دانش کشاورزی و تولید پایدار
سال:1399 | دوره:30 | شماره:2 |تعداد مقالات:21

اهداف: نظر به اهمیت گاوزبان ایرانی به عنوان یکی از مهم ترین محصولات دارویی که در بسیاری از صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد، این پژوهش با هدف بررسی همزمان اثرات تاریخ کاشت، روش کاشت و کودهای بیولوژیک و شیمیایی مختلف بر برخی خصوصیات فیتوشیمیایی گاوزبان ایرانی در شرایط مشهد انجام گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تاریخ و روش های کاشت مختلف بر برخی خصوصیات کیفی گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) تحت تأثیر کودهای بیولوژیک و شیمیایی، پژوهشی در دو سال زراعی متوالی 91-1390 و 92-1391 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دو تاریخ کاشت مختلف (20 اسفندماه 1390 و 15 فروردین ماه 1391) در کرت های اصلی، سه نوع کود زیستی و شیمیایی مختلف میکوریزا (حاوی قارچ Glomus mosseae)، بیوسولفور (حاوی باکتری های Thiobacillus spp. )، کود شیمیایی نیتروژن و شاهد در کرت های فرعی و دو نوع روش کاشت بذرکاری مستقیم و نشاکاری در کرت های فرعی فرعی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد گل خشک در شرایط استفاده از میکوریزا در تاریخ کاشت اسفند و در روش بذرکاری بدست آمد. کاربرد کودهای میکوریزا، بیوسولفور و شیمیایی در شرایط نشاکاری گاوزبان ایرانی در تاریخ کاشت اسفند به ترتیب منجر به افزایش 45، 42 و 35 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شاهد شد. در تاریخ کاشت فروردین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی در روش بذرکاری بیشتر از روش نشاکاری بود. کاربرد کودهای میکوریزا و بیوسولفور میزان فعالیت آنتی اکسیدانی را به ترتیب 18 و 35 درصد در روش بذرکاری و به ترتیب 20 و 18 درصد در روش نشاکاری نسبت به شاهد افزایش دادند. استفاده از کود میکوریزا در تاریخ کاشت فروردین میزان آنتوسیانین کل را به ترتیب 28 و 27 درصد در شرایط بذرکاری و نشاکاری نسبت به شاهد افزایش داد. نتیجه گیری: به طور کلی با توجه به یافته های این پژوهش، روش کاشت به صورت بذرکاری در اسفند ماه با استفاده از نهاده های بوم سازگار میکوریزا و بیوسولفور برای بهبود عملکرد و خصوصیات کیفی گاوزبان ایرانی توصیه می گردد.

اهداف: با توجه به زیان ها و پیامدهای سوء مصرف کودهای شیمیایی و اثر مثبت کاربرد کودهای زیستی از جنبه های اقتصادی و زیست محیطی، پژوهشی با هدف بررسی تأثیر این کودها بر صفات مورفولوژیکی، عملکرد و کیفیت علوفه کنگرفرنگی در مرحله گلدهی به اجرا درآمد. مواد و روش ها: آزمایش طی دو سال متوالی (94-1393 و 95-1394) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اصفهان انجام شد. گیاهان در سال اول کود شیمیایی را در سه سطح توصیه شده بر اساس آزمون خاک با درصد های 100، 50 و شاهد و کود زیستی در چهار سطح، فسفات بارور 2، نیتروکسین، فسفات بارور 2+ نیتروکسین و شاهد و در سال دوم کود نیتروژنی به نسبت 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار (در تیمارهای دارای کود شیمیایی) دریافت کردند. یافته ها: نتایج نشان داد که تیمار 100 درصد کود شیمیایی+ 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن تکمیلی در میان سطوح مختلف کود شیمیایی و سطح کود زیستی نیتروکسین+ فسفات بارور 2 در میان سطوح کود زیستی بیشترین عملکرد علوفه خشک (25/8 و 7/6 تن در هکتار) و قابلیت هضم ماده آلی (31/27 و 23/25 درصد) را به خود اختصاص دادند. حداکثر پروتئین خام (85/12 درصد) و خاکستر (29/17 درصد) و حداقل میزان الیاف نامحلول در شوینده خنثی (06/31 درصد)، در تیمار تلفیقی اثر باقیمانده 100 درصد کود شیمیایی به همراه تلقیح توأم بذور با کود زیستی نیتروکسین و فسفات بارور 2 + 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن تکمیلی به دست آمد. همچنین کاربرد کودهای زیستی باعث بهبود ویژگی های مورفولوژیکی گیاه در مقایسه با تیمار شاهد شد. نتیجه گیری: به طور کلی می توان تیمار تلفیقی 100 درصد کود شیمیایی توصیه شده به همراه کود زیستی نیتروکسین و فسفات بارور 2 را برای تولید علوفه کنگرفرنگی پیشنهاد نمود.

