روانشناسی و علوم تربیتی
سال:1387 | دوره:38 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

تعداد 1747 عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد و دکترای روان شناسی، علوم تربیتی، کتابداری و اطلاع رسانی از سال 1338 تا تابستان 1386، با هدف تحلیل گرایش های موضوعی آن ها، با استفاده از روش تحلیل محتوا بررسی گردید. یافته ها نشان می دهد که در مورد پایان نامه های تولید شده علوم تربیتی در دوره مورد بررسی، بیشترین سهم از آن چهار مقوله "مدیریت"، "آزمون ها و مقیاس ها"، "برنامه درسی و آموزش"، و "فلسفه آموزش و پرورش"، با مجموع بیش از 59 درصد کل پایان نامه ها تولید شده این گرایش بوده و بقیه آن، حدود 41 درصد، میان 29 مقوله موضوعی دیگر توزیع گردیده است. در مورد پایان نامه های تولید شده روان شناسی در دوره مورد بررسی، بیشترین سهم به ترتیب "روان شناسی تربیتی"، "روان شناسی شناختی"، "روان شناسی عمومی" و "روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی"، با مجموع بیش از 58 درصد کل پایان نامه های تولید شده این گرایش بوده و بقیه آن، یعنی حدود 42 درصد میان 10 مقوله موضوعی دیگر توزیع گردیده است. در رشته کتابداری و اطلاع رسانی، حوزه هایی مانند "مواد و منابع"، "رکوردهای کتاب شناختی"، "کتابخانه و مراکز منابع" و "کنترل کتاب شناختی"، در مجموع، بیش از 53 درصد کل پایان نامه های تولید شده را به خود اختصاص داده اند و بقیه آن حدود 47 درصد میان 13 مقوله موضوعی دیگر توزیع گردیده است. در تمامی رشته ها، گرایش پایان نامه ها بیشتر ناشی از رویکرد نظام رسمی دانشگاهی به مباحث درسی است و حضور موضوعات جدید بسیار کم رنگ است.

تحقیقات نشان داده اند که دین داری پدیده ای مرکب از انواع رفتارها و نگرش هاست. اندیشمندان مسلمان نیز به دین، به عنوان پدیده ای چند بعدی نگریسته اند. به موازات تحولات نظری در زمینه تبیین دین، یکی از مهم ترین مسایل در مطالعه دین داری، کمبود ابزارهای روا و پایا برای سنجش نگرش دینی است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ساخت و آماده سازی مقیاس سنجش دین داری دانشجویان کشور، تعداد 2182 دانشجو را که در دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا مشغول به تحصیل بودند، با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان تمامی دانشجویان دانشگاه های شهر تهران انتخاب و مورد مطالعه قرار داده است. ساخت و آماده سازی مقیاس سنجش دین داری دانشجویی، در چهار مرحله (سه مرحله مقدماتی و یک مرحله نهایی) صورت گرفت. نتایج، نشان دهنده روایی ملاکی، روایی تفکیکی و روایی سازه مطلوب این مقیاس است. پایایی مقیاس نیز با استفاده از روش بازآزمایی و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی مشاهده شد که دین داری سازه ای پیچیده و چند بعدی است که ابعاد مختلف شناختی، عاطفی و رفتاری دارد و شامل رابطه انسان با خداوند، دیگران، خویشتن و جهان هستی است. این نتایج به دست آمده با نتایج پژوهش های داخلی و خارجی صورت گرفته برای تهیه و تدوین مقیاس های دینی همخوانی دارد.

پژوهش حاضر، با هدف استاندارد ساختن مقیاس خلاقیت تورنس در گروه معلمان مرد و زن مقطع متوسطه شهر تهران اجرا گردید. نمونه ای با حجم 483 نفر به صورت چند مرحله ای از 40 دبیرستان شهر تهران انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مقیاس 60 سوالی خلاقیت تورنس، بر پایه مقیاس لیکرت با درجات 0 تا 20 بود. نتیجه مرحله نهایی، هم گونی عبارت ها، بر پایه ضریب کلی آلفای کرونباخ ضریب اعتباری برابر با 0.871 به دست آمد. سپس بر اساس سه شاخص عمده ارزش ویژه، نسبت واریانس تبیین شده توسط هر عامل و طرح شیب دار، تعداد 7 عامل برای مجموعه 59 ماده ای پرسشنامه خلاقیت استخراج گردید. برای نام گذاری عامل ها از چرخش واریماکس استفاده شد که منجر به استخراج عامل های 1. بسط 2. سیالی 3. لذت بردن از تجارب تازه 4. توجه به جزییات 5. حل مسایل دشوار و پیچیده 6. ابتکار 7. انعطاف پذیری گردید. با توجه به عوامل مذکور، مقیاس خلاقیت حاصل از این پژوهش به گونه کلی عوامل موثر بر خلاقیت را با توجه به نظرات تورنس (1959) و پیشینه های مطالعاتی پوشش می دهد. از نتایج دیگر این تحقیق این که معلمان مرد در عامل های ابتکار و سیالی، بهتر از معلمان زن عمل کردند، اما تفاوت بین میانگین ها در هر دو جنس معنی دار نبود. پس اگر 483 نفر معرف جامعه اصلی باشند، میانگین نمره خلاقیت جامه اصلی با 99% اطمینان بین 0.16±1.28، یعنی در دامنه 1.1 تا 1.3 قرار دارد، با توجه به میانگین نمره خلاقیت کل آزمودنی ها و مقایسه آن با نرم مقوله ای مقیاس، جامعه حاضر از خلاقیت نسبتا زیادی برخوردار است.

