آینده پژوهی مدیریت
سال:1388 | دوره:20 | شماره:83 |تعداد مقالات:13

در جهان متلاطم امروز آنچه که می تواند حیات بالنده و رو به رشد سازمانها و حکومت ها را تضمین نماید، وجود نظام مدیریتی مقتدر و کارآمد است. برای داشتن نظام مدیریتی موثر و کارآمد نیز بایستی مدیرانی مقتدر و شایسته تربیت نمود. تربیت و پرورش مدیران نیز به چارچوبی جامع و کامل نیازمند می باشد تا با انتخاب و پرورش صحیح و اثربخش مدیران به اهداف و استراتژی های سازمان جامه عمل بپوشاند.از طرف دیگر از آنجایی که سازمان های دولتی نیز مثل سازمان های بخش خصوصی درگیر تغییر و تحولات گسترده شده اند، نمی توان به الگوهای ایستا و غیراقتضایی توسعه مدیریت امیدوار بود. بنابراین الگویی لازم است تا با لحاظ کردن متغیرهای متعدد محیطی و سیاست های سازمانی، از انعطاف پذیری لازم برخوردار بوده و متناسب با تغییرات محیطی تجویزهای لازم را ارایه دهد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و تبیین چنین الگوی اقتضایی به انجام رسیده است. برای این منظور، الگوی نوع شناسی توسعه مدیریت دکتر پائول جانسن با چهار نوع توسعه مدیریت، انتخاب شد. در ادامه پژوهش، ده ها الگوی شایستگی از بخش های دولتی کشورهای مختلف مطالعه شده و با انجام مطالعه تطبیقی، وجوه افتراق و اشتراک الگوها استخراج شد. در بعد عملیاتی پژوهش، با تعریف و تشریح ابعاد مختلف چهار نوع توسعه مدیریت و با معرفی انواع شایستگی ها، از جامعه خبرگان خواسته شد تا شایستگی های متناسب برای هر یک از انواع توسعه مدیریت را به ترتیب اولویت تعیین کنند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از فنون نظرخواهی از خبرگان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و شایستگی های متناسب برای هر یک از انواع توسعه مدیریت استخراج شد. از نکات جالب توجه شایستگی های استخراج شده، وجود شایستگی هایی است که در همه انواع توسعه مدیریت مشترک اند و تعدادی از این شایستگی های مشترک، شایستگی هایی از قبیل توجه به اخلاقیات، توجه به روابط انسانی، توجه به امور سیاسی می باشد. شایستگی هایی نیز وجود دارند که خاص هر یک از انواع توسعه مدیریت می باشند.

امروزه فناوری اطلاعات نقش بسیار مهمی در دنیای تجارت دارد. با وجود اینکه این نوع فناوری فرصتی را برای خلق نوع جدیدی از تجارت با ایجاد بازارهای جدید و معرفی محصولات و خدمات جدید ایجاد می کند، اما پذیرش آن به ویژه توسط «کسب و کارهای کوچک و متوسط» با مشکلات زیادی روبه رو است. برای مثال تحقیقی که توسط موسسه تحقیقاتی وریزون انجام شد، نشان داد که فقط %36 کسب و کارهای کوچک وب سایت هایی را برای تبلیغ کسب و کار خود ایجاد کرده اند و در این میان تنها %9 آنها امکان فروش برخط دارند. بطور مشابه، پرات در بررسی 444 کسب و کار کوچک و متوسط دریافت که بیشتر کسب و کارهای کوچک و متوسط علاقه زیادی به عقد قرارداد از طریق شبکه های اینترنتی ندارند و بیش از %80 این شرکت ها نیز از اینترنت صرفا برای ارتباطات (پست الکترونیکی و جمع آوری اطلاعات) استفاده می کنند. این مساله نشان می دهد که مدیران ارشد و مالکان کسب و کارهای کوچک و متوسط، ارزش استراتژیک تجارت الکترونیکی را درک نکرده اند یا اینکه با موانع مهمی جهت پیاده سازی آن مواجه هستند. (Cyber Atlas, 2003)هدف از این تحقیق شناسایی عوامل اثرگذار بر «پذیرش تجارت الکترونیکی» با استفاده از آزمون مدل پذیرش فناوری دیویس و نظریه رفتار برنامه ریزی شده آیزن، توسط مدیران کسب