علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)
سال:1386 | دوره:11 | شماره:40 (الف) |تعداد مقالات:23

رسوب گذاری و متعاقب آن تحکیم رسوبات چسبنده در مخازن سدها بخصوص در نزدیک ساختگاه سد، مشکلات متعددی را به وجود می آورد که ممکن است منجر به گرفتگی دریچه های تحتانی و با ورود رسوبات به درون آبگیر نیروگاه گردد. خروج این رسوبات با روش آبشویی تنها زمانی موفق خواهد بود که با توجه به پارامترهای فیزیکی- مکانیکی رسوبات چسبنده تحکیم یافته، شرایط هیدرولیکی مناسب ایجاد گردد. هر چند تحقیقات بسیار گسترده ای در خصوص توزیع رسوب در مخازن سدها انجام شده است ولی مطالعات در رابطه با رسوبات چسبنده و چگونگی تغییرات پارامترهای فیزیکی- مکانیکی این رسوبات نسبت به زمان، بسیار اندک می باشد. از این رو در این تحقیق با استفاده از مدل فیزیکی استوانه ای شکل به ارتفاع 3.8 متر، قطر 30 سانتی متر، نمونه های خاک چسبنده تحت شرایط رسوب گذاری و سپس تحکیم قرار گرفته و پارامترهایی چون و وزن مخصوص ظاهری خاک، نسبت پوکی و پارامترهای تحکیم اندازه گیری گردیدند. با توجه به اهمیت سد دز و پیش بینی این که تا پنج سال آینده رسوبات چسبنده وارد نیروگاه می شوند، نمونه های رسوبی تهیه شده از مخزن سد دز مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که تغییرات غلظت رسوب در فرایند ته نشینی و تحکیم نسبت به زمان به صورت تابع لگاریتمی با چهار مرحله کاملا مجزا می باشد. هم چنین در این تحقیق روابط تنش موثر-ضریب نفوذپذیری-نسبت پوکی به صورت روابط نمایی استخراج گردید که از این روابط می توان در مدل های ریاضی پیش بینی تحکیم رسوبات چسبنده در سدهای مخزنی استفاده کرد. نتایج این مطالعه با مطالعات محققین دیگر نیز مقایسه و نشان داد که روابط به دست آمده از این تحقیق مورد تایید است.

عملکرد ضعیف کانال های آبیاری و تاثیر آن در کاهش بهره وری آب کشاورزی ضرورت ارایه روش های موثر در بهره برداری بهینه از کانال های آبیاری را ایجاب نموده است. در این مقاله مدل ریاضی جدیدی معرفی می شود که قادر است عملکرد موجود کانال را ارزیابی نموده و براساس نیاز پایین دست دریچه های آبگیر، تنظیم بهینه سازه های آبگیر و کنترل را به منظور نیل به عملکرد بهینه در شرایط و محدودیت های واقعی طرح ارایه نماید. در این مدل تابع هدف به صورت ترکیبی خطی از شاخص های راندمان، کفایت، عدالت و پایداری در تحویل آب در نظر گرفته شده است. رابطه تابع هدف و مقادیر تنظیم سازه ها رابطه غیرصریحی است که از طریق شبیه سازی هیدرودینامیک میسر بوده و برای بهینه سازی آن بایستی از روش های بهینه سازی عددی سود جست. در این مدل از روش بهینه سازی (Simulated Annealing ) SA که یک روش عددی با ساختار تصادفی هوشمند است در ترکیب با مدل هیدرودینامیک شبیه سازی سیستم انتقال آب آبیاری (Irrigation Conveyance System Simulation) (ICSS) استفاده شده است. قابلیت انعطاف در کوچک گرفتن طول گام تصادفی در الگوریتم SA مانع از بروز هر گونه ناپایداری و ناهمگرایی در ترکیب با مدل هیدوردینامیک است. علاوه بر آن توانایی SA در خروج از بهینه های محلی و همگرایی به سوی بهینه سراسری از جنبه نظری و در کاربردهای عملی به اثبات رسیده است. هم چنین در مدل توسعه یافته ICSS برای بهینه سازی تحویل (ICSS-Delivery Optimization Model) (ICSS-DOM) تمهیدات لازم برای تحلیل حساسیت ضرایب وزنی شاخص ها در تابع هدف نیز در نظر گرفته شده است. به منظور آزمون و ارزیابی مدل تهیه شده از داده های واقعی یک کانال توزیع کننده از شبکه آبیاری دز استفاده شده و برای اعتبار سنجی نتایج مدل، علاوه بر مقایسه با وضع موجود از روش های ریاضی نیز استفاده به عمل آمده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که مدل مورد نظر قادر است پاسخ های معتبری را با صحت و دقت کافی در زمان نسبتا کوتاهی ارایه نماید. این مدل می تواند به عنوان ابزاری کارآمد و سودمند برای ارزیابی و بهینه سازی عملکرد کانال های آبیاری مورد استفاده قرار گیرد.

در این تحقیق توانایی مدل های شبکه عصبی مصنوعی جهت شبیه سازی رفتار هیدرولوژیکی آب در حوزه های آبخیز مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی تحقیق بررسی کاربرد انواع مختلف شبکه های عصلی مصنوعی جهت شبیه سازی جریان در یک حوزه آبخیز با چند ایستگاه هیدرومتری و پیش بینی بهنگام جریان های سیلابی در پایین دست بوده است. منطقه مورد بررسی قسمت فوقانی رودخانه درونت (Derwent) می باشد که یکی از شاخه های اصلی رودخانه ترنت (Trent river) در ناحیه مرکزی انگلستان است. جریان سیلاب رودخانه 3، 6، 9 و 12 ساعت قبل از وقوع در محل ایستگاه هیدرومتری واتستندول (Whatstandwell) با استفاده از داده های اندازه گیری شده در بالا دست پیش بینی گردیده است. سه نوع شبکه عصبی مختلف که عبارت از شبکه پرسپترون چندلایه (MLP network)، شبکه برگشتی (Recurrent network) و شبکه برگشتی با تاخیر زمانی (Time recurrent network) به صورت جداگانه مورد استفاده و ارزیابی قرار گرفتند. هم چنین جهت بررسی تاثیر طول داده های ورودی در کارایی مدل های شبکه عصبی، شبیه سازی های مختلف با استفاده از داده های هیدرولوژیکی با طول و تعداد متفاوت مورد استفاده قرار گرفت. داده های با فاصله اندازه گیری 30 دقیقه ای با طول دوره های 1 ماه، 6 ماه و سه سال (که تولید تعداد مشاهده های متفاوتی را می نماید) بدین منظور مورد استفاده واقع شد. براساس نتایج به دست آمده هر چند شبکه های عصبی مصنوعی به صورت عمومی و کلی کارایی مناسبی را در شبیه سازی و پیش بینی دبی جریان از خود نشان داده اند ولی نوع شبکه عصبی مصنوعی و نیز خصوصیات داده های ورودی مدل خصوصا داده های آموزشی پارامترهای بسیار مهمی هستند که تاثیر عمده ای را روی خروجی مدل دارند.