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اهداف پیشرفت، خودکارآمدی و راهبردهای فراشناختی دانش آموزان پسر پایه سوم دبیرستان های نظری شهر تهران است. بدین منظور، نمونه ای به حجم 685 آزمودنی به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. پرسشنامه های اهداف پیشرفت میدگلی و همکاران (1998)، خودکارآمدی و راهبردهای فراشناختی پینتریچ و دی گروت (1990)، به شیوه گروهی در مورد نمونه اجرا گردید. داده های به دست آمده، با استفاده از الگوی معادلات ساختاری تحلیل شد و الگوی پیشنهادی مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که مولفه های اهداف پیشرفت، خودکارآمدی و راهبردهای فراشناختی دو به دو با یکدیگر همبستگی دارند (P<0.05). علاوه بر این، اجرای الگوی معادلات ساختاری نشان داد که داده ها با الگوی پیشنهادی برازش دارند AGFI=0.84, GFI=0.87, RSMEA=0.058) و (c2/DF=2.80. این بدان معناست که رابطه اهداف پیشرفت و کاربرد راهبردهای فراشناختی، مورد اثر میزان خودکارآمدی شخص است. تمامی ضرایب مسیر پیشنهادی الگو نیز معنادار بود (P<0.01).

مبانی، اصول، اهداف، محتوا و روش های تعلیم و تربیت، همواره از مهم ترین مسایلی بوده است که در عرضه علوم تربیتی مورد توجه قرار گرفته است. درباره این ابعاد از تعلیم و تربیت، میان صاحب نظران و مربیان بزرگ توافق نبوده است. در میان اندیشمندان اسلامی، ابن سینا به عنوان فیلسوف مکتب مشا نه تنها دارای آرای مستقیمی در این موارد است، بلکه به نظر می رسد که با توجه به متون گوناگونی که از اندیشمند در دسترس است، بتوان به دلالت هایی که بتواند برای پژوهشگران و علاقه مندان مفید واقع شوند دست یافت. به امید آن که این تحقیق بتواند بابی نو برای پژوهش و اندیشه ورزی در مورد این فیلسوف و مربی گران قدر بگشاید.

مجموعه ملاحظات اخلاقی که معلم باید به آن ها توجه داشته باشد و تدریس خود را در قالب آن ها تنظیم کند، اخلاق تدریس - یا در صورت جامع تر، اخلاق معلمی - گفته می شود. در این مقاله، به مبانی فلسفی اخلاق معلمی، بر اساس فلسفه اخلاق اسلامی (نظریات طباطبایی) اشاره می شود. بر اساس آن مبانی، راهبردها و اصولی ذکر می شود که مربوط به اخلاق معلمی است. ابعاد اخلاقی کار معلم، در روابط گوناگون او با شاگردان، والدین، سایر معلمان و مسوولان بالاتر بحث می شود و اصول اخلاقی مناسب با هر کدام بیان می شود.

مقایسه عملکرد خانواده بیماران مبتلا به اختلال های مصرف مواد افیونی و خانواده افراد بهنجار، هدف اصلی این پژوهش بود.مواد و روش کار: دویست و چهل آزمودنی داوطلب، شامل 120 بیمار مبتلا به اختلال های مصرف مواد افیونی و 120 آزمودنی بهنجار در این پژوهش شرکت کردند. از آزمودنی ها خواسته شد "پرسشنامه اختلال های مصرف مواد" و "مقیاس سنجش خانواده" را تکمیل کنند. برای تحلیل آماری داده های پژوهش، از شاخص ها و روش های آماری شامل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، آزمون t گروه های مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین عملکرد خانواده بیماران مبتلا به اختلال های مصرف مواد افیونی و عملکرد خانواده افراد بهنجار، تفاوت معنادار وجود دارد.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، مشخصه های خانوادگی ناکارآمد می توانند شدت ابتلا به اختلال های مصرف مواد افیونی را در معتادان پیش بینی کنند.

همدلی در مفهوم درک دیدگاه دیگران و پاسخ دهی به وضعیت عاطفی و شناختی آنان، تاکنون به شیوه های مختلفی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. استفاده از پرسشنامه ها، از جمله شیوه های رایج برای سنجش همدلی به ویژه در سنین بزرگسالی است. در این پژوهش، عوامل آزمون "فهرست واکنش های بین فردی" برای سنجش همدلی مورد مطالعه قرار گرفته است. نمونه تحقیق حاضر را 726 نفر از دانشجویان دختر و پسر مشغول به تحصیل در دانشگاه های دولتی شهر تهران تشکیل می دهند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند. در این تحقیق، برای مطالعه عوامل آزمون، از هر دو روش تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که هر چند تعداد عوامل به دست آمده از طریق تحلیل اکتشافی، همانند پرسشنامه اصلی چهار عامل است، ولی گویه های مربوط به سنجش همدلی هیجانی (پریشانی فردی و توجه همدلانه) که در پرسشنامه اصلی در دو عامل جداگانه قرار می گیرند، تا حد نسبتا زیادی با یکدیگر تداخل پیدا کردند، به طوری که تعدادی از گویه های مربوط به سنجش "توجه همدلانه"، در عامل مربوط به سنجش "پریشانی فردی" قرار گرفت. به همین دلیل و با توجه به نتایج تحلیل عامل تاییدی (که همبستگی عامل چهارم را باعامل 1 و 2 نشان داد)، در نهایت یک مدل 3 عاملی پیشنهاد شد.