پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1385 | دوره:20 | شماره:10-11 |تعداد مقالات:11

این پژوهش به بررسی تواناییها و قابلیتهای دانش آموختگان دانشگاههای ایران در پاسخ به نیازهای شغلی و حرفه ای در منطقه انرژی پارس جنوبی می پردازد. برای این منظور ابتدا با توجه به پیشینه تحقیق و مبانی نظری، چهارچوب مفهومی برای تواناییها و قابلیتهای دانش آموختگان ارایه شد. با توجه به مولفه های این چهارچوب پرسشنامه ای در پنج بخش تهیه و پس از اطمینان از روایی صوری و اعتبار آن (83/0)، داده ها از نمونه های مورد مطالعه (336 نفر و 96 کارشناس) که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند گردآوری شد. این داده ها با توجه به سوالات تحقیق و با استفاده از روشهای آمار توصیفی و آمار استنباطی مانند آماره t تک نمونه ای و تحلیل عاملی تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس نتایج به دست آمده چهارچوبی پیشنهاد شد که به کمک آن بتوان رابطه مطلوبی بین آموزشهای دانشگاهی در پاسخ به نیازهای بازار کار برقرار کرد. این چهارچوب شامل پنج دسته مولفه اصلی فلسفه و اهداف، مبانی نظری ، تواناییها و قابلیتهای دانش آموختگان دانشگاهها (بعد فنی و ابزاری، بعد شناختی، بعد شخصیتی، بعد سازمانی، بعد مدیریتی و راهبردی و بعد ارتباطی)، ارزیابی چهارچوب و عوامل محیطی است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان استقرار عوامل مدیریت دانش (سیاستها و راهبردها، رهبری، انگیزش، تحصیل دانش، آموزش و ارتباطات) در سازمان آموزش و پرورش شهر اصفهان از دیدگاه دبیران زن است. در این پژوهش توصیفی جامعه آماری را کلیه دبیران زن مقطع متوسطه در سال تحصیلی 85 ـ 84 تشکیل می دهند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای است که حاوی 21 سوال است، این پرسشنامه را پاستور (2001) تهیه کرده و پاسخگویی به آن در قالب مقیاس پنج درجه ای لیکرت است. این پرسشنامه شش عامل اساسی مدیریت دانش را مورد بررسی قرار می دهد، پایایی آن در تحقیق حاضر 97/0 برآورد شد. نمونه تحقیق 170 دبیر زن بود. روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان داد که در هر شش عامل مرتبط با استقرار مدیریت دانش، میانگین پاسخ های آزمودنی ها کمتر از حد متوسط است.در ضمن بین بعضی از عوامل جمعیت شناختی آزمودنیها (مدرک تحصیلی، سابقه خدمت، رشته تحصیلی) و نمره آنان در پرسشنامه مدیریت دانش رابطه معناداری مشاهده شد.

ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) به عرصه فعالیتهای بشر و گسترش روزافزون آن در قرن حاضر، ابزار بسیار کارآمدی در اختیار متخصصان و متولیان تعلیم و تربیت به منظور تغییر و بهبود روشهای یاددهی یادگیری، تعالی بخشی به اهداف تربیتی و اصلاحات آموزشی قرار داده است. به کارگیری این فناوری به منظور دستیابی به اهداف آموزشی و تربیتی مستلزم مطالعه و بررسی علمی و همه جانبه آن، شناخت ضعف ها و قوت ها، فرصتها و تهدیدهای نظام آموزشی در به کارگیری آن، ترسیم وضعیت موجود و مطلوب و برنامه ریزی کلان و تفصیلی برای رسیدن به وضعیت مطلوب است. تعریف و تبیین نقشهای تربیتی فناوری اطلاعات و ارتباطات در تعلیم و تربیت و ارایه یک الگوی مفهومی از آن راهنمای برنامه ریزان درسی و متخصصان تعلیم و تربیت در طراحی آموزشی و چگونگی تلفیق این فناوری ها در فرآیند یاددهی ـ یادگیری خواهد بود. تلاش مولفان بر آن است که الگویی را پیشنهاد نمایند که دستیابی به این هدف را امکان پذیر سازد.

