علوم دامی ایران
سال:1388 | دوره:40 | شماره:1 |تعداد مقالات:12

هدف تحقیق حاضر بررسی ارتباط ارزش اصلاحی مادری وزن یک روزگی جوجه های یک لاین تجارتی گوشتی با صفات مختلف تخم مرغ و مقدار اسید چرب های زرده بود. بر اساس وزن یک روزگی 6746 جوجه با شجره معلوم ارزش های اصلاحی مادری 63 مرغ از طریق مدل حیوان دارای اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم، اثر ژنتیکی افزایشی مادری، اثر محیطی مشترک مادری و کوواریانس اثر ژنتیکی افزایشی مستقیم و مادری با استفاده از برنامه DFREML برآورد شد. مرغ ها بر اساس ارزش های اصلاحی مادری به 3 گروه ژنتیکی (پایین، متوسط و بالا) تقسیم شدند. از این مرغ ها در سن 32 هفتگی 126 تخم (از هر مرغ تعداد 2 عدد) جمع آوری و صفات مختلف تخم مرغ (وزن تخم مرغ، ضخامت پوسته، مقاومت پوسته، وزن پوسته، وزن زرده، درصد زرده، وزن آلبومین و درصد آلبومین) و اسید چرب های زرده (اسیدهای پالمیتیک، پالمیتولئیک، استئاریک، اولئیک، لینولئیک و لینولنیک) اندازه گیری شد. تجزیه واریانس داده ها با مدل خطی عمومی و مقایسه میانگین ها با روش توکی انجام گرفت. میانگین صفات وزن تخم مرغ، وزن پوسته، وزن زرده، وزن آلبومین و درصد آلبومین در گروه های با ارزش اصلاحی مادری بالا زیادتر از سایر گروه ها (P<0.05) بود. برای درصد زرده، افزایش ارزش اصلاحی مادری به طور معنی داری میانگین آن را کاهش داد(P<0.05) . با برازش وزن تخم مرغ به عنوان متغیر کمکی، اختلاف میانگین صفات مورد مطالعه در گروه های ژنتیکی مادری معنی دار نبود. این نتایج نشان داد که بخش قابل توجه ای از تفاوت های بین مشاهدات می تواند ناشی از اختلاف وزن تخم مرغ ها باشد. برای اسید چرب های زرده، افزایش ارزش اصلاحی مادری موجب کاهش میانگین آنها شد اما این کاهش از نظر آماری معنی دار نبود.

در این پژوهش، برای برآورد روند ژنتیکی و فنوتیپی صفات تولیدی جمعیت گاوهای هلشتاین ایران از اطلاعات موجود در مرکز اصلاح نژاد دام کشور که در طی سال های 1366 تا 1383 تهیه شده بود، استفاده شد. برآورد مولفه های (کو) واریانس و پارامترهای ژنتیکی با استفاده از رکوردهای دوره شیردهی اول و روش حداکثر درستنمایی محدود شده با الگوریتم AIREML صورت گرفت. ارزیابی ژنتیکی و پیش بینی ارزش های اصلاحی حیوانات با استفاده از مدل حیوانی چند متغیره انجام شد. به منظور برآورد مولفه های (کو) واریانس و ارزیابی ژنتیکی از نرم افزار MATVEC استفاده شد. وراثت پذیری تولید شیر، مقدار چربی و مقدار پروتئین به ترتیب 0.27، 0.22 و 0.25 برآورد شد. روند ژنتیکی به صورت تابعیت خطی بهترین پیش بینی نااریب خطی (BLUP) ارزش های اصلاحی حیوانات بر سال تولد برآورد گردید. روند ژنتیکی تولید شیر 33.84±2.10 کیلوگرم، برای مقدار چربی 0.64±0.05 کیلوگرم و برای مقدار پروتئین 1.00±0.08 کیلوگرم برآورد شد (P<0.01). روند فنوتیپی صفات تولید شیر، مقدار چربی و مقدار پروتئین به ترتیب 122.28، 4.42 و 3.06 کیلوگرم در سال بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد پیشرفت ژنتیکی صفات تولیدی در گاوهای هلشتاین ایران برای تولید شیر مناسب اما در مورد مقدار چربی و مقدار پروتئین قابل ملاحظه نمی باشد.

