مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1392 | دوره:13 | شماره:3 (پیاپی 53) |تعداد مقالات:14

مقدمه: دروس علوم پایه یکی از پایه های اساسی دانش پزشکی است که بخش عظیمی از برنامه آموزش پزشکی به آن اختصاص دارد. آموزش این دوره باید به گونه ای باشد که دانشجویان ارتباط مطالب با حرفه پزشکی و کاربرد آن ها در عملکرد بالینی را به روشنی درک کنند. علم آناتومی بخشی از علوم پایه است که در آن دانشجویان با واژه های اولیه زبان پزشکی آشنا می شوند، برای اغلب آن ها آناتومی یادآور آموزش مطالبی در مورد استخوان های بی جان و تشریح قسمت های مختلف یک جسد است؛ در حالی که اگر دانشجویان نتوانند ساختارهای آناتومیک و نحوه کارکرد آن ها را در یک فرد سالم و زنده مشاهده کنند، آموزش آناتومی هیچ ارزشی نخواهد داشت.از طرف دیگر، فهم عمیق و دقیق مطالب رشته ارتوپدی که با جراحی اندام ها و ستون فقرات سروکار دارد، نیازمند دانستن کامل آناتومی اندام ها و ستون فقرات در حین اعمال جراحی یا ویزیت بیماران در درمانگاه، اورژانس و نیز بر بالین بیماران بستری می باشد. دانشجویان پزشکی در سال های اول و دوم دوره تحصیل خود علوم تشریح را می گذرانند و در سال پنجم وارد بخش ارتوپدی می شوند. اکثر اساتید ارتوپدی در هنگام توضیح مطالب در کلاس ها، راند بخش ها، درمانگاه و اتاق های عمل ارتوپدی، با مشکل فراموشی مطالب آموخته شده آناتومی در دانشجویان پزشکی مواجه می شوند و امکان آموزش دوباره مطالب آناتومی، به علت کمبود زمان حضور دانشجویان در این بخش ها (یک ماه) و تراکم مطالب بالینی نیست...

سردبیر محترم مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکیضمن تشکر از منتقد محترم مقاله «تاثیر آموزش هم دلی بر عملکرد هم دلانه پزشکان» نکات زیر به استحضار می رساند:1. همانطور که در روش اجرا توضیح داده شده با توجه به تخصیص تصادفی پزشکان به گروه های تجربی و شاهد نوع مطالعه تجربی است و به اشتباه توسط نویسنده نیمممه تجربی گزارش شده و بدین وسیله تصحیح می گردد...

مقاله ای با عنوان تاثیر آموزش مهارت های هم دلی بر عملکرد هم دلانه پزشکان خانواده دانشگاه علوم پزشکی جهرم در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، اردیبهشت 1392، دوره سیزدهم، شماره دو، (اردیبهشت) به چاپ رسیده است. این مطالعه به صورت نیمه تجربی صورت گرفته است. با توجه به این که نتایج مطالعات کارآزمایی در تصمیم گیری های بهداشتی و درمانی کاربرد دارند، این دسته مقالات از اهمیت بالایی برخودار است. لذا نتایج این مطالعه می تواند بسیار مفید و کاربردی باشد، ذکر چند نکته برای اطمینان از قابل استفاده بودن این روش آموزش در مراکز مشابه قابل بحث است: روش اجرای مناسب و به کارگیری روش آماری مناسب برای افزایش بهبود کیفیت کارآزمایی بالینی ضروری است، در گزارش نتایج مطالعات مداخله ای، مقایسه دو گروه در شروع مطالعه یکی از جنبه های بسیار مهم گزارش می باشد و بایستی در گزارش مطالعه یکسان بودن دو گروه از نظر متغیر های زمینه ای برای خواننده در صورت امکان با رسم جدول و گزارش آزمون های آماری و ذکر مقدار p ارائه گردد، چرا که در غیر این صورت ممکن است نتیجه مطالعه منتسب به تفاوت دو گروه در شروع مطالعه باشد. در صورت امکان جدول مقایسه ای دو گروه با ذکر مقدار p برای تایید یکسان بودن دو گروه گزارش شود.تورش داوطلبانه نوعی تورش در مطالعات اپیدمیولوژیک است که افراد مورد بررسی از بین کسانی انتخاب می شوند که برای ورود به مطالعه داوطلب می شوند، از این نظر افرادی که برای ورود به یک مطالعه یا بررسی داوطلب می شوند از نظر بسیاری از متغیرها با جمعیت عادی متفاوت بوده و نسبت به سایر افراد، تاثیری به مراتب بهتر، از برنامه های بهداشتی می پذیرند. در این مطالعه افراد داوطلب وارد مطالعه شده اند، با توجه به آنچه ذکر شد کاربرد روش بر روی جمیعت عادی چقدر می تواند مفید باشد؟ و در واقع چقدر از نتایج بررسی می تواند منتسب به این تورش باشد؟...

