مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1379 | دوره:1 | شماره:4-3 |تعداد مقالات:8

بسیاری از افزایشگران، برای ریشه دار کردن قلمه های میخک از اکسین ها بهره جویی کرده اند اما تاکنون اثر اکسین ها بر گلدهی قلمه های تیمار شده گزارش نشده است. این پژوهش در سال های 1376 و 1377 در یک گلخانه تجاری پرورش گل بریدنی میخک واقع در منطقه شهریار در استان تهران روی دو رقم جدید میخک، رقم استاندارد "جیامایکا" و رقم مینیاتور " بریل" انجام گردید. پس از گزینش گیاهان مادری، شاخساره های 8 تا 10 سانتیمتری که در گره ها تشکیل شد، برای تهیه قلمه، مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش از دو اکسین نفتالن استیک اسید (NAA) با غلظت های 0، 25، 50 و 100 میلی گرم در لیتر و ایندول بوتیریک اسید (IBA) با غلظت های 0، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر و همچنین آمیخته ای از غلظت های یاد شده این دو اکسین با یکدیگر استفاده شد. قلمه ها به مدت 10 دقیقه در محلول هورمونی قرار گرفتند و بی درنگ به محیط ریشه زایی انتقال یافتند. محیط ریشه زایی آمیخته ای از ماسه و خاکستر سبوس برنج به نسبت حجمی مساوی بود برای اجرای این پژوهش از یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار استفاده شد. در هر تکرار 4 قلمه میخک قرار داشت. به گونه ای که 2 قلمه برای تجزیه صفات مربوط به ریشه و 2 قلمه جهت تجزیه صفات مربوط به گل به کار رفت. میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن (DNMRT) مقایسه شدند. نتایج پژوهش نشان داد که محیط کشت به کار رفته برای ریشه زایی میخک بسیار مناسب بوده است سطوح مختلف آکسین و ترکیب آنها در مقایسه با شاهد، اختلاف معنی داری از نظر درصد ریشه زایی در سطح احتمال 5% نشان نداد. در حالی که تعداد ریشه، به میزان زیاد تحت تاثیر تیمارهای آکسینی قرار گرفت بیشترین تعداد ریشه در 50 میلی گرم در لیتر NAA و 100 میلی گرم در لیتر IBA (به ترتیب 21.77 و 22.23 ریشه در گیاه). بهترین اثر سطوح مختلف آکسین بر طول ریشه، در 100 میلی گرم در لیترNAAA ؛ (7.49 سانتی متر) و 100 میلی گرم در لیتر IBA؛ (7.28 سانتیمتر) بدست آمد. کاربرد NAA و IBA وزن تر و خشک ریشه را افزایش داد. بیشترین وزن تر ریشه در 50 میلی گرم در لیتر NAA؛ (0.189 گرم) و 200 میلی گرم در لیتر IBA بدست آمد و اختلاف ها در سطح 5% در مقایسه با شاهد معنی دار بود. بیشترین وزن خشک ریشه در 50 میلی گرم در لیتر NAA؛ (0.028 گرم) و 200 میلی گرم در لیتر (0.028 گرم) حاصل شد. تیمار قلمه های میخک با IBA و NAA اثر چشمگیری روی تعداد روز تا گلدهی، تعداد گل ارتفاع گیاه و وزن گل بریدنی داشت. IBA به غلظت 200 میلی گرم در لیتر تعداد روز تا گلدهی را به 195.7 روز در مقایسه با شاهد که 208.3 روز بود نشان داد و این تفاوت در سطح احتمال 5% معنی دار بود. همچنین تیمارهای آکسینی بر تعداد گل اثر داشت و بیشترین تعداد گل (17.3) در غلظت 200 میلی گرم در لیتر IBA بدست آمد که تفاوت معنی داری با شاهد داشت. افزون بر این بیشترین ارتفاع گیاه (74.90) در غلظت 200 میلی گرم در لیتر IBA بدست آمد که با شاهد در سطح 5% تفاوت معنی دار داشت. بیشترین وزن گل در 100 میلی گرم در لیتر NAA و 200 میلی گرم در لیتر IBA (به ترتیب 34.98 و 36.79 گرم) حاصل شد که با شاهد در سطح 5% اختلاف معنی دار داشت با این که اثر رقم بر صفاتی مانند درصد ریشه زایی، طول ریشه و وزن تر و خشک ریشه معنی دار نبود اما برخی صفات دیگر مانند تعداد ریشه، تعداد روز تا گل دهی، تعداد گل، ارتفاع گیاه، قطر گل و وزن گل بریدنی تحت تاثیر رقم قرار گرفت.