و کارهای کوچک و متوسط شهر تهران است. در این تحقیق تمرکز اصلی بر تمایل رفتاری است و رفتار واقعی اندازه گیری نمی شود. به منظور آزمون مدل های مورد اشاره، داده هایی از 226 مدیر کسب و کار کوچک و متوسط جمع آوری شد و سپس مدل ها با استفاده از نرم افزار لیزرل آزمون شدند. نتایج حاصل از آزمون مدل پذیرش فناوری دیویس نشان داد که کلیه روابط این مدل معنادار هستند. همچنین در آزمون مدل رفتار برنامه ریزی شده آیزن نیز کلیه روابط (به غیر از رابطه میان هنجار ذهنی و تمایل رفتاری برای پذیرش یا استفاده از تجارت الکترونیکی) معنادار تشخیص داده شدند.

حسابرسی عملیاتی شکل پیشرفته حسابرسی داخلی است. در حسابرسی عملیاتی تمرکز رسیدگی ها بر فعالیت های کلیدی یک سازمان است. معیارهای ارزیابی عملکرد نیز فعالیت محور است و از معیارهای مالی و غیرمالی برای ارزیابی عملکرد استفاده می شود. در نتیجه این ارزیابی، حسابرسی عملیاتی به دنبال شناسایی نقاط ضعف عملیات و ارائه پیشنهادهایی برای بهبود عملکرد می باشد. از آنجا که این حسابرسی با دامنه گسترده تری نسبت به حسابرسی صورتهای مالی انجام می شود، بنابراین چالشهای بیشتری را فراروی حسابرسان قرار می دهد. پاسخگویی برای مبالغ قراردادها، میزان زمان مورد نیاز برای رسیدگی، حجم رسیدگی های مورد نیاز، نحوه برنامه ریزی حسابرسی عملیاتی و بالاخره تکلیف استانداردهای متداول در سطح دنیا مبنی بر بکارگیری مفاهیم ریسک، اهمیت و شواهد در تمام مراحل حسابرسی عملیاتی (GAO, 2007) از جمله این چالش ها می باشد. هدف این تحقیق تبیین مدلی مبتنی بر ریسک برای حل این چالش ها می باشد، چراکه مدل حسابرسی مبتنی بر ریسک، ابزار برنامه ریزی حسابرسی است و به حسابرسان کمک می کند حسابرسی را به گونه ای برنامه ریزی و اجرا کنند که همواره در جریان عملیات حسابرسی، سطح اطمینان مورد قبول حفظ شود. همچنین این تحقیق مدل ارائه شده را آزمون می نماید. مدل تحقیق در 7 پروژه حسابرسی عملیاتی اجرا شده و نتایج حاصل از آن با نتایج حاصل از 10 پروژه حسابرسی عملیاتی که بدون مدل انجام شده اند، مقایسه گردیده است. (در سالهای 1382 الی 1386) فرضیه آزمون مدل بدین ترتیب بیان می شود که بکارگیری مدل مبتنی بر ریسک در حسابرسی عملیاتی موجب افزایش بهره وری فرآیند حسابرسی می گردد. برای اندازه گیری اثربخشی، کارآیی و صرفه اقتصادی (معیارهای بهره وری) شاخصهایی تعریف گردید. شاخصهای اثربخشی بر مبنای میزان دستیابی به نتایج، شاخصهای کارآیی بر مبنای روش دستیابی به نتایج و شاخصهای صرفه اقتصادی بر مبنای کاهش بهای تمام شده پروژه های حسابرسی عملیاتی تعریف شده اند.با استفاده از آزمونهای ناپارامتریک مان- ویتنی و ویلکاکسون، معناداری تفاوت مولفه های اثربخشی، کارآیی و صرفه اقتصادی بین دو گروه پروژه حسابرسی عملیاتی بررسی شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهند که بکارگیری مدل مبتنی بر ریسک (مدل تحقیق) در حسابرسی عملیاتی موجب دستیابی به سطح اطمینان مشخص، سطح اهمیت مشخص و بودجه مبتنی بر استانداردها (شاخصهای اثربخشی) در فرآیند حسابرسی می شود. همچن ین بکارگیری این مدل موجب بهبود برخی از شاخصهای کارایی و صرفه اقتصادی همچون «تعداد پیشنهادها/ تعداد نیروی انسانی»، «تعداد نقاط ضعف/ تعداد نیروی انسانی» و «ساعات واقعی/ ساعات بودجه شده» می شود. اما برای معناداری تفاوت این شاخص ها در دو گروه پروژه حسابرسی عملیاتی نیاز به نمونه های بیشتری از پروژه های حسابرسی عملیاتی می باشد.

