تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال:1399 | دوره:36 | شماره:1 (پیاپی 99) |تعداد مقالات:12

تعیین شایستگی مرتع برای بهره برداری از گیاهان دارویی، از اهمیت خاصی برخوردار است. این مطالعه با هدف معرفی برخی از معیارها و شاخص های مؤثر بر تعیین شایستگی مرتع برای بهره برداری از گیاهان دارویی و بررسی تفاوت بین نتایج استفاده از رویکردهای مختلف تعیین شایستگی انجام شد. بدین منظور، شایستگی مراتع کوهستانی ارشدچمن سهند، از لحاظ بهره برداری گیاهان دارویی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که براساس روش عامل محدودکننده (روش رایج تعیین شایستگی مرتع)، 2% از مراتع دارای شایستگی خوب، 6% دارای شایستگی متوسط، 77% دارای شایستگی کم و 15% غیرشایسته برای بهره برداری بودند. بر مبنای روش ریاضی (استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی)، 4% از مراتع دارای شایستگی خوب، 26% دارای شایستگی متوسط، 45% دارای شایستگی کم و 25% غیرشایسته برای بهره برداری بودند. کاربرد روش تلفیق نظری (دستورالعمل پیشنهادی) نیز نشان داد که 39% از مراتع دارای شایستگی خوب و 61% دارای شایستگی متوسط بودند. به طور کلی، مشاهده شد که بین طبقات شایستگی حاصل از روش عامل محدودکننده با روش ریاضی تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی بین طبقات روش مذکور با دستورالعمل پیشنهادی، تفاوت وجود دارد و کلاس های شایستگی متفاوتی برای مساحت مشخصی از مرتع حاصل می شود. از این رو، پیشنهاد می شود میزان صحت یافته های این مطالعه، به منظور دستیابی به نتیجه کاربردی، در سال های متفاوت از نظر وقایع آب و هوایی و مکان های دیگر با خصوصیات فیزیکی متفاوت نیز آزمون شود. در مجموع، بر مبنای تلفیق نتایج رویکردهای مختلف و به لحاظ محدودیت های فیزیکی و محیطی، محدوده مورد پژوهش شایستگی اندکی برای بهره برداری از گیاهان دارویی دارد. بر همین اساس و با هدف کاهش فشار دام بر مراتع و افزایش تنوع گیاهان دارویی، باید در چارچوب استفاده چندمنظوره از مرتع بر دیگر جنبه های استفاده از مراتع منطقه مانند زنبورداری و گردشگری آزاد در مرتع توجه بیشتری باید بشود.

بذرالبنج ازجمله Hyoscyamus reticulatus L. و H. pusillus L.، منبع غنی از تروپان آلکالوئیدها به ویژه هیوسیامین و آسکوپولامین (هیوسین) هستند که به دلیل ویژگی های گشادکننده مردمک چشم، ضد اسپاسم، آنتی کولینرژیک، ضد درد و آرام بخشی مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، در آزمایش اول تأثیر چهار نوع سویه باکتری آگروباکتریوم (A4، A7، A13 وATCC 15834) و سه نوع ریزنمونه (برگ، هیپوکوتیل و کوتیلدون) بر میزان القای ریشه موئین در این دو گونه بذرالبنج بررسی گردید. در آزمایش دوم، تأثیر محیط کشت های پایه مختلف (MS، 1/2 MS، 1/4 MS و B5) بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی ریشه های موئین مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در گونه H. reticulatus L.، بیشترین میزان القای ریشه موئین (78%) در ریزنمونه کوتیلدون تلقیح شده با سویه A7 و حداکثر وزن تر (6. 25 گرم) و خشک (0. 5 گرم) در محیط کشت پایه MS بدست آمد. با توجه به نتایج، حداکثر فنول کل (82/3 میلی گرم گالیک اسید بر گرم ماده تر) و فلاونوئید کل (7 میلی گرم کوئرستین بر گرم ماده تر) در محیط کشت پایه MS مشاهده شد. تغییرات معنی داری در میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی ریشه های موئین در محیط کشت های مختلف مشاهده نشد. در مورد گونه H. pusillus L.، ریزنمونه برگ تلقیح یافته با سویه A13 آگروباکتریوم بیشترین میزان القای ریشه موئین (90%) را نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین میزان وزن تر (5. 25 گرم) و خشک (0. 43 گرم) در محیط کشت MS و بیشترین میزان فنول کل (2. 26 میلی گرم گالیک اسید بر گرم ماده تر) و فلاونوئید کل (9. 22 میلی گرم کوئرستین بر گرم ماده تر) در محیط کشت پایه B5 مشاهده گردید. این مطالعه نشان داد که ترکیب های محیط کشت و نوع گونه گیاهی تأثیر قابل توجهی بر زیست توده و ویژگی های فیتوشیمیایی ریشه های موئین در این گونه ها دارد.