اهداف: بررسی اثرات کشت مخلوط سویا، بادرشبو و ارزن بر ویژگی های رشدی و عملکرد کمی سه رقم چغندرقند از اهداف این آزمایش می باشند. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار در سال های 1395 و 1396 در شهرستان خوی اجرا گردید. فاکتور اول شامل ارقام چغندرقند (Kevin، Ghazira و Vaclav ( و فاکتور دوم شامل الگوی کشت خالص چغندرقند و کشت مخلوط چغندرقند با هر یک از گیاهان سویا، بادرشبو و ارزن با نسبت50: 50 بودند. یافته ها: نتایج نشان داد که بیشترین عیار قند (82/15 درصد)، عملکرد ریشه (40/100 تن در هکتار) و شکر خالص (48/13 تن در هکتار) در سطح اشغالی از مخلوط چغندرقند و بادرشبو حاصل گردید و کمینه عیارقند (37/15 درصد) از مخلوط چغندرقند و ارزن، و عملکرد ریشه (39/47 تن در هکتار) و شکر خالص (13/6 تن در هکتار) در سطح اشغالی از مخلوط چغندرقند و سویا حاصل گردید. بیشترین نسبت برابری زمین (27/1) به الگوهای کشت مخلوط چغندرقند و سویا در سال 1395، و کمترین آن (03/1) به مخلوط چغندرقند رقم Kevin و سویا در سال 1396 اختصاص داشت. در سال 1396 بیشترین نسبت برابری زمین (21/1) از کشت مخلوط چغندرقند رقم Vaclav و بادرشبو حاصل شد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج عملکرد ریشه، عیار قند، عملکرد شکر خالص و نسبت برابری زمین، کشت مخلوط چغندر قند با بادرشبو جایگزین مناسبی برای کشت خالص چغندر قند در تولید پایدار این گیاه می باشد.

اهداف: مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر تاریخ کاشت معمول و تأخیری بر صفات مهم زراعی برخی ارقام پاییزه و بهاره کلزا در دو سال زراعی انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب انجام شد. تاریخ های کشت شامل پنج مهر و 25 مهر به عنوان عامل اصلی و ارقام شامل هایولا 401، ظفر، آرجی اس003، ساری گل، اکاپی و طلایه به عنوان عامل فرعی بودند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تأخیر در کاشت تنها بر صفات تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و ارتفاع بوته معنی دار بود. عملکرد دانه در اثر تأخیر در کشت در سال اول و دوم آزمایش به ترتیب 4/34 و 85/29 درصد کاهش یافت. این کاهش حاصل تأثیرپذیری اجزای عملکرد دانه در اثر تأخیر در کاشت بود به طوری که تعداد خورجین در بوته به عنوان مهم ترین قسمت عملکرد دانه در کلزا در اثر تأخیر در کاشت در سال اول و دوم اجرای آزمایش به ترتیب 7/32 و 2/30 درصد کاهش یافت. مقایسه میانگین داده ها نشان داد که ارقام پاییزه اوکاپی و طلایه به ترتیب با 5096 و 4906 کیلوگرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد دانه بودند. نتیجه گیری: در پایان قابل ذکر است که اوکاپی و طلایه ارقام مناسبی برای منطقه هستند و همچنین هر گونه تاخیر در کاشت موجب کاهش عملکرد نسبت به شرایط معمول می گردد ولی با درنظر گرفتن سایر مسائل موجود می توان از این کاهش عملکرد چشم پوشی نمود.