یک برنامه کامپیوتری (مدل) به نام Sprinkler Mod برای طراحی و شبیه سازی هیدرولیکی سیستم های آبیاری بارانی تهیه گردید. در این مقاله به نحوه شبیه سازی توزیع فشار و دبی آبپاش ها در طول لوله های فرعی پرداخته می شود. این مدل قادر به طراحی دو نوع لوله های فرعی (که استفاده از آنها در کشور متداول می باشد) شامل لوله های فرعی با آبپاش های ثابت و با آبپاش متحرک می باشد. نتایج حاصل از شبیه سازی به صورت جدول و یا نمودار روی صفحه مانیتور قابل رویت است. این برنامه کامپیوتری توانایی طراحی لوله های فرعی با یک قطر ثابت و و یا دو قطر مختلف همراه با شیب طولی یک نواخت و یا غیریکنواخت را داراست. نمودار درصد تغییرات فشار آبپاش ها به ازا قطرهای داخلی مختلف لوله فرعی توسط مدل قابل ترسیم است. از فرمول هیزن- ویلیامز برای انجام محاسبات مربوط به افت اصطکاکی استفاده شد. پارامترهای ورودی شامل نوع لوله فرعی، فشار و دبی متوسط کارکرد آبپاش ها، فواصل قرارگیری آبپاش ها، فاصله اولین آبپاش تا ابتدای لوله فرعی، تعداد آبپاش ها، ارتفاع پایه آبپاش، ضریب افت اصطکاکی هیزن- ویلیامز و شیب طولی یا رقوم ارتفاعی لوله فرعی در محل هر آبپاش می باشد. شبیه سازی هیدرولیکی لوله فرعی به گونه ای صورت می گیرد که میانگین فشار و یا دبی آبپاش ها برابر با فشار و یا دبی متوسط کارکردی که توسط کاربر برای آبپاش ها تعیین شده، گردد. شبیه سازی لوله های فرعی با استفاده از روال های تکراری انجام پذیرفت. از روش حل عددی نیوتن- رافسون برای محاسبه فشار هر یک از آبپاش ها در لوله های فرعی با آبپاش متحرک استفاده گردید. برای ارزیابی مدل، نتایج حاصل از شبیه سازی با نتایج طراحی کلاسیک مورد مقایسه قرار گرفت. از آن جایی که معادلات لازم برای طراحی کلاسیک لوله های فرعی با آبپاش متحرک در منابع علمی ارایه نشده است، روابط مورد نیاز استخراج گردید. میانگین قدر مطلق درصد اختلاف نتایج محاسبه فشار مورد نیاز در ابتدای لوله های فرعی با آبپاش ثابت با شیب های مختلف با یک قطر ثابت و دو قطر مختلف به ترتیب 0.3 و 0.7 درصد و در مورد لوله های فرعی با آبپاش متحرک برابر با 0.1 درصد به دست آمد.

برخی میکروارگانیسم های خاک توانایی انحلال فسفات های کم محلول را دارند. فسفر نقش مهمی در تغذیه گیاه و تثبیت نیتروژن در لگوم ها ایفا می کند اثرات متقابل سه گونه از باکترهای حل کننده فسفات (Phosphate Solubilizaing Bacteria) (PSB) و باکتری (Bradyrhizobium japanicum) بر عملکرد و جذب K, P, N و شاخص های غده بندی در سویا (Glycin max L. CV.Harcor) در شرایط گلخانه ای مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش گلخانه ای به صورت فاکتوریل شامل چهارسطح باکتری حل کننده فسفات (بدون باکتری M0 (M3 (Pseudomonas fluorescens), M2 (Aeromonas hydrophila), M1(Pseudomonas putida) ، دو سطح باکتری (Bradyrhizobium) (بدون باکتری B0 و با باکتری B1) و سه سطح کود فسفره (صفر= P0، P1=29 و P2=58 میلی گرم سوپر فسفات تریپل بر کیلوگرم خاک) در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا شد. موقع برداشت، وزن خشک بخش هوایی، وزن دانه در بوته، تعداد، وزن تر و وزن خشک گره های ریشه ای و غلظت K, P, N در بخش هوایی گیاه اندازه گیری شد باکتری های حل کننده فسفات وزن خشک، درصد فسفر، پتاسیم، نیتروژن بخش هوایی گیاه، تعداد، وزن تر و خشک گره های ریشه ای را به طور معنی دار افزایش دادند. (Bradyrhizobium) بر تمام شاخص های ذکر شده و وزن دانه در بوته تاثیر معنی دار و مثبت داشت. اثرات متقابل دو فاکتور فوق بر وزن خشک، درصد فسفر و نیتروژن بخش هوایی گیاه معنی دار شد. افزایش سطح کود فسفره وزن خشک، درصد فسفر و وزن دانه در بوته گیاه را به طور معنی دار افزایش داد. بیشترین مقدار فسفر در بخش هوایی گیاه در بالاترین سطح کود فسفره (P2) وجود داشت ولی وزن خشک بخش هوایی گیاه در سطح P1 و در حضور باکتری (Psedomonas putida) تفاوت معنی داری با سطح P2 آن نداشت.

