سبک زندگی اسلامی با محوریت سلامت
سال:1400 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

هدف: ذهن آگاهی به عنوان یک روش پیش گیرانه و درمانی که در سال های اخیر، توجه فراوانی را بین روان شناسان، روان درمانگران و محققان جلب نموده است؛ در مفاهیم اصلی خود مانند: آگاهی، پذیرش و بودن در زمان حال، تشابه زیادی با مفاهیم اسلامی مانند معرفت، پذیرش اراده خداوند و هشیاری دارد که لزوم وجود ابزارهایی جهت سنجش آن برای کمک به پژوهشگران علوم روان شناختی و معارف اسلامی را ضروری می سازد. هدف مطالعه حاضر، بررسی کفایت روان سنجی نسخه فارسی مقیاس ذهن آگاهی فیلادلفیا بود. مواد و روش ها: این مطالعه با روش توصیفی از نوع هنجاریابی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی اجرا شد و 300 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای وارد مطالعه شدند. ابزارهای مورد استفاده مقیاس ذهن آگاهی فیلادلفیا (PHLMS) و پرسشنامه پنج وجهی ذهن آگاهی (FFMQ) بودند. ساختار عاملی PHLMS با روش های تحلیل عامل تاییدی و اکتشافی، اعتبار همگرا با استفاده از FFMQ و پایایی نیز با روش ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. همچنین داده ها در دو نرم افزار SPSS. 23 و AMOS. 22 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در تحلیل عامل تاییدی، مدل دو عاملی نسخه اصلی PHLMS) آگاهی و پذیرش) تایید نشد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی؛ سه عامل آگاهی، پذیرش و شناخت احساسات منفی استخراج شد و تحلیل عامل تاییدی نیز این مدل را تایید کرد. اعتبار همگرای این پرسشنامه با FFMQ، بسیار مطلوب بود (78/0r=، 0001/0P<). علاوه بر این، ضرایب آلفای کرونباخ برای مقیاس کلی ذهن آگاهی فیلادلفیا 92/0 و سه خرده مقیاس آگاهی، پذیرش و شناخت احساسات منفی به ترتیب 80/0، 86/0 و 87/0 به دست آمد. نتیجه گیری: مقیاس ذهن آگاهی فیلادلفیا (PHLMS)، ابزاری معتبر و دارای کفایت روان سنجی مطلوب برای سنجش آگاهی، پذیرش و شناخت احساسات منفی جهت کاربرد در حیطه های پژوهشی و بالینی مطالعات روان شناختی و اسلامی بزرگسالان ایرانی است.

هدف: سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است و توجه به مسایل و نیازهای این مرحله یک ضرورت اجتماعی است. تحقیقات نشان داده اند که افزایش سن منجر به کاهش سالمندی موفق می شود. همچنین روی کیفیت زندگی نیز اثر منفی می-گذارد. علاوه بر این بیماری های مزمن به خصوص دیابت اثرگذارترین بیماری روی سالمندی موفق است. هدف از انجام این مطالعه بررسی تاثیر عوامل خطر دیابت در بیماران مبتلا به دیابت با میانجی گری کیفیت زندگی با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) است. مواد و روش: روش مطالعه توصیفی از نوع مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری شامل سالمندان 60 سال و بالاتر مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به مراکز بهداشتی شهر شیراز بود. روش نمونه گیری از نوع نمونه گیری طبقه ای تصادفی است. حجم نمونه 593 نفر برآورد شد. پس از جمع آوری پرسش نامه ها، از آمار توصیفی، رگرسیون خطی و از روش مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) با استفاده از نرم افزار MPLUS نسخه 8 استفاده شد. یافته ها: در این پژوهش روابط معنی دار بین سالمندی موفق با متغیرهای سن تایید شد. اما این رابطه با میانجی گری کیفیت زندگی معنی دار نبود. داشتن فعالیت فیزیکی و سالمندی موفق هم به صورت مستقیم و هم با میانجی گری کیفیت زندگی تایید شد. اما بین متغیرهای قند خون ناشتا، دخانیات، BMI و سالمندی موفق با میانجی گری کیفیت زندگی روابط معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش سن، سالمندی موفق و کیفیت زندگی کاهش می یابد و برازش مدل در سطح متوسط تایید شد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت آموزش و پرورش شهر شیراز بر اساس مولفه های معنویت گرایی بود. مواد و روش ها: روش پژوهش توصیفی پیمایشی بود. جامعه پژوهش تمامی فرهنگیان شهر شیراز بود که از بین آنها با روش نمونه گیری تصادفی، 352 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش نامه محقق ساخته بود که با استفاده مصاحبه و بر مبنای روش گراندد تیوری ساخته شده بود و برای اعتباریابی کمی آن از روایی محتوایی (CVR) و آلفای کرونباخ استفاده شد. یافته ها: اگرچه به طور کلی سازمان آموزش و پرورش شهر شیراز از لحاظ نمره کلی معنویت گرایی به صورت معنی داری معنویت گراست با این حال در مولفه معناگرایی و هدفمندی در سازمان آموزش و پرورش، نمرات میانگین، تفاوت معنی-داری با میانگین نظری نداشتند. نتیجه گیری: از نظر فرهنگیان نمی توان وضعیت آموزش و پرورش شهر شیراز را در این مولفه رضایت بخش دانست. ولی در سایر مولفه ها و نمره کلی معنویت گرایی رضایت بخش می باشد.

