علوم و صنایع غذایی ایران
سال:1385 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

آزمون های فشاری شبه استاتیک برای تعیین خواص مکانیکی دانه های برنج قهوه ای روی دانه کامل رقم هاشمی و نمونه های آماده شده از برش دو انتهای دانه برنج رقم خزر در امتداد محور طولی دانه انجام شد. مقادیر نیرو و انرژی شکست، مدول الاستیسیته ظاهری و تغییر شکل دانه های برنج هاشمی در دو سطح رطوبت 11% و 17% بر پایه تر، تنش و کرنش گیسختگی، مدول الاستیسیته فشاری ظاهری و چغرمگی دانه های برنج خزر در رطوبت 14% بر پایه تر به ترتیب در چهار و پنج سطح سرعت بارگذاری در محدوده 0.5 mm/min تا5.5 mm/min  تعیین شدند. تحلیل نتایج نشان داد که بطور کلی سرعت بارگذاری اثر معنی داری بر مقادیر کلیه خواص مکانیکی ندارد، در حالی که اثر رطوبت بر تمام خواص مکانیکی معنی دار است. با کاهش رطوبت دانه مقادیر این خواص همگی افزایش می یابند. با کاهش رطوبت دانه های برنج رقم هاشمی از 17% برپایه تر به 11% مقادیر نیرو و انرژی شکست دانه بیش از دو برابر افزایش می یابند. نیروی شکست بطور متوسط از 55.96 تا 115.74 نیوتن و انرژی شکست دانه از 2.01 تا 5.23 میلی ژول افزایش می یابد. مدول الاستیسیته ظاهری دانه برنج هاشمی از 1.762 GPa در رطوبت به 17% به2.835 GPa  در رطوبت 11% افزایش می یابد. در رطوبت 14% بر پایه تر متوسط تنش و کرنش گیسختگی دانه رقم خزر 36.392±0.6 MPa و 0.6±0.0008 mm/mm تعیین شدند. مدول الاستیسیته ظاهری فشاری دانه برنج خزر 973.357 MPa تعیین شد.

کپسوله کردن (Encapsulation) فرایندی است که در طی آن مواد حساس یا پوشش شونده (هسته) با مواد پوشش دهنده (دیواره)، اغلب از جنس مواد بسپاری (پلیمری)، پوشانیده می شوند. بیشتر روش های ریزکپسول سازی (Microencapsulation) نیاز به دستگاه های پیچیده، کار آزمایشگاهی طولانی مدت و صرف هزینه زیادی دارند. بنابراین، در این پژوهش از شیوه ای جدید برای تولید ریزکپسول در مدت زمان بسیار کوتاه و صرف هزینه کم استفاده شده است که در آن با استفاده از امواج مایکروویو و اختلاف مقدار ثابت دی الکتریک بین مواد هسته و دیواره، ریزکپسول ها به راحتی تهیه می شوند. در این مطالعه بلور های اسیدسیتریک خوراکی (هسته) با موادی مانند پودر ثعلب، پودر کتیرا، نشاسته تصفیه شده، ساکاروز، گوار، آگاروز، پودر ژلاتین، کربوکسی متیل سلولز رشته ای، اینولین، پکتین، کازیین، و سوربیتول (دیواره) به نسبت های 1 به 2 تا 1به 100 (نسبت هسته به دیواره) مخلوط شده و هر یک از مخلوط ها در مدت زمان های تا 600 ثانیه (بسته به نوع ماده دیواره) و شدت های 10، 30، 50، 70 و 100 درصد توسط مایکروویو آزمایشگاهی مورد تیمار قرار گرفتند. ریزکپسول های تهیه شده با الک هایی با مش مشخص جدا سازی شده و ساختار ظاهری آن ها از لحاظ پوشش دار شدن و یکنواختی به کمک دو چشمی مورد بررسی و توسط دوربین دیجیتال عکس آن ها تهیه شد. یافته ها نشان دادند که از میان مواد آزمایش شده اینولین، کازیین، پکتین با درجه متوکسیل پایین (9.5 درصد)، کربوکسی میتل سلولز رشته ای، و سوربیتول به ترتیب بالاترین کارایی را از لحاظ کیفی و بازده کپسول سازی داشتند. در ضمن، بالاترین بازده در نسبت اختلاط 1 به 10 و شدت 100 درصد مشاهده شد. هم چنین، مناسب ترین مدت تیمار برای کازئین 400 ثانیه، اینولین 75 ثانیه، کربوکسی متیل سلولز رشته ای 400 ثانیه، پکتین با درجه متوکسی پایین (9.5 درصد) و سوربیتول هر کدام 100 ثانیه بود.