اهداف: ﺧ ﺸ ﻜ ﻲ ﻳ ﻜ ﻲ از ﻣ ﻬ ﻢ ﺗ ﺮ ﻳ ﻦ ﺗ ﻨ ﺶ ﻫ ﺎ ی ﻣ ﺤ ﻴ ﻄ ﻲ اﺳ ﺖ ﻛ ﻪ رﺷ ﺪ و ﺗ ﻮ ﻟ ﻴ ﺪ ات ﮔ ﻴ ﺎ ﻫ ﻲ را ﺑ ﻴ ﺶ از ﺳ ﺎ ﻳ ﺮ ﺗ ﻨ ﺶ ﻫ ﺎ ی زﻳ ﺴ ﺘ ﻲ و ﻏ ﻴ ﺮ زﻳ ﺴ ﺘ ﻲ ﻛ ﺎ ﻫ ﺶ ﻣ ﻲ دﻫ ﺪ . بررسی نقش همزیستی میکوریزایی و باکتری محرک رشد سودوموناس در افزایش مقاومت به خشکی گیاه دارویی چای ترش از اهداف این پژوهش می باشد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل درﻗ ﺎ ﻟ ﺐ ﻃ ﺮ ح ﮐ ﺎ ﻣ ﻞ ﺗ ﺼ ﺎ دﻓ ﯽ ، با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1395 به اجرا در آمد. تیمارهای مورد آزمایش شامل سطوح خشکی در چهار سطح، اعمال تنش خشکی در شروع گلدهی، 50 درصد گلدهی، 100درصد گلدهی و بدون اعمال تنش، دو گونه قارچ میکوریزا (Glomus mosseae وGlomus intraradices) به علاوه شاهد بدون تلقیح و باکتری ریزوسفری محرک رشد سودوموناس (Pseudomonas p-169) به علاوه شاهد بدون تلقیح در نظر گرفته شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که با اعمال تنش رطوبتی خصوصیات رشدی گیاه دارویی چای ترش نظیر ارتفاع، تعداد غوزه در بوته، هدایت روزنه ای، وزن خشک کاسبرگ، وزن خشک بذر، وزن خشک و حجم ریشه، وزن هزاردانه و کلروفیل برگ به طور معنی داری کاهش یافت. کاربرد قارچ های میکوریزا و باکتری محرک رشد سودوموناس در شرایط تنش خشکی سبب افزایش محتوای نسبی آب گردید که بیشترین این مقدار (37/64 درصد) از تیمارتلقیح شده با قارچ حاصل شد که نسبت به شرایط عدم تلقیح حدود 32 درصد افزایش نشان داد. در پاسخ به تنش خشکی فرآیند های تنظیم اسمزی در گیاه چای ترش فراهم شد و در شرایط تنش، میزان پرولین (84/7 میلی گرم بر گرم) وآنزیم آنتی اکسیدانت پلی فنل اکسیداز (56/1 میکروگرم بر گرم) نسبت به شرایط آبیاری کامل به طور معنی داری افزایش یافت. نتیجه گیری: کاربرد قارچ های میکوریزا و باکتری محرک رشد سودوموناس سبب تعدیل اثرات منفی تنش خشکی گردید. کودهای زیستی از طریق افزایش رشد و افزایش معنی دار فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت باعث افزایش مقاومت به تنش خشکی شدند.

اهداف: گلرنگ به دلیل داشتن کیفیت بالای روغن دانه و وجود بیش از ٩ ٠ درصد اسیدهای چرب غیراشباع به عنوان گیاه روغنی با ارزشی مطرح می باشد. تنش خشکی، مهمترین عامل محدود کننده عملکرد گیاهان زراعی در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران می باشد. همزیستی با قارچ های میکوریزا سبب افزایش رشد، بهبود عملکرد و بالا رفتن مقاومت گیاهان در برابر انواع تنش های محیطی از جمله خشکی می شود. این تحقیق با هدف بررسی تأثیر همزیستی با میکوریزا بر میزان تحمل ارقام گلرنگ بهاره در سطوح مختلف تنش خشکی از طریق اندازه گیری برخی صفات کمی و کیفی انجام گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل-اسپلیت پلات، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی ارومیه در سال 1394 با 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی سه سطح آبیاری شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید خشکی و میکوریزا بصورت عدم تلقیح (شاهد) و تلقیح با میکوریزا گونه Glomus mosseae و فاکتور فرعی شامل پنج رقم گلرنگ بهاره پدیده، گل مهر، گلدشت، صفحه و مکزیک بود. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد تنش خشکی شدید در مقایسه با آبیاری مطلوب، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته، عملکرد دانه، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین را به ترتیب به میزان 29، 30، 33، 58، 62 و 63 درصد کاهش داد. تلقیح با قارچ میکوریزا در مقایسه با عدم تلقیح عملکرد دانه، شاخص کلروفیل، عملکرد پروتئین، وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک را به ترتیب به میزان 14، 13، 14، 5 و 39 درصد افزایش داد. نتیجه گیری: یکی از روش های به زراعی جهت بهبود عملکرد کمی و کیفی ارقام مختلف گلرنگ بویژه تحت شرایط تنش خشکی، تلقیح با قارچ های میکوریزا پیشنهاد می گردد همچنین در هر سه شرایط مختلف آبیاری، در بین ارقام مورد بررسی رقم پدیده از نظر عملکرد برتر از سایر ارقام بود و این رقم برای کشت در این منطقه مناسب به نظر می رسد.