هدف: هدف تحقیق حاضر تدوین الگوی شهروند فرهنگی در شهر تهران است. مواد و روش ها: در پژوهش حاضر از روش نظریه برخاسته از داده ها شامل سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی استراوس و کوربین استفاده شد. 20 مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته با نمونه گیری هدفمند با کارشناسان مرتبط انجام گرفت و به منظور ارزیابی اعتبار الگوی تدوین شده به 10 تن از اساتید و کارشناسان و نخبگان فرهنگی در دانشگاه به طور مجزا، ارایه و نظرات آن ها جهت اصلاح و تعدیل اخذ شد. پدیده اصلی تحقیق "شهروند فرهنگی" نام گرفت. یافته ها: شرایط علی شهروند فرهنگی، سرمایه فرهنگی، اهداف فرهنگی، هویت اجتماعی، مشارکت فرهنگی، حقوق فرهنگی، هوش فرهنگی، تعاملات خانوادگی، تفاوت های فرهنگی، مصرف رسانه و امنیت فرهنگی شناسایی شد و استراتژی های تحقیق بدین شرح به دست آمد؛ هویت مدار بودن و اخلاق مداری که در بعد معناگرا گنجانده شد، مشارکت و همدلی و سلامت در بعد زیست پذیر و خلاقیت که در بعد انسان محوری دسته بندی شد. نتیجه گیری: پیامدهای حاصل از پژوهش افزایش بنیه اعتقادی، مسیولیت پذیری اجتماعی، مقبولیت اجتماعی، اعتماد عمومی بین شهروندان، نظم عمومی و ارتقای کارآفرینی اجتماعی شناسایی شد.

هدف: این تحقیق با هدف شناسایی عوامل موثر بر فرسودگی زناشویی انجام شده است. مواد و روش ها: روش این تحقیق توصیفی-همبستگی همبستگی بوده است. جامعه آماری شامل کلیه زنان و مردان متاهل ساکن در شهر تهران بود. برای انتخاب نمونه از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. حجم نمونه 500 نفر بوده است و پرسش نامه های مورد استفاده شامل پرسش نامه 70 سوالی محقق ساخته برای سنجش عوامل موثر و پرسش نامه 21 سوالی فرسودگی زناشویی پاینز بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی شامل جداول فراوانی، میانگین و انحراف معیار. آمارهای استنباطی مثل ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندگانه، تحلیل عاملی تاییدی و مدل یابی معادلات ساختاری با نرم افزارهای SPSS و AMOA استفاده شده است. یافته ها: یافته های پووهش نشان داد که ویژگی های ارتباطی، خصوصیات شخصیتی و شرایط زندگی پیش بینی کننده فرسودگی زناشویی هستند، مولفه های ویژگی های ارتباطی (رابطه عاطفی، رابطه جنسی و حمایت و مراقبت)، مولفه های ویژگی های شخصیتی (مسیولیت پذیری، اعتمادبه نفس و ابرازگری هیجانی)، مولفه های شرایط زندگی (شرایط شغلی و مالی و سبک ازدواج) پیش بینی کننده فرسودگی زناشویی هستند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحلیل عاملی تاییدی و مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد، کلی عامل های استخراج شده دارای بار عاملی مناسبی هستند و مدل مفهومی از برازش منطقی و قابل قبولی برخوردار است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف واکاوی مولفه های هوش هنری و تاثیر آن بر بهداشت روان (یک پژوهش آمیخته)، انجام شد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی، و از نظر روش آمیخته اکتشافی (تلفیقی از روش های کیفی و کمی) بود. مواد و روش ها: در بخش