کودهای شیمیایی در کشور عمدتا به روش پخش سطحی مصرف می کردند. مصرف کودهای شیمیایی مطابق این روش، زمان کافی را برای انجام واکنش های هدررفت فراهم نموده و سرانجام از قابلیت جذب آنها توسط ریشه گیاه می کاهد. به این دلیل در بیشتر موارد افزایش عملکرد همگام با افزایش کود مصرفی نیست. کود- آبیاری نقشی مهم در افزایش کارایی مصرف آب و کود دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر کود- آبیاری بر کارایی مصرف کود در آفتابگردان با استفاده از سیستم آبیاری قطره ای- نواری بود. این آزمایش در خاکی با بافت سطحی رسی سیلتی و در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور مقدار آب آبیاری در چهارسطح (60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی محاسبه شده براساس تخلیه رطوبتی خاک) و مقدار کود شیمیایی در پنج سطح ( شاهد 60، 80، 100 و 120 درصد توصیه کودی براساس آزمون های خاک) در سه تکرار به اجرا درآمد. ترکیب کودی توصیه شده به صورت 400 کیلوگرم اوره، 50 کیلوگرم کلرور پتاسیم، 50 کیلوگرم فسفات دی آمونیم، 30 کیلوگرم سولفات آهن، 30 کیلوگرم سولفات منگنز، 50 کیلوگرم سولفات روی، 30 کیلوگرم سولفات مس، و 30 کیلوگرم اسید بوریک در هکتار بود. در تمامی تیمارها به جز تیمارهای شاهد، کل کودهای موجود در ترکیب توصیه کودی، براساس سطح کودی، مورد مصرف قرار گرفتند. کودهای ازت و پتاسیم در 5 نوبت و با فواصل 14 روز و کودهای دارای عناصر کم مصرف در 4 نوبت با فواصل 14 روز در طی فصل رشد مصرف گردید. نتایج نشان داد که کارایی مصرفی کود تحت تاثیر میزان آب آبیاری، مقدار کود مصرفی و اثر متقابل هر دو عامل قرار می گیرد. تیمارهای آبیاری اثر معنی داری در سطح 1% برکارایی مصرف کودها در تولید دانه و ماده خشک کل دارند. به طور کلی نتایج نشان داد که با افزایش مقدار آب مصرفی کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم در تولید ماده خشک کل افزایش می یابد. در حالی که در تولید دانه با افزایش مقدار آب مصرفی کارایی مصرف ازت افزایش و کارایی مصرف فسفر و پتاسیم کاهش می یابد. نتایج کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم به صورت اثر تجمعی آنها نیز نشان داد که بین تیمارهای آبیاری، کارایی مصرف تجمعی آنها تفاوت معنی دار در سطح آماری 1% وجود دارد. هم چنین نتایج نشان داد که تیمارهای کودی اثر معنی داری در سطح 1% بر کارایی مصرف کودها در تولید دانه و ماده خشک کل دارند. از طرف دیگر مشخص گردید که باافزایش میزان مصرف کود کارایی مصرف کودها کاهش می یابد. در بین تیمارهای کودی، کارایی مصرف تجمعی آنها تفاوت معنی دار در سطح آماری 1% نشان داد. نتایج کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم به صورت اثر تجمعی آنها نیز نشان داد که با افزایش مقدار کود مصرفی، کارایی مصرف کودها به صورت تجمعی در تولید دانه و ماده خشک کاهش می یابد. مقایسه کارایی مصرف ازت، فسفر و پتاسیم نشان می دهد که کارایی مصرف K>N>P است.

ارزیابی عملیات مدیریت زراعی، شناخت تغییرات مکانی خصوصیات خاک ومحصول و درک روابط متقابل آنها ضروری است. این تحقیق، در یک مزرعه گندم تحت مدیریت زارعین محلی، در شهر سرخنکلانه واقع در 25 کیلومتری شهرستان گرگان، در شمال شرقی ایران انجام شد. نمونه برداری خاک جمعا در 101 نقطه از روی یک شبکه سیستماتیک- آشیانه ای در پلاتی به ابعاد 100 در 180 متر و از عمق 0-30 سانتی متری خاک اندکی پس از کاشت گندم در اواخر پاییز انجام گرفت. اندازه گیری عملکرد گندم به وسیله نمونه برداری در پلات هایی به ابعاد یک متر مربع با مرکزیت 101 نقطه نمونه برداری در اواخر خرداد ماه صورت پذیرفت. نتایج آماری نشان داد تمامی متغیرها از توزیع نرمال برخوردار هستند. pH کمترین (0.59%) و عملکرد دانه (20.4%) بیشترین ضریب تغییرات را از خود نشان دادند. آنالیز تغییرنماها نشان داد که متغیرهای بررسی شده در این مطالعه همگی دارای ساختار مکانی بوده و دامنه تاثیر خصوصیات مختلف دارای تغییرپذیری است. دامنه تاثیر نماها از 23.99 متر برای ازت کل تا 93 متر برای پتاسیم قابل استفاده در نوسان بود. در بین کلیه پارامترهای مورد بررسی، ازت کل و درصد سدیم قابل تبادل وابستگی مکانی قوی تر و فسفر قابل دسترس نسبت به سایر متغیرها وابستگی مکانی ضعیف تری نشان دادند. نقشه های حاصل از میانبانی توسط کریجینگ نشان داد که خصوصیات خاک و محصولات در مزرعه مورد مطالعه الگوی تصادفی نداشته و دارای پراکنش مکانی می باشند. هم چنین توزیع مکانی ازت کل دارای الگوی مشابه پراکنش مکانی مواد آلی بوده و توزیع مکانی ضریب برداشت نیز با پراکنش مکانی فسفر قابل دسترس مشابهت داشت. نتایج حاکی از آن است که الگو و وابستگی مکانی متغیرهای خاک و محصول حتی در یک مزرعه که تحت مدیریت یک زارع قرار دارد می تواند بین این متغیرها و در مقیاس های مختلف تفاوت داشته باشد. هم چنین تغییرنما و تخمینگر کریجینگ می تواند به عنوان وسیله ای کارا برای طراحی شبکه های نمونه برداری، شناسایی نواحی مدیریتی و کاربرد نهاده ها با نرخ متغیر در کشاورزی دقیق به کار رود.

