مجله دیابت و متابولیسم ایران
سال:1386 | دوره:7 | شماره:2 (پیاپی 23) |تعداد مقالات:17

دیابت علت نهایی کوری، نارسایی کلیه و قطع اندام تحتانی است و شیوع آن در جمعیت بالای 20 ساله منطقه مدیترانه شرقی (EM: Eastern Mediterranean) حدود 12% می باشد. با توجه به این که 50% افراد دیابتی منطقه EM به دلیل بیماری قلبی - عروقی می میرند، می توان نتیجه گرفت که دیابت و عوارض آن از جمله پای دیابتی شیوع فزاینده ای در این منطقه دارد. احتمال قطع اندام تحتانی در افراد دیابتی 25 برابر افراد غیردیابتی است . بیش از 70% قطع عضوها بدلیل دیابت است و هر 30 ثانیه یک اندام تحتانی بدلیل دیابت از دست می رود. زخم پا بیشترین علت مساعد کننده قطع اندام تحتانی در افراد دیابتی است. هیپرگلیسمی، نقص ایمنی، نوروپاتی و بیماری عروق محیطی سبب افزایش احتمال بروز عفونت تهدید کننده اندام در پای دیابتی می شوند. پای دیابتی معضل مهم سلامتی و اقتصادی اکثر کشورهای منطقه EM می باشد. بروز عفونت در پای دیابتی، تهدیدیست برای عضو که نیازمند درمان جدیست. درمان زخم های عفونی پا از جمله شایعترین علل بستری شدن افراد دیابتی است. خوشبختانه بیش از 85% موارد قطع عضو افراد دیابتی ،قابل پیشگیری می باشند. مقرون به صرفه ترین و سهل الوصول ترین راه حل پیشنهادی برای EM، آموزش ،اطلاع رسانی عمومی و پیشگیری از پای دیابتی با تکیه بر آموزش در زمینه مراقبت از پا و انتخاب پوشش مناسب پا می باشد. این ممالک نیازمند سرویس های قدرتمند ارایه دهنده خدمات سلامت در سطح ملی جهت پیشبرد اهداف پیشگیری و کنترل دقیق دیابت و عوارض آن هستند. جهت پیشگیری از دیابت، ایجاد وتقویت سیستم ثبت دیابت و عوارض آن نیز ضروری است.

اخیرا سطح بالای هوموسیستیین پلاسما به عنوان یک عامل خطرساز مهم بیماری های قلب و عروق شناخته شده است. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده اند که خطر وقوع سکته های قلبی و مغزی و حوادث عروق محیطی در کسانی سطح افزایش یافته هوموسیستیین پلاسما دارند بیشتر است. هوموسیستیین از طریق آسیب زدن به لایه داخلی شریان ها و کمک به  لخته شدن خون، باعث تشدید روند آترواسکلروز می شود. فولات و ویتامین های گروه B باعث شکسته شدن مولکول هوموسیستیین می شوند و غنی سازی غذا با فولات، منجر به کاهش میانگین سطح سرمی هوموسیستیین در افراد جامعه می شود. عوامل ژنتیکی و تغذیه ای تاثیر قوی بر سطح هوموسیستیین سرم دارند. ناهنجاری های ژنتیکی و مسایلی همچون کمبود فولات و ویتامین B، هیپوتیروییدی، بیماری های کلیوی، پسوریازیس و پاره ای داروها از علل شایع افزایش هوموسیستیین پلاسما هستند. کارآزمایی های بالینی تاکنون به طور متقن نشان نداده اند که کاستن از هوموسیستیین سرم منجر به کم شدن حوادث قلبی عروقی می شود، با این حال چون هوموسیستیین یک عامل خطر بیماری های قلب و عروق است، توصیه می شود که مقدار آن پایین آورده شود. افزایش هوموسیستیین همچنین در بروز نقایص مادرزادی و زوال عقل موثر است و دادن مکمل های فولیک اسید در دوران بارداری در پیشگیری از بروز نقایص لوله عصبی کمک می کند.

