توسعه آموزش در علوم پزشکی
سال:1392 | دوره:6 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: دستیابی به حداکثر پیشرفت تحصیلی از جمله اهداف عالی آموزش است. سازگاری اجتماعی مهم ترین نشانه سلامت روان می باشد. از آنجایی که هیچ یک از پژوهش های داخلی٬ به مطالعه رابطه پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان دندانپزشکی نپرداخته، برآن شدیم که به انجام تحقیق حاضر بپردازیم.روش بررسی: در سال تحصیلی 1389-90 تعداد 87 نفر از دانشجویان دندانپزشکی قزوین وارد مطالعه توصیفی تحلیلی شدند. بدین نحو که براساس شماره دانشجویی، مشخصات فردی و نیز معدل تحصیلی سه ترم اخیر دانشجویان مشخص شد. بسته به سیر پیشرفت تحصیلی چهار دسته پرسشنامه کالیفرنیا (سوالات مشابه با فونت متفاوت) در اختیار دانشجویان قرار گرفت. نهایتا داده های مطالعه توسط و آزمون خی دو،آزمون تحلیل واریانس و آزمون T مستقل آنالیز آماری شدند.یافته ها: بین جنسیت و سازگاری اجتماعی و پیشرفت تحصیلی رابطه معنا داری وجود نداشت P>0.05 بیشترین نمره میانگین سازگاری در دانشجویان با پیشرفت تحصیلی ثابت دیده شد. بین پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی و مولفه های اجتماعی شدن و مسوولیت پذیری رابطه معنا داری یافت نشد.(P>0.05).نتیجه گیری: علی رغم اینکه نتایج این مطالعه شاید به دلیل انتخاب دانشجویان ترم های بالاتر،توجه متولیان آموزش را به ارزیابی سلامت روانی دانشجویان و انجام اقدامات در راستای ارتقاء پیشرفت تحصیلی جلب می نماید.

زمینه و هدف: برنامه درسی بالینی اساتید باید همسو با برنامه درسی دوره نظری پزشکی باشد در این راستا، پژوهش حاضر، ابعاد پنج گانه تعامل اساتید را بین دو برنامه درسی نظری و بالینی، مقایسه کرده است.روش بررسی: روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. از جامعه آماری دانشجویان استاژر و اینترن دانشگاه شاهد در سال تحصیلی 91-92 (N=175) حسب برآورد آماری با فرمول کوکران، تعداد 120 نفر نمونه انتخاب شد. پرسشنامه محقق ساخته سنجش ابعاد تعاملی استاد با روایی مورد تایید خبرگان متخصص و نیز ضریب پایایی 0.97 و 0.95 در دو بخش نظری و بالینی در آلفای کرونباخ، مورد استفاده واقع شد.یافته ها: در نحوه تعامل اساتید با دانشجو، همکار، جامعه مردم و خود، بین دو برنامه درسی نظری و بالینی تفاوت معنادار وجود داشت. رتبه بندی میانگین تعاملات اساتید در هر دو برنامه درسی نظری و بالینی به ترتیب شامل، تعامل استاد با؛ بیمار، دانشجو، خود، جامعه مردم و همکار بود بنابر این تفاوت های ذکر شده بین ابعاد تعاملات اساتید در دو نوع برنامه درسی، رتبه بندی ها را تغییر نداد.نتیجه گیری: کاهش سطح تعامل در ارتباط با؛ دانشجو، جامعه مردم و خود، در برنامه درسی بالینی به نسبت نظری، تناقض در عمل اساتید است. جالب این که تعامل با همکار در برنامه درسی بالینی، ارتقا می یابد که این نیز تناقض بین گفته و عمل، اساتید و در دید دانشجو حاوی معانی متعدد است.