عدم توجه انسان به نحوه بهره برداری از منابع طبیعی از جمله خاک باعث تخریب و فرسایش آن می گردد. فرسایش آبی یکی از عوامل مهم تخریب خاک می باشد. در اثر تغییر کاربری اراضی مرتعی به دلیل کاهش پوشش گیاهی و بهم خوردگی سطح خاک، مقاومت خاک سطحی کاهش یافته و فرسایش آبی شدیدی رخ می دهد. مطالعه ای در منطقه چشمه علی (سولیجان) استان چهارمحال و بختیاری باهدف برآورد رسوب، رواناب و هدررفت عناصر غذایی در چهار کاربری اراضی انجام شد. چهارکاربری بررسی شده شامل مرتع با پوشش گیاهی تقریبا خوب (20%<)، مرتع با پوشش گیاهی ضعیف (10%>)، دیمزار و دیمزار رها شده بود. نمونه های خاک از عمق 10-0 سانتی متر در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار برداشته شد. به منظور برآورد رسوب، رواناب و هدررفت عناصر غذایی از اندازه گیری صحرایی فرسایش خاک تحت شرایط استاندارد از باران ساز مصنوعی استفاده شد. درصد مواد آلی، ازت کل، فسفر قابل دسترس، توزیع اندازه ذرات رسوب و خاک در آزمایشگاه اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که بیشترین تخریب در این منطقه از فرسایش آبی بوده و عوامل متعددی در گسترش آن نقش داشته اند از جمله چرای بی رویه در مرتع، حساسیت سازندهای زمین شناسی و مهم ترین آن تغییر کاربری این اراضی مرتعی به دیمزارهای کم بازده را می توان نام برد. بیشترین مقدار رواناب در کاربری دیمزار رها شده و کمترین مقدار رواناب در کاربری مرتع با پوشش گیاهی خوب ایجاد گردید. بیشترین مقدار رسوب در کاربری دیمزار مشاهده شد. مقدار رسوب در کاربری های دیمزار، دیمزار رها شده و مرتع با پوشش گیاهی ضعیف به ترتیب 54.5، 21 و 10.4 برابر مرتع با پوشش گیاهی خوب بود. کمترین مقدار رواناب و رسوب در کاربری مرتع با پوشش گیاهی خوب ایجاد گردید. نسبت غنی شدن ذرات خاک در رسوب در جزء سیلت ریز (2-5mm) و سپس رس بیشترین و در مورد شن کمترین مقدار بود. درصد هدررفت مواد آلی، ازت کل و مقدار فسفر قابل دسترس همراه با رسوب در ساعت اول بارندگی نسبت به ساعت دوم بارندگی بیشتر بود که علت آن انتقال ذرات ریزتر در ابتدای واقعه بارندگی است. هدررفت کل این سه فاکتور اندازه گیری شده در رسوب طی 2 ساعت بارندگی در کاربری دیمزار بیشترین، در کاربری مرتع با پوشش گیاهی ضعیف و دیمزار رها شده در حد متوسط و در کاربری مرتع با پوشش گیاهی خوب کمترین مقدار بود. نسبت غنی شدن ماده آلی، ازت کل و فسفر در رسوب در چهار کاربری بیشتر از یک است که دلیلی بر انتقال ماده آلی و این دو عنصر غذایی همراه با رسوب می باشد. به طور کلی می توان گفت تغییر کاربری اراضی از عرصه های منابع طبیعی نظیر مرتع به کاربری های دیگر که تحت سیستم مدیریت انسان باعث افزایش فرسایش، هدر رفت تشدیدی خاک و انتقال عناصر غذایی همراه با آن می شود.

هدف از اجرای این تحقیق تعیین مناسب ترین دامنه و بسامد ارتعاش برای جداسازی دانه و یا خوشه پسته در دو رقم اوحدی و کله قوچی با در نظر گرفتن حداقل خسارت وارد بر شاخه بود. نتایج حاصل از تعیین برخی از خصوصیات فیزیکی و مکانیکی دانه و خوشه نشان داد که میانگین F/W (نسبت نیروی استاتیکی کششی مورد نیاز برای جدایش دانه پسته به وزن آن) و میانگین V/W (نسبت نیروی استاتیکی کششی مورد نیاز برای جدایش خوشه پسته به وزن آن) که به ترتیب شاخصی از سهولت جداسازی میوه و خوشه می باشند، برای رقم اوحدی به ترتیب برابر با 6.2 و 37 و برای کله قوچی برابر با 9 و 37.8 است. به منظور تعیین تاثیر دامنه و بسامد ارتعاش بر جداسازی دانه یا خوشه پسته در دو رقم اوحدی و کله قوچی یک آزمایش فاکتوریل 4. 4 در قالب یک طرح کاملا تصادفی با سه تکرار بر روی هر رقم به اجرا گذاشته شد. سطوح بسامد و دامنه ارتعاش که در رقم واحدی استفاده شد به ترتیب عبارت بودند از 5، 7.5، 10 و 12.5 هرتز و 20، 40، 60 و 80 میلی متر. در رقم کله قوچی چهارسطح بسامد ارتعاش 7.5، 10، 12.5 و 15 هرتز و چهارسطح دامنه 40، 60، 80 و 100 میلی متر مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر بسامد و دامنه ارتعاش بر جداسازی دانه و خوشه پسته در هر دو رقم مذکور معنی داراست. در رقم اوحدی اعمال ارتعاشی با بسامد 12.5 هرتز و دامنه 80 میلی متر، بیشترین درصد برداشت میوه (98.8%) را به همراه داشت ولی با توجه به لزوم محدودسازی افت محصول و خسارت وارد بر شاخه به 5% و کمینه نمودن توان مصرفی شاخه تکان، اعال ارتعاشی با دامنه 60 میلی متر و بسامد 10 هرتز که 95% محصول را برداشت مینماید به عنوان مناسب ترین ترکیب دامنه و بسامد ارتعاش انتخاب گردید. هم چنین بسامد 12.5 هرتز و دامنه 80 میلی متر، بیشترین میزان خوشه برداشت شده (82%) را در برداشت ولی با مخلوط نمودن درصد خسارت به شاخه و توان مصرفی، اعمال ارتعاشی با بسامد 12.5 هرتز و دامنه 60 میلی متر با 69% ریزش خوشه به عنوان مناسب ترین ترکیب شناخته شد. در رقم کله قوچی، اعمال ارتعاشی با دامنه 100 میلی متر و بسامد 15 هرتز منجر به ریزش 100% محصول گردید ولی با توجه به لزوم محدود نمودن خسارت وارد بر شاخه و توان مصرفی، ترکیب دامنه ارتعاش 60 میلی متر و بسامد 15 هرتز با 97.2% جداسازی میوه به عنوان مناسب ترین ترکیب انتخاب گردید. در مورد برداشت خوشه ای رقم کله قوچی ترکیبات ارتعاشی با بسامد 15 هرتز و دامنه های 60 و 40 میلی متر به ترتیب با درصد ریزش خوشه 75 و 69 درصد به عنوان مناسب ترین شناخته شدند. در نهایت می توان از این تحقیق چنین نتیجه گرفت که در صورت شناخت و رعایت ترکیب بسامد و دامنه ارتعاش مناسب با رقم مورد نظر، برداشت ارتعاشی می تواند با موفقیت در باغ های پسته ایران که به طور عموم به صورت ردیفی کشت شده و امکان حرکت تراکتور در بین ردیف ها وجود دارد به کار برده شود.

