مجله تحقیقات زنان(مجله مطالعات زنان)
سال:1390 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

چکیده فارسی:توجه به جایگاه زنان در برنامه های توسعه دارای اهمیتی کلیدی است زیرا مشارکت زنان در عرصه های گوناگون اقتصادی، سیاسی، و فرهنگی، از شاخص های مهم توسعه انسانی و پایدار مورد نظر سازمان ملل متحد در تعیین درجه توسعه یافتگی محسوب می شود. نادیده گرفتن زنان به عنوان نیمی از منابع انسانی جامعه چرخ توسعه جامعه را کند می کند. به منظور تحقق توسعه انسانی توجه به جایگاه نقش آفرین زنان در فرایند توسعه کشور و تامین مطالبات این قشر عظیم در برنامه های توسعه ای و کلان کشور ضروری است.این پژوهش به دو پرسش اساسی که «از منظر تئوریک و عملکرد اجرایی، برنامه های پنج گانه توسعه، چه تفاوت ها و همانندی هایی به لحاظ توجه به جایگاه زنان با هم دارند؟ و کدامیک از برنامه های توسعه کشور، در توجه به جایگاه زن در فرایند توسعه عملکرد موفق تری داشته است؟ پاسخ می دهد. فرضیه اصلی در پاسخ به پرسش اصلی این است: «به نظر می رسد توجه به جایگاه زنان در برنامه های پنج گانه توسعه بر روی محور حداقل ها و حداکثرها در نوسان بوده، حداقل ها از برنامه اول شروع شده و در برنامه چهارم و پنجم به سمت حداکثرها پیش می رود. در مجموع توجه به جایگاه زن در فرایند توسعه کشور در برنامه های سوم، چهارم و پنجم توسعه، دارای روندی رو به بهبود و پیشرفت بوده است.» روش تحقیق در این مقاله، روش توصیفی-تحلیلی است. جایگاه زنان در قانون اساسی، و برنامه های پنج گانه توسعه به صورت مقایسه ای واکاوی می شود.   چکیده عربی:إن الاهتمام بمکانة المرأة یکتسی أهمیة أساسیة فی البرامج التنمویة، لان مساهمة المرأة فی المیادین الاقتصادیة والسیاسیة والثقافیة تعد من المؤشرات المهمة للتنمیة الانسانیة والمستدیمة التی تنشدها الامم المتحدة فی تحدید نسبة التنمیة. إن تجاهل المرأة بوصفها تشکل نصف الموارد الانسانیة بالمجتمع، یفضی إلی تباطؤ دورة التنمیة فی المجتمع. و من أجل تحقیق التنمیة الانسانیة، فان من الضروری إیلاء الاهمیة بمکانة و دور المراة فی عملیة التنمیة و تلبیة مطالب هذه الشریحة الواسعة فی البرامج التنمویة والعامة للبلاد.و هذه الدراسة ترد علی هذا التساؤل الرئیسی و هو «من حیث النظریة والتطبیق، ما أوجه الشبه والاختلاف بین البرامج التنمویة الخمسة فیما یخص الاهتمام بمکانة المرأة؟ و أی من البرامج التنمویة للبلاد، کان لها أداء أنجع بخصوص الاهتمام بمکانة المراة فی عملیة التنمیة؟. و الفرضیة الرئیسیة فی الرد علی هذا التساؤل تتمثل فی انه» یبدو ان الاهتمام بمکانة المراة فی البرامج التنمویة الخمسة کان یتراوح حول محور الحدود القصوی والحدود الدنیا، فالحدود الدنیا بدات مع الخطة الخمسیة الاولی و تسیر نحو الحدود القصوی فی الخطتین الرابعة والخامسة. و إجمالا فان الاهتمام بموقع المراة فی عملیة التنمیة بالبلاد کانت تتسم بتحسن و تطور فی الخطط التنمویة الثالثة والرابعة والخامسة». و اسلوب البحث فی هذا المقال، هو الاسلوب الوصفی - التحلیلی. و یتم دراسة و بحث مکانة المراة فی الدستور و البرامج التنمویة الخمسة بشکل مقارن.