تعارض غیرکارکردی (مخرب) می تواند موجب اتلاف انرژی، کاهش عملکرد و ایجاد مانع در ارائه خدمات به مشتریان سازمان گردد. با توجه به اهمیت ارتباطات سالم و موثر در سازمانهای بهداشتی درمانی، این پژوهش با هدف تعیین رابطه نظام ارتباطات با تعارض سازمانی بیمارستان حضرت رسول (ص) تهران، انجام گرفت.روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع مطالعات همبستگی بوده و به صورت مقطعی در بهار 1387 اجرا گردید. دو جامعه آماری این پژوهش مدیران (Nm=70) و کارکنان (Np=753) رسته های مختلف بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) تهران بودند. با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران و مطابقت با جدول مورگان و کرجسی، از جامعه مدیران نمونه 26 نفری و از جامعه کارکنان نمونه 239 نفری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه های پژوهشگر ساخته بود که با توضیحات پژوهشگر به روش خود ایفا پاسخ داده شدند. داده ها با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی، تحلیل همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس آزمون F و رگرسیون چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در زمینه تعارض بین فردی مدیران وکارکنان، میانگین بدست آمده (1.89) از میانگین واقعی (3) کمتر بود. در بین مولفه های نظام ارتباطات،سه مولفه که در حد مطلوب برآورد شد عبارت بودند از: مثبت گرایی (میانگین 3.33)، همدلی (میانگین 3.20)، روحیه حمایتگری (میانگین 2.24). بین نظام ارتباطات (روحیه حمایتگری، مثبت گرایی و تساوی) از یک سو و تعارض بین فردی مدیران و کارکنان رابطه معنی داری وجود داشت (r=0.651) و در این بین، روحیه حمایتگری نقش مهمتری را در رگرسیون یا میزان تعارض بین فردی ایفا می کرد (ضریب بتای استاندارد شده=0.515).نتیجه گیری: با توجه به رابطه معنی دار و معکوس بین اکثر مولفه های ارتباطات اثربخش با تعارض بین فردی مدیران و کارکنان، بهبود نظام ارتباطات از طریق ایجاد فضای مناسب حمایتگرانه و انتقال حس همتراز بودن و تساوی از لحاظ موقعیت اجتماعی و شغلی، ایجاد حس خوشایند نسبت به خود وطرف مقابل می تواند در کاهش تعارضات موثر واقع شود.