کیفی جامعه آماری شامل خبرگان منتخب حوزه سازمان آموزش و پرورش استان مازندران با سابقه مدیریت و سیاست گذاری بودند که به صورت هدفمند به تعداد 17 نفر تعیین شدند. در بخش کمی جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان متوسطه اول استان مازندران در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 124796 نفر بود که طبق جدول کرجسی و مورگان، تعداد 375 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، و ابزار اندازه گیری در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی شامل پرسشنامه محقق ساخته بود، که روایی سازه آن، با استفاده از روش تحلیل عاملی و مقدار پایایی از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب برای هوش هنری و بهداشت روان برابر 94/0 و 92/0 محاسبه شد. روش تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از طریق کدگذاری های سه گانه روش گراندد تیوری)کدگذاری باز، کدگذاری محوری، و کدگذاری انتخابی) حاصل از مصاحبه های عمیق و باز با خبرگان و در بخش کمی از آزمون K-S جهت نرمال بودن متغیرهای پژوهش و جهت پاسخگویی به سوالات پژوهش از آزمون t تک گروهی، همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیونی و معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای SPSS22 و Amos انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که رابطه معناداری بین هوش هنری و مولفه های آن (استعداد هنری، نگرش هنری، ذوق هنری، فعالیت هنری، مهارت هنری و اقتصاد هنر) با بهداشت روان در دانش آموزان پسر متوسطه اول استان مازندران وجود دارد. نتیجه گیری: همچنین نتایج تحقیق برازش مدل مفهومی را تایید نمود و یک مدل جامع برای هوش هنری و تاثیر آن بر بهداشت روان دانش آموزان پسر متوسطه اول استان مازندران ارایه گردید.

هدف: "سلامت معنوی" به عنوان بعد چهارم سلامت مورد تاکید سازمان جهانی بهداشت است و در زندگی انسان نقش به-سزایی دارد. با توجه به جامعیت علامه جعفری در علوم منقول و معقول، حیات طیبه و ایده آل از منظر ایشان همان "حیات معقول" بیان شده است، لذا در این پژوهش، بایسته های حیات معقول در ارتباط با سلامت معنوی، مورد مداقه و تحلیل قرار گرفته است. مواد و روش: این پژوهش به روش مطالعه کتابخانه ای و با مراجعه به آثار متعدد و مکتوب علامه جعفری و مقالات مرتبط با مفهوم سلامت و معنویت، انجام گرفته است. یافته ها: در پژوهش حاضر، حیات و مختصات انواع آن، حیات معقول و بایسته های آن، عینیت حیات طیبه با حیات معقول و نیز طرق نیل به سلامت معنوی از مسیر حیات معقول؛ به عنوان هدف متعالی تعالیم قرآنی، به دست آمده است. نتیجه گیری: با عنایت به عینیت مصداقی حیات معقول با حیات طیبه (ایده آل قرآنی) و نیز سلامت معنوی به عنوان نتیجه حیات ایده آل؛ راه رسیدن به آرامش و اطمینان روحی، گذر از حیات طبیعی محض و گام نهادن در حیات معقول است؛ زیرا توقف در حیات طبیعی، مانع فلسفه و هدف حقیقی زندگی است. بنابراین از منظر علامه جعفری، دوای دردهای بشر امروزی؛ علم، ایمان و عمل به تعالیم والای اخلاقی دین بوده و انسان نیازمند قرآن و قرآن انسان ساز است.