مقدمه: علی رغم استفاده گسترده از آزمون پیش کارورزی و اهمیت آن در ارزیابی دانشجویان پزشکی، مطالعه ای که یک تحلیل روان سنجی نظام مند از سوالات این آزمون فراهم نماید وجود نداشت. لذا پژوهش حاضر به ارزیابی آزمون پیش کارورزی اسفند 1389 با استفاده از مدل های کلاسیک و خصیصه مکنون و مقایسه آن ها پرداخته است.روش ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی، تجزیه و تحلیل سوالات آزمون بر پایه مدل کلاسیک، از طریق محاسبه ضرایب دشواری و تمیز، برآورد اعتبار آزمون به روش ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل گزینه های انحرافی با استفاده از آزمون مقایسه نسبت انتخاب گزینه ها از طریق نرم افزار EXCEL انجام شد. بررسی بعدیت آزمون با نرم افزار NOHARM4 انجام شد. جهت برآورد پارامترهای سوال (دشواری، تشخیص، حدس پذیری، تابع آگاهی سوال و آزمون و خطای معیار اندازه گیری) از روش ها و مدل های خصیصه مکنون و از نرم افزار BILOG-MG3 استفاده شد.نتایج: طبق نظریه کلاسیک، 30 سوال (15 درصد) در بازه قابل قبول ضرایب دشواری و تمیز قرار داشتند. ضریب اعتبار آزمون 0.913 به دست آمد. 73 سوال (36.5%) از لحاظ گزینه های انحرافی دارای ایراد بودند. بررسی بعدیت آزمون نشان داد که آزمون تک بعدی است. با استفاده از مدل لوجستیک سه پارامتری میانگین و انحراف معیار پارامتر دشواری (0.321، 1.874)، پارامتر تشخیص (1.021، 0.666) و پارامتر حدس (0.209، 0.082) به دست آمد. بیشترین میزان آگاهی آزمون در سطوح توانایی 1.0 و 2.8 قرار داشت و آزمون در نقاط برش از آگاهی کمتری نسبت به سطوح بالاتر توانایی برخوردار بود.نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد که تحلیل های حاصل از مدل های خصیصه مکنون می توانند در جهت رفع محدودیت های نظریه کلاسیک آزمون مورد استفاده قرار گیرند.

مقدمه: نظارت بالینی یکی از فعالیت های هسته ای در پرستاری است و به عنوان مکانیسمی برای ارتقای دانش و مهارت های حرفه ای پرستاران و عملکرد اثربخش یاد می شود. جهت به کارگیری نظارت بالینی در آموزش پرستاران، نیاز به شناخت کامل آن می باشد. هدف از این مقاله به تبیین جایگاه و الگوهای نظارت بالینی در آموزش پرستاران و بررسی چگونگی به کارگیری و اثرات نظارت بالینی در آموزش پرستاران می پردازد.روش ها: این مطالعه به صورت مرور سنتی متون انجام شد؛ بدین صورت که مقالات پایگاه های اینترنتی از قبیل pubmed و science direct و Scopus با کلید واژه های supervision ،Nursing Administration، Nursing Education،Supervisory  جستجو شد و 47 مقاله و کتاب لاتین و مقالات فارسی در زمینه نظارت بالینی مورد مطالعه و استفاده قرار گرفت.نتایج: بر اساس مرور متون نظارت بالینی فرآیندی سیستماتیک و مداوم است که پرستاران ضمن دریافت مشاوره از ناظر یا فرد متبحر، عملکرد خود را بازنگری نموده و مهارت ها، دانش و استانداردهای مراقبت را توسعه و حفظ می نمایند. از طریق نظارت بالینی، نیازهای آموزشی پرستاران مشخص می گردد و ضمن شناخت نقاط قوت و ضعف آموزش ها، یادگیری پرستاران جهت دار و هدف مند می گردد.نتیجه گیری: بر اساس یافته ها نظارت بالینی فرآیندی رسمی و دارای پتانسیل حمایتی و آموزشی با عملکردهای متفاوت جهت آموزش پرستاران می باشد که می تواند در آموزش پرستاری به خصوص سال های آخر تحصیل و یا طی شروع کار و بدو خدمت کمک کننده باشد.