این پژوهش با هدف بررسی اثر کاربرد خاکی کود پتاسیم و محلول پاشی براسینواسترویید بر ویژگی های مورفوفیزیولوژیک و اسانس گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea (L. ) Moench) در پاسخ به فراهمی آب انجام شد. تیمارها شامل سه مقدار فراهمی آب (آبیاری در سطح 90% ظرفیت زراعی (شاهد)، آبیاری در سطح 60% رطوبت ظرفیت زراعی و آبیاری در سطح 30% رطوبت ظرفیت زراعی) در کرت های اصلی و چهار مقدار کود پتاسیم (بدون کاربرد پتاسیم (شاهد)، 50، 100 و 150 کیلوگرم K2O در هکتار) و محلول پاشی سه غلظت براسینواسترویید (محلول پاشی آب خالص (شاهد) و محلول پاشی با غلظت های 0. 1 و 1 میکرومولار) در کرت های فرعی بودند. تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که بیشترین میانگین ارتفاع بوته (67. 8 سانتی متر)، تعداد برگ در بوته (151)، تعداد گل در بوته (1/18)، وزن خشک گل (9/151 گرم در بوته) و وزن خشک اندام هوایی (508. 6 گرم در بوته) در سال دوم، تیمار آبی شاهد و 150 کیلوگرم در هکتار پتاسیم حاصل شد. بیشترین درصد اسانس (76) در تیمار آبی 60% ظرفیت زراعی و 150 کیلوگرم پتاسیم در هکتار و 1 میکرومولار براسینواسترویید بدست آمد. حداکثر عملکرد اسانس با مقدار 0. 67 گرم در بوته مربوط به تیمار 150 کیلوگرم در هکتار پتاسیم و 1 میکرومولار در سال دوم بود. در کل، یافته های این پژوهش نشان داد که رژیم آبی 60% ظرفیت زراعی همراه با 150 کیلوگرم در هکتار پتاسیم و غلظت 1 میکرومولار براسینواسترویید می تواند سبب کاهش اثرهای تنش و افزایش عملکرد اسانس و بهبود برخی از ویژگی های مورفوفیزیولوژیک گیاه سرخارگل شود.

