علوم باغبانی ایران
سال:1392 | دوره:44 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

کیفیت و میزان رنگ در گوشت پرتقال های خونی پس از برداشت به دما و شرایط نگهداری بستگی دارد. بدین منظور اثر دماهای مختلف (8، 15 و 22 درجه سانتی گراد) و زمان های مختلف انبارمانی (0، 25، 50 و 75 روز) بر میزان مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، pH، ویتامین ث، مقدار فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی، میزان آنتوسیانین، فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و پروتئین کل در میوه های رسیده پرتقال خونی رقم مورو، بر اساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1390، بررسی شد. نتایج نشان داد که در دمای 8 درجه سانتی گراد، مقدار پروتئین کل و فعالیت آنزیم PAL هم زمان با تجمع آنتوسیانین کل، پس از 75 روز انبارمانی افزایش یافت، اما مقدار فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی کاهش یافت. به علاوه در درجه حرارت های دیگر این روند، کاهشی بوده است. بیشترین میزان ویتامین ث، اسیدیته قابل تیتراسیون و مواد جامد محلول، قبل از نگهداری میوه در انبار بود که در پایان 75 روز انبارمانی این مقدار به حداقل رسید. به طور کلی، مشخص شد که با افزایش درجه حرارت و مدت انبارمانی کاهش چشمگیری در صفات ارزیابی شده مشاهده می شود.

گیاه سوسن (Lilium spp.) متعلق به خانواده لاله (Liliaceae) است و به دلیل دارا بودن گل های درشت و جذاب در ردیف یکی از سه گیاه پیازی عمده صنعت گلکاری قرار دارد. گونه سوسن چلچراغ (L. ledebourii (Baker) Boiss.) که تنها در منطقه لنکران جمهوری آذربایجان و نواحی بسیار محدودی از ایران مثل داماش، کلاردشت، اسالم، کجور، درفک و اردبیل پراکنش دارد، نادرترین گونه گیاه سوسن به شمار می رود. منطقه کجور برای اولین توسط این پژوهش شناسایی گردید و پیش از این گزارشی مبنی بر حضور این گیاه در این منطقه اعلام نشده بود. متاسفانه این گیاه با پتانسیل بالای زینتی در معرض انقراض قرار گرفته است. ارزیابی اگرومورفولوژیکی و میزان و پراکنش تنوع ژنتیکی خویشاوندان گیاهان زراعی به عنوان ذخائر ژنتیکی ارزشمند نه تنها موقعیتی را برای حفاظت و نگهداری آن ها فراهم می کند، بلکه می تواند در استفاده آن ها در برنامه های آتی اصلاح این گیاهان مفید واقع شود. بنابراین مطالعه حاضر با هدف ارزیابی جمعیت های مختلف گیاه سوسن چلچراغ با استفاده از ویژگی های مورفولوژیکی و آنالیزهای آماری چند متغیره صورت گرفت. مطابق نتایج حاصل، تنوع درخور ملاحظه ای میان صفات مطالعه شده شامل ارتفاع گیاه، طول غنچه، طول خامه و غیره در بین ژنوتیپ های بررسی شده وجود داشت که امکان گزینش گیاهانی با صفات مطلوب را فراهم می کند. از سوی دیگر، نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات در اکثر موارد همبستگی های معنادار و زیادی را میان صفات بررسی شده نشان داد که بیشترین آن (r=0.930) مربوط به ارتفاع گیاه و قطر ساقه بود. به منظور تشخیص مهم ترین صفات تاثیرگذار در تفکیک ژنوتیپ ها، در این مطالعه از تجزیه عامل ها استفاده شد و مطابق آن پنج عامل اصلی توانستند در مجموع 81.13 درصد واریانس کل را توجیه کنند. مطابق نتایج تجزیه تری پلات، ژنوتیپ های آزمایش شده در قالب دو گروه تقریبا مجزا قرار گرفتند که در اکثر موارد به خوبی با نتایج حاصل از تجزیه کلاستر مطابقت داشت. در نهایت، تجزیه کلاستر جمعیت ها منجر به گروه بندی آن ها در قالب دو گروه اصلی شد به طوری که، گروه اول شامل گیاهان کشت شده درفک، کشت شده اردبیل و کشت شده داماش در کنار گیاهان جمعیت کجور و گروه دوم شامل جمعیت های اردبیل، داماش، کلاردشت و اسالم بود.