مقدمه: امروزه برای کاهش مسائل و مشکلات آموزشی از تکنولوژی آموزشی استفاده می شود. اولین بعد این تکنولوژی طراحی است. به منظور به اجرا درآوردن طراحی، از مدل یا الگو استفاده می شود که دارای چهار فاکتور اهداف، شرایط، منابع و ارزشیابی (بازده) است. هدف از این مطالعه، بررسی تاثیر این فاکتورها بر طراحی الگوی منظم آموزشی و نقش آنها بر یادگیری از دیدگاه دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی فسا است.روش ها: مطالعه از نوع توصیفی– تحلیلی و به روش مقطعی بوده و نمونه پژوهش شامل کلیه 95 نفر دانشجویان پزشکی مقطع علوم پایه دانشگاه علوم پزشکی فسا (سه ورودی سال های تحصیلی 1388 تا 1390) بودند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و عوامل مرتبط با الگوی طراحی آموزشی شامل چهار حیطه کلی فوق و 20 سوال بود. به منظور تحلیل داده ها، از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شد.نتایج: از دید دانشجویان پزشکی، آموزش هم زمان تئوری و عملی دروس در فضای آزمایشگاه بیشترین تاثیر (0.95±4.18) و استفاده از روش آموزش مجازی کم ترین تاثیر (1.13±2.45) را بر یادگیری دانشجویان داشت. به علاوه، میانگین هر چهار حیطه اهداف (0.92±4)، شرایط (1.15±3.46)، منابع (1.1±3.67) و ارزشیابی (0.83±3.93) تفاوت آماری معناداری با میانگین جواب ها (عدد 3) داشت (p>0.05).نتیجه گیری: نتایج مطالعه به شناسایی عوامل موثر بر یادگیری و مشکلات، کمک نمود تا بتوان با انجام تغییرات لازم به آموزش بهتری دست یافت. به علاوه، با توجه به تاثیر زیاد «مطالعه مطالب هر جلسه قبل از کلاس توسط دانشجو» از میان موارد حیطه شرایط، «شیوه تدریس آموزش هم زمان تئوری و عملی دروس در فضای آزمایشگاه» در بین عوامل حیطه منابع، و «سازگاری مناسب بین محتوای آموزشی و روش تدریس استاد» بر یادگیری در بین سایر موارد حیطه ارزشیابی، به نظر می رسد که با توجه بیشتر به این موارد در دانشگاه ها می توان به آموزش موثرتری رسید.

مقدمه: در سال های اخیر تغییراتی در برنامه آموزشی دوره پزشکی عمومی از جمله مقطع فیزیوپاتولوژی داده شده که نتیجه عینی آن مشخص نیست. این مطالعه به منظور ارزیابی و مقایسه وضعیت تحصیلی دانشجویان قبل و بعد از تغییر برنامه درسی از ترمی به کورسی طی یک مدل ساده ادغام افقی در دوره فیزیوپاتولوژی و بررسی نگرش دانشجویان و اعضای هیات علمی در مورد فواید و معایب این برنامه انجام گردید.روش ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی اطلاعات 287 نفر از دانشجویان ورودی 80 تا 87 که مقطع فیزیوپاتولوژی را گذرانده بودند شامل نمرات دروس مقطع فیزیوپاتولوژی، معدل کل دوره فیزیوپاتولوژی و علوم پایه، از طریق آموزش دانشکده پزشکی جمع آوری و شاخص های مد نظر بین ورودی های 83-80 (برنامه ترمی) با ورودی های 87-84 (برنامه کورسی) مقایسه شد. از پرسشنامه محقق ساخته برای بررسی نگرش دانشجویان و مدرسین مقطع فیزیوپاتولوژی استفاده شد. برای آنالیز نتایج از آزمونهای تی مستقل و همبستگی استفاده گردید.نتایج: معدل مقطع فیزیوپاتولوژی در گروه برنامه ترمی 0.71±14.30 و گروه با برنامه کورسی 0.93±14.49 بود که این اختلاف معنادار بود (t=-1.944، p=0.047). میانگین نمره نگرش اساتید مقطع فیزیوپاتولوژی نسبت به برنامه آموزشی دوره فیزیوپاتولوژی با برنامه درسی کورسی (0.63±)3.22  از 5 و نمره نگرش دانشجویان (0.35±)3.21 از 5 بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد تغییر برنامه درسی مقطع فیزیوپاتولوژی از برنامه ترمی به برنامه کورسی می تواند با بهبود نسبی عملکرد تحصیلی دانشجویان و رضایت مندی اساتید و دانشجویان اثرات مطلوبی بر فرآیند آموزش این دوره اعمال نماید.