پیشگیری و درمان دیابت با توجه به شیوه زندگی امروزه که با عدم تحرک، استرس و عادات غذایی نادرست همراه است، بسیار ضروریست. بنابراین هدف این پژوهش بررسی تأثیر تعاملی مصرف مکمل تخم گشنیز و تمرین منتخب هوازی بر برخی از عوامل خطرزایی قلبی-عروقی زنان مبتلا به دیابت نوع دو دارای اضافه وزن بود. در این مطالعه نیمه تجربی تعداد 40 زن دیابتی نوع دو دارای اضافه وزن با میانگین سن 6/4± 82/48 به صورت تصادفی در گروه های تمرین هوازی+ مکمل گشنیز، تمرین هوازی+ دارونما، مکمل گشنیز و دارونما قرار گرفتند. برنامه تمرین هوازی شامل هشت هفته دویدن با شدت 60 تا 72 درصد ضربان قلب بیشینه بود. گروه های دریافت کننده مکمل، روزانه 500 میلی گرم پودر تخم گشنیز را 30 تا 60 دقیقه قبل از صرف وعده ناهار و شام مصرف می کردند. نمونه های خونی در مراحل پیش و پس آزمون جمع آوری و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه و آزمون تی وابسته با سطح معنی داری (0. 05≥ P) با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج تحلیل درون گروهی نشان داد که سطوح سرمی کلسترول و LDL-C در گروه های تمرین-مکمل کاهش معنی داری یافت و سطح تری گلیسیرید و HDL-C در هیچ یک از گروه ها تغییر معنی داری نداشت. همچنین تفاوت معنی دار بین گروهی در هیچ یک از متغیر ها مشاهده نشد. نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان داد هشت هفته مصرف مکمل گشنیز و تمرین هوازی می تواند اثرهای مفیدی بر روی سطح کلسترول و LDL-C در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو داشته باشد، در نتیجه با تأثیری که بر چربی های خون می گذارد ممکن است باعث کاهش خطر بیماری های قلبی-عروقی شود.

کدوی طبی (Cucurbita pepo L. var. styriaca) دارای روغن خوراکی با ارزش و نیز ترکیب هایی است که از آن برای پیشگیری و درمان سرطان پروستات استفاده می شود. با هدف ارزیابی اثر ورمی کمپوست (عدم کاربرد، کاربرد 5 و 10 تن در هکتار) به عنوان فاکتور اصلی، کود نیتروژن زیستی بارور 1 (عدم کاربرد و کاربرد بارور-1) و کود فسفر زیستی بارور 2 (عدم کاربرد و کاربرد بارور-2) به عنوان فاکتور فرعی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد کدوی طبی، آزمایشی در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل با سه تکرار در شهرستان اسلام آباد غرب واقع در استان کرمانشاه اجرا شد. صفات مورد اندازه گیری شامل نسبت گل های نر و ماده، تعداد میوه در بوته، تعداد دانه در میوه، متوسط عملکرد خشک میوه، طول ساقه، تعداد روز تا گلدهی، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن دانه بود. اثر ورمی کمپوست بر صفات تعداد دانه در میوه، عملکرد خشک میوه و تاریخ گلدهی معنی دار شد. بیشترین عملکرد روغن (30 کیلوگرم در هکتار) از ترکیب تیماری فسفر زیستی و عدم کاربرد ورمی کمپوست و بالاترین عملکرد دانه (195 کیلوگرم در هکتار) از ترکیب تیماری کاربرد نیتروژن زیستی، عدم کاربرد فسفر زیستی و عدم کاربرد ورمی کمپوست بدست آمد. کمترین نسبت گل نر به گل ماده (39) مربوط به عدم کاربرد فسفر و نیتروژن زیستی به همراه کاربرد 5 تن در هکتار ورمی کمپوست بود و بیشترین نسبت گل نر به گل ماده (66) از ترکیب تیماری عدم کاربرد نیتروژن زیستی، کاربرد فسفر زیستی و کاربرد 10 تن در هکتار ورمی کمپوست بدست آمد. به طور کلی بالاترین عملکرد دانه و عملکرد روغن به ترتیب از کاربرد یگانه نیتروژن زیستی و کاربرد یگانه فسفر زیستی حاصل شد.

