مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال:1390 | دوره:10 | شماره:ویژه نامه |تعداد مقالات:13

در مدت ده سالی که از عمر پر برکت فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان سپری می شود، این دومین ویژه نامه ای است که تقدیم خوانندگان فرهیخته این فصلنامه می گردد. ویژه نامه اول در سال 1386 و به دنبال برگزاری موفقیت آمیز اولین همایش بهداشت در آموزه های پیامبر اعظم (ص) در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان منتشر گردید که حاوی 16 مقاله برتر ارائه شده در همایش مذکور بود. ویژه نامه حاضر با عنوان «ویژه نامه آموزشی» حاوی 10 مقاله از نویسندگان محترم می باشد که در بهار امسال (1390) به زیور طبع آراسته گردیده است.

زمینه و هدف: بررسی متون علمی موجود که به تحلیل جوانب مختلف آموزش دکترای تخصصی پرداخته و راهکارهایی را جهت بهبود آموزش PhD در دنیا ارائه داده اند، می تواند به بهبود نظام ارتقا دانش در کشور کمک نماید. برای شناسایی مهم ترین نکات بیان شده در خصوص مدل های رایج تربیت دانشجویان دکترای تخصصی در سطح دنیا و نقاط قوت و ضعف آنها و همچنین شناسایی مهم ترین برنامه های توسعه آینده، مقالات منتشر شده در بانک های اطلاعاتی عمده به صورت ساختاریافته مورد بررسی قرار گرفتند.مواد و روش ها: در این مرور ساختاریافته، بانک های اطلاعاتیPubmed ،Scopus  و موتور جستجوی Google Scholar در فاصله سال های 1998 تا 2008 با استفاده از 10 کلید واژه اولیه مورد بررسی قرار گرفته و سپس بر اساس میزان ارتباط مقالات با موضوع پژوهش و نظر تخصصی گروه تحقیق، مقالات مرتبط انتخاب و تحلیل محتوا شدند.یافته ها: در این بررسی، 32 مقاله کاملا مرتبط انتخاب شد. در این مقالات مطالبی پیرامون مدل های آموزشی جدید، شیوه های پیشنهادی برای جذب دانشجو، روش های جدید هدایت و راهنمائی دانشجو، هدفمند نمودن آموزش و ارتباط آن با صنعت و نیازهای جامعه و راه های مختلف ارزشیابی دانشجو بیان شده بود. بررسی مقالات همچنین نشان داد که در کشورهای مختلف متدهای آموزشی، تعداد دانشجویان Ph.D بر حسب سن، جنس و ترکیب قومی با هم متفاوت می باشند. نگرانی ها و چالش های عمده آموزش دکترا در دنیا عمدتا در زمینه هایی مانند قوانین، مقررات و ترتیب دوره های آموزشی دانشجویانPh.D ، کیفیت دوره و نظم آموزشی در برنامه ها، کیفیت راهنمایی دانشجو، طول دوره و ترک تحصیل، افزایش تعداد دانشجو، بازار کار و اشتغال، مهارت ها و صلاحیت فارغ التحصیلان، تامین هزینه ها، تبادل دانشجو و همکاری بین دانشگاهی و جذب دانشجویان خارجی می باشد.نتیجه گیری: در کشور باید به مدل های متنوع آموزش دکترا مانند مدل مبتنی بر پژوهش بسیار بیشتر بها داده شود و بر لزوم تنوع بخشی به مدل های آموزش و فراهم کردن شرایط لازم برای تربیت افراد واجد شرایط در مدل های آموزشی متناسب جهت پاسخ به نیازهای حال و آینده جامعه تاکید می گردد.