مقدمه: آزمون مشاهده مستقیم مهارت های عملی یاDirect Observation of Procedural Skills (DOPS) روشی ارزشمند برای ارزشیابی مهارت در پروسیجرهای بالینی است. هدف از این مطالعه بررسی مزایا و معایب آزمون مشاهده مستقیم مهارت های پروسیجری (DOPS) از دیدگاه دانشجویان دندانپزشکی ترمیمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است.روش ها: این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی دانشجویان دندانپزشکی ترمیمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است که در آن تعداد 110 نفر از دانشجویان وارد مطالعه شدند. ابتدا آزمون عملی DOPS متناسب با اهداف بخش ترمیمی برای دانشجویان طراحی و پس از هماهنگی های اولیه اجرا گردید. برای ارزیابی فرایند، ابتدا مصاحبه ای بدون ساختار با تعداد 12 نفر از دانشجویان انجام شده و سپس پرسشنامه ای پایا که روایی آن بر اساس مطالب مورد اشاره ایشان پایه نهاده شده بود تهیه و به کلیه دانشجویان سال چهارم و پنجم داده شد. پس از جمع آوری اطلاعات، توسط آمار توصیفی تجزیه و تحلیل شد.نتایج: 71% دانشجویان به خاطر تاثیر مثبت این آزمون بر یادگیری و استقلال عمل ایشان خواستار ادامه این روش بودند. 76% دانشجویان معتقد بودند این شیوه در ایجاد پایایی بین آزمونگرها موفق نبوده است. به علت اثر استرس در زمان آزمون نهایی، 85% دانشجویان با مردود شدن آزمون شونده در مواردی که توانایی انجام فرایند را با کیفیت استاندارد نداشته باشد مخالف بودند و اشاره شد که این روش بهتر است به صورت ارزشیابی تکوینی مورد استفاده قرار بگیرد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در این مطالعه، به نظر می رسد روش ارزیابی به اجرا در آمده روشی مناسب برای ارزشیابی تکوینی در دندانپزشکی ترمیمی در دانشکده دندانپزشکی مشهد می باشد.

مقدمه: آموزش خودمدیریتی از اجزای کلیدی مراقبت دیابت است. از طرفی میزان بالای عدم پذیرش یا پای بندی بیماران به رژیم درمانی بیانگر آن است که آموزش به بیمار برای دستیابی به خودمدیریتی با کاستی هایی روبرو است. هدف مطالعه حاضر کمک به شناخت موانع اثربخشی آموزش خودمدیریتی دیابت می باشد.روش ها: برای دستیابی به هدف مطالعه، از روش مرور سنتی بر مطالعات انجام شده بین سال های 2010-1990 در زمینه موانع دستیابی به خودمدیریتی و کنترل دیابت از طریق جستجو در بانک های اطلاعاتی داخلی و بین المللی استفاده شده است.نتایج: موانع اثربخشی آموزش خودمدیریتی دیابت، در دو دسته موانع مربوط به بیمار و موانع مرتبط با مراقبت کننده قرار گرفت. شایع ترین موانع مربوط به بیمار، مواردی از قبیل موانع دموگرافیک، ،مشکلات مالی، جدی نگرفتن بیماری، مشکلات روحی روانی، و کمبود دانش بود. ارتباط بیمار و مراقبت کننده، دانش ناکافی و حجم بالای کاری موانع مربوط به مراقبت کننده را تشکیل دادند.نتیجه گیری: حاصل این مرور معرفی عوامل متعدد و متنوعی است که قادرند اثربخشی آموزش خودمدیریتی دیابت را با چالشی جدی برای بیمار و مراقبت کننده مواجه نمایند. شناخت و درک این موانع و تلاش در جهت غلبه برآنها، به توانمندسازی بیمار برای دستیابی به خودمدیریتی کمک زیادی می نماید.