مقدمه: کاهش سطح گلوکز و لیپیدهای سرم در بیماران دیابتی با استفاده از گیاهان دارویی از اهمیت زیادی برخوردار است. در بررسی حاضر اثر مصرف خوراکی قره قاط بر میزان گلوکز و لیپیدهای سرم موش صحرایی دیابتی مورد بررسی قرار گرفت.روش ها: موش های صحرایی ماده به چهار گروه کنترل، کنترل تحت تیمار با قره قاط، دیابتی و دیابتی تحت درمان با قره قاط تقسیم شدند. دو گروه تحت تیمار با قره قاط، پودر گیاه مخلوط شده با غذای استاندارد موش (6.25%) را به مدت 4 هفته دریافت نمودند. میزان گلوکز، تری گلیسرید، کلسترول تام، کلسترول LDL و HDL سرم قبل از بررسی و در هفته های دوم و چهارم پس از بررسی تعیین گردید.یافته ها: میزان گلوکز سرم در گروه دیابتی افزایش معنی داری را در هفته چهارم در مقایسه با هفته قبل از آزمایش نشان داد (P<0.001) و در گروه دیابتی تحت درمان با قره قاط کاهش معنی دار در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده شد (P<0.01). به علاوه سطح تری گلیسرید در هفته چهارم در گروه دیابتی تحت درمان در مقایسه با گروه دیابتی بطور معنی دار پایین تر بود (P<0.05). از طرف دیگر در خصوص کلسترول تام، کلسترول HDL و LDL، تغییر معنی دار در مقایسه با گروه دیابتی مشاهده نشد.نتیجه گیری: مصرف خوراکی بخش هوایی قره قاط در مدل تجربی دیابت قندی دارای اثر هیپوگلیسمیک بوده و موجب تغییر سودمند در مورد تری گلیسیرید سرم می گردد.

مقدمه: دیابت نوع 2 شایع ترین نوع دیابت می باشد که عواملی مثل چاقی، هیپرلیپیدمی، پرفشاری خون و نژاد در شروع آن نقش دارند. با توجه به اختلاف آشکار شیوع دیابت و تفاوت های جغرافیایی، شناخت عوامل خطر دیابت در هر منطقه مهم می باشد.روش ها: مطالعه اخیر از نوع مورد- شاهد بوده، جهت بررسی عوامل خطرساز دیابت در شهر شیراز طراحی گردید. در این مطالعه 400 بیمار دیابتی و 400 فرد سالم شرکت کردند. تمام شاخص های تن سنجی طبق دستورالعمل های استاندارد اندازه گیری و محاسبه شد. فراسنج های بیوشیمیایی در نمونه خون جهت تری گلیسرید، قند خون ناشتا، کلسترول و HbA1c اندازه گیری شدند.یافته ها: اختلاف معنی داری از نظر میانگین سن و جنس بین دو گروه وجود نداشت ولی اختلاف معنی داری از نظر چاقی مرکزی، هیپرلیپیدمی، فشار خون، تخمدان پلی کیستیک، سابقه مرده زایی و تاریخچه مثبت برای دیابت بین دو گروه وجود داشت (P<0.001).نتیجه گیری: یافته های این مطالعه نشان می دهند که در جامعه شهر شیراز چاقی مرکزی، پرفشاری خون، سابقه مرده زایی، سابقه خانوادگی دیابت، سابقه سندرم تخمدان پلی کیستیک و هیپرلیپیدمی، عوامل خطرساز دیابت محسوب می شوند و با توجه به نتیجه این مطالعه، ما پیشنهاد می کنیم که افرادی که عوامل خطر فوق را دارند، از نظر دیابت غربالگری شوند.