زمینه و هدف: توانایی پزشکان در مراکز بهداشتی و درمانی شهری و روستایی می تواند به عنوان یک عامل اصلی در موفقیت برنامه های خدمات بهداشتی و درمانی کشوری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد. در این مطالعه، میزان تاثیر حضور این پزشکان و استفاده از تجارب آنها در آموزش دانشجویان پزشکی کارورز بهداشت مورد بررسی قرار گرفته است.مواد و روش ها: در این مطالعه مداخله ای دو دوره دانشجویان پزشکی کارورز بهداشت (30 نفر در هر گروه) در دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به عنوان آموزش گیرندگان و تمامی پزشکان (12 نفر) شاغل در مراکز بهداشتی و درمانی آموزشی دانشگاه وارد مطالعه شدند. پزشکان مذکور در کارگاه های آموزشی که توسط گروه آموزشی پزشکی اجتماعی برگزار گردید، شرکت نمودند تا با نحوه مشارکت خود آشنا گردند. اطلاعات مورد نظر از دو گروه (گروه آموزش دیده در مراکز فاقد پزشک همکار و گروه آموزش دیده در مراکز دارای پزشک همکار) پس از پایان دوره و نیز در طول دوره با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شد. سه شاخص نمره کل کارورزی؛ میزان رضایت از دوره و نمره آزمون علمی برای مقایسه بین دو گروه به کار رفت. اطلاعات با استفاده از آزمون های t و Mann Whitney U test و آزمون غیرپارامتریک مجذور کای مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: هیچ گونه اختلاف آماری معنی دار بین دو گروه از نظر سن، جنس و وضعیت درسی در شروع بررسی وجود نداشت. میانگین نمره کارورزی کسب شده توسط دانشجویان آموزش دیده در مراکز دارا و فاقد پزشکان آموزش دیده به ترتیب 0.98±18 و 1.2±17.3 (از 20) و میانگین نمرات علمی به ترتیب 1.1±2.9 و 0.78±2.1 بوده است (از 5). نتایج نشان داد میانگین نمرات در گروه دانشجویان دوره دیده در مراکز دارای پزشک آموزش دیده به طور معنی داری بیش از گروه دیگر می باشد(p<0.01) .نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که همکاری آموزشی پزشکان شاغل در مراکز بهداشتی و درمانی در امر آموزش دانشجویان پزشکی کارورز نه تنها سطح علمی و عملی کارورزان را افزایش می دهد بلکه در مجموع، رضایت دانشجویان پزشکی کارورز را از طی دوره آموزشی کارورزی بهداشت نیز ارتقا می بخشد.

زمینه و هدف: تعیین کیفیت خدمات آموزشی و در پی آن اتخاذ استراتژی هایی برای رفع یا کاهش شکاف کیفیت، اولین گام اساسی در تدوین برنامه های ارتقای کیفیت، محسوب می شود. این مطالعه، با هدف تعیین دیدگاه دانشجویان از وضعیت موجود و مطلوب کیفیت خدمات آموزشی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان انجام شد.مواد و روش ها: مطالعه ای توصیفی- مقطعی در سال تحصیلی 1388-1387 بر روی 310 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان که با روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند، انجام گرفت. گردآوری داده ها به کمک پرسش نامه پایا و روا که بر اساس ابزار  (Service Quality) SERVQUALتنظیم شده بود و کیفیت خدمات آموزشی را در پنج بعد اندازه گیری می کند، صورت گرفت. تفاضل نمره وضعیت موجود و مطلوب از نظر دانشجویان، به عنوان شکاف کیفیت تلقی شد. داده ها در برنامه SPSS ثبت و با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های t و  ANOVAتجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: میانگین نمره شکاف کیفیت خدمات آموزشی از نظر دانشجویان در دانشکده ها 0.9±-1.52 بود. بیشترین میانگین شکاف کیفیت در دانشکده دندان پزشکی (0.9±-2.01) و پزشکی (0.8±-1.88) و کمترین میانگین شکاف کیفیت در دانشکده پیراپزشکی (0.7±-1.2) بود. نتایج نشان دهنده وجود تفاوت معنی دار نمره شکاف کیفیت در پنج بعد خدمات بود. بعد همدلی و اطمینان دارای کمترین میانگین شکاف کیفیت (1±-1.40) و بعد ملموس دارای بیشترین میانگین شکاف کیفیت (1.2±-1.8) بودند.نتیجه گیری: وجود شکاف منفی در کیفیت خدمات آموزشی، مبتنی بر عدم جوابگویی خدمات آموزشی به انتظارات دانشجویان می باشد. برای بهبود این وضع لازم است کارگاه های آموزشی نحوه ارائه خدمت به دانشجویان و برقراری ارتباط با آنان و کارگاه هایی در جهت افزایش مهارت های فنی کارکنان برگزار شود و در جهت بهبود وضعیت ظاهری فضاها، امکانات آموزشی و منابع، توجه بیشتری مبذول گردد.