در دنیای امروز که عصر اطلاعات نام گرفته، توسعه فناوری اطلاعات (IT) در آموزش و پرورش، به خصوص با هدف ایجاد تحول در نظام آموزشی و تولید علم با همت مدیران، معلمان و دانش آموزان، پایه و اساس موجودیت یک نظام آموزشی کارآمد است. آنچه که در این تحول از اهمیت بالایی برخوردار است، آگاهی مدیران، معلمان و دانش آموزان از منابع اطلاعاتی و همچنین مهارت و یا سواد فناوری اطلاعات است. پژوهش حاضر در چهار زمینه رایانه، شبکه های اطلاع رسانی، دولت الکترونیک و ابزارهای رایانه ای انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری مورد مطالعه، کلیه مدیران دبیرستانها و کارکنان ستادی آموزش و پرورش (پنج ناحیه) شهر اصفهان هستند که از طریق نمونه گیری خوشه ای ساده، سه ناحیه و با روش تصادفی ساده 150 مدیر و 30 نفر از کارکنان ستادی به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری ، پرسشنامه  محقق ساخته با 22 سوال و دو قسمت میزان اطلاع و میزان نیاز است که اعتبار آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب 85/0 و 90/0 برآورد شده است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داده است که میزان اطلاع کارکنان ستادی آموزش و پرورش شهر اصفهان در زمینه شبکه های اطلاع رسانی، دولت الکترونیک و ابزارهای رایانه ای بیشتر از مدیران دبیرستانهاست. بر اساس نتایج به دست آمده بیشترین میزان اطلاع مدیران دبیرستانها و کارکنان ستادی در زمینه رایانه و کمترین میزان اطلاع آنان در زمینه تاثیر ابزارهای رایانه ای در امر آموزش است. همچنین میزان نیاز مدیران دبیرستانها و کارکنان ستادی آموزش و پرورش شهر اصفهان با سابقه خدمت کمتر از 10 سال، کمتر از مدیران دبیرستانها و کارکنان ستادی 10 تا 15 و 16 سال به بالا در «آموزش شبکه های اطلاع رسانی» و «آموزش دولت الکترونیک» است.

علاقه پژوهشگران و مدیران سازمانها و صنایع به درک ویژگیها و پیچیدگی های روانی کارکنان در محیط کار و نیاز سرمایه گذاری های بلندمدت درباره نیروی انسانی موجب شده است تا بیشترین پیشینه پژوهش در رفتار سازمانی و روان شناسی صنعتی و سازمانی به مفاهیم محیط کار، ارتباط آن با رضایت شغلی و عوامل ایجادکننده آن مربوط شود. از آنجا که عامل محیط کار ارتباط تنگاتنگی با مفهوم انگیزش و رضایت شغلی کارکنان دارد، هدف اساسی این مطالعه ، بررسی وضعیت محیط کاری کارکنان اداری و ابعاد مختلف آن در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی به تفکیک درجه واحدهای دانشگاهی است. در این پژوهش مجموعه عوامل محیط کاری به 4 گروه عمده فیزیکی، روان شناختی، سازمانی و خودکار و 23 مولفه تقسیم شده است و بر اساس پرسشنامه محقق ساخته سنجیده می شود. نتایج نشان می دهد که وضعیت محیط کاری اداری (از لحاظ هر 4 عامل و بیشتر مولفه ها) در واحدهای دانشگاهی بسیار بزرگ تا جامع در مقایسه با واحدهای دانشگاهی متوسط و کمتر و متوسط تا بزرگ بهتر است (P<0.05 و P<0.01). هر چند از لحاظ برخی مولفه های محیط کار نظیر رضایت شغلی، حقوق و مزایا و حجم کار تفاوت معناداری بین واحدهای دانشگاهی با درجه های مختلف وجود نداشت.

یکی از مهمترین مسایل انگیزشی که با حجم گستردهای در مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی در غرب گسترش یافته است، مساله «تعهد سازمانی» است. تاثیر قابل ملاحظه تعهد سازمانی بر بازدهی دلیل اصلی انتخاب آن در پژوهشهای روانشناسی صنعتی و رفتارسازمانی طی سه سال گذشته بوده است. گرچه پژوهشگران هنوز نتوانسته اند شواهد محکمی برای ارتباط مستقیم تعهد سازمانی با بازدهی سازمان ارایه دهند، لیکن بیشتر وقتها تعهد سازمانی بالا در بهبود بازده کاری موثر بوده است. به همین منظور ابعاد تعهد سازمانی دبیران در مدارس متوسطه شهر اصفهان از دیدگاه 184 دبیر مرد و زن که از 33 دبیرستان، از طریق نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شده اند، تجزیه و تحلیل آماری شد. نتایج نشان داد که بین ابعاد تعهد سازمانی (وابستگی سازمانی، وابستگی حرفه ای، مشارکت شغلی و پایبندی به ارزش های کار) رابطه مستقیم و مثبتی وجود دارد. همچنین از نظر دبیران با توجه به عوامل جمعیت شناختی (جنسیت، مدرک تحصیلی، سابقه خدمت و رشته تدریس) بین ابعاد تعهد سازمانی تفاوت معناداری مشاهده شد.