بازده کششی و مصرف سوخت دو تراکتور سنگین متداول در ایران، تراکتورهای مسی فرگوسن 399 و جان دیر 4230 در عملیات شخم با گاوآهن برگرداندار ارزیابی و مقایسه گردید. آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در مزرعه ای با بافت خاک رسی شنی و میانگین رطوبت 18 درصد وزنی بر مبنای وزن خشک اجرا گردید. برای انجام این تحقیق از یک آزمایش فاکتوریل 4×3 درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار استفاده گردید. تیمارها شامل دو نوع تراکتور مسی فرگوسن 399 و تراکتور جان دیر 4230، هر یک در دو وضعیت از لحاظ بار محوری (بار محوری استاندارد و سنگین شده با وزنه آبی) و در سه عمق شخم، سطحی (20-15 سانتی متری)، متوسط (25-20 سانتی متری) و عمیق (30-25 سانتی متری) با گاوآهن برگردان دار چهار خیش بود. در کلیه تیمارها دور موتور در محدوده دور مشخصه (2000 و 2200 دور در دقیقه به ترتیب برای فرگوسن 399 و جاندیر 4230) و سرعت پیشروی در محدوده 0.5±4.5 کیلومتر در ساعت ثابت نگه داشته شد. پارامترهای مورد ارزیابی شامل نیروی کشش مالبندی، نیروی مقاومت غلتشی چرخ های تراکتور، درصد لغزش چرخ های محرک تراکتور، بازده کششی و میزان مصرف سوخت تراکتورها بود. نتایج به دست آمده از این تحقیق، نشان داد که با سنگین کردن چرخ های محرک تراکتور مسی فرگوسن 399 می توان بازده کششی آنرا در اجرای شخم عمیق از 36.5% به 53% افزایش داد ولی قابلیت رقابت با تراکتور جان دیر 4230 با بازدهی کششی 64% در همان عمق شخم را ندارد. اما وضعیت سنگین شده این تراکتور در اجرای شخم سطحی و نیمه عمیق با در نظر گرفتن میزان مصرف سوخت کمتر، در حد رقابت با جان دیر 4230 می باشد. استفاده از تراکتور جان دیر 4230 سنگین شده برای اجرای شخم با گاوآهن برگردان دار در اجرای شخم سطحی به دلیل مصرف سوخت بیشتر صرفه اقتصادی ندارد و به دلیل داشتن درصد لغزش پایین تر از حد بهینه، موجب فشردگی خاک زراعی می گردد. در حالت کلی تراکتور فرگوسن 399 برای بارهای کششی سبک و جان دیر 4230 برای بارهای کششی سنگین پیشنهاد می گردد. در صورت عدم استفاده در شرایط فوق، تراکتور فرگوسن 399 با کاهش شدید بازده کششی و افزایش شدید در میزان مصرف سوخت مواجه خواهد بود و تراکتور جان دیر 4230 موجب فشردگی خاک زراعی می گردد.

سرخس بوستونی (Nephrolepis exaltata Schott cv. Bostoniensis) گیاهی است برگساره ای و یکی از پرفروش ترین گیاهان زینتی گلدانی دنیا به شمار می رود. اخیرا کشت درون شیشه ای این گیاه به علت محدودیت روش های متداول تکثیر، گسترش زیادی یافته است. این تحقیق به منظور تعیین بهترین محیط کشت جهت کشت اولیه و آغازش رشد ساقه های رونده صورت گرفت. ساقه های رونده گندزدایی شده در دوازده محیط کشت مختلف دارای 3 غلظت هورمونی (0.5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) بنزیل آدنین (BA)، دو غلظت نمک های معدنی (نصف و یک چهارم) محیط موراشیگی و اسکوگ (MS) و دو غلظت ساکارز (20 و 30 گرم در لیتر) کشت شدند. این آزمون به صورت آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملا تصادفی و در 4 تکرار انجام شد. بعد از مدت شش هفته تعداد و طول شاخساره های تولید شده از هر ساقه رونده اندازه گیری شد. در طی دوره آزمایش صفات کیفی مثل زمان تورم، زمان ظهور اولین برگچه و وجود اجسام سبز کروی نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. اجسام سبز کروی که در واقع تجمعی از سرآغازه های جوانه های نابجا هستند در غلظت های یک و 2 میلی گرم در لیتر BA مشاهده شدند. حداکثر تعداد شاخساره با طول کوچک در محیط کشت های دارای نصف غلظت نمک های MS و 20 یا 30 گرم در لیتر ساکارز و غلظت های یک یا 2 میلی گرم در لیتر BA به دست آمد. محیط کشت دارای نصف غلظت نمک های MS، 20 گرم در لیتر ساکارز و یک میلی گرم در لیتر BA با تعداد میانگین 6 عدد شاخساره 5 میلی متری به عنوان محیط برتر معرفی شد.