به منظور بررسی اثر حضور یا عدم حضور صفت طول عمر از هدف انتخاب، 4 نوع شاخص انتخاب مختلف (شاخص 1- با دخالت صفات تولید شیر، درصد چربی شیر و ارتفاع پستان عقب(Ruh) ؛ شاخص 2- با دخالت صفات تولید شیر، درصد چربی شیر و وضعیت استقرار سرپستانک های جلو(Ftp) ؛ شاخص 3- با دخالت صفات تولید شیر، درصد چربی شیر و اتصال پستان جلو (Fua) و شاخص 4- شامل صفات تولید شیر، درصد چربی شیر (Ruh، Ftp و Fua) تحت دو نوع تابع هدف انتخاب، یکی با دخالت صفات تولید شیر، درصد چربی شیر و طول عمر و دیگری با حذف صفت طول عمر از هدف انتخاب تشکیل شد. محاسبات در شرایط اقتصادی مربوط به دو سال 1374 و 1379 انجام شد. مقادیر پیشرفت ژنتیکی و صحت انتخاب حاصل از کاربرد شاخص های مختلف تحت شرایط اقتصادی این دو سال نشان داد حذف طول عمر کاهش پیشرفت ژنتیکی در تابع هدف انتخاب در تمام حالات غیر از حالتی که شاخص 4 تحت شرایط اقتصادی سال 1374 استفاده شود، را بدنبال خواهد داشت هر چند که با حذف این صفت صحت انتخاب ممکن است افزایش یابد.

هدف از این پژوهش مطالعه اثر پوسته پنبه دانه و اندازه قطعات یونجه خشک بر عملکرد گاوهای شیرده هلشتاین بود. تعداد 12 راس گاو شیرده هلشتاین در اواسط دوره شیردهی در یک آزمایش فاکتوریل 2×2 در قالب یک طرح چرخشی با سه دوره آزمایش، چهار تیمار و سه گاو در هر تیمار تحت آزمایش قرار گرفتند. عامل اول دو اندازه بلند و کوتاه یونجه و عامل دوم دو سطح صفر و 9.63 درصد پوسته پنبه دانه بود. زمان آزمایش 84 روز بود که در 3 دوره 28 روزه انجام گرفت که گاوها در هر دوره یکی از چهار جیره را دریافت کردند. نتایج بدست آمده نشان داد که میزان الیاف موثر فیزیکی با کاهش اندازه ذرات یونجه کاهش معنی داری پیدا کرد (P<0.05) ولی جایگزینی پوسته پنبه دانه با یونجه باعث افزایش آن گردید. میانگین هندسی طول ذرات نیز با کاهش اندازه ذرات یونجه کاهش معنی داری یافت (P<0.05) ولی توسط پوسته پنبه دانه تحت تاثیر قرار نگرفت. مصرف ماده خشک، شیرخام تولیدی، تولید شیر تصحیح شده بر اساس 4 درصد چربی، درصد چربی و درصد پروتئین شیر تحت تاثیر کاهش اندازه ذرات یونجه و پوسته پنبه دانه قرار نگرفتند. کل فعالیت جویدن توسط اندازه ذرات علوفه و استفاده از پوسته پنبه دانه تحت تاثیر قرار نگرفت ولی اندازه ذرات علوفه و پوسته پنبه دانه اثر معنی داری بر فعالیت جویدن به ازای کیلوگرم ماده خشک مصرفی و کیلوگرم دیواره سلولی مصرفی داشتند (P<0.05). با توجه به نتایج بدست آمده، پوسته پنبه دانه می تواند به منظور تامین بخشی از الیاف جیره در مواقع کمبود یا گرانی علوفه، جایگزین یونجه در جیره گردد.