چکیده فارسی:نتایج تحقیقات در مورد تفاوت های جنسیتی از نظر اهداف و شیوه های استفاده از اینترنت متناقض بوده است، و اتفاق نظر کمی در این زمینه وجود دارد. این مقاله قصد دارد تا در محیط وب سایت های ایرانی، تفاوت بین نگرش ها، احساسات و ترجیحات زنان و مردان استفاده کننده از اینترنت را مقایسه و تحلیل نماید. بدین منظور داده های مورد نیاز از مراجعه کنندگان به پورتال های فروش اینترنتی شهر تهران گردآوری شد. پس از ارسال الکترونیکی پرسشنامه برای 150 نفر نمونه از زنان و مردان جامعه آماری، 89 پرسشنامه از مردان و 97 پرسشنامه زنان برگشت داده شد. داده ها از لحاظ شاخص های مرکزی و پراکندگی تحلیل و فرضیات تحقیق با آزمون های تی مستقل و فریدمن بررسی شد. یافته ها حاکی از آن است که نگرش مثبت زنان نسبت به خرید الکترونیک کاهش یافته است، در حالی که نگرش مردان کاملا برعکس است. همچنین احساسات، ادراکات و اولویت های خرید این دو گروه هم کاملا متفاوت است.   چکیده عربی:إن نتائج الابحاث والدراسات المتعلقة بالفوارق الجنسیة من حیث الاهداف و اسالیب استخدام الانترنت، کانت متناقضة و هناک اتفاق ضئیل فی وجهات النظر فی هذا الخصوص. و هذه الدراسة هی بصدد عقد مقارنة و اجراء تحلیل للفوارق بین الرؤی والمشاعر والافضلیات لدی المراة والرجل المستخدمین للانترنت فی المواقع الالکترونیة الایرانیة. لذلک تم جمع المعطیات اللازمة من زائری المواقع الالکترونیة للمبیعات بمدینة طهران. و بعد الارسال الالکترونی لاستمارات الاستبیان ل 150 شخصا ضمن عینة من النساء والرجال، تم إعادة 89 إستمارة من قبل الرجال و 97 إستمارة من قبل النساء. و تم دراسة المعطیات من حیث المؤشرات المرکزیة و تبعثر التحلیل و فرضیات البحث من خلال اختبارات «تی» المستقلة و فریدمن. و تفید النتائج ان الرؤیة الایجابیة للمراة تجاه الشراء الالکترونی قد شهدت تراجعا، فی حین ان رؤیة الرجال هی علی العکس تماما. کما ان مشاعر و إدراکات و اولویات الشراء لدی هاتین المجموعتین، مختلفة عن بعضها تماما.

چکیده فارسی:با تمام تلاش و همتی که در جهت ارتقا و اعتلای حقوق زن از سوی اندیشمندان و نخبگان جامعه اسلامی در جمهوری اسلامی ایران صورت می گیرد، انتظار می رود که در قوانین حاضر، قانون گذار نسبت به برخی از قوانینی که احساس می شود به نوعی، بی عدالتی در حق زن است، تا جایی که امکان دارد اعمال نظرهایی صورت گیرد، یکی از این موارد، بحث غیبت و مفقودالاثر شدن زوج است که در وضعیت فعلی، قانون گذار زوجه را به ماده 1029 قانون مدنی ارجاع داده است، که بر طبق این ماده در صورت غیبت شوهر، زوجه باید چهار سال صبر کند و سپس با رعایت تشریفاتی خاص طلاق بگیرد. در این مقاله درصدد هستیم تا با بررسی شرایط و آثار مفقودالاثر شدن زوج، در دیدگاه فقها و حقوقدانان از جهت عسر و حرج زوجه، به این نتیجه برسیم که این مدت چهارسال موضوعیت ندارد، بلکه قابل تغییر است و به ویژه می بایست کاهش پیدا کند و در آخر مقاله نیز، پیشنهاداتی جهت اصلاح قوانین مرتبط داده شده است.   چکیده عربی:فی ظل الجهود الدؤوبة التی تبذل من قبل العلماء والنخبة فی المجتمع الاسلامی بالجمهوریة الاسلامیة الایرانیة للنهوض بحقوق المراة، فان المتوقع أن یاخذ المشرع و واضع القانون قدر الامکان بعض الاراء والافکار بنظر الاعتبار ازاء القوانین التی یستشف منها بانها تنطوی بشکل ما علی نوع من عدم العدالة تجاه المراة. واحدی هذه الحالات، غیاب او فقدان الزوج حیث ان المشرع فی الوضع الحالی، یحیل الزوجة الی المادة 1029 من القانون المدنی التی تنص علی انه فی حال غیاب الزوج، فان علی الزوجة أن تصبر أربع سنوات و من ثم تقدم علی الطلاق مع اتخاذ اجراءات خاصة. لذلک فاننا فی هذا المقال بصدد دراسة ظروف و اثار غیاب أو فقدان الزوج. و فی اطار رؤیة الفقهاء والقانونیین من ناحیة عسر و حرج الزوجة، نصل إلی هذه النتیجة بان هذه الفترة من أربع سنوات، تفتقد الی الموضوعیة، بل یمکن تغییرها لاسیما و انه یجب تخفیضها. و یعرض المقال فی الختام اقتراحات من أجل تعدیل و إصلاح القوانین ذات الصلة.