درک فیزیولوژیکی انتقال مجدد نیتروژن توسط گیاه به منظور دستیابی به ارقام با کیفیت بیشتر، از اهمیت ویژه ای در فیزیولوژی گیاهی برخوردار است. در این راستا از یک رقم گندم نان و یک رقم گندم دوروم با درصدهای متفاوت پروتیین تحت سطوح مختلف مقدار و زمان مصرف نیتروژن با استفاده از طرح آماری اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 81-1380 در منطقه شیراز استفاده شد. ارقام به عنوان فاکتور اصلی شامل فلات و یاواروس و مقادیر و زمان های مصرف نیتروژن به صورت فاکتوریل به عنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. مقادیر نیتروژن در سه سطح شامل 80، 40 و 160 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و زمان های مصرف آن نیز در سه سطح به ترتیب شامل مصرف تمام نیتروژن در زمان کاشت T1=، 1.2 همراه با کاشت و 1.2 زمان طویل شدن ساقه T2= 1.3 همراه با کاشت، 1.3 زمان طویل شدن ساقه 1.3 زمان ظهور سنبله T3= بودند. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که بین ارقام از نظر تعداد مقدار نیتروژن برگ پرچم در مرحله رسیدگی، انتقال و کارایی انتقال مجدد نیتروژن از برگ پرچم به سمت دانه، درصد پروتیین دانه و نیز عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود دارد. رقم یاواروس با انتقال مجدد بیشتر نیتروژن و کاراتر بودند در این انتقال، درصد پروتیین دانه بالاتری را به ایجاد کرد. افزایش در مقدار و نیز تقسیط نیتروژن بر اغلب خصوصیات مورد اندازه گیری تاثیر مثبت معنی داری داشت. اثرات متقابل معنی داری بین ارقام، مقدار و زمان مصرف نیتروژن وجود داشت که غالبا حاکی از کاراتر بودن رقم یاواروس در انتقال مجدد نیتروژن از برگ پرچم با مقادیر و زمان های مصرف نیتروژن بود. به طور کلی به نظر می رسد کارایی انتقال مجدد نیتروژن عامل مهمی در افزایش پروتیین دانه در گندم است. هم چنین بالا رفتن عملکرد دانه موجب کاش درصد پروتیین دانه می گردد.

به منظور برآورد قابلیت های ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و سایر پارامترهای ژنتیکی مربوط به عملکرد و اجزای آن، از تلاقی های دای آلل یک طرفه 9 رقم گندم استفاده گردید. در این بررسی، نتایج F2 به همراه والدها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تفکیک میانگین مربعات ژنوتیپ ها به میانگین های مربعات قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) به روش 2 و مدل مختلط گرفینگ مبین وجود اختلاف بسیار معنی دار بین ارقام از نظر قابلیت ترکیب پذیری عمومی برای کلیه صفات مورد بررسی بود. قابلیت ترکیب پذیری خصوصی تلاقی ها برای تمام صفات به جز طول برگ پرچم، طول سنبله اصلی، ارتفاع بوته و عملکرد دانه در بوته معنی دار گردید. نسبت بالای میانگین مربعات GCA به میانگین مربعات SCA برای طول برگ پرچم، طول سنبله اصلی، ارتفاع بوته و عملکرد دانه در بوته حاکی از اهمیت بسیار زیاد اثرات افزایشی ژن ها و اثرات ناچیز غیرافزایشی در بروز این صفات بود. برای صفات عرض برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله اصلی و طول آخرین میانگره سهم واریانس افزایشی ژن ها و برای صفت وزن آخرین میانگره سهم واریانس غیرافزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی صفت بیشتر بود. با توجه به برآوردهای میانگین درجه غالبیت عمل ژن برای طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، ارتفاع بوته، عملکرد دانه در بوته، طول سنبله اصلی، طول آخرین میانگره و وزن آخرین میانگره از نوع غالبیت نسبی بود. براساس برآورد اثرات GCA رقم سفید علی آباد برای صفات طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، ارتفاع بوته، عملکرد دانه در بوته، طول سنبله اصلی و طول آخرین میانگره ترکیب پذیر عمومی مناسبی است.

آزمایش ارزیابی تاثیر تاریخ کاشت و رقم نخود دیم بر تداخل علف های هرز طی دو سال زراعی 82-1381 و 83-1382 در ایستگاه تحقیقات دیم کوهدشت (منطقه ای نیمه گرمسیری در جنوب غربی استان لرستان) اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. آزمایش شامل سه فاکتور شامل 1) وضعیت علف های هرز، در دو سطح کنترل و تداخل تمام فصل؛ 2) تاریخ کاشت، در سه سطح پاییزه، زمستانه و بهاره و 3) رقم نخود، در سه سطح ILC482، رقم هاشم و توده محلی گریت بود. میانگین تراکم علف های هرز در کاشت پاییزه بیش از سه برابر میانگین تراکم علف های هرز در کاشت زمستانه و تقریبا بیش از 7 برابر میانگین تراکم علف های هرز در کاشت بهاره بود. زیست توده علف های هرز نیز در کشت پاییزه بیش از 2.5 برابر آن در کشت های زمستانه و بهاره بود. گلرنگ وحشی و جو خودرو از جمله علف های هرز دارای بیشترین فراوانی در سطح کرت های آزمایشی بودند. جو خودرو عمدتا در کشت های پاییزه و زمستانه مشکل ساز بود. گلرنگ وحشی از جمله علف های هرزی بود که عملیات برداشت نخود را با مشکل مواجه ساخت. بر مبنای معادله هذلولی برازش داده شده حداکثر کاهش زیست توده گیاه نخود در حضور تراکم های بالای علف هرز برابر 91.8 درصد برآورد شد.