این آزمایش به منظور بررسی تأثیر پروبیوتیک بر صفات تولیدی، فراسنجه های خونی، لیپوپروتئین های سرمی و پاسخ ایمنی خونی جوجه های گوشتی تغذیه شده با روغن دانه کدو تخم کاغذی (Cucurbita pepo L. convar. pepo var. styriaca) انجام شد. تعداد 480 قطعه جوجه گوشتی یک روزه سویه تجاری آرین در آزمایش فاکتوریل 3×2، با دو منبع روغن گیاهی (کانولا و کدو تخم کاغذی) و سه نوع افزودنی (فاقد افزودنی، پروبیوتیک و آنتی بیوتیک) در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار و 20 قطعه جوجه در هر تکرار به طور تصادفی بین واحدهای آزمایشی توزیع شدند. نتایج نشان داد استفاده از پروبیوتیک همراه با منابع روغن گیاهی اثر منفی بر صفات تولیدی شامل وزن نسبی لاشه، سینه، ران، چربی شکمی، درصد زنده مانی و ضریب تبدیل غذایی نداشت. درصد هماتوکریت خون در جوجه های دریافت کننده افزودنی در مقایسه با گروه شاهد کمتر بود (0. 05>P). اثر منبع روغن و افزودنی بر سایر فراسنجه های خونی شامل پروتئین تام، گلوکز و اسید اوریک از نظر آماری معنی دار نبود. استفاده از روغن دانه کدو تخم کاغذی به طور معنی داری موجب کاهش تری گلیسرید و لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم (VLDL) و افزایش کلسترول کل و لیپوپروتئین با چگالی زیاد (HDL) شد (0. 05>P). اثر منبع روغن بر لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) از نظر آماری معنی دار نبود. کمترین مقادیر تری گلیسرید، کلسترول کل، HDL و VLDL در جوجه های تغذیه شده با روغن دانه کدو تخم کاغذی به همراه ویرجینامایسین دیده شد (0. 05>P). بیشترین مقدار تری گلیسرید در جوجه های تغذیه شده با روغن کانولا به همراه آنتی بیوتیک دیده شد (0. 05>P). اثر منبع روغن و نوع افزودنی بر پاسخ ایمنی خونی و وزن نسبی اندام های لنفوئیدی از نظر آماری معنی دار نبود. به طور کلی می توان گفت استفاده از روغن دانه کدو تخم کاغذی، موجب بهبود نسبی لیپوپروتئین های سرم شد. از سوی دیگر، کارایی افزودنی ها به نوع روغن (الگوی اسید چرب) مورد استفاده در جیره بستگی دارد.

کمبود آب بیشترین سهم را در بین انواع تنش ها در کاهش عملکرد به خود اختصاص داده است. از راهکارهای مقابله با اثرهای نامطلوب کم آبی می توان به اصلاح خاک و یا کاربرد برخی از مواد هورمونی برای تخفیف اثرهای نامطلوب خشکی اشاره کرد. این پژوهش با هدف بررسی دو اصلاح کننده خاک و تنظیم کننده رشد در شرایط کم آبی بر برخی از خصوصیات فیزیولوژیک و مورفولوژیکی گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L. ) انجام شد. این آزمایش در سال زراعی 1396-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده است. کرت های اصلی شامل سطوح کم آبیاری در سه سطح (آبیاری به شکل معمول و هر 5 روز یک بار، آبیاری هر 10 و هر 15 روز یک بار) و کرت های فرعی شامل بیوچار در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و سالیسیلیک اسید در دو سطح (0 و 0. 5 میلی مولار) بود. نتایج نشان داد اثرهای ساده بیوچار و سالیسیلیک اسید و کم آبیاری بر روی تعداد ساقه گل دهنده، تعداد ساقه و نیز ارتفاع ساقه، میزان کلروفیل a، میزان کلروفیل کل و کاروتنوئید و کلروفیل b برگ معنی دار بود. اثرهای متقابل سالیسیلیک اسید و کم آبیاری نیز بر کاروتنوئید و نیز کلروفیل b معنی دار بود. اثرهای متقابل سه گانه نیز در تعداد وزن خشک کل، تعداد ساقه گل دهنده، تعداد ساقه و نیز ارتفاع ساقه و کلروفیل b تأثیرگذار بود. به طور کلی تنش کم آبیاری موجب کاهش میزان رنگریزه های فتوسنتزی و شاخص های رشد برگ گاوزبان اروپایی نسبت به حالت شاهد شد، که سالیسیلیک اسید و بیوچار موجب کاهش اثرهای منفی بر میزان رنگریزه های فتوسنتزی شد. بنابراین به نظر می رسد استفاده از بیوچار به عنوان اصلاح کننده خاک و سالیسیلیک اسید به عنوان تنظیم کننده رشد در بهبود برخی از اثرهای منفی تنش آبی گیاه گاوزبان اروپایی مفید باشد.