مقدمه: بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)،یک عامل پاتوژنیک مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 می باشد. از طرف دیگر سطوح آنزیم های کبدی در گردش شامل آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و گاماگلوتامیل ترانسفراز (GGT) بطور شایعی در افراد بدون علامت مبتلا به NAFLD بالاست.روش ها: در یک مطالعه مورد- شاهدی آشیانه ای،AST،ALT ، GGT و عوامل خطر کلاسیک دیابت، مدل ارزیابی هوموستاتیک مقاومت به انسولین (HOMA-IR) و پروتئین واکنشگر (CRP) C در 133 فرد که در آغاز مطالعـه غیر دیابتی بودند (68 نفر مورد و 65 نفر شاهد) اندازه گیری شدند. برای محاسبـه نسبت شانس (Odds ratio) بروز دیابت همراه با آنزیم های کبدی از رگرسیون لجیستیک شرطی استفاده شد. به منظور دسته بندی عوامل خطر کلاسیک دیابت، تحلیل عاملی انجام شد.یافته ها: در تحلیل تک متغیره،ALT وGGT هر دو بصورت معنی داری به ترتیب با OR برابر 3.07 (1.21-7/79)  و 2.91 (1.29-6.53) با دیابت همراهی داشتند. بعد از تعدیل برای CRP و HOMA- IR، آنزیم هایALT و GGT کماکان بروز دیابت را پیش گویی می کردند. با تعدیل مدل برای عوامل تن سنجی، فشـار خون و متابولیـک بدست آمده از تجزیه و تحلیـل عاملی (مدل کامل)، فقط ALT بطور مستقل با دیابت همراهی داشت 3.06 (1.01-9.26)] = [OR. تفاوت قابل توجهی در سطح زیر منحنی های ROC (Receiver Operating Characteristic Curve) در مدل کامل با یا بدون ALT یافت نشد (به ترتیب P=0.4, 0.802, 0.820).نتیجه گیری:ALT با بروز دیابت نوع 2 بطور مستقل از عوامل خطر کلاسیک ارتباط دارد ولی اضافه کردن آن به عوامل خطر مذکور توانایی پیش گویی بروز دیابت را بهبود نمی بخشد.

مقدمه :آدیپونکتین، هورمون مشتق از بافت چربی است که سطوح پایین آن با چاقی، مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 ارتباط دارد. هدف این مطالعه مقایسه سطوح سرمی آدیپونکتین در افراد چاق مبتلا به دیابت نوع 2 و افراد چاق غیر دیابتی می باشد.روش ها: این مطالعه مقطعی روی 35 فرد چاق مبتلا به دیابت نوع 2 و 35 فرد چاق غیردیابتی همسان از نظر سن، جنس و نمایه توده بدنی انجام گرفت. پروفایل لیپید با روش آنزیمی اندازه گیری شد. از کیت NycoCard برای اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C) استفاده گردید. سطوح سرمی آدیپونکتین، انسولین و گلوکز به ترتیب با روش های ایمونواسی آنزیمی و گلوکز اکسیداز اندازه گیری شدند. جهت اندازه گیری مقاومت به انسولین ازشاخص (HOMA) و برای اندازه گیری حساسیت به انسولین از شاخص (ISQUIKI) استفاده شد.یافته ها: اختلاف میانگین سن و نمایه توده بدنی بین دو گروه ازنظر آماری معنی دار نبود. میانگین سطوح سرمی آدیپونکتین، کلسترول تام،کلسترول HDL و شاخص QUICKI در افراد غیردیابتی بطورکاملا معنی داری بیشتر از افراد دیابتی بود. سطوح سرمی آدیپونکتین در گروه دیابتی (15.74±6.70 mg/ml) بطورکاملا معنی داری کمتر از گروه غیر دیابتی بود (21.52±9.35 mg/ml). همچنین غلظت آدیپونکتین درگروه دیابتی 19.38±7.33 mg/ml) در مقابل 12.68±4.28 mg/ml) و گروه غیر دیابتی (24.63±10.52 mg/ml در مقابل 17.83±6.21 mg/ml) در زنان بطورکاملا معنی داری بیشتر از مردان بود.نتیجه گیری: دیابت نوع 2 با سطوح پایین آدیپونکتین مرتبط بوده واحتمالا آدیپونکتین در ارتباط پاتوفیزیولوژیکی چاقی با دیابت نوع 2نقش دارد.