زمینه و هدف: تشکیل آزمایشگاه مرجع سلامت، خود یک سرفصل جدیدی برای اجرا و ارتقا برنامه های آموزشی جامع می باشد. از طرفی دیگر، آگاهی از دیدگاه مخاطبین برنامه های آموزشی مداوم در مورد جنبه های مختلف این برنامه اهمیت ویژه ای دارد. هدف از این مطالعه، تعیین وضعیت و چگونگی اجرای برنامه های آموزش مداوم از دیدگاه کارکنان آزمایشگاه های پزشکی و انگیزه آنان از شرکت در این برنامه ها بود.روش بررسی: در این مطالعه توصیفی – مقطعی 89 نفر از پرسنل آزمایشگاهی شهر زنجان در سال 1387 پرسشنامه ای را تکمیل کردند که شامل دو بخش اطلاعات دموگرافیک و 23 سوال شامل فهرستی از ویژگی های برنامه های آموزش مداوم، وضعیت مطلوب و انگیزه آنان از شرکت در چنین برنامه هایی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از فراوانی، میانگین و انحراف معیار صورت پذیرفت و مقایسه بین گروه ها با کمک آزمون مجذور کای انجام شد.یافته ها: نمره میانگین و انحراف معیار برای میزان رضایت از شرکت در برنامه های آموزشی در گذشته 2.1±0.92 و برای میزان ضرورت اجرای برنامه ها 4.39±0.67 بود (ازنمره 5). انگیزه اصلی از شرکت در برنامه های آموزشی مداوم در 58.4 درصد افراد ،تحکیم اطلاعات قبلی و کسب اطلاعات جدید بود و 78.6 درصد آنان، روش حضوری را روش آموزشی مطلوب می داستند.نتیجه گیری: نتایج مبین اینست که اکثریت کارکنان آزمایشگاه ها، نگرش مثبت و انگیزه علمی نسبت به برنامه های آموزش مداوم دارند؛ اگر چه این برنامه ها در گذشته مطابق انتظارات آن ها نبوده است. به هر حال بر مبنای دیدگاه آنان و نیاز سنجی، طراحی پروتکل ویژه ای برای اجرای برنامه های آموزشی مورد نیاز می یاشد.

زمینه و هدف: افزایش دسترسی به سخت افزار و نرم افزارها برای آموزش از راه دور دریچه ای نو را به روی سازمان های آموزشی در جهت بهبود کیفیت آموزش گشوده است. این مطالعه به منظور بررسی میزان رضایت و نیز موفقیت دانشجویان پزشکی در درس فیزیوپاتولوژی غدد با دو روش تدریس سخنرانی و آموزش از راه دور طراحی شد.روش بررسی: این مطالعه بر روی 57 دانشجوی پزشکی در مقطع فیزیوپاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال تحصیلی 1391-92 انجام شد. مطالب درسی در درس فیزیوپاتولوژی غدد به دو قسمت تقسیم شد. یک قسمت به روش سخنرانی به شکل سنتی توسط دو آموزشگر این رشته تدریس شد و نیمه دیگر توسط محقق با دو روش سخنرانی و آموزش از راه دور برای محتواهای مختلف ارایه گردید. در پایان ترم رضایت مندی دانشجویان با پرسشنامه ای استاندارد سنجیده شد و نمرات آن ها در محتوای تدریس شده با سخنرانی با محتوای تدریس شده از راه دور مقایسه شد.یافته ها: تفاوت معنی داری بین نمره کسب شده توسط دانشجویان در محتوای تدریس شده از راه دور (11.9±2.7) و محتوای تدریس شده با سخنرانی توسط همان استاد (12.25±2.3) و نیز توسط اساتید دیگر (11.2±3.4) وجود نداشت. دانشجویان قوی کلاس تفاوت معنی داری را در نمره کسب شده از محتوای تدریس شده به روش آموزش از راه دور با سخنرانی نشان ندادند. با این وجود نمره دانشجویان ضعیف در دروس تدریس شده با سخنرانی از لحاظ آماری بیشتر بود اگرچه میزان موفقیت آن ها در پاس کردن درس مربوطه متفاوت نبود.نتیجه گیری: آموزش از راه دور به اندازه روش سخنرانی در کلاس برای انتقال مفاهیم در درس فیزیوپاتولوژی غدد در دانشجویان پزشکی موثر است. بررسی هزینه بری این دو روش در مقایسه با هم توصیه می شود.