رقم سیاه سمرقندی یکی از رقم های مهم انگور در استان فارس است. از مشکلات این رقم تولید خوشه های تنک با حبه های کوچک و هم زمان نرسیدن حبه ها است. این پژوهش با استفاده از آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال 1387 و 1388 طی دو سال متوالی انجام شد. در این پژوهش از ترکیب کودی (اوره، سولفات روی، اسید بوریک به ترتیب 4، 3، 1 گرم در لیتر) و مولیبدات سدیم 0، 0.5، 1 و 1.5 گرم در لیتر در شروع دوره رشد (قبل از گلدهی) و در زمان شکوفایی گل به صورت محلول پاشی استفاده شد. میزان عملکرد، درصد ساچمه ای شدن ویتامین ث، اسید کل، درصد مواد جامد محلول، میزان کلروفیل، طول شاخه و سطح برگ ارزیابی شد. نتایج نشان داد که عملکرد با محلول پاشی ترکیب کودی (اوره، سولفات روی، اسید بوریک به ترتیب 4، 3، 1 گرم در لیتر) و با افزایش سطوح مولیبدن که در زمان گلدهی محلول پاشی شده بودند افزایش یافت. بیشترین درصد ساچمه ای شدن (شات بری) در تیمار بدون مولیبدن و بدون تیمار کودی و کمترین میزان در تیمار مولیبدن 0.5 گرم در لیتر که با تیمار کودی محلول پاشی شده بودند اندازه گیری شد. بیشترین میزان سطح برگ و طول شاخه در تیمار شاهد مولیبدن به دست آمد که نسبت به تیمار های مولیبدن 1 گرم در لیتر افزایش معناداری را نشان داد. غلظت های پایین مولیبدن سبب افزایش ویتامین ث شد. به طور کلی، محلول پاشی ترکیب کودی همراه با سطوح مختلف مولیبدن در زمان گلدهی اثر مثبتی بر رشد، عملکرد و کاهش عارضه حبه ساچمه ای داشت.

هلوی رقم زعفرانی یکی از میوه های مهم بومی ایران است. این میوه بسیار فسادپذیر است و ماندگاری کمی دارد. در پژوهش حاضر تاثیر بسته بندی در اتمسفر تعدیل یافته با سه ترکیب گازی (O2 2 درصد +10 CO2  درصد و O2 2 درصد5 + CO2  درصد و (Air و دو نوع پوشش پلاستیکی (پلی اتیلن با دانسیته کم و پلی پروپیلن) بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و انبار مانی هلوی رقم زعفرانی در طول 9 هفته انبار مطالعه شد. میوه ها بعد از بسته بندی در سردخانه در دمای 1 درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی 90 درصد نگهداری شدند. هر هفته میوه های بسته بندی شده از انبار خارج شدند و به دنبال 24 ساعت نگهداری در دمای اتاق، از نظر فاکتورهای مختلف کیفی از قبیل کاهش وزن، سفتی بافت میوه، مواد جامد محلول، اسید قابل تیتراسیون، pH، ویتامین ث، اتیلن تولید شده و شاخص TSS/TA میوه اندازه گیری شده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در طول انبارداری سفتی،TA  و ویتامین ث کاهش و بقیه فاکتورها افزایش یافتند. پوشش پلی اتیلن pH،TA  و ویتامین ث را بهتر از پوشش پلی پروپیلن حفظ کرد. در حفظ سفتی میوه و TSS پوشش پلی پروپیلن بهتر بود. ترکیب گازی (O2 2 درصد+10 CO2  درصد) در حفظ سفتی، pH،TA  و شاخص TSS/TA بهتر از (2 O2 درصد +5 CO2  درصد) بود و بین ترکیبات گازی از نظر محتوای ویتامین ث اختلاف معنادار وجود نداشت. تولید اتیلن در ترکیب گازی (O2 2 درصد+10 CO2  درصد) کمتر از سایر تیمارها بود. در مجموع پوشش پلی اتیلن با ترکیب گازی (2 O2 درصد + CO2 10 درصد) سبب حفظ بهتر فاکتورهای کیفی pH، TA، ویتامین ث و شاخص TSS/TA میوه هلوی رقم زعفرانی شد.