فرآورده های گوشتی حرارت دیده که شامل انواع سوسیس و کالباس می باشند یکی از پرمصرفترین محصولات گوشتی در ایران بوده و روز به روز مصرف این نوع فرآورده ها روبه افزایش است. با توجه به اهمیت تشخیص استفاده از بافتهای حیوانی غیر مجاز خوراکی در کنترل کیفیت فراورده های گوشتی حرارت دیده در این مطالعه تعداد 150 نمونه فراورده گوشت قرمز حرارت دیده در 5 گروه تعریف شده برای فراورده های گوشتی ایران، بر اساس درصد گوشت بکار رفته در تولید آنها با استفاده از مواد اولیه مطلوب و در شرایط خوب ساخت GMP تهیه گردید.در آزمایشگاه میزان هیدروکسی پرولین و پروتئین تام نمونه ها اندازه گیری گردید و بر اساس نتایج بدست آمده میزان کلاژن، پروتئین عاری از کلاژن و اندیس های نسبت کلاژن به پروتئین تام و نسبت کلاژن به پروتئین عاری از کلاژن محاسبه گردید که نتایج حاصل برای هر گروه از فراورده های گوشتی حرارت دیده می تواند بعنوان یک شاخص کمی کنترل کیفیت، از نظر استفاده از بافتهای غیر مجاز حیوانی مورد استفاده قرار گیرد.

دریافت کافی کلسیم برای افزایش توده استخوان طی سال های رشد و نیز به تاخیر انداختن بیماری پوکی استخوان در سال های بعد، بسیار حیاتی می باشد. علاوه براین، کلسیم ایفاگر نقش های حفاظتی در برابر ناهنجاری فشار و سرطان روده می باشد. محصولات لبنی، منابع عمده طبیعی سرشار از کلسیم در رژیم غذایی افراد به شمار می روند. با این وجود بسیاری از افراد به دلیل مشکلات اقتصادی از مصرف لبنیات اجتناب می نمایند. همچنین افراد مبتلا به بیماری عدم تحمل لاکتوز  نیز قادر به مصرف لبنیات نمی باشند. برای این دسته افراد و نیز بسیاری از گروه های دیگر، مواد غذایی غیر لبنی غنی شده با کلسیم از منابع مهم دارای کلسیم محسوب می شوند. تعدادی از مواد غذایی از جمله نان که قوت غالب در جامعه محسوب می شود، می توانند با کلسیم غنی شوند. هدف از این تحقیق، فرمولاسیون و تولید نان بربری غنی شده با منابع مختلف کلسیم بوده است. به این منظور، انواع مختلف نان بربری با آرد غنی شده با دو منبع معدنی کلسیم مانند کربنات کلسیم و سولفات کلسیم تهیه شدند. کلسیم به آرد در دو سطح 500 و 1000 ملی گرم در صدگرم آرد اضافه شد. همچنین یک نان بربری شاهد با آرد معمولی تولید شد. نتایج آزمایشات با دستگاه های فارینوگراف و اکستنسوگراف، بیانگر تقویت شبکه گلوتنی و مقاومت خمیر بوده است. نتایج آزمایش با فارینوگراف نشان داد که درصد جذب آب، زمان گسترش خمیر، زمان مقاومت خمیر و ارزش والوریمتری با افزودن کلسیم افزایش می یابد در حالی که درجه سست شدن خمیر در زمان های 10 و 20 دقیقه کاهش می یابد. همچنین نتیجه آزمون دستگاه جذب اتمی نشانگر باقی ماندن کلسیم در نان ها بوده است (P<0.05). کربنات کلسیم و سولفات کلسیم منابع عمده کلسیم به منظور غنی سازی غذا های بر پایه غلات می باشند. این دو منبع کلسیم هیچ تاثیر نامناسبی بر روی کیفیت نان حاصل نداشته اند اما کربنات کلسیم در مقایسه با سولفات کلسیم دارای میزان کلسیم بالاتری بوده است.

مسمومیت های ناشی از غذا (Food borne) یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی جهان است. در سالهای اخیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) افزایش مسمومیت را ناشی از شیوع این باکتری اعلام نموده است. زیرا اکثر سویه های آن به آنتی بیوتیکها مقاوم هستند. هدف از این بررسی ارزیابی میزان شیوع سالمونلا در گوشت جوجه خرده فروشیهای شهر تهران در سال 1384 بوده است.از بهمن 1383 تا آبان 1384 تعداد 198 نمونه گوشت جوجه از خرده فروشیهای تحت پوشش اتحادیه مرغ فروشیهای شهر تهران خریداری و در شرایط مناسب بلافاصله به آزمایشگاه منتقل و میزان آلودگی به سالمونلا مورد ارزیابی قرار گرفت. از کل نمونه های خریداری شده تعداد 93 مورد به انواع سالمونلا ها آلوده بودند (46.97%). با انجام آزمایشات بیوشیمیایی مشخص شد که؛ غالب ترین نوع سالمونلا اینترینیدیس (48.4%)، سالمونلا ها دار (26.9%)، سالمونلا ب 4 (22.3%)، بودند ولی سالمونلا دربی و پاراتیفی ب در سطوح پایین تری قرار داشتند.