نقش حیاتی گیاهان دارویی در ایجاد اشتغال اجتناب ناپذیر است و استان گلستان به دلیل تنوع اقلیمی، از قطب های مهم تولید گیاهان دارویی کشور است و جمعیت زیادی در کسب و کارهای مرتبط با گیاهان دارویی به فعالیت اشتغال دارند. این تحقیق با هدف شناسایی بازدارنده های توسعه کسب و کارهای توزیع محصولات و فرآورده های گیاهان دارویی در استان گلستان انجام شده است. برای این منظور از یک تحقیق پیمایش توصیفی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق 150 نفر از صاحبان کسب و کار در استان گلستان بودند که به شیوه نمونه گیری تصادفی ساده 109 نفر از آنها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که برای تعیین روایی آن از نظرات متخصصان استفاده شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مقدار آن 88/0 بدست آمد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS انجام شد. نتایج نشان داد عدم حمایت مناسب دولت از شاغلان و فعالان دارای کسب و کار گیاهان دارویی، عدم پذیرش گیاهان دارویی توسط پزشکان، افزایش قیمت تمام شده تولید گیاهان دارویی و گرانی آن، گران بودن محصولات دارویی گیاهی و در نتیجه رغبت کم مردم به مصرف آنها و گسترش شیوه های درمانی جدید پزشکی با داروهای نوین و غفلت نسبت به اهمیت گیاهان دارویی، مهمترین بازدارنده های کسب و کارهای گیاهان دارویی هستند. تحلیل عاملی اکتشافی، منجر به دسته بندی متغیرهای بازدارنده کسب و کارهای گیاهان دارویی در هشت عامل مهارتی و فنی، فرهنگی، کیفیت و استاندارد، دانشی ارتباطی، حاکمیتی و قانونی، نهادی، اجتماعی و اقتصادی شد. لزوم حمایت مناسب دولت از شاغلان و فعالان دارای کسب و کار گیاهان دارویی، بسترسازی پذیرش گیاهان دارویی توسط پزشکان و تقویت و توسعه بازار فروش گیاهان دارویی و ایجاد پل ارتباطی بین بازار تولید و فروش گیاهان دارویی، ازجمله پیشنهادهای این مطالعه است.