مقدمه: رابطه بین دیابت، انسولین و روی پیچیده است. روی در سنتز، ذخیره و ترشح انسولین نقش دارد و همچنین در ساختمان هگزامری انسولین بکار رفته است و گفته می شود که کاهش آن بر روی تولید و ترشح انسولین در سلول های پانکراس اثر می گذارد و احتمالا این وقایع در دیابت نوع 2 تشدید می شوند. هدف از طراحی این مطالعه مقایسه سطح سرمی روی در بین افراد دیابتی و افراد سالم در سطح شهر شیراز بود.روش ها: مطالعه حاضر از نوع مورد- شاهدی می باشد. سطح سرمی روی به روش اسپکترومتری جذب اتمی شعله ای ، سطح HbA1c به روش کروماتوگرافی ستونی و سطح گلوکز به روش آنزیمی مستقیم توسط اتوآنالیز اندازه گیری شد. P کمتر از 0.05 از نظر آماری معنی دار تلقی شد.یافته ها: سطح سرمی روی در افراد گروه دیابت پایین تر از افراد گروه سالم بود (P<0.05).نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصله از این مطالعه، پیشنهاد می شود در مورد مصرف غذاهای حاوی روی مانند غلات و غذاهای دریایی به بیماران دیابتی آموزش لازم داده شود.

مقدمه: شیوع افسردگی در بیماران مبتلا به دیابت بیشتر از جمعیت عادی است و  بررسی های مختلف میزان آن را تا دو برابر افراد عادی اعلام کرده اند. کیفیت زندگی و کنترل متابولیک دو شاخص مهم در درمان دیابت محسوب می شوند. هدف ما در این مطالعه بررسی رابطه افسردگی و کنترل قند خون و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به دیابت است.روش ها: در این مطالعه 100 بیمار مبتلا به دیابت به صورت پشت سرهم مورد بررسی قرار گرفتند. برای سنجش میزان افسردگی از خرده مقیاس افسردگی مقیاس اضطراب و افسردگی در بیمارستان(HADS-D)، برای سنجش کیفیت زندگی از فرم کوتاه شده پرسشنامه سازمان جهانی بهداشت برای کیفیت زندگی (WHOQOL-Bref) و برای سنجش کنترل متابولیک از HbA1C استفاده شد. همچنین متغیرهای جمعیت شناختی، مصرف سیگار، نوع دیابت، نمایه توده بدنی، مدت بیماری دیابت، وجود عوارض، سابقه قبلی ابتلا به افسردگی و ابتلا به سایر بیماری های جسمی ثبت گردید.یافته ها: بر اساس نمرات خرده مقیاسHADS-D ، %28 از بیماران دارای افسردگی بالینی بودند. میزان هموگلوبین گلیکوزیله با عوارض دیابت، رابطه معنی داری داشت. اما بین کنترل متابولیک و افسردگی یا سایر خرده مقیاس های کیفیت زندگی رابطه  معنی داری وجود نداشت. ارتباط بین افسردگی و کیفیت زندگی معکوس و معنی دار بود.نتیجه گیری: با توجه به رابطه کیفیت زندگی و سلامت روانی و نیز شیوع بالای مسایل روانشناختی در بیماران مبتلا به دیابت، بهبود وضعیت سلامت روانی این بیماران می تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی آنها شود.

