پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1395 | دوره:13 | شماره:23 (پیاپی 50) |تعداد مقالات:12

اگر جهانی شدن، فرآیندی در حال رخداد پنداشته شود که آگاهی در آن نقش اساسی دارد، آن گاه بازخوانی جهانی شدن و چگونگی طراحی برنامه های درسی برای افزایش آگاهی فراگیران در باره آن اهمیت می یابد. از سوی دیگر بین المللی کردن برنامه درسی مفهومی جدید و در حال تحول است که به ویژه از اوایل قرن بیست و یکم در ادبیات برنامه درسی مورد توجه قرار گرفته است. علی رغم اهمیت و جایگاه چنین ایده ای، برداشت ها و تفسیرها از این واژه ها در بسیاری از ممالک به ویژه ایران توام با ابهام، سردرگمی و عدم شفافیت است. مقاله حاضر در راستای بررسی این مفهوم در ادبیات برنامه درسی با استفاده از روش کتابخانه ای و از طریق بررسی مقالات پژوهشی و مروری از ژورنال ها و مجلات خارجی و داخلی در پایگاه های داده ای مختلف تلاش کرده تا برداشت های مختلف از این واژه ها را مفهوم پردازی کرده و نمونه ای از برنامه های درسی را در زمینه جهانی شدن و بین المللی کردن معرفی نماید. یافته ها نشان داد که بایستی میان جهانی شدن و بین المللی کردن برنامه های درسی تمایز قائل شد. اثرات واقعی تحولات ناشی از جهانی شدن و و بین المللی کردن برنامه درسی البته تحولات هم زمان با آن می بایست مورد توجه متخصصان آموزش و پرورش و البته برنامه ریزان درسی قرار گیرد. عناصر برنامه های درسی در این عصر تحت تاثیر تحولات یاد شده، از ویژگی هایی برخوردار می گردد که آن را از سایر برنامه های پیشین متمایز می سازد. این ویژگی ها در مورد عناصر اصلی برنامه شامل هدف، محتوا، روش و ارزشیابی در این نوشته مورد اشاره قرار گرفت. همچنین لازم است بر اساس فرهنگ، زمینه و متن هر جامعه ای رویکردها و برنامه های خاص مورد توجه قرار گیرد.

پژوهش حاضر در صدد شناسایی چالش های دانشگاه در انتخاب و سازماندهی محتوا مطابق با اصول یادگیری مادام العمر است. در این تحقیق ترکیبی، در بخش کیفی با روش تحلیل محتوا دیدگاه های 24 نفر از مدیران دانشگاه های دولتی که با روش نمونه گیری هدفمند از نوع زنجیره ای انتخاب شده اند، از طریق مصاحبه نیمه سازمان یافته جمع آوری شده است. در بخش کمی نیز با روش توصیفی پیمایشی دیدگاه 153 نفر از اعضای هیات علمی این دانشگاه ها که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند، از طریق پرسشنامه محقق ساخته بررسی شده است. روایی محتوای آن توسط متخصصان تایید و پایاییش با آلفای کرونباخ 0.96 برآورد گردید. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزار spss17 تحلیل شده اند. یافته ها حاکیست چالش های دانشگاه هنگام انتخاب و سازماندهی محتوا عبارتند از: کاربردی نبودن آموخته ها، عدم آشنایی با روش تحقیق در رشته تحصیلی، بی توجهی به آموزش یک زبان بین المللی، عدم استفاده از محتوای میان رشته ای، تاکید کم بر توانایی های عمومی و بی توجهی به کیفیت کار پژوهشی دانشجو. میان دیدگاه اعضای هیات علمی برحسب متغیرهای جنس، نوع دانشگاه، مرتبه علمی و تحصیلات در سطح P=0.05 تفاوت معنادار وجود ندارد.