این آزمایش طی دو سال زراعی 1395 و 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به منظور بررسی اثر تنش کم آبیاری و منابع کودی بر خصوصیات گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea L. ) در قالب کرت های خرد شده، در 3 تکرار اجرا گردید. سطوح کم آبیاری شامل 3 تیمار عدم تنش رطوبتی، تنش رطوبتی متوسط و تنش رطوبتی شدید و تیمارهای کودی شامل 8 تیمار کود کامل، ورمی کمپوست و هیومیک اسید و هیومیک اسید+ کود کامل، هیومیک اسید+ ورمی کمپوست، ورمی کمپوست+ کود کامل و کود کامل+ ورمی کمپوست+ هیومیک اسید و شاهد بودند. اثر سطوح کم آبیاری و تیمارهای کودی هر یک به تنهایی بر ارتفاع بوته، تعداد ساقه و تعداد گل در بوته، وزن خشک زیست توده، مجموع کلروفیل a و b و پرولین (P≤ 0. 01) معنی دار بودند و اثر متقابل سطوح کم آبیاری و تیمار های کودی بر ترکیب های فنلی برگ (P≤ 0. 01) معنی دار و بر سایر صفات معنی دار نبود. بیشترین ارتفاع و تعداد ساقه، تعداد گل در بوته، وزن خشک زیست توده در تیمار عدم تنش های رطوبتی و کمترین مقادیر این شاخص ها در تیمار تنش رطوبتی شدید مشاهده شد. بیشترین مقدار پرولین در تنش رطوبتی شدید و کمترین مقدار آن در تیمار عدم تنش رطوبتی مشاهده گردید. بیشترین ارتفاع بوته در تیمار ورمی کمپوست، تعداد ساقه و گل در تیمار هیومیک اسید+ ورمی کمپوست، وزن خشک زیست توده در تیمار کود کامل+ ورمی کمپوست و کمترین مقادیر آنها در تیمار شاهد مشاهده شد. بیشترین مقدار پرولین در تنش رطوبتی شدید و کمترین مقدار آن در تیمار عدم تنش رطوبتی دیده شد. همچنین بیشترین میزان پرولین در تیمار شاهد و کمترین میزان آن در تیمار ورمی کمپوست بدست آمد. بیشترین مجموع کلروفیل a و b در تیمار عدم تنش مشاهده و با افزایش تنش از میزان آن کاسته شد. همچنین بیشترین میزان آن در تیمار کود کامل+ ورمی کمپوست و کمترین مقادیر آن در تیمار شاهد مشاهده گردید. بیشترین میزان ترکیب های فنلی برگ در تیمار هیومیک اسید+ ورمی کمپوست+ کود کامل در شرایط تنش رطوبتی شدید و کمترین میزان آن در تیمار عدم تنش رطوبتی و شاهد مشاهده شد.

در این تحقیق تأثیر روش خشک کردن با دستگاه مایکروویو (در پنج توان: 200، 400، 600، 800 و 1000 وات) بر زمان خشک کردن، تغییرات رنگ، میزان اسیدهای آلی و ویتامین C میوه سماق (Rhus coriaria L. ) بررسی گردید و با روش سنتی (خشک کردن در سایه و آفتاب) مقایسه شد. این آزمایش براساس طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد و برای یافتن نقاط بهینه از نظر کمترین زمان خشک شدن و تغییرات رنگ و بیشترین میزان اسیدهای آلی و ویتامین C در طی خشک کردن میوه سماق از روش سطح پاسخ (RSM) استفاده شد. نتایج نشان دهنده تأثیر معنی دار روش خشک کردن مایکروویو در سطح 5% بر تغییرات رنگ، میزان اسیدهای آلی و ویتامین C و در سطح 1% بر زمان خشک شدن بود. در بین توان های مختلف خشک کن مایکروویو، بیشترین و کمترین مقدار اسیدهای آلی به ترتیب در توان های 1000 و 600 وات با مقادیر 1. 46 و 1. 11 میلی گرم بر 100 گرم بدست آمد و بیشترین و کمترین میزان ویتامین C به ترتیب در توان های 600 و 1000 وات با مقادیر 0. 40 و 0. 26 میلی گرم بر 100 گرم حاصل شد. بهترین نقطه خشک کردن سماق به وسیله خشک کن مایکروویو از نظر کمترین زمان خشک شدن و تغییرات رنگ و بیشترین مواد شیمیایی در توان 815 وات بدست آمد. در نهایت کمترین تغییرات رنگ و بیشترین مقدار اسیدهای آلی و ویتامین C در روش خشک کردن سنتی در سایه مشاهده شد.