هدف: هدف این مطالعه مقایسه تاثیر زوج درمانی هیجان مدار بر بخشودگی، خودتنظیمی هیجانی و دلزدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق مراجعه کننده به اورژانس های اجتماعی خانواده بوده است. مواد و روش ها: با توجه به ماهیت موضوع و اهداف پژوهش، این تحقیق به صورت نیمه تجربی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون به یک گروه آزمایشی (زوج درمانی هیجان محور) و یک گروه گواه انجام شد. جامعه تحقیق حاضر را کلیه زوج های مراجعه کننده به اورژانس های اجتماعی خانواده تهران تشکیل می دادند. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و با در نظر گرفتن شرایط ورود به مطالعه انجام شد. 30 نفر از زوجین مراجعه کننده در دو گروه قرار گرفتند. گروه اول تحت زوج درمانی هیجان محور و گروه دوم گواه بودند. ابزار پژوهش شامل مقیاس بخشودگی بین فردی (IFI-25)، پرسش نامه تنظیم هیجان شناختی گرنفسکی و همکاران (2001) و مقیاس دلزدگی زناشویی پاینز (1996) بوده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که زوج درمانی هیجان مدار بر دلزدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق مراجعه کننده به اورژانس های اجتماعی خانواده تاثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که زوج درمانی هیجان مدار بر بخشودگی، خودتنظیمی هیجانی و دلزدگی زوجین متقاضی طلاق مراجعه کننده به اورژانس های اجتماعی خانواده تاثیر مثبت دارد.

هدف: توسعه منابع انسانی و نحوه صحیح مدیریت و توجه به عوامل و شاخص های تاثیرگذار در سازمان ها و مراکز آموزشی خصوصا آموزش عالی می تواند باعث پیشرفت در همه جهات و قدرت رقابت پذیری با سرعت رو به افزون جامعه جهانی باشد. از این رو دانشگاه به عنوان نماد آموزش عالی کشور، نهادی اثرگذار در فرهنگ جامعه می باشد و موضوع فرهنگ در دانشگاه، اهمیتی دوچندان می یابد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر در تلاش است با اتخاذ رویکرد کیفی مبتنی بر روش تحلیل مضمون که به دنبال خروجی مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر مرتبط با مساله تحقیق است به این پرسش پاسخ دهد که آیا می توان شاخص های فرهنگ شناسایی کرد که باعث توسعه فرهنگ در دانشگاه گردد. این پژوهش بر اساس هدف تحقیق، از نوع اکتشافی و نحوه گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق جهت انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته شامل اساتید، سیاست گذاران، عوامل اجرایی، مدیران فرهنگی بودند. نمونه گیری به روش گلوله برفی انتخاب شد و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA صورت پذیرفت که در مجموع 69 مضمون پایه و 6 مضمون سازمان دهنده ذیل سه مضمون فراگیر ظواهر، ارزش ها و باورها استخراج شد. یافته ها: در سطح اخلاق حرفه ای 3 مقوله شخصی، درون شخصی، درون سازمانی؛ در سطح سرمایه فرهنگی 3 مقوله گرایش ها و تمایلات، تلاش و کوشش، اجرا در سطح هویت خواهی 3 مقوله درگیری شغلی، جهت گیری حرفه ای، تسلط به کار و پیشرفت، تحصیل شایستگی فردی و سازمانی می باشد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش تمامی تم های فرعی شناسایی شده در کل تحقیق دسته بندی کلی تری انجام شد که منجر به شناسایی تم های اصلی «اخلاق حرفه ای»، «سرمایه فرهنگی»، «هویت خواهی»، «عدالت سازمانی»، «بلوغ سازمانی»، «تاب آوری» است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارایه مدل کیفی ریالیسم اسلامی با رویکرد انسان شناسی انجام گرفته است. مواد و روش ها: این پژوهش از نظر هدف، بنیادی-کاربردی؛ از نظر نوع داده، کیفی از نوع تحلیل محتوی است که جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاه در حوزه تعلیم و تربیت بودند که با استفاده از روش نمونه گیری غیر تصادفی هدفمند و کفایت داده ها و اصل اشباع در مجموع با 20 نفر مصاحبه شد. برای گردآوری داده