زمینه و هدف: اولین دوره آموزش غیرحضوری گواهینامه عالی بهداشت در ایران در دانشگاه علوم پزشکی کرمان با پذیرش 30 دانشجو از بهمن 1386 آغاز شد. لازم بود تجربیات این دوره بررسی و ثبت گردد تا برای تصحیح و برگزاری دوره های مکاتبه ای مشابه در سایر رشته ها و در دانشگاه های دیگر کشور به کار گرفته شود.مواد و روش ها: مطالعه حاضر به روش کیفی و فنومنولوژی توصیفی انجام شد. با تمام اساتید درگیر در تدریس مکاتبه ای، مصاحبه انجام شد. از سوالات باز و نیمه ساختار یافته استفاده گردید. اطلاعات کدگذاری و طبقه بندی شدند و به روش آنالیز موضوعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای تایید صحت مطالب از دو نفر از اساتید شرکت کننده خواسته شد که متن نهایی را مطالعه کنند و نظر بدهند.یافته ها: اطلاعات در دو حیطه عمده طبقه بندی شدند. حیطه اول، نگرانی اساتید در مورد کیفیت آموزش دانشجویان بود. اکثر اساتید تصور می کردند دانشجویان مکاتبه ای، به خوبی دانشجویان حضوری مطالب را نیاموخته اند، سوالاتشان بدون جواب می ماند، برطرف کردن اشکالات شان دشوار است و دروس شان تلمبار می شود. حیطه دوم، مشکلات خود اساتید بود از جمله این که تدریس مکاتبه ای به خصوص در دروس فهمیدنی و عملی مشکل تر است، آماده سازی مطالب و ارتباط با تلفن و ایمیل بیشتر وقت می گیرد و چون با دانشجو ارتباط نزدیک ندارند، نمی توانند فیدبک سریع از دانشجو بگیرند. دیگر این که اساتید می بایست از قبل توجیه می شدند و زیرساختار تدریس مکاتبه ای از جمله ویدئوکنفرانس از قبل فراهم می شد.نتیجه گیری: آموزش غیرحضوری در ایران هنوز در مراحل ابتدایی است و برای راه اندازی دوره های موفق باید برنامه ریزی مناسبی صورت گیرد. ایجاد زیرساختار مناسب، توجیه اساتید و دانشجویان قبل از شروع دوره و تحقیق و ارزشیابی مداوم در مورد کیفیت تدریس، لازم به نظر می رسد.

زمینه و هدف: ارزیابی وضعیت موجود در حین اجرای فرآیند، بازخورد مطلوبی ایجاد خواهد کرد که مشخص می سازد برنامه اجرا شده، تا چه حد در دست یابی به اهداف از پیش تعیین شده، موفق بوده است. لذا ارزیابی درونی گروه پزشکی اجتماعی دانشکده پزشکی رفسنجان با هدف شناخت نقاط قوت و ضعف، به منظور اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت صورت گرفت.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، که در سال 1388-1387 انجام شد، ملاک های مدیر گروه، کارشناس گروه، تجهیزات گروه، کتابخانه، ارزشیابی نظرات دانشجویان (نظری، کارآموزی و کارورزی)، ترکیب اعضای هیات علمی (ساختار و عملکرد پژوهشی) و نظرات همکاران گروه در ارتباط با کیفیت تدریس اعضای هیات علمی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نشانگرهای مربوط به هر ملاک در فرم چک لیست تعیین شدند و با استفاده از جدول گورمن(Gourman)  مورد مقایسه قرار داده شد.یافته ها: نتایج حاصل از ارزیابی نشان داد که میانگین امتیازات حاصله از ملاک های مدیر گروه، کارشناس گروه، تجهیزات گروه، کتابخانه، اعضای هیات علمی (ساختار و مسوولیت ها، عملکرد پژوهشی، کیفیت تدریس، نظر دانشجویان در مورد عملکرد آموزش نظری، کارآموزی و کارورزی) به ترتیب 4.89، 4.46، 5، 2.77، 4.79، 4.56، 4.15، 2.53 و 2.30 بود و امتیاز کلی ارزیابی درونی گروه معادل 3.83 بود که با توجه به معیار رتبه بندی گورمن، در رده خوب به حساب می آید.نتیجه گیری: با عنایت به نتایج حاصله، وضعیت گروه در بیشتر قسمت ها در حد بسیار قوی و قوی بود، ولی در سایر قسمت ها مانند کتابخانه، نظر دانشجویان در مورد عملکرد آموزش کارآموزی و کارورزی از کیفیت خوبی برخوردار نبود که باید گروه پزشکی اجتماعی در برنامه کارآموزی و کارورزی دانشجویان تجدید نظر کلی انجام داده و در صدد رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت برآید و نسبت به تجهیز و غنی تر نمودن کتابخانه گروه اقدام لازم را به عمل آورد.