اهداف: امروزه به منظور حفظ عملکرد، استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی متداول شده است که مشکلاتی را در پی دارد. کاربرد تیمارهای تلفیقی کود آلی و شیمیایی می تواند از شدت مشکل ها بکاهد. مواد و روش ها: برای انتخاب تیمار کودی منطبق با اهداف کشاورزی پایدار در گیاه چوچاق، آزمایشی بصورت کرت های خرد شده در زمان، در مزرعه تحقیقاتی گروه علوم باغبانی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1395-1394 اجرا گردید. تیمارهای کودی شاهد، شیمیایی، دامی و قارچ میکوریزا Glomus mosseae، به صورت مجزا و تلفیقی به عنوان تیمار اصلی و مراحل برداشت شامل رشد سریع اولیه، ابتدای به ساقه رفتن، رشد مجدد بعد از به بذر رفتن به عنوان تیمار فرعی در نظر گرفته شدند. یافته ها: کاربرد تیمارهای کودی و مرحله ی برداشت بر تعداد برگ، عملکرد خشک، تولید فنل، فعالیت آنتی اکسیدانی و عملکرد اسانس اثرگذار بود. بالاترین مقدار فنول (mg GAE. g-1 dry sample 76) در تیمار کود شیمیایی NPK (Kg. ha-1 200) در سومین مرحله برداشت و بیشترین تعداد برگ (28) و عملکرد خشک (Kg. ha-177/498)، درصد اسانس (17/0) و عملکرد اسانس (Kg. ha-185/0)، فلاونوئید (mg QE. g-1 dry sample 01/41) و آنتی اکسیدان (%64/85) در برداشت در مرحله رشد مجدد بعد از به بذر رفتن و تحت تیمار تلفیقی کود شیمیایی (Kg. ha-1 200) + دام(Kg. ha-1 20) حاصل شد. کارایی تیمارهای کودی دامی و میکوریزا با گذشت زمان بهبود یافت نتیجه گیری: با در نظر گرفتن واکنش مطلوب چوچاق به کودهای ترکیبی، توصیه می شود که در بهینه سازی تولید از مزایای کاربرد غلظت های کاهش یافته کودهای شیمیایی در ترکیب با منابع زیستی بهره برد.

اهداف: آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر دو پایه تجاری و تلقیح با دو گونه قارچ میکوریز بر رشد و عملکرد خیار گلخانه ای، در کشت های خاکی آن انجام گردید. مواد و روش ها: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، درگلخانه گروه باغبانی دانشگاه تبریز اجرا گردید. فاکتور اول پیوند خیار رقم ناگین روی دو پایه کدوی شینتوزا، روت پاور و همزیستی با دو گونه قارچ میکوریز (Diversispora versiformis و Rhizophagus intraradices) به عنوان فاکتور دوم بود. یافته ها: نتایج بدست آمده نشان داد بین پایه ها و گونه های قارچ میکوریز مورد مطالعه از نظر رشد، عملکرد، صفات کیفی تفاوت معنی داری وجود داشت. بطوری که پایه شینتوزا تلقیح شده با قارچ میکوریز گونه ی D. versiformis بیشترین تاثیر را نشان داد و موجب افزایش رشد رویشی، افزایش عملکرد تک بوته و تعداد میوه شد. عملکرد در این تیمار با 76/2086 گرم در بوته بالاترین میزان تولید میوه و گیاهان شاهد بدون پیوند و بدون میکوریز با تولید 94/787 گرم در بوته کمترین عملکرد میوه را به خود اختصاص دادند. که حدود 164% نسبت به شاهد افزایش عملکرد را نشان می دهد. نتیجه گیری: استفاده همزمان پایه و قارچ میکوریز یکی از راهکارهای مناسب برای دسترسی به عملکرد مطلوب با حداقل مصرف نهاده های کشاورزی است و پیوند خیار گلخانه ای بر روی پایه شینتوزا تلقیح شده با قارچ میکوریز گونه ی D. versiformis برای تولید پایدار خیار گلخانه ای در شرایط کشت خاکی با عملکرد مناسب قابل توصیه است.