به منظور به تاخیر انداختن زمان باز شدن جوانه های گل درختان زردآلوی ارقام "رویال" و "اردوباد" از روغن سویا در غلظت های 0%، 5%، 10% و 15% پس از امولسیونه شدن در سدیم کربوکسی متیل سلولز در سال های 1375 و 1376 استفاده شد. در این آزمایش سرعت نمو جوانه های گل و زمان آغاز شکوفه کردن مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه آزمایش نشان داد که روغن سویا باعث کاهش رشد جوانه های گل و تاخیر در شکوفه کردن درختان زردآلو شد. محلول پاشی با غلظت 15% (V/V) روغن سویا باعث شش روز تاخیر در باز شدن گل های درختان تیمار شده نسبت به درختان شاهد گردید. همچنین محلول پاشی با روغن سویا موجب افزایش مقاومت به سرمای جوانه های گل شد به طوری که بیشترین جوانه های آسیب دیده مربوط به شاهد معادل 25% و کمترین میزان مربوط به تیمار 15% روغن سویا معادل 5% بود. اندازه گیری میزان دی اکسید کربن و اتیلن داخل جوانه ها نشان داد که میزان دی اکسیدکربن در اثر کاربرد روغن سویا به طور معنی داری افزایش یافت. کاربرد روغن سویا هر چند موجب آسیب رسی به جوانه های گل گردید و تراکم آنها را کاهش داد ولی اثر نامطلوبی روی میوه بندی و محصول نهائی نداشت.

تاثیر تنظیم کننده های رشد بر تنک کردن و افزایش کیفیت میوه های سیب، بنزیل آدنین (BA)، نفتالن استیک اسید (NAA)، سوین، پرومالین و ترکیبی از آن ها در سال های 1373 و 1374 روی ارقام سیب "گلدن دلیشس" و "رد دلیشس" مورد مطالعه قرار گرفت. در آزمایش اول شاخه های درختان سیب "گلدن دلیشس" دو هفته پس از تمام گل و پس از شمارش میوه های هر تیمار، توسط BA؛ (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر)، NAA؛ (100 و 200 میلی گرم در لیتر)، سوین (600 و 1200 میلی گرم در لیتر ماده موثر) و ترکیبی از آن ها محلول پاشی شدند. آزمایش دوم روی درختان رقم "رد دلیشس" انجام شد و در مرحله تمام گل توسط تیمارهای مختلف BA؛ (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر) و پرومالین (50، 100 و 150 میلی گرم در لیتر) محلول پاشی شدند. NAA، سوین و ترکیب آن ها، همچنین ترکیب BA با NAA، باعث تنک میوه ها و افزایش وزن میوه ها شدند. بهترین نتیجه مربوط به ترکیب NAA، با سوین بود. پرومالین در غلظت های 100 و 150 میلی گرم در لیتر باعث افزایش نسبت طول به قطر میوه های رقم "رد دلیشس" گردید ولی غلظت های 100 و 150 میلی گرم در لیتر BA، بدون تاثیر بر نسبت طول به قطر موجب افزایش وزن میوه ها شد. توصیه می شود NAA، سوین و یا ترکیب آنها دو هفته بعد از تمام گل بکار برده شود تا باعث تنک و بهبود کیفیت سیب "گلدن دلیشس" شود. کاربرد پرومالین در هنگام تمام گل باعث بهبود شکل بوسیله افزایش نسبت طول به قطر و افزایش بازار پسندی سیب "رد دلیشس" می شود.

ریشه زایی مهمترین عامل محدود کننده ریزافزایی گردوی ایرانی (Juglans regia L.) به دلیل سخت ریشه زا بودن این گونه می باشد. به منظور دست یابی به یک روش مناسب ریشه دار نمودن ریزشاخساره های حاصل از ریزافزایی گردو، دو آزمایش دو مرحله ای جداگانه و پی در پی شامل انگیزش و نمو ریشه انجام شد. در نخستین آزمایش، انگیزش ریشه در 5 ترکیب مختلف محیط کشت و تاریکی انجام و بعد از سه هفته برای نمو ریشه ها، انتهای پایینی ریزشاخساره ها در پودر تالک دارای 2% IBA فرو برده و سپس به گلدان های جیفی منتقل گشته و در داخل یک جعبه افزایش در شرایط روشنایی و رطوبت نسبی 90 تا 95% قرار داده شدند. حداکثر ریشه زایی (42.5%) در ریزشاخساره های کشت شده روی محیط کشت DKW با نصف غلظت بزرگ عنصرها و غلظت کامل نیترات کلسیم حاصل گردید که به طور معنی دار از سایر تیمارها بیشتر بود. در آزمایش دیگری انگیزش ریشه روی محیط کشت DKW با نصف غلظت عناصر پر مصرف دارای 0.2 میلی گرم در لیتر NAA و 3 گرم در لیتر زغال فعال شده به مدت سه هفته در روشنایی انجام گردید و سپس بعد از فرو بردن انتهای پایینی ریزشاخساره ها در پودر ریشه زایی دارای غلظت های مختلف IBA یا محلول IBA به گلدان های جیفی منتقل گشتند. حداکثر ریشه زایی (29.17%) در ریز شاخساره های فرو برده شده در پودر ریشه زایی تجارتی سرادیکس 3 دارای 0.8% IBA حاصل شد. بعد از نمو ریشه ها و سازگاری، گیاهک ها به گلدان های بزرگتر دارای کمپوست غنی شده با کودهای NPK منتقل گشته و در گلخانه قرار داده شدند. میزان زنده مانی گیاهک ها در گلخانه بیش از 90% بود.