زمینه و هدف: کتاب ها و مطالب آموزشی زبان تخصصی را شاید بتوان مهم ترین رکن در برنامه آموزش زبان انگلیسی با اهداف دانشگاهی در ایران در نظر گرفت. بنابراین، ارزیابی آن ها می تواند به شناسایی نقاط ضعف وقوت آن ها کمک کرده، و باعث ارتقای کیفیت آن ها شود. هدف این مطالعه بررسی نگرش های دانشجویان پزشکی و اساتید زبان انگلیسی نسبت به کتاب زبان تخصصی پزشکی و همچنین بررسی چالش هایی بود که در حیطه آموزش و یادگیری زبان وجود داشته است.روش بررسی: به منظور انجام این مطالعه 175 دانشجوی رشته پزشکی و 25 تن از اساتید زبان انگلیسی از چهار دانشگاه پزشکی کشور (دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، و دانشگاه زنجان) انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه و مصاحبه استفاده گردید. آزمون آماری مورد استفاده آزمون های T-test و MANOVA بودند.یافته ها: نتایج مطالعه آماری نشان داد که تفاوت معناداری بین نگرش دانشجویان و اساتید نسبت به کتاب زبان تخصصی پزشکی وجود نداشت، ولی تفاوت معناداری بین نگرش آن ها نسبت به شش جنبه مختلف کتاب وجود داشت. نتایج مصاحبه هم نشان داد که کلاس های پرجمعیت، نبود کتب مناسب نیاز فراگیران، نبود اهداف مشخص در حیطه زبان تخصصی، و کمبود زمان از بزرگترین چالش های دانشجویان پزشکی و اساتید زبان بود.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که اگرچه نگرش های مثبتی نسبت به کتاب وجود دارد، ولی بیشتر اساتید، آن را برای آموزش زبان تخصصی کافی نمی دانند. به علاوه آن ها بر این عقیده اند که، تعداد دانشجویان در کلاس ها باید کاهش یابد، اهداف آموزش زبان در حیطه پزشکی مشخص شود و سپس بر اساس آن اهداف، مطالب درسی مناسب نیاز یاد گیرندگان فراهم گردد.

زمینه و هدف: محیط یادگیری شامل کلیه شرایط و امکانات فیزیکی، روانی، عاطفی، عوامل فرهنگی و اجتماعی است که بر رشد و توسعه یادگیرنده در یک موسسه آموزشی تاثیر می گذارد. بین محیط یادگیری و پی آمد های ارزشمند از قبیل رضایت، موفقیت دانشجویان رابطه آشکار وجود دارد. لذا این مطالعه با هدف ارزیابی محیط یادگیری و آموزشی در دانشگاه علوم پزشکی زنجان از دیدگاه دانشجویان صورت گرفت.روش بررسی: این پژوهش توصیفی- مقطعی در سال 1390-91 در دانشگاه علوم پزشکی زنجان انجام گرفت. بدین منظور، یک نمونه 374 نفری از دانشجویان به روش طبقه ای نسبتی و در هر طبقه به روش تصادفی منظم انتخاب شدند. برای بررسی محیط یادگیری و آموزشی از پرسشنامه ارزیابی محیط آموزشی داندی (DREEM) استفاده شد. در تجزیه و تحلیل داده های این پژوهش و از آمارهای توصیفی و تحلیلی مثل میانگین، آزمون تی نمونه های مستقل (Independent Samples T-test) و آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد.یافته ها: میانگین نمره کلی محیط آموزشی و یادگیری 100.26 ازحداکثر نمره 200 (50.14 درصد) بود که به معنی حد متوسط است. کمترین نمره میانگین ادراک دانشجویان 22.23 از حداکثر نمره 48 (46.5 درصد) به بعد یادگیری مربوط بود، بیشترین نمره میانگین ادراک دانشجویان 23.03 از حداکثر نمره 44 (52.35 درصد) به بعد مدرسین مربوط می شد. تفاوت میانگین نمرات ادراک دانشجویان در همه ابعاد به جزء بعد مدرسین برحسب دانشکده از نظر آماری معنی دار بود (P<0.05)، ولی تفاوت میانگین نمرات برحسب جنس از نظرآماری معنی دار نبود.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که ادراک دانشجویان از محیط آموزشی در حد متوسط است و فضا برای بهبودی و اصلاح در همه ابعاد محیط آموزشی وجود دارد. اما نیازبه اصلاح در ابعاد یادگیری و شرایط اجتماعی بیشتر احساس می گردد.