سرمایه گذاران همواره می خواهند با پیش بینی امکان ورشکستگی یک شرکت از ریسک سوخت شدن اصل و فرع سرمایه خود جلوگیری کنند چون در صورت ورشکستگی قیمت اوراق بهادار به شدت کاهش می یابد از این رو در پی روش هایی هستندکه بتوانند بدان وسیله ورشکستگی را پیش بینی کنند، همچنین یکی از موضوعات مطرح شده در زمینه مدیریت مالی، سرمایه گذاری و اطمینان به سرمایه گذاری می باشد و از مسایلی که می تواند به نحوه تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری کمک کند وجود ابزار ها و مدلهای مناسب برای ارزیابی شرایط مالی و وضعیت سازمانها می باشد، تا از طریق این ابزار سرمایه گذاران بتوانند به تجزیه و تحلیل وضعیت مالی سازمانها پرداخته و با مشخص شدن درماندگی مالی یا وضعیت مطلوب آنها، به طور آگاهانه و با اطمینان در مورد سرمایه گذاری در موقعیت مناسب تصمیم گیری کنند.هدف این تحقیق تعیین کارایی مدل آلتمن و مدل اسپرینگیت برای پیش بینی ورشکستگی می باشد، جامعه آماری این تحقیق شرکت های تولیدی موفق و ورشکسته در بورس اوراق بهادار تهران است و در این تحقیق شرکت هایی که دارای معیارهای مورد نظر برای بررسی بوده اند انتخاب شده اند، جامعه آماری شامل 108 شرکت متشکل از 50 شرکت ورشکسته و 58 شرکت غیر ورشکسته می باشد، ملاک انتخاب شرکت های ورشکسته در این تحقیق ماده 141 قانون تجارت است و ملاک انتخاب شرکت های غیر ورشکسته در این تحقیق این است که در دوره مورد بررسی سود خالص رو به افزایش داشته باشند. و اطلاعات مورد نیاز برای انجام تحقیق از یک دوره پنج ساله (80-84) جمع آوری شده است، و بعد از محاسبه نسبت های موجود، در مدلها و تعیین شاخص های مربوطه، دقت و خطای هر یک از مدلها محاسبه شده است. با توجه به نتایج تحقیق هر دو مدل آلتمن و اسپرینگیت توانایی پیش بینی ورشکستگی در بورس اوراق بهادار تهران را دارند و مدل آلتمن از دقت بالاتری نسبت به مدل اسپرینگیت برخوردار است، بنابراین به سرمایه گذاران بالقوه، سهامداران و دیگر استفاده کنندگان توصیه می شود که برای پیش بینی ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از مدل آلتمن استفاده کنند.

در این تحقیق الگوی معاملاتی سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی بعد از تعطیلات هفتگی مورد مقایسه قرار می گیرد.تحقیق حاضر بر پایه نمونه ای بزرگ از معاملات آن بخش از سرمایه گذارانی است که در طی 166 هفته موردنظر محقق اقدام به عملیات خرید و فروش سهام کرده اند. قلمرو مکانی آن تالار بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی آن از تاریخ 1383/01/08 تا 1386/11/17 است.تحقیق حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی است و بر اساس نحوه گردآوری داده ها از نوع علی - مقایسه ای است، زیرا محقق در صدد بررسی مقایسه ای رفتار سرمایه گذاران در دو زمان قبل و بعد از تعطیلات است.نتایج تحقیق در سطح اطمینان مورد نظر حاکی از آن است که تعطیلات بر رفتار سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی تاثیر می گذارد، هرچند که این تاثیر از جهات متضاد بر طرفین وارد می شود.حجم معاملات خرید و فروش سهام سرمایه گذاران حقیقی بعد از تعطیلات افزایش می یابد. اما در آنسوی دیگر سرمایه گذاران حقوقی فعالیت می کنند که حجم معاملاتی خرید و فروش سهام آنها بعد از تعطیلات کاهش می یابد و در ضمن محقق دریافت که حجم معاملات سرمایه گذاران حقوقی در مجموع بیشتر از حجم معاملات سرمایه گذاران حقیقی است. زیرا سهم بیشتری از مبادلات مالی بورس به این نوع از سرمایه گذاران اختصاص دارد.