این آزمایش به منظور تعیین اثرات جایگزینی کنجاله کلزا به جای کنجاله سویا بر عملکرد رشد، خصوصیات لاشه و غلظت پلاسمایی هورمون های تیروئید جوجه خروس های گوشتی سویه راس 308 انجام گرفت. در سن 6 روزگی جوجه ها به 30 گروه 12 تایی تقسیم شده و تا سن 49 روزگی روی بستر پرورش یافتند. ده نوع جیره آزمایشی مرکب از پنج سطح جایگزینی پروتئین کنجاله کلزا به جای پروتئین کنجاله سویا (0، 25، 50، 75 و 100 درصد) در دو حالت با و بدون آنزیم به کار گرفته شد. مخلوط آنزیمی حاوی فعالیت های بتا - گلوکاناز و گزیلاناز بود که به مقدار 400 گرم در تن به جیره غذایی اضافه شد. داده های به دست آمده از آزمایش در یک طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل 2×5 (پنج سطح جایگزینی و دو سطح آنزیم) تجزیه آماری شدند. نتایج آزمایش نشان داد که سطح جایگزینی، تاثیر معنی داری (P<0.05) بر اضافه وزن در دوره 6 تا 21 روزگی داشت و استفاده از آنزیم موجب بهبود رشد در جیره های حاوی کنجاله کلزا گردید؛ به طوری که اثر اصلی آنزیم معنی دار بود (P<0.05). با این وجود، در کل دوره آزمایش (6 تا 49 روزگی) تفاوت معنی داری از نظر اضافه وزن وجود نداشت (P>0.05). مصرف خوراک در دوره های 6 تا 21 و 21 تا 42 روزگی به طور معنی دار تحت تاثیر سطح جایگزینی قرار گرفت (P<0.05) ولی در دوره 42 تا 49 روزگی و کل دوره آزمایش این اثر معنی دار نبود. ضریب تبدیل خوراک در تمامی دوره های آزمایش به طور معنی داری تحت تاثیر سطح جایگزینی کنجاله قرار گرفت (P<0.05). سطح جایگزینی، استفاده از آنزیم و اثر متقابل آنها تاثیر معنی داری بر درصد نسبی اجزا لاشه نداشت (P>0.05). غلظت پلاسمایی هورمون های T3 و T4 تحت تاثیر تیمارهای به کار رفته در آزمایش قرار نگرفت (P>0.05). مناسب ترین سطح جایگزینی کنجاله کلزا به جای کنجاله سویا از لحاظ هزینه خوراک به ازای هر کیلوگرم اضافه وزن، جایگزینی کامل (100 درصد) بود.

به منظور مطالعه پاسخ عملکردی گاوهای پرتولید در اوایل دوره شیردهی به دو نوع چربی محافظت شده، 12 راس گاو هلشتاین (سه راس زایش اول و 9 راس چندشکم زایش کرده به ترتیب با روزهای شیردهی 24±1 روز و 28±4 روز) در قالب یک طرح چرخشی متوازن 3×3، مورد استفاده قرار گرفتند. گاوها به صورت تصادفی به سه گروه چهارتایی تقسیم شدند و به ترتیب در سه دوره 21 روزه، سه نوع جیره را دریافت کردند. جیره های مورد استفاده شامل جیره شاهد که بدون مکمل چربی بوده و حاوی جیره پایه شامل %20 ذرت سیلو شده، %20 یونجه و %60 کنسانتره بود. جیره دو حاوی 3 درصد مکمل چربی محافظت شده نامحلول در شکمبه (انرژایزر-10) به همراه جیره پایه بود. جیره سه که شامل 3.5 درصد مکمل چربی محافظت شده کلسیمی (مگناپک) به همراه جیره پایه بود. نتایج به دست