زمینه و هدف: برنامه درسی دوره کارشناسی پرستاری بایستی سبب ارتقا سطح مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان گردد. هدف از مطالعه حاضر، مقایسه سطح مهارت تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری سمنان با دانشگاه های علوم پزشکی تهران بوده است.مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است. حجم نمونه شامل کلیه دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان (70 نفر) و 120 نفر از دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران و ایران که به شیوه تصادفی طبقاتی از ترم های اول و آخر انتخاب شده بودند، می باشد. ابزار پژوهش، آزمون مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم ب بود. این پرسش نامه حاوی 34 سوال است که تفکر انتقادی را در 5 حوزه مهارت های شناختی مورد بررسی قرار می دهد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تی و آنالیز واریانس استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میانگین نمرات دانشجویان پرستاری دانشگاه سمنان و دانشجویان تهران در آزمون مذکور به ترتیب 2.45± 12.34و 2.75±10.45 بود که اختلاف از نظر آماری معنی دار بود p=0.002)، (t=1.95. در دانشگاه سمنان بین نمرات آزمون دانشجویان سال های مختلف اختلاف معنی داری وجود داشتp=0.000) ، 60=4.28،(F3 . در دانشگاه های تهران فقط بین میانگین نمرات دانشجویان سال اول (11.04) و سال آخر کارشناسی (12.42) در آزمون مذکور اختلاف معنی داری مشاهده شد p=0.007)،(t=-2.77 .نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که دانشجویان پرستاری دانشگاه سمنان از سطح مهارت های تفکر انتقادی بالاتری نسبت به دانشجویان پرستاری دانشگاه های علوم پزشکی تهران برخوردار می باشند. همچنین، دانشجویان سال بالاتر نسبت به سال پایین از سطح مهارت های تفکر انتقادی بیشتری برخوردار هستند. پژوهشگران پیشنهاد می کنند روش های موثر در ایجاد تفکر انتقادی، به نحو مقتضی در آموزش دانشجویان در نظر گرفته شود.

زمینه و هدف: آموزش تعمیر به جای تعویض ترمیم های کامپوزیت مستقیم معیوب یک نگرانی بالینی است که در بین متخصصان دندان پزشکی ایران مطالعه نشده است. هدف از این مطالعه ارزیابی دیدگاه متخصصان دندان پزشکی ترمیمی در مورد آموزش تعمیر به عنوان یک روش محافظه کارانه، به جای تعویض ترمیم های کامپوزیت مستقیم معیوب در دانشکده های دندان پزشکی ایران بود.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، پرسش نامه ای حاوی 14 سوال به 126 متخصص دندانپزشکی ترمیمی شاغل در 18 دانشکده دندان پزشکی ارسال گردید. بیشتر سوالات در مورد انجام تعمیر به جای تعویض، میزان موفقیت تعمیر، آموزش تعمیر و تعویض کامپوزیت رزین معیوب و مدت دوام ترمیم تعمیر شده بود. داده ها توسط آمار توصیفی گزارش شدند.یافته ها: میزان پاسخگویی به سوالات %68.3 (86 نفر) بود. اکثریت متخصصان (%90.7) تعمیر کامپوزیت رزین معیوب را انجام می دادند، فقط %9.3 از آنان تعویض را ترجیح دادند. شصت و یک نفر (%70.9) از شرکت کنندگان گزارش کردند که تکنیک های تعمیر را به عنوان یک درمان جایگزین برای تعویض ترمیم های مستقیم کامپوزیتی معیوب به دانشجویان آموزش می دهند؛ 51 (%59.3) و 42 (%48.8) نفر از آنان به ترتیب تکنیک های نظری و عملی تعمیر را در مقطع بالینی آموزش می دادند؛ دلایل آن به ترتیب حفظ بافت دندانی، کاهش اثرات مضر بر روی پالپ، کاهش زمان و هزینه درمان بود.نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، مبحث تعمیر ترمیم های کامپوزیتی مستقیم معیوب به صورت بسیار گسترده ای در دانشکده های دندان پزشکی ایران تدریس می شود. اکثر متخصصان دندان پزشکی ترمیمی، تعمیر این ترمیم ها را به عنوان یک درمان نهایی در نظر داشتند و گزارش کردند که میانگین طول عمر یک ترمیم کامپوزیتی تعمیر شده 4.5 سال است.