نحوه توارث صفات فیزیولوژیکی مرتبط با تحمل به شوری شامل مقدار تجمع سدیم، پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم در برگ های جوان گندم و وزن خشک اندام های هوایی در شش نسل پایه (BC2, BC1, F2, F1, P2, P1) و تلاقی های معکوس حاصل از دو تلاقی کارچیا×نیک نژاد و شوراواکی×نیک نژاد در شرایط شوری بالا (هدایت الکتریکی =22.5 دسی زیمنس بر متر) مورد مطالعه قرار گرفتند. یک ماه بعد از اعمال شوری محتوای یونی جوانترین برگ ها و در انتهای فصل رشد وزن خشک اندام های هوایی بوته ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تفاوت بین تلاقی های مستقیم و معکوس معنی دار نیست به جز، برای مقدار پتاسیم در تلاقی برگشتی بین F1 حاصل از کارچیا×نیک نژاد با کارچیا که در سطح احتمال پنج درصد معنی دار گردید. تجزیه میانگین وزنی نسل ها مدل افزایشی- غالبیت را برای سدیم و وزن خشک در تلاقی بین کارچیا× نیک نژاد؛ برای سدیم، نسبت پتاسیم به سدیم و وزن خشک در تلاقی شوراواکی×نیک نژاد کافی دانست، اما برای سایر صفات مدل های پنج پارامتری کفایت کرد. در اکثر مدل ها اثر غالبیت معنی دار و نقش مهم تری در کنترل صفات ایفا نمود. اثرات متقابل افزایشی×افزایشی و غالبیت×غالبیت در تلاقی کارچیا×نیک نژاد برای مقدار پتاسیم و نسبت پتاسیم به سدیم معنی دار بودند. اما، در تلاقی دیگر فقط اثر متقابل غالبیت×غالبیت برای مقدار پتاسیم معنی دار شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس وزنی حاکی از مهم تر بودن واریانس غالبیت برای مقدار سدیم و پتاسیم در هر دو تلاقی بود. این نتیجه با معنی دار شدن تفاوت واریانس تلاقی های برگشت نیز مشهود بود. در هر دو تلاقی نتایج حاکی از وجود غالبیت ناچیز برای نسبت پتاسیم به سدیم بود، اما برای وزن خشک در تلاقی کارچیا×نیک نژاد غالبیت چند جهته و در تلاقی دیگر عدم وجود غالبیت برای این صفت مشاهده گردید. به طور کلی تنوع ژنتیکی و وراثت پذیری های عمومی و خصوصی صفات در تلاقی کارچیا×نیک نژاد خیلی بیشتر از تلاقی دیگر بود که نشان دهند اهمیت نقش والدها در ایجاد تنوع ژنتیکی در نسل های مختلف می باشد. با مقایسه پارامترهای مختلف واریانس وجود اپیستازی مضاعف در کنترل صفات مقدار پتاسیم (در هر دو تلاقی) و نسبت پتاسیم به سدیم در تلاقی کارچیا×نیک نژاد مشهود گشت. بنابراین برای اصلاح تحمل به شوری باید انتخاب دوره ای و به دنبال آن روش شجره ای و یا تلاقی دو والدی با یک روش انتخاب مناسب را در نظر گرفت. وجود اپیستازی غالبیت×غالبیت بیانگر لزوم به تعویق انداختن انتخاب برای تحمل به شوری تا چند نسل می باشد تا این اثرات تثبیت شوند.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف شوری و نیتروژن بر جذب عناصر غذایی پرمصرف در ساقه و دانه گندم (رقم چمران) و نیز تجمع پرولین و کربوهیدرات در دو مرحله گل دهی و شیری شدن دانه ها در برگ پرچم، آزمایشی در شرایط آب و هوایی خوزستان (اهواز)، در مزرعه به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 83-1382 و 84-1383 اجرا گردید. در این آزمایش پنج سطح شوری آب آبیاری 1.5 (شاهد)، 5، 10، 15 و 20 دسی زیمنس بر متر به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح نیتروژن 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود نیترات آمونیوم به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. سطوح شوری به همراه آب آبیاری و با استفاده از نمک های CaCl2 و NaCl و به نسبت 5 قسمت کلرید سدیم و 1 قسمت کلرید کلسیم تهیه و به خاک با بافت رسی- لومی اضافه شدند. نتایج نشان داد که به استثنا منیزیم در دانه، شوری سبب افزایش میزان جذب و تجمع عناصر نیتروژن، کلسیم و منیزیم در ساقه و دانه گندم چمران در هر دو سال آزمایش گردید. از مقدار پتاسیم در هر دو بخش گیاه در هر دو سال با افزایش سطح شوری کاسته شد. در بین عناصر غذایی اندازه گیری شده در هر دو سال آزمایش، بیشترین غلظت در شوری 20 دسی زیمنس بر متر مربوط به عنصر سدیم در ساقه بود که از افزایشی معادل 17 و 22 برابر به ترتیب در سال های اول و دوم نسبت به تیمار شاهد برخوردار بود. کود نیتروژن (به جز پتاسیم و منیزیم در دانه) بر تجمع عناصر نیتروژن، کلسیم، پتاسیم و منیزیم در هر دو بخش ساقه و دانه گندم رقم چمران افزود. در بالاترین سطح کودی (150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار)، نیتروژن با ممانعت از جذب بیشتر سدیم بر غلظت این عناصر در هر دو بخش گندم افزود. در دو سال آزمایش، با افزایش میزان شوری بر مقدار تجمع کربوهیدرات و پرولین در هر دو مرحله گل دهی و شیری شدن دانه ها، در برگ پرچم افزوده شد. تیمار کود نیتروژن بر تجمع این دو ترکیب در مرحله گل دهی افزود اما در مرحله شیری شدن دانه ها با افزایش سطح نیتروژن بر مقدار پرولین افزوده و از مقدار کربوهیدرات برگ پرچم کاسته شد.

با توجه به اهمیت ارزیابی ترکیب پذیری عمومی قبل از تهیه واریته های ساختگی در گیاهان علوفه ای تعداد 36 توده بومی اسپرس از نقاط مختلف ایران جمع آوری و در سال 1379 در یک خزانه پلی کراس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 24 تکرار کاشته شد. 36 توده پلی کراس حاصل جهت انتخاب والدین مناسب برای تولید واریته ساختگی در سال 1380 در قالب طرح لاتیس 3 گانه ارزیابی گردیدند. به دلیل معنی دار نبودن اثر بلوک های ناقص درون هر تکرار، داده ها به صورت بلوک های کامل تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. صفات عملکرد تر کل کرت به ازای واحد طول ردیف، وزن تر به ازای تک بوته، وزن خشک 1.5 کیلوگرم از کل کرت در مجموع 3 چین و هم به طور جداگانه در هر چین (برداشت) مورد بررسی قرار گرفتند. هم چنین شاخص عملکرد پیشنهادی در این مقاله برای مجموع دو چین 1 و 2 و خوش خوراکی فقط برای چین دوم محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. وزن خشک 1.5 کیلوگرم از کل کرت و وزن تر به ازای تک بوته به ترتیب کمترین و بیشترین مقدار ضریب تغییرات را به خود اختصاص دادند. برآوردهای وراثت پذیری برای خوش خوراکی، شاخص عملکرد و وزن تر به ازای تک بوته انتخابی بالا بود. از نظر قابلیت ترکیب پذیری عمومی، 6 توده برای صفت عملکرد تر، 6 توده برای وزن خشک، 9 توده برای شاخص عملکرد و 10 توده برای خوش خوراکی دارای بالاترین ارزش بودند. بنابراین توده های برتر در مورد هر متغیر را می توان به عنوان والدین در تولید واریته های ساختگی اسپرس به کار برد.