خراش دهی عملی است که در آن خاک پوششی حاوی میسلیوم، کاملا به هم زده می شود. به منظور بررسی تاثیر خراش دهی خاک های پوششی مختلف قارچ دکمه ای آزمایشی با سه سطح خراش دهی (بدون خراش دهی، خراش دهی عمقی و خراش دهی سطحی) و هشت خاک پوششی مختلف شامل خاک هلندی (c1)، پیت شمال (c2)، پیت جنوب (c3)، کمپوست مصرف شده (c4)، ترکیب رس و شن (65 درصد و 35 درصد) ((c5، ضایعات کارخانه های چای سازی و خاک لوم (50 درصد و 50 درصد) (c6)، کود دامی پوسیده (c7) و ترکیب خاک رس و پیت شمال (65 و 35 درصد) ( (c8در سه تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی طی سال 1389 در کارگاه تولیدی قارچ پارسیان، واقع در شهرستان شهریار انجام شد. نتایج نشان داد که تاثیر خراش دهی بر صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنادار بود. همچنین خراش دهی عمیق به طور معناداری سبب افزایش میزان محصول (عملکرد کل قارچ) در خاک های هلندی (16.65 درصد) و پیت شمال (14.11 درصد) شد. از طرفی نتایج آزمایش نشان داد که خراش دهی تعداد قارچ های درشت (کلاهک بزرگ تر از 4 سانتی متر) را به طور معناداری افزایش داد. همچنین شروع تشکیل سرسنجاقی ها در تیمار خاک پوششی که خراش دهی در آن انجام شده بود، در زمان طولانی تری ایجاد شد.

این پژوهش به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف پتاسیم محلول غذایی، فصول برداشت و تراکم کشت بر کیفیت و کمیت میوه توت فرنگی رقم سلوا در سیستم کشت هیدروپونیک، در گلخانه و آزمایشگاه های گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی، دانشگاه تهران اجرا شد. در این پژوهش تاثیر چهار سطح پتاسیم در محلول غذایی نیم کوئیک (1.5، 2.6، 3 و 4.5 میلی اکی والان در لیتر) بررسی شد. در این بررسی محلول غذایی نصف غلظت کوئیک با 2.6 میلی اکی والان در لیتر پتاسیم به منزله شاهد استفاده شد. سه تراکم گیاهی (12، 16 و 20 بوته در متر مربع) و دو فصل برداشت (پاییز و زمستان) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بر صفات کمی و کیفی توت فرنگی رقم سلوا ارزیابی شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که افزایش پتاسیم تا 3 میلی اکی والان در لیتر در محلول غذایی سبب افزایش مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون و ویتامین ث میوه شد و همچنین درصد پتاسیم میوه با افزایش پتاسیم از 2.6 تا 4.5 میلی اکی والان در لیتر در محلول غذایی افزایش یافت. تراکم های اعمال شده در این آزمایش تاثیر معناداری بر کیفیت و کمیت میوه توت فرنگی نداشتند. تاثیر برداشت پاییزه روی طعم میوه (TSS/TA)، درصد ماده خشک و وزن میوه حاصل از شاه گل بیشتر از برداشت زمستانه بود. در فصل زمستان عملکرد بیشتری از هر بوته نسبت به فصل پاییز به دست آمد و مواد جامد محلول و سطح اسیدیته قابل تیتراسیون بیشتر بود. بر اساس نتایج فوق، محلول غذایی تغییر یافته نیم کوئیک با 3 میلی اکی والان در لیتر پتاسیم به منزله بهترین محلول غذایی شناخته شد، اما تراکم های کاشت آزمایش شده تاثیری بر صفات کمی و کیفی آزمایش شده نداشتند.

آنالیز برگ روشی متداول برای برآورد نیاز کودی در درختان میوه است، اما ارتباط ضعیفی با کیفیت میوه دارد. در این پژوهش میوه های 13 باغ کیوی تجاری در شرق استان گیلان، که تغذیه معدنی متفاوتی داشتند، 10 هفته پس از تمام گل و نیز در مرحله بلوغ تجاری (6.2 درجه بریکس) برداشت شدند. پس از برداشت ها میزان عناصر معدنی شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم، مقدار ماده خشک به علاوه سفتی بافت میوه ها (فقط در برداشت دوم) اندازه گیری شد. برای ارزیابی عمر انبارمانی، فقط میوه های بالغ به سردخانه با دمای صفر درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 90 درصد منتقل و بعد از 105 روز سفتی بافت میوه ها اندازه گیری شد. نتایج همبستگی معناداری را بین سفتی بافت میوه در زمان برداشت با میزان پتاسیم میوه چه ها و میزان کلسیم، نیتروژن و ماده خشک میوه ها در زمان بلوغ نشان دادند. در پایان دوره انبارمانی میزان سفتی بافت میوه ها همبستگی معناداری با میزان پتاسیم و نیتروژن میوه چه ها، همچنین با میزان نیتروژن، کلسیم و ماده خشک میوه های بالغ نشان دادند. میوه هایی که سفتی بافت بیشتری در زمان برداشت داشتند، در پایان انبارمانی نیز سفتی خود را بهتر حفظ کردند. همچنین بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، باغ های کیوی به دو گروه اصلی تفکیک شدند. در مجموع، نتایج نشان داد که با تعیین ترکیب معدنی میوه چه ها و میوه های بالغ می توان سفتی بافت و عمر انبارمانی میوه های کیوی را ارزیابی کرد.