هدف پژوهش بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی با رضایت شغلی معلمان بوده است. در این پژوهش 3 ویژگی شخصیتی (درونگرایی، برونگرایی و روان رنجوری) با پنج بعد رضایت شغلی (مدیر، جو سازمانی، وضعیت اقتصادی، توسعه شغلی، وضعیت محیط کار) در گروهی از معلمان زن و مرد در سه دوره ابتدایی، راهنمایی و متوسطه با 6 فرضیه اصلی بررسی شد. روش پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی بود و جامعه آماری را کلیه معلمان زن و مرد سه دوره تحصیلی مدارس دولتی شهر مسجد سلیمان تشکیل داده اند (1696 نفر). نمونه مورد مطالعه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از میان جامعه آماری (230 نفر) انتخاب شد. برای جمع آوری داده های پژوهش از آزمون شخصیتی آیزنک و آزمون محقق ساخته رضایت شغلی استفاده گردید. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از روش ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه ویژگی های شخصیتی 87/0 و برای پرسشنامه رضایت شغلی معلمان 85/0 برآورد گردید. نتایج نشان داد بیشترین میزان رضایت، رضایت از مدیر است و کمترین میزان رضایت، رضایت از مسایل اقتصادی است. بین ویژگی شخصیتی درونگرایی معلمان با میزان رضایت از توسعه شغلی و شرایط محیط کار در سطح 05/0 تفاوت معنادار بوده است. با افزایش ویژگی شخصیتی درونگرایی معلمان، میزان رضایت از توسعه شغلی و شرایط محیط کار کاهش پیدا میکند و ضریب همبستگی بین برونگرایی و شرایط محیط کار در سطح 05/0 معنادار بوده است و بین برونگرایی با شرایط محیط کار نیز رابطه معکوس وجود دارد. بین عوامل جمعیت شناختی با رضایت شغلی نیز تفاوت معناداری مشاهده شد و بین عوامل جمعیت شناختی با ویژگی های شخصیتی با توجه به مدرک، گروه های سنی، جنس و وضعیت تاهل بجز در بعد روان رنجوری در دوره راهنمایی و متوسطه، تفاوت معناداری مشاهده نشده و معلمان مرد روان رنجورتر از معلمان زن هستند.

پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه کیفیت آموزشی و پرورشی دبیرستانهای غیرانتفاعی با دبیرستانهای دولتی شهر اصفهان در سال تحصیلی 84ـ1383 میپردازد و هفت محور یعنی: عملکرد مدیران، عملکرد دبیران، میزان امکانات، امور آموزشی، بهداشت، مشاوره و امور پرورشی را مورد بررسی قرار می دهد. روش پژوهش علّی مقایسه ای بود. ابزار پژوهش، پرسشنامه 60 سوالی محقق ساخته با پایایی 98/0 برای دانش آموزان و 89/0 برای دبیران بود. روش نمونه گیری، تصادفی چند مرحله ای بود و از بین نواحی پنج گانه شهر اصفهان، سه ناحیه به صورت تصادفی انتخاب شد. سپس تعداد دانش آموزان و دبیران نمونه، با استفاده از فرمول، به نسبت تعداد دانش آموزان و دبیران هر ناحیه محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. در سطح آمار توصیفی از مشخصه های آماری نظیر میانگین، انحراف معیار، توزیع فراوانی و درصد و در سطح آمار استنباطی از آزمونهای  t مستقل، آزمون تحلیل واریانس یکطرفه، آزمون ال.اس.دی (L,S,D) و آزمون توکی و آزمون هتلینگ استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که: عملکرد مدیران و دبیران در دبیرستانهای غیرانتفاعی با دولتی متفاوت است و مدیران و دبیران دبیرستانهای غیرانتفاعی دارای عملکرد بهتری بودند. کیفیت آموزشی در دبیرستانهای غیرانتفاعی نیز بهتر از دبیرستانهای دولتی بود. در زمینه میزان امکانات، بهداشت و خدمات مشاوره ای و امور پرورشی، تفاوت معناداری بین دبیرستانهای غیرانتفاعی و دولتی نبود. یعنی در هر دو نوع دبیرستان این خدمات انجام می شد و هیچ کدام بر دیگری امتیازی نداشته است.

هدف از انجام این پژوهش شناسایی و تخمین مقدار مواد غذایی مصرفی و مقایسه آن با توصیه های هرم راهنمای غذایی و رابطه آن با عملکرد تحصیلی و تن سنجی دانش آموزان دوره ابتدایی شهر اهواز است. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای از چهار ناحیه شهر اهواز 28 آموزشگاه و 140 کلاس، 1120 دانش آموز (560 دختر و 560 پسر) انتخاب گردید. از طریق 2 پرسشنامه ، مواد غذایی مصرفی 24 ساعت گذشته از نظر نوع و مقدار، یادداشت و وزن و قد آزمودنیها اندازه گیری و با سایر داده ها ثبت گردید. داده ها با نرم افزار 5/11SPSS  تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد که میانگین وزن و قد هر سن و جنس دانش آموزان با استاندارد NCHS تفاوت معنا دار دارد (P<0.001) و رژیم غذایی آزمودنی ها از نظر تعادل، تناسب و تنوع و دریافت مقادیر مواد غذایی اصلی (شیر، گوشت، نان، غلات، سبزی و میوه شیرینی و روغن) با مقادیر توصیه شده هرم راهنمای غذایی تفاوت معنادار دارد (P<0.002). بر اساس شواهد به دست آمده دانش آموزان با معدل کمتر و بیشتر از 15 رژیم غذایی شان از نظر تعادل، تناسب و تنوع و دریافت گروههای غذایی نیز با هرم راهنمای غذایی در سطح P<0.002 تفاوت معنا داری داشته است.