کمبود عناصر غذایی ازجمله نیتروژن سبب اختلال در رشد و تغییر کمّیت و کیفیت اسانس می شود. محلول پاشی با ریزمغذی ها رشد گیاهان را بهبود می بخشد. ازاین رو با توجه به این مسئله و اهمیت آن، در این مطالعه به بررسی تأثیرات محلول پاشی با دو عنصر آهن و روی بر فاکتورهای رشدی، درصد و اجزاء تشکیل دهنده اسانس گیاه آویشن باغی (Thymus vulgaris L. ) در شرایط کمبود نیتروژن در خاک پرداخته شده است. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح نیتروژن (شاهد و کمبود) و محلول پاشی آهن و روی (1% و 2%) بود. نتایج نشان داد که بازده اسانس آویشن تحت کمبود نیتروژن کاهش یافت، اما محلول پاشی عناصر ریزمغذی به ویژه روی به طور معنی داری بازده اسانس را افزایش داد. همچنین بیشترین اجزاء تشکیل دهنده اسانس سه ترکیب تیمول، گاما-ترپینن و پارا-سیمن بود. محتوای تیمول در گیاهان شاهد (هوگلند کامل) با محلول پاشی افزایش یافت و بیشترین مقدار با محلول پاشی روی 2% به میزان 54. 4% حاصل شد. محتوای پارا-سیمن از 17% در سطح شاهد نیتروژن به 24. 6% در تیمار کمبود نیتروژن افزایش یافت. در گیاهان شاهد (هوگلند کامل) محلول پاشی باعث افزایش طول اندام هوایی و آهن 2% موجب افزایش وزن خشک اندام هوایی شد. محلول پاشی عناصر ریزمغذی سبب تغییراتی در مقدار ترکیب های اسانس و نیز تغییراتی در اجزاء تشکیل دهنده آن و حضور برخی ترکیب های جدید مانند 8، 1-سینئول در اسانس گردید. همچنین محلول پاشی باعث بهبود برخی فاکتورهای رشدی مانند طول اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی در گیاه شاهد شد.

یکی از گونه های رز انحصاری در ایران Rosa foetida Herrm. است که به نسترن زرد ایرانی معروف است. منطقه اصلی رشد این گیاه نواحی غرب ایران به ویژه کردستان است. این گیاه برای درمان بیماری های کلیوی و به عنوان منبع ویتامین C کاربرد دارد. هدف این تحقیق بررسی قابلیت مهار رادیکال آزاد، تعیین میزان ترکیب های فنلی و خاصیت ضد میکروبی عصاره های آبی و اتانولی گل های نسترن زرد می باشد. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره آبی و اتانولی عصاره نسترن زرد با آزمون مهار رادیکال آزاد ABTS و ترکیب های فنلی کل با روش فولین سیوکالتو بررسی شد. برای تعیین حداقل غلظت بازدارندگی (MIC) از روش رقت سازی استفاده شد. نتایج حاصل نشان داد بین درصد مهار رادیکال آزاد و غلظت عصاره آبی و اتانولی، ارتباط مثبت و معنی داری وجود دارد (0. 05>P). در محدوده غلظت های 0. 391 تا 12. 5 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره آبی خاصیت آنتی اکسیدانی بیشتری نسبت به عصاره اتانولی داشت (0. 05>P). غلظتی از عصاره ها که قادر به مهار 50% از رادیکال های آزاد (IC50) باشد، در عصاره آبی (217. 069 میکرو مول) و عصاره اتانولی (223. 116 میکرو مول) تعیین شد. نتایج آزمون محتوای ترکیب های فنلی کل در عصاره آبی و اتانولی، ارتباط مثبت و معنی داری را بین غلظت عصاره و محتوای ترکیب های فنلی نشان داد و عصاره آبی حاوی ترکیب های فنلی بیشتری نسبت به عصاره اتانولی بود (0. 05>P). بیشترین اثر ضدمیکروبی عصاره آبی در برابر استافیلوکوکوس اورئوس مشاهده شد و در عصاره اتانولی بیشترین خاصیت ضدمیکروبی و کمترین غلظت مهارکنندگی رشد بر باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و سالمونلا انتریکا مشاهده گردید (0. 05>P). با توجه به خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی مطلوب این گیاه، استفاده از عصاره آن به عنوان یک افزودنی طبیعی در صنایع غذایی توصیه می شود.