حاکمیت شرکتی به چگونگی اداره و کنترل شرکت ها و بویژه نقش هیات مدیره در این رابطه پرداخته و چارچوب یک نظام پاسخگویی موثر را بیان می کند. حاکمیت شرکتی میتواند باعث کاهش مدیریت سود (کاهش اقلام تعهدی اختیاری) شود. دو ساز و کار اساسی نظام راهبری شرکت 1) سرمایه گذاران نهادی و 2) هیات مدیره می باشند. در این تحقیق رابطه بین سرمایه گذاران نهادی و هیات مدیره با مدیریت سود (دستکاری در سود) در شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران بررسی شده است. در این راستا 75 شرکت پذیرفته شده در بورس تهران در دوره زمانی 1383-1386 انتخاب شده است. در این تحقیق اقلام تعهدی اختیاری به عنوان معیار سنجش مدیریت سود در نظر گرفته شد. نتایج آماری نشان داد که بین درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی، درصد مالکیت اعضای هیات مدیره و تعداد اعضای غیرموظف هیات مدیره و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد. بدین معنا که افزایش درصد مالکیت سرمایه گذاران نهادی، درصد مالکیت اعضای هیات مدیره و تعداد اعضای غیرموظف هیات مدیره میتواند باعث کاهش مدیریت سود شود.

امروزه با گسترش و توسعه دانش در سازمانها، مدیریت اثربخش دانش در راستای اهداف سازمان از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. ایجاد زیرساختارهای مدیریت دانش برای کنترل و نظارت هرچه بهتر بر دانش سازمانی بسیار مهم قلمداد می شود. دانش سرمایه ای است که نمی توان آن را به راحتی در اختیار گرفت، برای اینکه کارکنان سازمان به سمت ایجاد و مدیریت زیرساختارهای دانش هدایت یابند می بایست عواملی انگیزاننده برای آنها در سازمان مهیا شود. مدیریت کیفیت بعنوان یک سیستم جامع مدیریتی می تواند نقش بسزایی در ایجاد شاخص های انگیزشی برای کارکنان سازمان داشته باشد. در این مقاله با رویکرد منابع انسانی به مدیریت کیفیت، در سه بعد، تعهد و رهبری مدیریت ارشد، برنامه های ارتقا شایستگی های کارکنان و مشتری مداری به بررسی تاثیرگذاری ابعاد انسان مدار مدیریت کیفیت در ایجاد زنجیره ارزش مدیریت دانش سازمان پرداخته می شود.بنابر نتایج حاصل از ادبیات موضوع و یافته های حاصل از تحقیق میدانی، در هر سه بعد مورد بررسی در مدیریت کیفیت ارتباط معنی داری بین مدیریت کیفیت و ایجاد زیرساختارهای مدیریت دانش سازمان حاصل شده است. در بررسی میزان همبستگی میان متغیرهای مدیریت کیفیت و زنجیره ارزش مدیریت دانش، بیشترین همبستگی بین مشتری مداری و زنجیره ارزش مدیریت دانش بدست آمده و برنامه های ارتقا شایستگی های کارکنان و تعهد و رهبری مدیریت ارشد در رده های بعدی بوده اند. اهمیت مشتری مداری در سازمان و نقشی که در ایجاد زیرساختارهای مدیریت دانش برخوردار می باشد، بسیار حائز اهمیت است. مدیریت کیفیت بواسطه پتانسیل های بالقوه ای که در سازمان ایجاد می کند، می تواند نقش بسزایی در ایجاد زیرساختارهای مدیریت دانش سازمان ایفا کند. پژوهش حاضر می کوشد تاثیرگذاری سیستم های مدیریت کیفیت را در ایجاد زیرساختارهای مدیریت دانش سازمانی مورد بررسی قرار دهد.