هر چند استفاده از گیاهان تیره نعناع به عنوان چاشنی یا ادویه در غذا های مختلف و همچنین در معالجه بیماریهای گوارشی و ویروسی از دیرباز در ایران متداول بوده است و به عنوان مثال می توان به استفاده از گیاه کاکوتی کوهی به همراه ماست برای اهداف مذکور اشاره نمود ولی مطالعات و تحقیقات محدودی در خصوص اثرات متقابل حضور این ترکیبات و فعالیت باکتریهای آغازگر ماست انجام گرفته است. این پژوهش به منظور ارزیابی اثر گیاه کاکوتی کوهی بر فعالیت باکتریهای آغازگر ماست انجام شد. برای این منظور نمونه های مختلف ماست معمولی بهم نزده همراه با غلظتهای مختلف اسانس (0، 125، 250 و 500 میکروگرم بر لیتر) و همچنین عصاره کاکوتی کوهی (0، 1000، 2000 و 4000 میکروگرم بر لیتر) تهیه گردید و زنده مانی باکتریهای آغازگر در طول نگهداری ماست در 4 درجه سانتیگراد طی فواصل زمانی مشخص مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تعداد باکتریهای آغازگر در همه نمونه های ماست در طول نگهداری کاهش معناداری داشت. زنده مانی باکتریهای آغازگر در نمونه های حاوی اسانس کاکوتی کوهی در سطح (P<0.01) با نمونه های شاهد اختلاف معناداری نداشت. زنده مانی باکتریهای آغازگر در بالاترین غلظت عصاره کاکوتی کوهی (4000 میکروگرم در لیتر)، از روز هفدهم به بعد کاهش معناداری نشان داد (P<0.01).

یکی از شناخته شده ترین روش های پایش کیفیت میکروبی شیرخام، تعیین شمار کلی باکتریهاست که از اهمیت ویژه ای برای دامداران و فرآوری کنندگان برخوردار است. از روش استاندارد پلیت کانت می توان برای تعیین بار میکروبی شیرخام استفاده نمود. ارزیابی شمار کلی باکتریها در شیرخام دامداری ها با استفاده از روش استاندارد پلیت کانت، هدف اصلی این پژوهش بود. به این منظور هفت دامداری بصورت تصادفی انتخاب شدند و کیفیت میکروبی شیر خام تازه دوشیده شده در آنها در مراحل مختلف مانند: قبل و پس از تخلیه اولین جهش های شیر خروجی از پستان دام و شیر جمع آوری شده در تانک ذخیره شیر بررسی گردید. نتایج این تحقیق نشان دادند که خارج نمودن اولین بخش های شیر موجود در مجرای خروجی شیر اثر مشخصی بر کاهش بار میکروبی شیر تازه دوشیده شده دارد، اما افزایش بار میکروبی در مرحله اختلاط شیرخام در مخزن ذخیره به مراتب بیشتر است و به همین علت جدا نمودن شیر های خام با درجات مختلفی از کیفیت میکروبی در مرحله نگهداری شیرخام از اهمیت به مراتب بیشتری برخوردار است. می توان نتیجه گیری نمود که کیفیت شیرخام تولید شده بوسیله اغلب دامداران مناسب نبوده و پیشنهاد می شود آموزش ها و راهنمایی های لازم به آنان ارایه گردد.

در این پژوهش، اثرات غنی سازی شیر با کنسانتره پروتئینی آب پنیر (WPC) و کازئین هیدرولیز شده (CH) بر ویژگی های شیمیایی pH) و اسیدیته)، فیزیکی (قوام و آب اندازی) و حسی ماستهای تهیه شده با آغازگر تجاری V2 (مخلوط لاکتوباسیلوس بولگاریکوس و استرپتوکوکوس ترموفیلوس) مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور پودر شیر پس چرخ با ماده جامد 10 درصد باز سازی گردید سپس تیمار های غنی کردن با CH, WPC و مخلوط CH (به نسبت برابر) به میزان 1 و 2 درصد ، اعمال شد. برای مقایسه، از شیر پس چرخ باز سازی شده با ماده جامد 11 و 12 درصد به عنوان نمونه های شاهد استفاده گردید. پس از تلقیح آغازگر و گرمخانه گذاری، تخمیر در pH=4.6 متوقف شد و ماستها به مدت 21 روز در یخچال با دمای 4°C نگهداری شدند. طبق نتایج به دست آمده، ماست های غنی شده با WPC دارای کمترین مقدار pH بودند. تغییرات pH انواع ماستها در این مدت معنی دار نبود. اسیدیته ماست های غنی شده با مکمل ها در مدت 21 روز نگهداری تا مقدار 0.18% افزایش یافت. نمونه های ماست غنی شده با مخلوط WPC و CH کمترین مقدار آب اندازی را داشتند. همچنین آب اندازی ماست غنی شده با مخلوط WPC و CH در مدت 21 روز نگهداری با سرعت کمتری افزایش یافت. به طور کلی قوام ماست های غنی شده با مکمل ها بیشتر از ماست شاهد بود. قوام  ماست های غنی شده با مکمل ها در طول زمان نگهداری نسبت به نمونه شاهد با سرعت کمتری کاهش یافت. باتوجه به امتیاز پذیرش کلی مطلوبترین نمونه ها، ماست های غنی شده با مخلوط WPC و CH بودند.