زمینه و هدف: پایان نامه دانشجویی از اهمیت خاصی برخوردار بوده و هرگونه توجه و دقت در امر پایان نامه نویسی و ارتقای کیفیت آن در آینده تحقیقاتی کشور بسیار مفید خواهد بود. از این رو، مطالعه حاضر با هدف ارزشیابی ساختار و رعایت نگارش علمی پایان نامه های کارشناسی ارشد پرستاری دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شد.مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی، 75 پایان نامه کارشناسی ارشد پرستاری (انجام شده بین سال های 1388- 1370)، به روش تصادفی ساده انتخاب و از لحاظ مشخصات کلی، ساختاری و محتوایی مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها توسط پرسش نامه ای که بر اساس اصول ارزشیابی نقادانه طراحی شده بود، جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد.یافته ها: امتیاز کل شاخص های 16 گانه در پایان نامه های مورد بررسی 10.37±84.92 از 114 بود که بر اساس مقیاس 3 گزینه ای لیکرت در رده خوب قرار گرفت. بیشترین تطابق مربوط به شیوه نگارش صحیح (%86.7) و کمترین تطابق مربوط به چگونگی چکیده پایان نامه (%29.3) بود. پایان نامه هایی که از وجود دو استاد مشاور بهره مند شده و در سال های اخیر نوشته شده بودند از کیفیت بالاتری برخوردار بودند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر سیر بهبودی را در تدوین پایان نامه ها نشان داد. برای ارتقای وضعیت نگارش پایان نامه ها، اصلاحات در برنامه های آموزشی و برگزاری کارگاه های روش تحقیق ضروری است که پیشنهاد می شود مسوولین امر به این نکته توجه اساسی داشته باشند.

زمینه و هدف: مهارت های زندگی گروهی از مهارت ها و توانایی ها هستند که افراد را در برابر مشکلات و تعارض های بین فردی کمک می کنند. هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر سلامت ذهن دختران دبیرستانی بوده است.مواد و روش ها: روش انجام این مطالعه نیمه تجربی، به صورت پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه گواه است. جامعه آماری را دختران دانش آموز دبیرستانی شهرستان رفسنجان در سال تحصیلی 1389-1388 تشکیل می دادند. روش نمونه برداری، خوشه ای چند مرحله ای بود. 30 نفر از دانش آموزان که پایین ترین نمره را در پرسش نامه سلامت ذهن کسب کردند، انتخاب و به شکل تصادفی در دو گروه مساوی جایگزین شدند. اطلاعات توسط پرسش نامه سلامت ذهن مولوی و پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری گردید. افراد گروه مداخله در یک برنامه آموزشی 90 دقیقه ای به مدت 8 جلسه شرکت نمودند، نمرات پس آزمون در جلسه آخر و نمرات پیگیری بعد از 1 ماه جمع آوری گردیدند. داده ها با نرم افزار SPSS و آزمون کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان می دهد که نمرات سلامت ذهن در گروه مداخله و گواه در پیش آزمون تفاوت معنی داری نداشته است، اما با ارائه آموزش مهارت های زندگی، نمرات پس آزمون در گروه مداخله به طور معنی داری بیشتر از گروه گواه بود (p=0.0001). این تفاوت در نمرات پیگیری نیز قابل مشاهده بود (p=0.0001).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان می دهد که آموزش مهارت های زندگی می تواند در افزایش احساس شادی و رضایت از زندگی موثر باشد.

زمینه و هدف: وجود استرس در محیط زندگی امری اجتناب ناپذیر است. ناتوانی در مقابله با استرس می تواند به صورت واکنش های فیزیولوژیک و روانی تظاهر کند. هدف از مطالعه حاضر بررسی تاثیر آموزش در مقابله با استرس و کاهش میزان آن در دانش آموزان است.مواد و روش ها: در مطالعه مداخله ای حاضر، داده ها با استفاده از پرسش نامه سنجش استرس کودرون از تمام دانش آموزان پسر واجد شرایط ساکن در خوابگاه شبانه روزی شهر سروآباد در سال 1388 جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. آموزش در 4 جلسه و به مدت 2 هفته به صورت حضوری با روش سخنرانی و پرسش و پاسخ صورت گرفت. از آزمون های آماری تی زوج، مجذور کای و من ویتنی جهت بررسی داده ها استفاده گردید.یافته ها: مجموعا 70 دانش آموز پسر واجد شرایط در مطالعه شرکت نمودند. طبق نتایج مطالعه، قبل از آموزش %68.8 دانش آموزان استرس ناشی از محیط و %71.4 استرس ناشی از شخصیت را داشتند که بعد از آموزش این میزان به ترتیب به %37.1 و %44.3 کاهش یافت. آنالیز آماری نشان داد استرس ناشی از محیط و شخصیت با یکدیگر و نیز با رتبه افراد در خانوار، قبل و بعد از آموزش ارتباط معنی داری (p<0.05) داشتند.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد آموزش در زمینه مقابله با استرس می تواند در کاهش میزان استرس دانش آموزان به میزان معنی داری تاثیر داشته باشد.