آمده نشان داد که مصرف ماده خشک، ماده آلی و دیواره سلولی (NDF) در جیره شاهد، نسبت به دو جیره دیگر بالاتر بود (p<0.01). بین دو جیره آزمایشی حاوی دو نوع مکمل چربی نیز تفاوت معنی داری مشاهده نشد. مصرف انرژی خالص شیردهی در تمام گاوها و مصرف ماده خشک، ماده آلی و NDF در گاوهای زایش اول یکسان بود. تولید شیر و شیر تصحیح شده برای 3.5 درصد چربی و همچنین ترکیب شیر در بین جیره ها یکسان بود. تغییر نمره وضعیت بدنی و وزن زنده در گاوهای تغذیه شده با جیره های مختلف تفاوت معنی داری نداشت (p>0.05). در گاوهای چندشکم زایش کرده، بازده تولید (شیر تصحیح شده برای 3.5 درصد چربی تولید شده به ازای ماده خشک مصرفی) برای گاوهایی که مکمل چربی مصرف کرده بودند، به طور معنی داری بالاتر بود (p<0.05). در حالی که بازده تولید در گاوهای زایش اول در بین جیره های مختلف آزمایشی تفاوت معنی داری نداشت (p>0.05). فعالیت جویدن و کل زمان صرف شده برای نشخوار و خوردن، در بین گاوهای چند بار زایش، تفاوت معنی داری نداشت. در هیچ یک از صفت های ذکر شده، تفاوت معنی داری بین دو نوع مکمل چربی مشاهده نشد (p>0.05). نتایج این پژوهش بیانگر آن است که استفاده از مکمل چربی در گاوهای چندشکم زایش کرده در اوایل دوره شیردهی سبب کاهش خوراک مصرفی و بهبود بازده تولید می شود. ولی این اثر در گاوهای زایش اول مشاهده نگردید.

هدف از این تحقیق دستیابی به بهترین زمان تلقیح مصنوعی در میش های تالشی بود. به همین منظور تعداد 150 راس میش تالشی انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه مساوی تقسیم شدند. تمام میش ها برای همزمان شدن فحلی به مدت 14 روز سیدرگذاری شده و همزمان با سیدربرداری به ازای هر میش 400 واحد بین المللی PMSG به صورت عضلانی تزریق شد. گروه اول 28 ساعت پس از خروج سیدر (AI28)، گروه دوم 40 ساعت پس از خروج سیدر (AI40) و گروه سوم 52 پس از خروج سیدر (AI52) تلقیح داخل گردن رحمی شدند. تمامی میش ها حدود 24 ساعت پس از خروج سیدر علایم فحلی را نشان دادند. نتایج بازدهی تلقیح و عملکرد تولیدمثلی نشان داد که در نرخ چندقلوزایی و دوقلوزایی بین گروه ها، اختلاف معنی داری مشاهده نشد. اما بازدهی تلقیح، نرخ بره زایی و در گروه های مختلف دارای اختلاف معنی داری بودند (P<0.05). بازدهی تلقیح و بازدهی زایمان در گروه های AI40 و AI52 به ترتیب برابر با 50 و 38 درصد بود که با گروه AI28 که 18 درصد بود تفاوت معنی داری داشت (P<0.05). نرخ بره زایی در گروه های AI40 و AI52 به ترتیب برابر با 58 و 38 درصد بود که با گروه AI28 تفاوت معنی داری نشان داد (P<0.05). نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که بهترین زمان تلقیح در میش تالشی بین 40 تا 52 ساعت پس از خروج سیدر می باشد.