چکیده فارسی:توانمند سازی زنان از اهداف توسعه انسانی است که می تواند زنان را در برابر آزار جنسی در محیط کار مقاوم سازد و پیامدهای منفی آن را به حداقل برساند.پژوهش حاضر، به مطالعه نحوه مقابله زنان با آزار جنسی و شیوه های توانمندسازی آنان می پردازد. داده های این تحقیق به کمک روش کیفی و با مصاحبه های عمیق با 82 زن شاغل در شهر تهران بدست آمده است. پاسخ گویان در سنین 21 تا 37 سال قرار دارند و 62 نفر از آنان آزار جنسی را تجربه نموده اند.بیش تر زنان برای مقابله با آزار جنسی از سکوت، مدارا و ترک محیط استفاده می نماید که در بیش تر موارد به توقف آزار جنسی منتهی نمی شود و مشکلات بیش تری را نیز ایجاد می نماید.تقویت اعتماد به نفس، برنامه آموزشی برای زنان شاغل، حضور مدیران حمایت گر، از میان بردن دیدگاه های مردسالاری، تقویت هم بستگی میان زنان، ایجاد تشکل های حمایتی و فعالیت رسانه ها می تواند زنان را در برابر آزار جنسی توانمند سازد. در این پژوهش به هیچ وجه قصد تعمیم یافته ها به جامعه آماری وجود ندارند و هدف، روشن نمودن ابعاد این مساله می باشد.   چکیده عربی:إن تمکین المرأة هو من أهداف التنمیة الانسانیة التی تمکن المراة من مقاومة التحرشات الجنسیة فی العمل، و ایصال نتائجها السلبیة الی حدها الادنی. و هذا البحث یتناول کیفیة مواجهة المراة للتحرشات الجنسیة و أسالیب تمکینها. و تحصلت نتائج هذه الدراسة بمدد الاسلوب الکیفی و من خلال المقابلات المعمقة التی اجریت مع 82 امراة یعملن فی مدینة طهران. و کانت النسوة اللواتی رددن علی هذه الاسئلة یقعن فی الفئة العمریة 21 الی 37 سنة و مرت 62 امراة منهن بتجربة التحرش الجنسی. و کانت معظم النسوة یعتمدن الصمت والتسامح و مغادرة العمل لمواجهة التحرش الجنسی، و لم تفض معظم الحالات الی توقف التحرش الجنسی و أدت إلی إیجاد المزید من المشاکل. إن تعزیز الثقة بالذات والبرامج التعلیمیة للمراة العاملة و وجود المدراء المقدمین الدعم و إزالة الافکار المتعلقة بسلطة الرجل و تعزیز التضامن بین النساء و تاسیس تنظیمات حمائیة و داعمة و نشاطات الاعلام، بامکانها أن تعمل علی تمکین المراة فی مواجهة التحرش الجنسی. و هذه الدراسة لیست بصدد تعمیم النتائج المتأتیة علی المجتمع العینة بل ان الهدف هو توضیح أبعاد هذه القضیة.