نور یکی از عوامل محیطی تاثیرگذار بر فیزیولوژی رشد گیاهان است. برای دسترسی ریشه ها در سیستم اروپونیک، در این پژوهش اثر پرتوهای مختلف نوری در محیط ریشه گیاه آنتوریوم مطالعه شد. به دلیل اهمیت عنصر کلسیم در افزایش عمر و استحکام گل های بریده و حساسیت گل آنتوریوم به کمبود کلسیم و عارضه رنگ پریدگی اسپات، از محلول پاشی برگی نیترات کلسیم استفاده شد. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سال 1389-1390 در گلخانه گروه علوم و مهندسی باغبانی و فضای سبز پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در شهر کرج انجام شد. برای بررسی اثر پرتوهای مختلف نوری در محیط ریشه، از رنگ های مختلف ظروف کشت (مشکی، آبی و قرمز) استفاده شد. تیمار محلول پاشی برگی در دو مقدار (محلول پاشی با آب مقطر «بدون کلسیم» و محلول پاشی با نیترات کلسیم با غلظت 10 میلی مولار) به کار برده شد. نتایج نشان داد که پرتوهای مختلف نوری بر صفات تعداد برگ ها، وزن تر و خشک شاخساره، طول و عرض پهنک در سطح احتمال 1 درصد و روی صفات وزن تر و خشک ریشه در سطح احتمال 5 درصد معنادار بود و رنگ مشکی محیط ریشه با افزایش وزن تر و خشک شاخساره، وزن تر و خشک ریشه و تعداد برگ بهترین تیمار از نظر پرتوهای نوری در محیط ریشه بود. کاربرد محلول پاشی برگی نیترات کلسیم فقط بر صفت تعداد برگ در سطح احتمال 1  درصد اثر معنادار داشت و سبب کاهش تعداد برگ ها شد. رنگ مشکی محیط ریشه و محلول پاشی برگی با آب مقطر در بین تیمارهای بررسی شده بهترین تاثیر را بر ویژگی های رشدی گیاه آنتوریوم مطالعه شده داشت.

تنش های غیرزنده از جمله تنش خشکی ناشی از کمبود آب، یکی از تهدیدهای جدی تولیدات کشاورزی در سراسر جهان به شمار می رود و یافتن مکان بدون تنشی که گیاهان بتوانند به سطح پتانسیل عملکردی خود برسند بسیار مشکل است. تنش خشکی خصوصا در مرحله میوه دهی با تخصیص بیش از 17 درصد کاهش عملکرد ناشی از تنش های غیرزنده به خود از اهمیت خاصی برخوردار است. از این رو به منظور بررسی تاثیر زمان و مقدار آب استفاده شده بر واکنش مراحل مختلف رشد رویشی و زایشی و کیفیت محصول تولیدی گوجه فرنگی آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی مدت دو سال انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1. آبیاری کامل در کل دوره رشد (I1)، 2. آبیاری کامل تا شروع زمان میوه دهی و اعمال تنش آبی تخلیه 65 درصدی رطوبت قابل استفاده (AW) خاک (I2)، 3. آبیاری کامل تا شروع میوه دهی و اعمال تنش آبی تخلیه 80 درصدی رطوبت قابل استفاده خاک (I3)، 4. اعمال تنش آبی تخلیه 65 درصدی رطوبت قابل استفاده خاک تا شروع میوه دهی و سپس آبیاری کامل تا پایان دوره رشد (I4)، 5. اعمال تنش آبی تخلیه 80 درصدی رطوبت قابل استفاده خاک تا شروع میوه دهی و سپس آبیاری کامل تا پایان دوره رشد (I5)، به دقت اجرا و صفات مورد نظر شامل عملکرد در واحد سطح، وزن تک میوه، کارایی مصرف آب، اسید غالب (اسید سیتریک)، ویتامین ث، مواد جامد محلول و pH اندازه گیری شد. نتایج آزمایش حاکی از وجود اختلاف معنادار ناشی از تاثیر تیمارهای مختلف بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب، مواد جامد محلول و اسیدیته (pH) بود. اختلاف معناداری برای اسید غالب، ویتامین ث و وزن تک میوه مشاهده نشد. درمجموع بر اساس صفات بررسی شده، تیمار شماره 4 با مصرف 6336 متر مکعب آب در هکتار در سال، برتری خود را نشان داد.