مقدمه: چاقی شایع ترین علت مقاومت به انسولین و سندرم متابولیک در کودکان و نوجوانان است. این دو عامل مهمترین عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی هستند. این بررسی با هدف تعیین میزان شیوع چاقی و سندرم متابولیک در دختران 18-11 سال  شهرستان رفسنجان طراحی شد.روش ها: در این مطالعه مقطعی و توصیفی، جمعیت مورد مطالعه را کلیه دانش آموزان دختر مقاطع راهنمایی و دبیرستانی شهرستان رفسنجان تشکیل می دادند. 1221 نفر با روش نمونه گیری چند مرحله ای و تصادفی ساده، انتخاب شدند. برای هر نفر یک پرسشنامه انفرادی شامل اطلاعات دموگرافیک تکمیل گردید. سپس اطلاعات تن سنجی شامل وزن، قد و دور کمر ثبت و فشار خون از بازوی راست اندازه گیری شد. پس از تعیین شیوع چاقی، از 76 نفر داوطلب چاق 5cc خون ناشتا برای انجام آزمایش های قند، تری گلیسرید و HDL کلسترول جمع آوری گردید. با استفاده از معیار تشخیصی ATPIII میزان شیوع این سندرم محاسبه شد.یافته ها: در این بررسی میانگین سنی دختران 14.34±1.7 سال بود. %11.2 (9.4 - %12.4% =CI 95%) نمونه ها دارای اضافه وزن و%2.4  (1.5- %3.3 % =CI 95%) دارای چاقی  بودند .1.2% (0.6 - %1.8% =CI 95%) از نمونه ها دارای چاقی مرکزی بودند. در مجموع 3.9% افراد (2.8 - %5% =CI 95%) با سندرم متابولیک شناسایی شدند.نتیجه گیری: با توجه به وجود دو مشکل چاقی و سندرم متابولیک در دختران راهنمایی و دبیرستانی رفسنجان، پیشنهاد می شود این میزان ها در کودکان دبستانی نیز بررسی شود و بر اساس نتایج بدست آمده برنامه ریزی های لازم انجام گیرد.

مقدمه: هرچند که فنوتیپ دور کمر هیپرتری گلیسریدمیک در سال های اخیر توجه زیادی را به علت مرتبط بودن با بیماری ها به خود جلب کرده است، اما معلوم نیست که آیا این ارتباط از طریق ایجاد تغییر در سطح پلاسمایی بیومارکرهای التهابی صورت می گیرد یا نه؟ لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط فنوتیپ دور کمر هیپرتری گلیسریدمیک با سطح پلاسمایی بیومارکرهای التهابی در زنان معلم تهرانی صورت گرفت.روش ها: در یک مطالعه مقطعی، شاخص های تن سنجی و بیوشیمیایی در 507 زن 40 تا 60 ساله معلم تهرانی که به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند، ارزیابی گردید. فنوتیپ دور کمر هیپرتری گلیسریدمیک بصورت داشتن همزمان دور کمر بالای 89 سانتی متر و تری گلیسرید سرمی مساوی یا بالاتر از mg/dl 150 تعریف شد.یافته ها: شیوع فنوتیپ دور کمر هیپرتری گلیسریدمیک در بین زنان 32.2% (فاصله اطمینان 95%:27.4  تا 37.4%) بود. افراد دارای فنوتیپ دور کمر هیپر تری گلیسریدمیک، سن و شاخص های تن سنجی بالاتری داشته و از فعالیت فیزیکی کمتری برخوردار بودند. پس از کنترل اثر عوامل مخدوش کننده، زنان در سطوح مختلف دور کمر، دارای تفاوت معنی داری از نظر سطح پلاسمایی(P=0.001) CRP ،(P=0.01) TNF-a ،(P=0.001) IL-6 ، (P=0.007) E-selectin، (P=0.01) sICAM-1 و sVCAM-1 (P=0.02) بودند. هنگامی که در این مدل ها اثر نمایه توده بدن تعدیل شد، تفاوت های معنی دار در sICAM-1 و sVCAM-1 از بین رفت. در بین رده های مختلف سطح تری گلیسرید سرم پس از تعدیل اثر عوامل مخدوش کننده، تفاوت های معنی داری در (P=0.01) CRP، (P=0.008) TNF-a، SAA (P=0.03)، IL-6 (P=0.01)، E-selectin  (P=0.02)و sICAM-1 (P=0.01) مشاهده شد. بیشتر این تفاوت های معنی دار، به استثنای E-selectin، حتی پس از کنترل اثر نمایه توده بدن معنی دار باقی ماندند. تداخل معنی داری بین دور کمر و سطح تری گلیسرید سرم در مورد CRP، IL-6، SAA و E-selectin وجود داشت.نتیجه گیری: یافته های حاضر حاکی از ارتباط مثبت فنوتیپ دور کمر هیپرتری گلیسریدمیک با سطح پلاسمایی بیومارکرهای التهابی در زنان معلم تهرانی است.