در این پژوهش از داده های 2332 بره حاصل از 815 میش و 61 قوچ که در طی سال های 1372 تا 1383 در ایستگاه اصلاح نژاد گوسفند کرمانی جمع آوری شده بود، برای برآورد روند فنوتیپی، ژنتیکی و محیطی وزن تولد، شیرگیری، شش ماهگی، نه ماهگی و یک سالگی استفاده شد. وراثت پذیری صفات در تجزیه تک صفتی با استفاده از روش حداکثر درستنمایی محدود شده بی نیاز از مشتق گیری و برازش شش مدل حیوانی مختلف با افزودن و حذف آثار ژنتیکی افزایشی مادری و محیطی دایمی مادری، برآورد شدند. آزمون نسبت درستنمایی نشان داد که مدل دارای آثار ژنتیکی مستقیم و ژنتیکی افزایشی مادری، بدون در نظر گرفتن کوواریانس بین آنها، برای وزن تولد، مدل دارای آثار ژنتیکی مستقیم و محیطی دایمی مادری برای وزن های شیرگیری، شش ماهگی و نه ماهگی و مدل دارای آثار ژنتیکی مستقیم برای وزن یک سالگی مناسب بودند. همبستگی های فنوتیپی، ژنتیکی و محیطی با تجزیه چند صفتی و با مدل مناسب برای هر صفت برآورد شدند. ارزش های اصلاحی با استفاده از مدل حیوانی مناسب هر صفت با تجزیه تک صفتی و چند صفتی برآورد گردیدند. روند ژنتیکی، فنوتیپی و محیطی به ترتیب از تابعیت میانگین ارزش اصلاحی، میانگین فنوتیپی و تفاوت میانگین ارزش اصلاحی از میانگین فنوتیپی بر سال تولد محاسبه شدند. روند ژنتیکی مستقیم برای صفات وزن تولد، شیرگیری، شش ماهگی، نه ماهگی و یک سالگی در تجزیه تک صفتی و چند صفتی به ترتیب 0.53±0.30 و 0.84±1.14، 96.41±18.27 و 101.29±37.41، 88.24±26.11 و 90.51±48.34، 24.35±10.68 و 29.76±11.49، 31.53±10.43 و 35.18±12.58 گرم در سال بود. روند ژنتیکی افزایشی مادری وزن تولد در تجزیه تک صفتی و چند صفتی به ترتیب 3.07±1.21 و 2.91±1.67 گرم در سال برآورد گردید.

اثر آمیخته گری بر صفات رشد و ترکیب لاشه بره های آمیخته قزل و مهربان با استفاده از 162 راس از بره های نر خالص و بره های حاصل از تلاقی های دو جانبه نژادهای مذکور در دو سال متوالی بررسی شد. چهار گروه ژنتیکی شامل بره های خالص مهربان، خالص قزل، آمیخته های نر قزل × ماده مهربان و نر مهربان × ماده قزل بودند. پرواربندی به صورت تلفیقی از چرای آزاد از پس چر مزارع گندم، جو، یونجه و تغذیه با کنسانتره به مدت 84 روز انجام شد. آمیخته گری تاثیر معنی داری بر افزایش وزن روزانه، درصد لاشه و برخی از اجزا لاشه داشت (P<0.01). میانگین حداقل مربعات افزایش وزن روزانه در بره های آمیخته حاصل از نر قزل × ماده مهربان بالاترین (256.5 گرم در روز) و در بره های خالص مهربان پایین ترین (222.0 گرم در روز) بود. وزن کل دنبه و درصد آن در چهار گروه ژنتیکی تفاوت معنی داری نداشت. مجموع چربی دور کلیه، قلب، روده و محوطه شکمی در آمیخته ها به طور معنی داری بالاتر از مهربان خالص بود (P<0.05) اما درصد چربی داخلی نسبت به وزن لاشه در بین گروه ها، تفاوت معنی داری نداشت. اثر نژاد (P<0.05) و سن شروع پروار (P<0.01) بر وزن ران معنی دار بود. تاثیر آمیخته گری بر درصد ران و راسته، وزن و درصد سردست، درصد پیش سینه و قلوه گاه معنی دار نبود. اثر ژنوتیپ بر سطح مقطع راسته معنی دار (P<0.05) و در مهربان خالص کمترین و در آمیخته های حاصل از قوچ مهربان × میش قزل بالاترین بود. درصد ماده خشک، پروتئین و چربی لاشه در بین گروه ها تفاوت معنی داری نداشت. اثر متقابل ژنوتیپ × سال برای هیچکدام از صفات معنی دار نبود.