تحمل به سرما در پنج رقم زردآلو ("شاهرودی"، "جهانگیری"، "نصیری"، "نوری" و "شماره 35") در ایستگاه تحقیقات باغبانی گروه باغبانی دانشکده کشاورزی کرج مطالعه گردید. در سال 1375 اثرات تیمارهای مربوط به تنش آبی روی تغییرات قندهای محلول و پرولین در برگ تعیین گردید. در سال 1376 درصد شکوفایی گل، هدایت الکتریکی عصاره جوانه های گل و درصد خسارت بهاره گل ها در درختان تحت تنش آبی و درختان شاهد بررسی شد. نتایج نشان دادند که مواد قندی محلول در برگ ها در طول ماه های پاییز ذخیره می شوند. هدایت الکتریکی و نشت یون ها (Ca++, K+) در شرایط تنش آبی و با مقایسه با شاهد کاهش یافتند. شرایط تنش آبی همبستگی مثبت و معنی دار بین درصد خسارت بهاره و هدایت الکتریکی عصاره های جوانه های گل نشان داد. در سال 1376 بالاترین خسارت بهاره در رقم "شماره 35" و حداقل خسارت در رقم "شاهرودی" مشاهده شد. به نظر می رسد که هدایت الکتریکی عصاره جوانه های گل رقم "شماره 35" با درصد خسارت بهاره مربوط باشد. تغییرات فصلی قندها و اسیدهای آمینه در برگ های زردآلو با توجه به موضوع قدرت حوزه در گل و میوه های تازه تشکیل شده و تحمل آن ها به سرما بحث گردید.

به منظور بررسی اثرات تیمارهای شیمیایی بر کاهش وزن، پوسیدگی و دیگر ویژگیهای میوه دو رقم نارنگی (کلمانتین و کینو) در انبار سرد (6±1°C) و انبار معمولی در سالهای 1376 و 1377 آزمایش هایی انجام شد. در این آزمایش ها اثر امولسیون واکس (50% و 75%)، ایمازالیل (750 و 1000 میلی گرم در لیتر)، 2، 4- دی ایزوپروپیل استر (1000 و 1500 میلی گرم در لیتر) و همچنین برهمکنش آن ها بر میوه ارقام "کلمانتین" و "کینو" آزمایش شد. سپس میوه های تیمار شده به ترتیب به مدت 3 و 5 ماه در انبار سرد و انبار معمولی نگهداری شدند. نتایج نشان داد میوه هایی که در انبار معمولی نگهداری شده بودند کاهش وزن بیشتری نسبت به انبار سرد داشتند. در هر دو نوع انبار، تیمارهایی از امولسیون واکس که حاوی ایمازالیل یا 2، 4- دی بودند در کاهش وزن موثر بودند. بیشترین کاهش وزن در میوه های بدون واکس مشاهده شد و میوه هایی که با غلظت 75% واکس تیمار شده بودند در طول 3 و 5 ماه نگهداری در انبار، کمترین مقدار کاهش وزن را داشتند. ایمازالیل به طور معنی داری باعث کاهش درصد پوسیدگی گردید.، در ضمن در انبار موثرتر از 2، 4- دی بود.

زعفران یکی از قدیمی ترین گیاهان ادویه ای و دارویی است. کلاله های این گیاه نه تنها در صنایع غذایی، شیرینی پزی و نوشابه سازی مصرف می شود بلکه خاصیت دارویی داشته و به عنوان اشتها آور، هضم کننده غذا و ضد درد نیز مورد استفاده قرار می گیرد. زعفران در مناطق گرم و خشک و کویری ایران بخصوص در جنوب خراسان در سطوح وسیعی کشت می شود. بخاطر بازدهی اقتصادی بسیار مناسب زعفران کشت آن در مناطق مختلف کشور در حال گسترش است و اخیرا شاهد اختصاص فزاینده زمین های وسیعی در نواحی شمال خراسان برای کشت زعفران هستیم. از آنجا که اوضاع اقلیمی محل رویش نقش عمده ای در باردهی (رشد، نمو، عملکرد، کمیت و کیفیت مواد موثره) گیاهان دارویی دارد. هدف از انجام این تحقیق که با استفاده از آزمون t در دو منطقه فردوس (واقع در جنوب خراسان) و نیشابور (در شمال خراسان) انجام گرفت بررسی تاثیر شرایط مختلف منطقه کاشت بر باردهی زعفران بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که منطقه کاشت اثر معنی داری بر باردهی زعفران داشته و عملکرد کمی و کیفی محصول زعفران (به جز خاصیت عطر) منطقه نیشابور بیشتر و بهتر از زعفران های تولید شده در منطقه فردوس بوده است.