چکیده فارسی:یکی از موضوعات اساسی در برنامه ریزی های خرد و کلان اقتصادی کشورها، توجه به نیروی انسانی است. از آنجا که قشر عظیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند، توجه به استعداد و نقش آنان در توسعه کشورها، ضرورت دارد. به همین دلیل، بسیاری از دولت ها در بحران های اقتصادی خود توانسته اند با اتخاذ تدابیر و سیاست هایی نسبت به بهره مندی از نیروی کار زنان بر بحران های جامعه خود فائق آیند و در مسیر توسعه، موفق شوند. در همین راستا، شناخت عواملی که زنان را به ایجاد فعالیت های کارآفرینانه تشویق می کنند جهت افزایش مشارکت هر چه بیشتر زنان در عرصه فعالیت های کارآفرینی ضروری به نظر می رسد.مطالعات نشان می دهد که کارآفرینان دارای صفات و ویژگی ها، انگیزه ها و اهدافی اند که نقش آنان را از سایران متمایز می سازد. از سوی دیگر، به رغم وجود شباهت هایی میان زنان و مردان کارآفرین، تفاوت هایی در انگیزه ها، نوع کسب و کار، نقطه شروع کسب و کار و عملکرد کسب و کار وجود دارد. هم چنین، زنان کارآفرین با وجود تفاوت با مردان کارآفرین، خود، گروه همگنی نیستند و در بسیاری ویژگی ها و انگیزه ها متفاوت اند. بررسی تاثیر تفاوت های فکری میان زنان و مردان بر تفاوت عملکرد تجاری آن ها موضوع برخی تحقیقات کارآفرینی زنان بوده است.هدف این تحقیق، شناسایی انواع انگیزه های زنان کارآفرین ایرانی و دسته بندی آن هاست. در این تحقیق، به منظور شناسایی انگیزه های زنان کارآفرین مصاحبه با ده زن کارآفرین انجام گرفته است و با تحلیل محتوای مصاحبه های انجام شده، سیزده انگیزه به عنوان انگیزه های اصلی زنان در راه اندازی کسب و کار شناسایی شدند. سپس با استفاده از روش مولفه های اصلی، سیزده انگیزه راه اندازی کسب و کار در پنج گروه، انگیزه اصلی کارآفرینان دسته بندی و با توجه به مبانی نظری تحقیق و ماهیت انگیزه ها در هر دسته، به صورت کارآفرینان آرمان طلب، توفیق طلب، اجباری، اجتماعی و انعطاف طلب نام گذاری شدند.   چکیده عربی:إن احد الموضوعات الرئیسیة فی التخطیط الاقتصادی الجزئی والعام للدول، یتمثل فی الاهتمام بالقوی الانسانیة. و بما ان المراة تشکل جزء کبیرا من سکان العالم، فان من الضروری ایلاء الاهمیة لمواهبها و دورها فی تنمیة البلدان. و لذلک فان العدید من الدول و فی اطار تسویة ازماتها الاقتصادیة و من خلال اتخاذ التدابیر والسیاسات، استطاعت ان تستفید من قوة العمل لدی المراة للتغلب علی ازمات مجتمعاتها و تسجیل النجاح علی طریق التنمیة. و فی هذا الاطار فانه یبدو من الضروری التعرف علی العوامل التی تحفز النساء علی ایجاد الفعالیات المستحدثة لفرص العمل لزیادة مساهمة المراة فی میادین و فعالیات ایجاد فرص العمل.و تظهر الدراسات بان مستحدثی فرص العمل یملکون صفات و میزات و دوافع و اهدافا تمیز دورهم عن الاخرین. و من جهة أخری و علی الرغم من وجود اوجه الشبه بین المراة والرجل المستحدثین لفرص العمل، فان فوارق توجد ایضا فی مجال الدوافع و انوع العمل والفعالیات التجاریة و نقطة انطلاق العمل والفعالیات التجاریة و اداء العمل والفعالیات التجاریة. کما ان النساء المستحدثات لفرص العمل و علی الرغم من اختلافهن مع الرجال المستحدثین لفرص العمل، لا یعتبرن مجموعة متناسقة متناغمة بحد ذاتها بل انهن مختلفات عن بعضهن البعض فی الکثیر من المیزات والدوافع. ان دراسة اثر الفوارق الفکریة بین المراة والرجل علی الفارق فی ادائهم التجاری شکل مادة لبعض البحوث المتعلقة بایجاد فرص العمل لدی المراة.والهدف من هذه الدراسة هو التعرف علی الدوافع الموجودة لدی النساء الایرانیات المستحدثات لفرص العمل و تصنیفهن. و فی هذا البحث و من اجل التعرف علی دوافع النساء المستحدثات لفرص العمل، عقدت مقابلات مع عشر نساء مستحدثات لفرص العمل. و فی ضوء تحلیل هذه المقابلات تم التعرف علی ثلاثة عشرة دافعا کدوافع رئیسیة لدی المراة فی مجال العمل والنشاط التجاری. و من ثم تم من خلال الافادة من اسلوب المکونات الرئیسیة، تصنیف ثلاثة عشرة دافعا للعمل والنشاط التجاری فی خمس فرق رئیسیة لایجاد فرص العمل، و نظرا الی الاسس النظریة للبحث و طبیعة الدوافع فی کل فریق، تم تسمیة المجموعات المستحدثة لفرص العمل ب المثالیة، الباحثة عن النجاح، القسریة، الاجتماعیة، الداعیة للمرونة.