68 راس گاو شیری هلشتاین آبستن نزدیک به زایش بر اساس تعداد زایش (38 راس گاو زایش اول و 30 راس گاو چند بار زایش کرده) بلوک بندی شدند تا اثر دو منبع کربوهیدرات در جیره های پیش از زایش بر آنها مطالعه شود. جیره 1 حاوی منبع کربوهیدرات با تجزیه سریع در شکمبه (دانه گندم غلتک زده شده) و جیره 2 حاوی منبع کربوهیدرات با تجزیه کند در شکمبه (دانه ذرت آسیاب شده) بودند. جیره ها به صورت کاملا مخلوط شده، دو بار در روز و از 23.1±9 روز مانده به زایش در اختیار گاوها قرار گرفتند. همه گاوها تا 28 روز پس از زایش با یک جیره یکسان تغذیه شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که گاوهای زایش اول تغذیه شده با جیره حاوی گندم با ماده خشک مصرفی، انرژی خالص شیردهی مصرفی و توازن انرژی کمتری در پیش از زایش داشتند (p<0.05). اما پس از زایش تفاوت ها معنی دار نبود. گاوهای چند بار زایش کرده تغذیه شده با جیره حاوی گندم، ماده خشک مصرفی، انرژی خالص شیردهی مصرفی، توازن انرژی و نمره وضعیت بدنی متفاوتی با گاوهای تغذیه شده با جیره حاوی ذرت نداشتند. گاوهای چند بار زایش کرده که جیره حاوی گندم را دریافت کرده بودند، پروپیونات شکمبه ای بالاتر و نسبت استات به پروپیونات کمتری در پیش و پس از زایش داشتند (p<0.05). هم چنین این گاوها کل اسید چرب فرار شکمبه ای بالاتری پس از زایش داشتند (p<0.05). فراسنجه های تخمیر در شکمبه گاوهای زایش اول در پیش و پس از زایش بین جیره ها تفاوت معنی داری نداشت. تولید و ترکیب شیر گاوهای چند بار زایش کرده به جز نیتروژن اوره ای شیر تحت تاثیر جیره ها قرار نگرفت. مصرف جیره حاوی دانه گندم غلتک زده شده توسط گاوهای زایش اول سبب افزایش مقدار و درصد پروتئین شیر و کاهش نیتروژن اوره ای شیر و تعداد سلول های بدنی شیر (p<0.05) شد. در حالی که بر تولید شیر و سایر ترکیبات شیر اثر معنی دار نداشت. بنابراین با توجه به یافته های به دست آمده می توان بیان نمود که دانه گندم غلتک زده شده در جیره های پیش از زایش گاوهای هلشتاین می تواند سبب بهبود در عملکرد گاوهای شیرده پس از زایش گردد.

تاثیر جایگزینی یونجه با بقایای خشک پسته در سطوح 0، 25، 50 و 75 درصد (بر اساس ماده خشک)، بر روی ماده خشک مصرفی بزهای ماده رائینی، پس از زایمان و افزایش وزن بزغاله های آنها بررسی شد. تعداد 5 راس بز ماده رائینی تک قلوزا برای هر سطح جایگزینی در نظر گرفته شد. جیره پایه حاوی یونجه و جو بود که میزان انرژی قابل متابولیسم آنها به ترتیب 9.9 و 13.4 مگاژول در کیلوگرم ماده آلی و پروتئین خام هم به ترتیب 146 و 114 گرم در کیلوگرم ماده خشک بود. جیره ها به مدت 90 روز در اختیار دام ها قرار گرفت. ماده خش مصرفی به صورت روزانه و افزایش وزن زنده بزغاله ها هر دو هفته یکبار اندازه گیری شد. ترکیب شیمیایی، ترکیب فنولی، ظرفیت رسوب پروتئین (PPP)، گاز تولیدی در زمان 24 ساعت، قابلیت هضم ماده آلی (OMD) و انرژی قابل متابولیسم (ME) جیره های آزمایشی تعیین گردید. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش سطح بقایای پسته در جیره ، کربوهیدرات های محلول، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز و لیگنین به طور معنی داری کاهش (P<0.05)، اما مقادیر کل ترکیبات فنولی، کل تانن، تانن متراکم و تانن قابل هیدرولیز به همراه PPP افزایش یافت (P<0.05). حجم گاز تولیدی در زمان 24 ساعت، OMD و ME، در جیره های حاوی 50 و 75 درصد بقایای خشک پسته در مقایسه با جیره شاهد و جیره حاوی 25 درصد بقایای پسته به طور معنی داری کمتر بود (P<0.05). میزان ماده خشک مصرفی بزهای مادر و وزن زنده بزغاله های آنها در سطوح جایگزینی 50 و %75 بقایای پسته به طور معنی داری کم شد (P<0.05). بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، بقایای پسته تا 25 درصد به جای یونجه در جیره بزهای ماده رائینی بدون اثر منفی بر عملکرد آنها و افزایش وزن بره های تولیدی قابل استفاده است.