ها، از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. داده ها در 3 مرحله کدگذاری باز و محوری و انتخابی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل از یافته های این پژوهش نشان داد که ریالیسم اسلامی با رویکرد انسان شناسی شامل 6 بعد (روح و نفس، فطرت، عقل، اراده و اختیار، دو بعدی بودن روح و انسان، اجتماعی بودن) و هجده مولفه اصلی (حقیقت جویی، حس زیبایی، حس نیکی، فطرت اولیه و ثانویه، فطرت ادراکی، فطرت گرایش، تمییز در اندیشه، منش، کنش، شناخت، میل و گرایش به شناخت، قدرت شناخت، بعد مادی، بعد معنوی، بعد فطری، مشارکت اجتماعی، انفاق، همدلی و نوع دوستی) می باشد و در نهایت مدل ریالیسم اسلامی با رویکرد انسان شناسی ارایه شد. نتیجه گیری: ریالیسم اسلامی بر همه جنبه های تعلیم و تربیت تاثیر دارد. در این مکتب، جهان بینی یا حکمت نظری ریالیسم اسلامی، اساس مسایل تربیتی در این دیدگاه است و اساس و پایه این جهان بینی، توحید است. این ارتباط یک ارتباط منطقی است که می تواند بر انسجام و هماهنگی نظام تربیتی آن تاثیر به سزایی داشته، آن را به عنوان یک نظام خاص تعلیم تربیت مطرح کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تعارضات زناشویی و طلاق عاطفی با میانجیگری نقش صمیمت در زنان متاهل به روش پیمایشی توصیفی و از نوع همبستگی با استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه این پژوهش شامل کلیه زنان متاهل شهر گرمسار بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، 400 زن متاهل برای گروه نمونه انتخاب شدند و به مقیاس طلاق عاطفی گاتمن، پرسشنامه تعارضات زناشویی ثنایی و پرسشنامه صمیمیت باگاروزی پاسخ دادند. نتایج به دست آمده نشان داد بین مولفه های تعارضات زناشویی با طلاق عاطفی رابطه ی مستقیم معنادار و بین مولفه های صمیمت با طلاق عاطفی رابطه ی معکوس معناداری وجود دارد. مدل پژوهش دارای برازش بوده و تایید شد و 32/0 از واریانس طلاق عاطفی توسط تعارضات زناشویی و صمیمت مورد تبیین قرار گرفت. با توجه به یافته های این پژوهش پیشنهاد می شود برای کاهش تعارضات زناشویی بسته های آموزشی جهت ارایه راهکارهای عملی با هدف تقویت صمیمیت زوجین طراحی و اجرا شود. این پژوهش واجد تلویحات کاربردی برای درمانگران در حیطه ی خانواده در جهت گذار از طلاق عاطفی با توجه به سطوح اثر تعارضات زناشویی و صمیمت است و درک بهتری از سبب شناسی پدیده ی طلاق عاطفی در زوجین را فراهم می آورد.

هدف: هدف از پژوهش بررسی نحوه انتقال و تاثیرگذاری پیام های آموزشی و تربیتی از طریق ارتباط های غیرکلامی در متون دینی بوده است. مواد و روش ها: در این پژوهش، آن دسته از آموزه های آیات قرآن کریم و سیره و سنت نبوی و عترت طاهره که ناظر به ابعاد تعلیمی و تربیتی حرکات بدن بوده، در یک تقسیم بندی ناظر به ابعاد مختلف حرکات بدن مورد بررسی قرار گرفته و نمونه های شاخص آنها تبیین شده است. یافته ها: انسان به واسطه حالات و حرکات بدن خویش، یک رسانه تربیتی تمام عیار است و علاوه بر سیستم پیچیده ارتباطات گفتاری، تمام حرکات بدن انسان و شرایطی که او با رفتارهای خود به وجود می آورد، می تواند بسی بیشتر و غنی تر از کلمات حاوی پیام های آموزشی و تربیتی باشد. انتقال پیام های تربیتی غیرکلامی، تاثیر آشکاری بر جنبه های مختلف تعامل اجتماعی و تغییر نگرش ها و رفتارهای اخلاقی دارد. اندیشه ها و اهداف تربیتی در قالب حرکات بدن ظهور پیدا می کند و ارتباطات غیر کلامی به عنوان یک حقیقت زنده و اثرگذار، پیام رسان و عامل بسیار قدرتمندی در تغییر نگرش ها و رفتارهای دیگران است. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها عناصر فرازبانی یا همان ارتباط های غیر کلامی، از سوی پیشوایان دینی و نیز روان شناسان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت، مورد تاکید قرار گرفته است، زیرا هم خود حامل پیام های تربیتی بسیار گسترده ای است وهم ماندگاری و تاثیربخشی پیام ها را بیشتر می کند.