هدف پژوهش حاضر مقایسه ارزیابی عملکرد معلمان از طریق ویدئو دیتا با سایر روش های موجود ارزیابی عملکرد تدریس بود و از رویکرد کمی کیفی، از نوع متوالی استفاده شد. روش پژوهش کمی (توصیفی) و کیفی (مطالعه موردی) بود. جامعه آماری، شامل کلیه دبیران، مدیران و ارزیابان آموزشی مدارس مقطع متوسطه اول شهر سنندج در سال 91-92 به تعداد 238 نفر بود. نمونه با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای و حجم 142 نفر برای تحقیق کمی، با استفاده از جدول مورگان انتخاب شد و برای قسمت کیفی، از بین معلمان علوم با روش نمونه گیری در دسترس و نمونه گیری اشباع نظری با حجم 8 نفر مشارکت کننده که حاضر به فیلم برداری و مصاحبه شدند، به اشباع رسید. ابزار اندازه گیری پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه نیمه ساختمند بود. با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه 0.86 و تجزیه و تحلیل از طریق تحلیل عاملی تاییدی، فریدمن، تحلیل واریانس، آزمون تعقیبی شفه و آزمون t تک نمونه ای با استفاده از نرم افزار lisrel و spss نسخه 19 انجام شد. نتایج نشان داد رویکرد پرسش محور با نظام کنونی تناسب بیشتری داشت. رویکردهای پاسخ گویی/ بهبود و مدافعه اجتماعی در اولویت های بعدی قرار گرفتند. استفاده ویدئو دیتا در ارزیابی عملکرد معلمان به منظور دستیابی به اهداف نظام ارزیابی عملکرد و حل مشکلات آن از نظر شرکت کنندگان مفید است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضر با هدف برررسی رابطه سبک های یادگیری با روحیه پرسشگری دانشجویان کارشناسی دانشگاه اصفهان با استفاده از روش توصیفی پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 9183 نفر ازدانشجویان دانشگاه اصفهان بوده که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، 376 نفر انتخاب شدند. جمع آوری اطلاعات پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه سبک یادگیری کلب (1984) و محقق ساخته روحیه پرسشگری انجام شده است. روایی محتوایی و صوری پرسشنامه ها مورد تایید متخصصان قرار گرفت. پایایی پرسشنامه ها توسط آلفای کرونباخ برای هر یک از مولفه های سبک های یادگیری تعیین گردید. برای تجزیه و تحلیل از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.یافته ها نشان داد که بین سبک های یادگیری با روحیه پرسشگری ارتباط معناداری وجود دارد. نتایج آزمون خی دو نشان داد که بین سبک های یادگیری به تفکیک جنسیت و رشته تحصیلی تفاوت معنادار وجود ندارد. نتایج آزمون من ویتنی نشان داد که تفاوت معنادار بین روحیه پرسشگری دانشجویان به تفکیک جنسیت وجود ندارد. نتایج آزمون کروسکال والیس نشان دادکه بین روحیه پرسشگری دانشجویان رشته های مختلف تحصیلی تفاوت وجود دارد.

هدف پژوهش حاضر، تعیین رابطه بین برنامه درسی پاسخ گو و ارزشیابی کلاسی ادراک شده مبتنی بر میانجی گری درگیری تحصیلی بوده است. روش تحقیق حاضر، توصیفی از نوع همبستگی بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان مدارس متوسطه هوشمند شهر اصفهان در سال تحصیلی 1391-1390 (تعداد 11368 نفر) تشکیل داده اند. روش نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای تصادفی بوده که نهایتا تعداد 372 نفر از دانش آموزان مدارس هوشمند، بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران برای تحقیق انتخاب می شوند. برای جمع آوری اطلاعات از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. ابزار تحقیق سه پرسشنامه محقق ساخته است: 1- پرسشنامه محقق ساخته برنامه درسی پاسخ گو (شناختی، عاطفی، و روانی حرکتی) (1391)، (p=0.86) 2- پرسشنامه محقق ساخته درگیری تحصیلی (1391)، (p=0.92) و 3- پرسشنامه محقق ساخته ارزشیابی کلاسی ادراک شده است (1391)، (p=0.89) که بر حسب 5 درجه ای لیکرت تنظیم و درجه بندی می شوند. برای تامین روایی پرسشنامه ها به لحاظ محتوا از نظر متخصصان استفاده شده است. از نرم افزار SPSS نسخه 18 و نرم افزار لیزرل، از آزمون های همبستگی، رگرسیون چندگانه گام به گام و مدل معادله ساختاری برای تجزیه و تحلیل اطلاعات استفاده به عمل آمده است. به طور کلی نتایج پژوهش نشان داد، بین برنامه درسی پاسخ گو در ابعاد سه گانه (شناختی، عاطفی، و روانی حرکتی) با ارزشیابی ادراک شده (تبحر محور و عملکرد محور)، رابطه معناداری وجود دارد. نیز یافته های پژوهش نشان داد، اثرات غیر مستقیم برنامه درسی پاسخ گو در بعد شناختی (0.018)، برنامه درسی پاسخگو در بعد عاطفی (0.023)، برنامه درسی پاسخ گو در بعد روانی حرکتی (0.027) بوده است. همچنین نتایج نشان داد، مدل مورد مطالعه از برازش نسبتا مطلوبی برخوردار بوده است.

پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتاب مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی و شناخت ویژگی های کتاب بر اساس مولفه های سند تحول بنیادین می پردازد. جامعه اول تحقیق، کتاب تعلیمات اجتماعی ششم و واحد تحلیل جمله و جامعه دوم تعداد 30 نفر از معلمان ششم ابتدایی بخش مرکزی کازرون به صورت تمام شماری بود. روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا بود. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بر اساس سه مقوله فوق و سیاهه تحلیل محتوا بود. برای محاسبه پایایی و روایی از آلفای کرونباخ با 0.85 وروایی محتوایی استفاده شد، درمجموع با استفاده از آزمون خی دو نتایج زیر حاصل شد: از دید معلمان، کتاب اجتماعی ششم در سطح متوسطی (43 %) به مولفه هویت ملی، در سطح پایین تر از متوسط با (36%) به مولفه آداب و مهارت های زندگی و در سطح متوسطی (50%) به مولفه اخلاق در نظام اجتماعی پرداخته است. در تحلیل محتوا، از میان مقوله های هویت ملی به ویژگی های جغرافیایی با (23 %) بیشترین توجه و به نماد ملی و اسطوره ملی به ترتیب با (15.5% و 07%) کمترین توجه شده است. از میان مقوله های آداب و مهارت های زندگی به تصمیم گیری بیشترین توجه (49%) و به تفکر انتقادی ومقابله با استرس با (06% و 5%) درصد به ترتیب کمترین توجه شده است. از میان مقوله های اخلاق در نظام اجتماعی به میهن دوستی بیشترین توجه (32%) و به عدالت جویی (13%) کمترین توجه شده است.

هدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتاب های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه به منظور تعیین جایگاه مولفه های هویت فرهنگی در محتوای این کتاب هاست. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش را 9 جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تالیف دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش تشکیل می دهد. در پژوهش حاضر نمونه گیری صورت نگرفته و حجم نمونه پژوهش برابر با جامعه است. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات از فهرست وارسی (Check List) سنجش مولفه های هویت فرهنگی استفاده شده است که برای تعیین روایی محتوایی در اختیار چند نفر از متخصصان قرار گرفت و با انجام اصلاحاتی مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار و ثبات بین دیدگاه ارزیابان نسبت به مقوله ها از ضریب توافق داوران بر اساس روش کودر ریچاردسون استفاده شد. ضریب پایایی درونی یا ضریب توافق rtt=0.97 تعیین گردید، که گویای هماهنگی در خصوص نظام مقوله بندی بین داوران است. برای تجزیه و تحلیل سوالات از شاخص های آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد، میانگین و نمودار استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان تاکید بر تمامی مولفه های هویت فرهنگی (Cultural Identity) در کتاب های ادبیات فارسی دوره متوسطه یکسان نبوده و بر اساس نتایح تحلیل محتوا بیشترین میزان تاکید به ترتیب بر مولفه های «مفاخرادبی» (Literary elites) و «آثار ماندگار و اسامی ایران» (Masterpieces and Iranian names) و کمترین میزان تاکید به ترتیب بر مولفه های «خرده فرهنگ ها» (Sub-culture) و «افتخارات ملی و مذهبی» (National and Religious Glories) شده است و «مولفه های تاریخی» (Historical components) و «اسطوره ها» (Myths) در جایگاه متوسط قرار دارند به گونه ای که مولفه های مفاخر ادبی به تنهایی حدود 47 درصد ومولفه های خرده فرهنگ ها کمتر از 1 درصد از این تاکید را به خود اختصاص داده اند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای سلامت عمومی با سبک های پردازش هویت و پیشرفت تحصیلی در دوره پیش دانشگاهی مدارس دولتی شهر مرند است. روش تحقیق به صورت پیمایشی و از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، تمامی دانش آموزان مدارس پیش دانشگاهی دخترانه و پسرانه دولتی شهر مرند است (1034 نفر) و بر اساس جدول مورگان، تعداد 285 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای متناسب با حجم است. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر (1979) و پرسشنامه هویت برزونسکی (1992) استفاده شد جهت بررسی پایایی ابزار پژوهش، از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که پایایی پرسشنامه سلامت عمومی 0.825 و پایایی پرسشنامه هویت 0.756به دست آمد و روایی پرسشنامه مورد تایید متخصصان قرار گرفت. جهت بررسی فرضیه های پژوهش، از آزمون های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد.یافته های پژوهش نشان داد، بین سبک هویت با پیشرفت تحصیلی (p=0.027<0.05)، سبک هویت با جنسیت (p=0.0001< 0.01) و سلامت عمومی با جنسیت (p=0.018< 0.05) رابطه معنادار وجود دارد. در ضمن بین سبک هویت با سلامت عمومی (p=0.430> 0.05) و نقش واسطه سلامت عمومی در رابطه با سبک هویت و پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری یافت نشد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی روش یادگیری مشارکتی بر عملکرد تحصیلی و نگرش دانش آموزان به درس عربی بر اساس الگوی جور چین در پایه اول دبیرستان انجام شد. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی بوده و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده گردید. نمونه آماری 24 نفر از دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان ناحیه دو شهرستان بهارستان بودند، که به صورت نمونه گیری خوشه ای و انتساب تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل به صورت گروه های همتا شده انتخاب شدند. جهت جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه محقق ساخته نگرش سنج و آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده شد. ضریب پایایی کل برای پرسشنامه پیشرفت تحصیلی به روش دو نیمه کردن آزمون، 0.78 است و آلفای کرونباخ به دست آمده برای پرسشنامه نگرش سنج نوع لیکرت 0.86 است. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مبتنی بر یادگیری مشارکتی بر اساس از الگوی جور چین به طور معناداری عملکرد تحصیلی و نگرش دانش آموزان به درس عربی را افزایش داد. در نهایت، اثربخشی برنامه آموزش یادگیری مشارکتی بر عملکرد تحصیلی و نگرش دانش آموزان به درس عربی بر اساس الگوی جور چین مورد بحث قرار گرفت.