این آزمایش به منظور بررسی اثر جایگزینی سطوح مختلف ذرت با گندم با سطوح مختلف آنزیم فیتاز و کاهش سطح فسفر جیره با استفاده از 279 قطعه مرغ تخمگذار سویه های لاین w36 در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل (5×3×2) با 30 تیمار آزمایشی و یک تیمار شاهد (با انرژی و پروتئین یکسان) بر پایه ذرت سویا در 3 تکرار و 3 مشاهده در هر تکرار انجام شد. عوامل شامل 5 سطح جایگزینی ذرت با گندم (%0، %25،%50 ، %75 و %100)، سه سطح آنزیم فیتاز (0، 500، و 1000 FTU) و دو سطح فسفر غیرفیتاته 70 و 55 درصد سطح توصیه شده بود. مواد مغذی کلیه جیره ها بجز فسفر غیرفیتاته یکسان بود. درصد تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ، ضریب تبدیل، مقاومت پوسته، ضخامت پوسته و خاکستر استخوان در این آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفت. اثر سطوح مختلف گندم بر درصد تولید، وزن تخم مرغ، ضریب تبدیل، مقاومت پوسته، ضخامت پوسته و خاکستر استخوان معنی دار بود (p<0.05). با افزایش گندم در جیره درصد تولید، وزن تخم مرغ و خاکستر استخوان بهبود یافت و ضریب تبدیل تا %75 جایگزینی کاهش و در جیره با 100 جایگزینی افزایش یافت. درصد پوسته تحت تاثیر سطوح مختلف گندم قرار نگرفت. اثر آنزیم بر تولید، ضریب تبدیل، مقاومت پوسته، ضخامت پوسته و خاکستر استخوان معنی دار بود (p<0.01). بیشترین تولید، کمترین ضریب تبدیل، بیشترین درصد پوسته، مقاومت پوسته و ضخامت پوسته را سطح 500FTU/kg آنزیم به خود اختصاص داد. اثر سطح فسفر بر درصد تولید معنی دار بود و بیشترین تولید را گروه با %70 فسفر مورد نیاز به خود تخصیص داد (p<0.05). اثر سطح فسفر بر وزن تخم مرغ، ضریب تبدیل، درصد پوسته، ضخامت پوسته و خاکستر استخوان معنی دار نبود (p>0.05). اعمال تیمارهای مختلف بر کلیه فراسنجه های مورد آزمون بجز درصد پوسته و ضخامت پوسته معنی دار بود (p<0.05). از نتایج به دست آمده چنین استدلال می شود که کاهش فسفر غیرفیتاتی جیره تاثیری بر عملکرد ندارد و جایگزینی %50 ذرت با گندم و 500FTU/kg بهترین تاثیر را دارد و می توان تا %75 ذرت جیره را بدون کاهش در عملکرد با گندم جایگزین نمود.