام بهمن) تاریخ کاشت مناسبی برای دوره پایه و آینده نیست و تاریخ کاشت زودهنگام (دوازده بهمن) در اکثر مناطق می تواند به عنوان یک راهکار سازگاری موثر برای کاهش ریسک ناشی از افزایش دماهای حدی هم در دوره پایه و هم در دوره آینده در نظر گرفته شود.

برنج، در چرخه غذایی جهان نقش مهمی دارد به طوری که غذای اصلی بیش از 50 درصد مردم جهان را تأمین می کند. به منظور مکان یابی QTLهای مرتبط با تحمل به کمبود فسفر در مرحله گیاهچه ای 96 لاین که از نسلهشتمتلاقیارقام اهلمی طارم و ندا به دست آمده بودنددرآزمایشگاه-هایگیاه شناسیوژنتیکدانشگاهگنبدکاووسدرسال 1393 تحت شرایط نرمال و تنش کمبود فسفر موردمطالعه قرارگرفتند. صفات موردبررسی عبارت بودند از محتوای کلروفیل برگ، تعداد ریشه، طول ساقه و ریشه، طول و عرض برگ برحسب سانتی متر، حجم ریشه، وزن خشک ساقه و ریشه، میزان فسفر، سطح ریشه، سطح برگ، قطر ریشه و چگالی سطح ریشه و محاسبه شدند. نقشه پیوستگی تهیه شده بر اساس 30 نشانگر SSR و 60 آلل تکثیرشده چند شکل از 15 نشانگر ISSR با استفاده از 96 فرد جمعیت F8 اهلمی طارم و ندا، نشانگرها را به 12 گروه پیوستگی متعلق به 12 کروموزوم برنج با طول نقشه بر اساس تابع کوزامبی را برابر با 1411. 3 سانتی مورگان و فاصله در بین دو نشانگر مجاور برابر با 15. 34 سانتی مورگان منتسب کرد. با توجه به نتایج حاصل از مکان یابی ژنی در شرایط نرمال درمجموع 43 QTL برای صفات ارزیابی شده در شرایط نرمال شناسایی شد. qRN-6b، qRW-5b، qRW-5c، qLA-7 و qNP-6b به ترتیب در جهت افزایش تعداد ریشه، وزن ریشه، سطح برگ و میزان فسفر در شرایط نرمال بزرگ اثر بودند. در شرایط کمبود فسفر 13 QTL مکان یابی شد. برای میزان فسفر در شرایط کمبود فسفر دو QTL روی کروموزوم های 9 و 10 شناسایی شدند. qCHL-2a و qCHL-2b در جهت افزایش کلروفیل در شرایط کمبود فسفر بزرگ اثر بودند. در این پژوهش QTLهای بزرگ اثر مؤثر در بالا رفتن نمود گیاه در شرایط نرمال و کمبود فسفر ردیابی شد که پس از تعیین اعتبار می توان از نشانگرهای پیوسته مذکور می توان در برنامه های انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود.

سرب یک عنصر غیرضروری است که علاوه بر سمیت زیادی که برای انسان دارد اثرات سوئی نیز بر گیاهان می گذارد. به منظور بررسی اثر چای کمپوست و پتاسیم هیومات بر تحمل گیاهچه های آفتابگردان به غلظت-های سمی سرب، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل شاهد، پتاسیم هیومات و چای کمپوست و چهار غلظت سرب (صفر، 200، 400 و 600 میلی گرم سرب بر کیلوگرم خاک) بودند. غلظت چای کمپوست (1: 5) و پتاسیم هیومات 300 میلی مول بر لیتر بود. نتایج نشان داد که به طورکلی وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، کلروفیل a و کلروفیل b در پاسخ به افزایش غلظت سرب در خاک کاهش و میزان کارتنوئید، پرولین و نشت الکترولیتی افزایش نشان دادند. پرایمینگ بذر با پتاسیم هیومات و چای کمپوست اثر منفی آلودگی خاک با سرب بر پارامترهای مذکور را تعدیل می کند. تحت تنش سرب، پتاسیم هیومات باعث افزایش وزن خشک ریشه به میزان 733 میلی گرم، وزن خشک برگ به میزان 73 میلی گرم، کلروفیل a، کلروفیل b، غلظت سرب ریشه و اندام هوایی شد؛ اما چای کمپوست موجب افزایش پرولین (به میزان 27 میکرومول بر گرم) و کاروتنوئید (به میزان 0. 7 میلی مول بر گرم وزن تازه برگ) و کاهش نشت الکترولیتی (به میزان 5. 45 درصد) نسبت به تیمار شاهد گردید. به طورکلی نتیجه گیری می شود که کاربرد پتاسیم هیومات و چای کمپوست با افزایش میزان رنگدانه های فتوسنتزی و پرولین و کاهش میزان نشت الکترولیتی بردباری آفتابگردان را در خاک های آلوده به سرب افزایش می دهد.