هدف پژوهش حاضر، بررسی عوامل زمینه ای موثر بر انجام تقلب تحصیلی با رویکرد تحلیل آمیخته از نوع روش اکتشافی است. جامعه پژوهش شامل معلمان و دانش آموزان سال سوم مقطع دوره اول متوسطه شهرستان چالدران استان آذربایجان غربی است. شرکت کنندگان در پژوهش، برای مصاحبه با معلمان، شامل 13 نفر و برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای از دانش آموزان، شامل 168 نفر است که بر اساس جدول کرجسی و مورگان و به شیوه تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها در میان معلمان از مصاحبه حضوری و در میان دانش آموزان، از پرسشنامه محقق ساخته عوامل زمینه ای موثر بر تقلب تحصیلی حاصل از تحلیل مصاحبه های انجام شده از معلمان و نیز پرسشنامه تقلب تحصیلی آندرمن و همکاران (2010) با تایید روایی توسط صاحب نظران و با ضریب پایایی آلفای کرونباخ، به ترتیب، 0.77 و 0.79 استفاده شد. برای تحلیل داده ها، از روش های آمار توصیفی و مدل تحلیل مسیر با SPSS18 و AMOS18 استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد از نظر معلمان، نوع ارزشیابی، شرایط اجرای آزمون و نظارت، ویژگی ها و روش های معلم، برخورد نکردن با افراد متقلب، تاثیرات گروه همسال و انتظارات محیطی و از نظر دانش آموزان، نوع ارزشیابی، شرایط اجرای آزمون و نظارت، ویژگی ها و روش های معلم، تاثیرات گروه همسال و انتظارات محیطی در اقدام به انجام تقلب تحصیلی موثر هستند.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتب درسی علوم اجتماعی (پایه اول)، جامعه شناسی یک (پایه دوم)، جامعه شناسی دو (پایه سوم) و علوم اجتماعی (پایه چهارم) دوره دوم متوسطه کشور بر اساس مولفه های تربیت شهروندی در سال تحصیلی 93-92بود. جامعه آماری مشتمل بر چهار کتاب درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه بود که با توجه به ماهیت پژوهش و محدود بودن جامعه آماری از نمونه گیری صرف نظر و کل جامعه آماری به عنوان نمونه انتخاب شد. روش پژوهش تحلیل محتوای کمی بود. معیار توصیف، مولفه های شهروندی شامل توجه به ارزش ها، مردم سالاری و هویت جهانی بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای کتب درسی بر گرفته از مبانی نظری بودکه روایی آن توسط اساتید برنامه ریزی درسی تعیین شد. یافته های حاصل از تحلیل با استفاده ازنرم افزار Spss-19 و روش آماری غیر پارا متریک حاکی از وجود تفاوت معنادار بین میزان توجه به مولفه های شهروندی در کتاب های مذکور بود. این میزان توجه در کتب مطالعات اجتماعی وجامعه شناسی (1) بیش از حد انتظار و درعلوم اجتماعی و جامعه شناسی (2) کمتر از حد انتظار بود (P<0.01). همچنین یافته ها نشان دادبین پایه های تحصیلی از نظر میزان توجه به مولفه های شهروندی تفاوت معنادار وجود دارد.