مقدمه: آموزش پزشکان کارآمد و اثربخش، همواره مورد توجه دانشکده های پزشکی بوده است. این امر مستلزم بررسی برنامه آموزشی و برنامه درسی و سپس، بازنگری و بهبود کیفی آن است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی کارایی درونی و اثربخشی بیرونی برنامه درسی دوره دکترای حرفه ای پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد صورت پذیرفت.روش ها: این مطالعه توصیفی در سال 1390 در دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شد. جامعه آماری شامل دانش آموختگان دوره دکترای حرفه ای پزشکی از سال 1385 تا سال 1390، دانشجویان سال چهارم تا هفتم دوره دکترای حرفه ای پزشکی و اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی این دانشگاه بوده است. نمونه در دسترس از دانش آموختگان (40 نفر) و اعضای هیات علمی (70 نفر) و نمونه تصادفی از دانشجویان (200 نفر)، انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات در زمینه کیفیت درونی برنامه درسی، پرسشنامه کارایی درونی برنامه درسی استفاده شده در تحقیق کوچک پور بر اساس طبقه بندی ده گانه اکر (Akker) بود. برای جمع آوری اطلاعات در زمینه کیفیت بیرونی برنامه درسی از پرسشنامه محقق ساخته پایا و روا بر اساس سه عنصر دانش، مهارت و نگرش استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون تی استاندارد و تحلیل واریانس چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج: کارایی درونی تمامی عناصر برنامه درسی در دوره دکترای حرفه ای پزشکی از دیدگاه دانشجویان، دانش آموختگان و اعضای هیات علمی، کم تر از سطح کفایت مطلوب (چارک سوم Q3)، اما بیش از حد کفایت قابل قبول (چارک دوم Q2) بود. اثربخشی بیرونی برنامه درسی در زمینه دانش و نگرش ایجاد شده در دانش آموختگان در سطح مطلوب قرار دارد در حالی که مهارت های کسب شده توسط آنان، اگر چه از حداقل لازم برخوردار می باشد اما در سطح مطلوبی نیست. همچنین در تمام عناصر برنامه درسی، بالاترین میانگین کارایی درونی مربوط به اساتید و کم ترین میانگین مربوط به دانش آموختگان می باشد.نتیجه گیری: بازنگری و طراحی مجدد برنامه درسی دوره دکترای حرفه ای پزشکی به منظور ارتقای کیفی کارایی درونی و اثربخشی بیرونی آن از سطح متوسط به سطح مطلوب، اهمیت و ضرورت دارد.

مقدمه: برگزاری آموزش مهارت های کار با رایانه و فناوری اطلاعات برای پرستاران، تدوین دروس فناوری اطلاعات در برنامه های درسی دانشجویان پرستاری جهت استفاده از منابع اطلاعاتی الکترونیکی در محیط بالین از جمله تغییرات در عرصه پرستاری بوده است. هدف از مطالعه شناسایی و مقایسه انواع منابع اطلاعاتی مورد استفاده در بین پرستاران و دانشجویان پرستاری بعد از معرفی فناوری اطلاعات و همچنین شناسایی موانع استفاده از آنها است.روش ها: مطالعه توصیفی– تحلیلی حاضر روی 412 نفر از پرستاران و دانشجویان پرستاری در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و سازمان تامین اجتماعی سمنان در سال 1390 انجام شد. داده ها از طریق توزیع پرسشنامه پژوهشگر ساخته که وضعیت استفاده از منابع اطلاعاتی را در بین جامعه پژوهش می سنجید، جمع آوری و با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج: علی رغم این که اکثر نمونه ها دوره های آموزشی فناوری اطلاعات را گذرانده بودند ولی تمایل کمی به استفاده از پایگاه های اطلاعاتی (با میانگین استفاده ماهانه 0.6±2.3 از حداکثر نمره 4) و مجلات الکترونیکی (0.7±2.7) در تصمیمات بالینی داشتند. عدم مهارت در استفاده از کتابخانه و همچنین اشکال در درک متون علمی با میانگین نمرات (0.6±2.2) و (0.9±2.1) به ترتیب مهم ترین موانع گزارش شده توسط پرستاران و دانشجویان بود. اختلاف نمره استفاده از منابع اطلاعاتی و موانع گزارش شده بین دانشجویان و پرستاران معنادار بود (p<0.01).نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تدارک زیر ساخت ها برای استفاده از منابع اطلاعاتی به روز در عرصه پرستاری کافی نبوده است. به نظر می رسد برای افزایش تمایل پرستاران و دانشجویان به استفاده از این دسته از منابع اطلاعاتی، توجه به رویکردهای جامعی در زمینه مدیریت اطلاعات مورد نیاز می باشد.