این پژوهش با هدف تعیین ابعاد توانمندسازی مدیران آموزشی به منظور ارائه چارچوب مناسب، برای مدیران مدارس کشور انجام پذیرفته است. بررسی ادبیات تحقیق در جهان، نشان می دهد که توانمندسازی منابع انسانی در سه رویکرد ارتباطی، انگیزشی و شناختی مورد مطالعه قرار گرفته است. بر همین اساس جهت دست یابی به هدف فوق، پژوهشی طی دو مرحله به روش پیمایشی در سطح ملی اجرا گردید. در مرحله نخست، 1088 نفر از مدیران مدارس ابتدایی، راهنمایی و روسای و معاونان آموزش عمومی ادرات آموزش و پرورش کشور، بر اساس جدول تعیین حجم نمونه مورگان با روش تصادفی طبقه ای،انتخاب و نسبت به تکمیل پرسشنامهشماره یک (با پایایی 0.95) اقدام نمودند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که ابعاد توانمندسازی مدیران آموزشی در 13 بعد و 61 مولفه تقسیم شده و میانگین بار عاملی آنها 0.67 می باشد. در مرحله دوم چارچوب پیشنهادی توانمندسازی مدیران مدارس یعنی پرسشنامه شماره دو (باپایایی 0.97)، توسط 152 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش به روش مبتنی بر هدف انتخاب و نسبت به تعیین درجه تناسب چارچوب اقدام نمودند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که 93 درصد کارشناسان و متخصصان حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش، چارچوب پیشنهادی این تحقیق جهت توانمندسازی مدیران مدارس کشور را کاملا مناسب و مناسب تشخیص دادند و میانگین بار عاملی چارچوب 0.71 می باشد. همچنین با اطمینان %99 میزان ضریب همبستگی بین مولفه های هر بخش چارچوب معنادار است. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده و تایید آن توسط تحقیقات قبلی و نظریه های موجود، می توان نتیجه گرفت که چارچوب ارائه شده از یک پشتوانه نظری و تجربی و اعتبار کافی برخوردار است و اجرای آن، جهت توانمندسازی مدیران عملیاتی به مدیران عالی و میانی وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد می گردد.

امروزه مدیریت سرمایه های انسانی عامل مهم کسب مزیت رقابتی محسوب می گردد و این بخاطر آن است که کارکنان توان تبدیل دانش را به محصول و خدمات مورد نیاز مشتری دارند سازمانها بایستی در جهت بهینه کردن بازده سرمایه های انسانی گام بردارند با تعیین سطح بلوغ و اثربخشی نظام های مربوط به سرمایه های انسانی می توان عملکرد کارکنان را پیش بینی و در جهت بهبود آن گام برداشت. بر این اساس با توجه به اهمیت سرمایه های انسانی تحقیق حاضر با هدف تعیین سطح بلوغ و اثربخشی مدیریت سرمایه های انسانی در شرکت فولاد مبارکه انجام و بدین منظور با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه تعداد 240 نفر از کارکنان به شیوه تصادفی انتخاب که از این تعداد 237 نفر پرسشنامه های ارسالی را عودت دادند. ابزار پژوهش برای جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محرک های پنجگانه سرمایه انسانی است که توسط باسی و مک مورر تهیه شده است، بررسی پایانی و ثبات درونی آزمون نشان داد که پایایی پرسشنامه برابر a=0.92 و پایایی با روش تنصیف برابر با 0.87 می باشد پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS-13 و آمارهای توصیفی، آزمون دو جمله ای فریدمن تحلیل واریانس، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر این است که سطح بلوغ و اثربخشی مدیریت سرمایه های انسانی در شرکت فولاد مبارکه 64.56 از 100 است. بررسی محرکهای پنجگانه سرمایه انسانی نشان داد که محرکهای ظرفیت یادگیری با میانگین 3.41، دسترسی به دانش با میانگین 3.28، مشارکت کارکنان با میانگین 3.24، بهینه سازی نیروی کار با میانگین 3.21 و شیوه های اعمال رهبری با میانگین 3.08 به ترتیب رده اول تا پنجم را داشته اند.