زمینه و هدف: نیازسنجی آموزشی اولین گام در برنامه ریزی برنامه های توسعه اعضای هیات علمی است که به نوبه خود موجب ارتقای کیفیت آموزش و پرورش می شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین و اولویت بندی نیازهای آموزشی اعضای هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی ایلام انجام گرفت.روش بررسی: در پژوهشی توصیفی، جامعه آماری به دو گروه دسته بندی شد. بر اساس مدل نیازسنجی سه بعدی کافمن، ابتدا با استفاده از مصاحبه، اطلاعات کلی در خصوص نیازهای آموزشی اعضای هیات علمی از شرکت کنندگان گروه اول گرد آوری شد و سپس با روش کدگذاری سه مرحله ای اشتراوس و کوربین، گویه ها یا کدهای مربوطه، استخراج گردید که نهایتا در شش حیطه کلی دسته بندی و تدوین شدند. در مرحله پایانی، میزان نیاز آموزشی و اولویت هر کدام از موضوعات حیطه ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته (روا و پایاr=0.85) از دیدگاه خود اعضای هیات علمی تعیین شد. تجزیه وتحلیل داده ها با روش های آمار توصیفی همچون فراوانی، میانگین، انحراف معیار و آزمون T استیودنت استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد در حیطه آموزش و یادگیری، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به شیوه های نوین تدریس و کمترین نیاز آموزشی مربوط به برگزاری ژورنال کلاب؛ در حیطه ارزشیابی آموزشی، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به شیوه های ارزشیابی دانشجو و کمترین نیاز آموزشی مربوط به ارزشیابی به شیوه آزمون عینی ساختار مند (OSCE)؛ در حیطه پژوهش، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به مقاله نویسی به زبان انگلیسی و کمترین نیاز آموزشی مربوط به اخلاق در پژوهش؛ در حیطه فناوری اطلاعات، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به آشنایی با مهارت های فناوری اطلاعات و کمترین نیاز آموزشی مربوط به استفاده از کامپیوتر در آموزش؛ در حیطه عمومی، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به شیوه ارتباط با دانشجو و کمترین نیاز آموزشی مربوط به اخلاق حرفه ای و در حیطه زبان انگلیسی، بالاترین نیاز آموزشی مربوط به نگارش متون علمی به زبان انگلیسی و کمترین نیاز آموزشی مربوط به ترجمه متون تخصصی بود.نتیجه گیری: از دیدگاه مطالعه شوندگان،کلیه موضوعات مورد بررسی در این تحقیق به عنوان نیاز آموزشی قلمداد شدند و در اولویت بندی حیطه های شش گانه باتوجه به میانگین امتیازات، اولویت اول مربوط به حیطه زبان انگلیسی و اولویت آخر مربوط به حیطه ارزشیابی آموزشی بوده است.

زمینه و هدف: شناسایی فاکتورهای موثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان و توجه به آن ها، گامی به سوی توسعه پایدار می باشد. هدف از انجام این پژوهش پیش بینی موفقیت تحصیلی از طریق مولفه های تفکر نقاد و برخی از متغیرهای جمعیت شناختی می باشد.روش بررسی: این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی می باشد که در آن 114 دانشجوی پزشکی سال اول دانشگاه علوم پزشکی تهران شرکت کردند. جامعه آماری کلیه دانشجویان رشته پزشکی ورودی سال 90 بودند. دانشجویان پرسشنامه مهارت های تفکر نقاد کالیفرنیا (فرم ب) را در ابتدای سال تحصیلی تکمیل نمودند شاخص پیشرفت تحصیلی که معدل دانشجویان بود در پایان یک سال تحصیلی به همراه برخی از متغییرهای جمعیت شناختی آن ها جمع آوری شد. و در تحلیل نتایج از آمارهای توصیفی شامل میانگین، انحراف استاندارد، کمینه و بیشینه و نیز از آمار استنباطی رگرسیون چندگانه گام به گام استفاده شد.یافته ها: نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد بین چهار خرده مقیاس تفکر نقاد و موفقیت تحصیلی رابطه ای وجود ندارد و تنها بین خرده مقیاس «تفسیر» و موفقیت تحصیلی رابطه معناداری وجود داشت (R=0.251) و در مجموع 6.3 درصد موفقیت تحصیلی را تبیین می کردند (R2=0.063). همچنین، در صورت تعمیم نتایج نمونه مورد مطالعه به جامعه اصلی متغیرهای پیش بین قادر به تبیین 5.4 درصد از واریانس موفقیت تحصیلی می باشند (R2Adj=0.054). ضریب رگرسیون متغیر پیش بین تفسیر نشان می دهد که این متغیر می توانند تغییرات مربوط به موفقیت تحصیلی را به گونه ای معنادار تبیین کنند (P<0.0001).نتیجه گیری: با توجه به پژوهش های صورت گرفته در دنیا در خصوص عوامل موثر بر تفکر نقاد حجم مطالب درسی و نحوی ارزشیابی بر پرورش این عملکرد ذهنی بسیار تاثیر گذار می باشند نتایج در پژهش حاضر حاکی از این است که تراکم مطالب درسی مجال تفکر را از فراگیران سلب می نماید همچنین استفاده از روش های ارزشیابی که بر مبنای حفظ کردن حجم وسیعی از اطلاعات تئوری و غیر کاربردی هستند، باعث می شود دانشجویان به سمت روش های یادگیری حفظی و بدون تفکر و استدلال سوق داده شوند. لذا ضروری است بر روی حجم محتوای آموزشی و نحوی ارزشیابی دانشجویان تمرکز بیشتری صورت گیرد همچنین برای نحوی پذیرش دانشجویان باید تدابیری اندیشید که تاثیر سهمیه در آن معقول تر شود.