به منظور بررسی خصوصیات کمی و کیفی پروتیین در ارقام مختلف کنجد، ده رقم کنجد مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعه کمی با استفاده از روش کجلدال و کیفی با استفاده از الکتروفورز انجام شد. ارقام شامل اولتان، زودرس، یکتا، هندی، ورامین، چینی، کرج 1، محلی مغان، نازک تک شاخه و نازک چند شاخه بود. نتایج تجزیه واریانس صفت مورد مطالعه نشان داد که میانگین پروتیین ارقام 24.02 درصد بوده و بین میزان پروتیین آنها اختلاف معنی داری در سطح احتمال 0.01 وجود دارد. پروفیل پروتیین های ذخیره بذر کنجد با ده باند پلی پپتیدی و حرکت نسبی 0.941>Rm>0.2 در سطح ژل مشخص گردید. باندها از شدت رنگ های متفاوت برخوردار بودند و از نظر پروتیین سه مکان ژنی در سطح ژل آشکار بود. این سه مکان در همه ارقام حالت مونومورف داشته و ارقام از نظر پروفیل پروتیین های ذخیره ای دانه هیچ تنوعی را نشان ندادند. لذا مطالعه کیفی پروتیین ارقام توسط الکتروفورز نشان می دهد این صفت از ارزش کاربردی لازم در به نژادی ارقام برخوردار نمی باشد.

در راستای توسعه کشاورزی پایدار و کاهش مصرف کودهای شیمیایی، لازم است از کودهای آلی استفاده گردید. بدین لحاظ، به منظور بررسی تاثیر روش اختلاط کود و تلفیق کود مرغی با کود شیمیایی بر عملکرد و اجزا عملکرد ذرت دانه ای (سینگل کراس 704)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهارتکرار در مزرعه تحقیقات کشاورزی اداره هواشناسی لرستان واقع در 30 کیلومتری شمال شرقی خرم آباد، در سال 1383 به اجرا درآمد. کرت های اصلی شامل اختلاط کود با خاک توسط فارویر یا دیسک بود و کرت های فرعی شامل T0: شاهد (عدم مصرف کود شیمیایی و کود مرغی)، T1: 200، 100 و 100 کیلوگرم در هکتار به ترتیب نیتروژن، فسفر و پتاسیم؛ T2: 80 درصد T1+4 تن کود مرغی در هکتار؛ T3: 60 درصد T1+8 تن کود مرغی در هکتار؛ T4: 40 درصد T1+12 تن کود مرغی در هکتار؛ T5: 20 درصد T1+16 تن کود مرغی در هکتار؛ T6: 20 تن کود مرغی در هکتار بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که اختلاط کود با خاک توسط فارویر در مقایسه با دیسک منجر به افزایش معنی دار ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک گردید، ولی تعداد دانه در بلال و شاخص برداشت در دو روش اختلاط اختلاف معنی داری نشان ندادند. تیمارهای کودی نیز باعث افزایش معنی دار ارتفاع گیاه، تعداد دانه در بلال، عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه و عملکرد دانه شدند، ولی بر شاخص برداشت تاثیر معنی داری نداشتند. اثرات متقابل تیمارها برای هیچ یک از صفات معنی دار نبود. بیشترین مقدار عملکرد دانه در تیمار T5 به دست آمده که اختلاف آن با تیمارهای T6, T3, T1, T0 معنی دار بود. هم چنین اختلاف بین تیمار T1 (سیستم تغذیه شیمیایی) و T6 (سیستم تغذیه ارگانیک) از لحاظ آماری معنی دار نبود. اثر بخشی تلفیق کود شیمیایی با کود مرغی بر اجزای عملکرد ذرت در مقایسه با مصرف جداگانه هر کدام از آنها بیشتر بود. براساس نتایج تحقیق حاضر به نظر می رسد که اختلاط 16 تن کود مرغی در هکتار+40، 20و 20 کیلوگرم ازت، فسفر و پتاسیم در هکتار ممکن است برای تولید ذرت در شرایطی مشابه با تحقیق حاضر مناسب باشد.

به منظور پی بردن به اثر سطوح مختلف حذف برگ در مراحل مختلف دوره زایشی آفتابگردان بر عملکرد دانه و درصد روغن و تعیین حساسترین مرحله به حذف برگ ها، این آزمایش در سال 1383 به صورت کرت های دوبار خرده شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل دو رقم اروفلور و آلستاز، فاکتور فرعی شامل حذف برگ در چهارمرحله زایشی ستاره ای شکل بودن گل آذین (R2)، مرحله گرده افشانی (R5)، مرحله شروع دانه بندی (R6) و مرحله اتمام دانه بندی (R7) و فاکتور فرعی فرعی شامل چهار سطح حذف برگ (%0 به عنوان شاهد، 25%، 50% و 75%) بود. کاشت در تاریخ 2 خرداد انجام شد. میانگین های اثر متقابل سه گانه فاکتورها نشان داد که در هر دو رقم اروفلور و آلستاز درصدهای مختلف حذف برگ در مرحله R2 کاهش معنی دار عملکرد دانه در هکتار و درصد روغن را موجب گردیده که بیشترین میزان این کاهش مربوط به 75 درصد حذف برگ در این مرحله بود و در مراحل R5 و R6، درصدهای حذف برگ 50 و 75 درصد کاهش معنی دار عملکرد دانه در هکتار را نسبت به شاهد موجب گردید، در مرحله R7 و در رقم اروفلور، درصدهای مختلف حذف برگ تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه در هکتار نشان نداد، در حالی که در رقم آلستاز این تفاوت با 75 درصد حذب برگ در مقایسه با شاهد معنی دار بود هم چنین میانگین های اثر متقابل سه گانه بین فاکتورها نشان داد که در مرحله R7، هیچ یک از درصدهای حذف برگ تفاوت معنی داری بر درصد روغن نداشت. با توجه به این که مرحله تشکیل و پرشدن دانه ها بعد از زمان حذف برگ ها در مراحل R2 و R5 واقع شده بود، بیشترین تغییرات ناشی از حذف برگ ها، در صفات مرتبط با عملکرد نظیر تعداد دانه های پر در طبق و وزن هزاردانه در مراحل R2 و R5 مشاهده گردید و به تبع آن، کاهش در عملکرد دانه و روغن حاصل شد که در صورت بروز هر نوع خسارت به برگ ها در این مراحل مخصوصا با درصدهای 50 و 75 درصد، به دلیل اقتصادی نبودن ادامه کشت می توان پیشنهاد کرد که زارع کشت را ادامه نداده و نسبت به انجام کشت جایگزین اقدام کند.