چکیده فارسی:هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سلامت روانی با جهت گیری مذهبی و بررسی تفاوت سلامت روان و جهت گیری مذهبی در میان دختران و پسران بود. جامعه آماری دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی کرمانشاه در سال تحصیلی 89-1388 بودند و نمونه پژوهش تعداد 720 نفر دختر و پسر به سهم برابر که به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. افراد نمونه، پرسش نامه های سلامت عمومی (GHQ) گلدنبرگ (1972) و جهت گیری مذهبی بهرامی احسان را تکمیل کردند.نتایج نشان داد بین جهت گیری مذهبی و سلامت روان افراد رابطه مستقیم معنادار وجود دارد. هر چند جنسیت در شدت رابطه مذکور اثر نداشت. به عبارتی دیگر، شدت رابطه سلامت روان و جهت گیری مذهبی دختران و پسران تفاوت معناداری ندارد. همچنین نتایج حاکی است میزان سلامت روان دختران و پسران متفاوت است و این تفاوت به نفع پسران است. در واقع، پسران در مقایسه با دختران از سلامت بهتری برخوردار بودند. اما از نظر میزان جهت گیری مذهبی بین دو جنس تفاوتی وجود نداشت .   چکیده عربی:إن الهدف من هذا البحث هو دراسة العلاقة بین الصحة النفسیة و بین التوجه الدینی و دراسة التباین بین الصحة والنفسیة والتوجه الدینی لدی البنات والبنین. و ضمت العینة الاحصائیة عددا من طلبة الجامعة الاسلامیة الحرة فی کرمانشاه من البنات والبنین للعام الدراسی 2009-2010، و اختیر أفراد العینة و عددهم 720 شخصا من الفتیات والبنین بشکل متساو بطریقة العینة العنقودیة متعددة المراحل. و ملأ أفراد العینة استمارات الصحة العامة (GHQ) ل غلدنبرغ (1972) والتوجه الدینی ل بهرامی احسان.و أظهرت النتائج أن ثمة علاقة مباشرة و ذات مغزی بین التوجه الدینی والصحة النفسیة للاشخاص. رغم ان نوع الجنس لم یکن له اثر فی هذه العلاقة. بعبارة اخری، فان شدة العلاقة بین الصحة النفسیة والتوجه الدینی لدی البنات والبنین لا تختلف بشکل ذات مغزی. کما ان النتائج اظهرت بان نسبة الصحة النفسیة للفتیات والبنین مختلفة عن بعضها البعض و ان هذا التباین هو لحساب البنین. و فی الحقیقة فان البنین و مقارنة بالفتیات کانوا یتمتعون بصحة افضل. لکنه لم یکن هناک فارق فی نسبة التوجه الدینی بین الجنسین.

چکیده فارسی:این پژوهش کیفی، به طور خلاصه به مرور وضعیت زنان مهاجر ایرانی مقیم ونکوور کانادا از دیدگاه روانی-اجتماعی می پردازد. در این مطالعه، واکنش ها و ادراکات این زنان از وضعیت اجتماعی جامعه کانادا با استفاده از روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار می گیرد تا اثرات روانی-اجتماعی ناشی از مهاجرت را بر قشر آسیب پذیر زنان مهاجر بررسی کند. در تحلیل مصاحبه های به عمل آمده از این زنان، پس از حذف موارد تکراری و ادغام موارد مشابه، محورهای اصلی از دیدگاه روانی-اجتماعی عبارت است از :1- عدم توانایی در برقراری ارتباط 2- به کارگیری مکانیسم های دفاعی 3- احساس تغییر در هویت فردی 4- احساس عدم امنیت 5- اختلالات روان تنی   چکیده عربی:إن هذه الدراسة النوعیة، تقوم بشکل موجز بمراجعة وضع المراة الایرانیة المهاجرة المقیمة بمدینة و نکوفر الکندیة من وجهة النظر النفسیة - الاجتماعیة. و یتم فی هذا البحث، دراسة ردود افعال و ادراکات هؤلاء النسوة تجاه الوضع الاجتماعی للمجتمع الکندی و ذلک من خلال اعتماد اسلوب تحلیل المحتوی، لکی یتم من خلال ذلک دراسة التداعیات النفسیة - الاجتماعیة الناجمة عن الهجرة علی شریحة المراة المهاجرة المعرضة للضرر. و تم من خلال تحلیل المقابلات التی أجریت مع هؤلاء النسوة و بعد شطب الحالات المتکررة و دمج الحالات المماثلة، إستخراج المحاور الرئیسیة فی الرؤیة النفسیة - الاجتماعیة و هی کالاتی: 1- عدم المقدرة علی إقامة الاتصال 2- إستخدام الالیات الدفاعیة 3- الشعور بالتغیر فی الهویة الفردیة 4- الشعور بانعدام الامان 5- الاضطرابات النفسیة