مقدمه: برنامه غنی سازی غلات با فولات، آثار سودمندی برهیپرهوموسیستیینمی و بیماری های قلبی دارد. غنی سازی با فولات منجر به افزایش سطح فولات خون و کاهش هوموسیستیین سرم شده است.روش ها: در یک کارآزمایی  بالینی نیمه تجربی، 17 زن و مرد 61±5 ساله هیپرهوموسیستیینمیک با میانگین هوموسیستیینmmol/L  15.32±6.13 وارد مطالعه شدند. افراد مورد بررسی به مدت 8 هفته نان غنی شده با فولات به میزان 100mg در روز دریافت کردند. داده های ثبت مواد غذایی 3 روزه، بسامد خوراک و BMI (نمایه توده بدنی) در زمان شروع و هفته هشتم مطالعه تعیین شد. میزان هوموسیستیین پلاسما و فولات سرم در زمان شروع و هفته هشتم اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل رژیم غذایی و داده ها توسط نرم افزار Nutritionist III و SPSS  ویرایش 15 و آزمون Paired t-test صورت گرفت.یافته ها: میانگین هوموسیستیین پلاسما در افراد تحت مطالعه پس از 8 هفته مصرف نان غنی شده با فولات mmol/L 10.48±3.11 بود که بطور معنی داری کاهش یافته بود (P<0.001). غلظت فولات سرم افراد مورد بررسی پس از 8 هفته 26% افزایش نشان داد  .(P=0.06)میانگین نمایه توده بدن و انرژی، و سایر اجزای رژیم غذایی تفاوت آماری معناداری نشان ندادند. دریافت ویتامین C رژیم غذایی بطور معنادار کاهش یافت (P<0.001).نتیجه گیری: مصرف نان غنی شده با فولات به میزان 100mg در افراد هیپرهوموسیستیینمیک 70-60 ساله در مدت 8 هفته منجر به کاهش معنی دار هوموسیستیین پلاسما و افزایش فولات سرم شد.

مقدمه: شیر و فرآورده های تخمیری آن با اثرات هیپوکلسترولمیک احتمالی شناخته شده اند. در این مطالعه، اثرات هیپوکلسترولمیک جایگزین کردن شیر را با دو نوع ماست معمولی و ماست پروبیوتیک، در دو گروه افراد نورموکلسترولمیک (N) و هیپرکلسترولمیک (H) مقایسه کردیم.روش ها: 28 فرد با سطح کلسترول 160-280 mg/dl انتخاب شدند و به مدت 2 هفته ماست مصرف نکردند و روزانه 300g شیر به ر‍‍ژیم آنان اضافه شد. چربی های خون اندازه گیری شد و افراد بطور تصادفی در گروه های ماست معمولی یا پروبیوتیک قرار گرفتند و به مدت 6 هفته، 300g/d از ماست ها را به جای شیر استفاده کردند. در پایان، اندازه گیری چربی های خون تکرار شد. افراد در هر دو گروه، بر اساس سطح اولیه کلسترول به دو زیرگروه N (کلسترول < 220mg/dl) و H (کلسترول £ 220mg/dl) تقسیم شدند و تغییرات چربی های خون بین این زیرگروه ها در هر گروه آزمایشی، مقایسه شد.یافته ها: با مصرف ماست معمولی به جای شیر، سطح کلسترول تام و LDL-C در زیر گروه H نسبت به N کاهش یافت که کاهش LDL-C معنی دار بود (0.033 = P). اثر جایگزینی شیر با ماست پروبیوتیک بر کاهش سطح کلسترول تام و LDL-C، در زیر گروه H نسبت به N بیش از اثر ماست معمولی بود (0.028=P و 0.014=P در سطح کلسترول تام و LDL-C).نتیجه گیری: هر چه سطح کلسترول خون بالاتر باشد، مصرف ماست و به ویژه ماست پروبیوتیک به جای شیر در رژیم غذایی سودمندتر خواهد بود. توصیه می شود منبع لبنیات در رژیم افراد هیپرکلسترولمیک، بیشتر از ماست تامین شود.