این آزمایش برای تعیین الگوی تشکیل میوه در چهار رقم پسته اکبری، احمدآقایی، کله قوچی و اوحدی و ارتباط تشکیل میوه نهایی با تکامل و باروری اولیه کیسه های جنینی طی سال های 1381-1382 انجام شد که در آن خوشه های گزینش شده چهار رقم پسته یک هفته پس از گلدهی علامت گذاری شدند. شکل گل آذین و موقعیت گل ها با درجات مختلف تکاملی (بر اساس اندازه تخمدان) یادداشت شد و در پایان فصل رشد هم موقعیت و میزان میوه بندی نهایی ثبت شد. تخمک ها از تخمدان های با اندازه های مختلف استخراج شدند و پس از فیکس شدن، برش خوردند و رنگ آمیزی شدند و اطلاعات مربوط به کیسه جنینی آن ها ثبت شد. نتایج نشان داد گل هایی که در ناحیه بالای خوشه و خوشه چه قرار می گیرند، از درصد میوه بندی بالاتری برخوردارند (به ترتیب 20.5 و27.44  درصد). اگرچه فقط حدود 11 درصد از گل های گل آذین، انتهایی هستند، حدود 45 درصد آن ها به میوه تبدیل شدند. حدود 89 درصد گل ها جانبی بودند که فقط 8 درصد آن ها به میوه تبدیل شدند. بیشتر میوه ها در قسمت های بیرونی گل آذین قرار داشتند. میوه بندی درگل های با اندازه های یک، دو و سه به ترتیب 32، 17 و 6.5 بود. اختلاف معناداری بین ارقام از لحاظ درصد تشکیل میوه وجود نداشت. تشکیل میوه در سال پربار و کم بار اختلاف معناداری نشان نداد، ولی درصد پوکی کل در سال کم بار به طور معنا داری بیشتر از سال پربار بود ( 45.18درصد در سال کم بار و8.14  درصد در سال پربار). ارقام از لحاظ تکامل کیسه جنینی با هم اختلاف معناداری نداشتند، هرچند که رقم احمدآقایی، درصد کیسه جنینی کامل بیشتری از سایر ارقام داشت. با اینکه رقم احمدآقایی بیشترین باروری کیسه جنینی را داشته است (25 درصد)، باروری کیسه جنینی ارقام مختلف اختلاف معناداری نداشتند. گل های درجه یک بیشترین درصد کیسه های جنینی تکامل یافته (87.5 درصد) و بارور (35 درصد) را داشتند. درصد باروری برای گل های درجه 2 و 3 برابر 18.75 و 12.5 درصد بود که با درصد تشکیل میوه آن ها تا حدودی هماهنگی دارد.

شناخت و تنظیم توزیع عناصر غذایی بین اندام های منبع و مخزن در بهبود رشد و نمو درختان میوه موثر است. هدف از این پژوهش مطالعه اثر اوره و سولفات روی بر میزان ذخیره و جابه جایی عناصر نیتروژن و روی در برگ و میوه انار رقم رباب نی ریز بود. بنابراین در سال 1388، سولفات روی (غلظت های 0، 3 در هزار و 6 در هزار) در زمان کامل شدن سطح برگ های جوان با عمر کمتر از 20 روز و اوره (غلظت های 0، 1.5 درصد و 3 درصد) دو هفته بعد از اوج گل دهی محلول پاشی شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 و 5 درصد صورت پذیرفت. نتایج نشان دادند هر دو غلظت تیمار اوره به تنهایی موجب کاهش نیتروژن درون برگ و تنها غلظت 3درصد آن موجب افزایش میزان نیتروژن پوست میوه شد. هر دو غلظت تیمار سولفات روی سبب افزایش میزان عنصر روی درون برگ و میوه شدند. افزایش غلظت کود سولفات روی، در افزایش انتقال عنصر روی از برگ (اندام محلول پاشی شده) به میوه (اندام محلول پاشی نشده) موثر بود.