اهداف: مطالعه به منظور شناسایی اثرات کمبود آب روی بازتاب های اکوفیزیولوژیک و زراعی گلرنگ و معرفی صفات فیزیولوژیک مناسب برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به خشکی جهت کشت در اراضی شور و خشک انجام گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی دو سال زراعی (از 1396 تا 1398) اجرا گردید. فاکتور اصلی خشکی با دو سطح بدون تنش و تنش از مرحله گل دهی تا رسیدگی دانه و فاکتور فرعی شش ژنوتیپ متحمل به شوری گلرنگ شامل پدیده، گل مهر، مکزیک14، مکزیک248، مکزیک295 و پرنیان بودند. یافته ها: عملکرد دانه، روغن و اجزای عملکرد همه ژنوتیپ ها در اثر خشکی به طور معنی داری کاهش یافتند. مقادیر کلروفیل برگ، هدایت روزنه و مقدار نسبی آب برگ (RWC) بین ژنوتیپ ها متفاوت بوده و در اثر تنش خشکی کاهش معنی داری داشتند. هدایت روزنه و RWC با تعداد طبق در بوته و درصد روغن وRWC با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. همچنین همبستگی تعداد طبق در بوته و تعداد دانه در طبق با همدیگر و با درصد روغن، عملکرد دانه و روغن مثبت و معنی دار بوده و نقش تعیین کننده ای در محصول دهی داشتند. نتیجه گیری: هدایت روزنه و RWC توان بازتاب اثرات خشکی آخر فصل در گلرنگ را دارند و می توانند برای گزینش ژنوتیپ های متحمل به خشکی به کار روند. ژنوتیپ های گل مهر، مکزیک14، مکزیک248 و مکزیک295 بیشترین عملکرد دانه و روغن را در هر دو شرایط آبی داشته و برای کشت در اراضی شور حاشیه دریاچه اورمیه و مناطقی با اقلیم مشابه مناسب می باشند.

اهداف: به منظور بررسی پاسخ ژنوتیپ های کلزا به محلول پاشی ریزمغذی ها و تاریخ کاشت آزمایشی دو ساله (1395-1393) در کرج انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش بصورت فاکتوریل-کرت خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اول شامل سه تاریخ کاشت 15 مهر (رایج)، 25 مهر و 5 آبان (تأخیری)، عامل دوم شامل چهار سطح محلول پاشی با آب خالص (شاهد)، سلنیوم (5/1 درصد)، روی (5/1 درصد)، سلنیوم و روی (5/1 درصد)، و عامل سوم پنج ژنوتیپ اس دبلیو102، احمدی، جی کی اچ2624، جی کی-گابریلا و اکاپی بود. تاریخ کاشت و محلول پاشی به صورت فاکتوریل در کرت های اصلی و ژنوتیپها بصورت کرت خرد شده در کرت های فرعی قرار گرفتند. یافته ها: تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، طول خورجین، وزن دانه، بیوماس، عملکرد دانه و روغن به طور معنی داری تحت تأثیر تاریخ کاشت، محلول پاشی و ژنوتیپ قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در تیمارهای محلول پاشی بیشترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب با 3692 و 1512 کیلوگرم در هکتار مربوط به محلول پاشی سلنیوم و روی بود. میانگین عملکرد دانه و روغن ژنوتیپ های کلزا در تاریخ کاشت 25 مهر 7/45 و 49 درصد و در تاریخ کاشت 5 آبان 5/52 و 52 درصد نسبت به تاریخ کاشت 15 مهر کاهش یافتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در شرایط اقلیمی کرج در تاریخ کاشت 15 مهر ژنوتیپ جی کی-گابریلا و در تاریخ های کاشت 25 مهر و 5 آبان ژنوتیپ جی کی اچ2624 با محلول پاشی سلنیوم و روی می توانند بیشترین عملکرد دانه و روغن را تولید کنند.

اهداف: مطالعه به منظور ارزیابی صفات یونجه با کاربرد پنرجتیک تحت شرایط آلوده و عدم آلودگی به سس (Cuscuta campestris) و ارزیابی افزایش مقاومت گیاه علوفه ای یونجه به انگل سس انجام گردید. مواد و روش ها: آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی (CRD) با 8 تیمار و 2 تکرار در زمستان سال 1396 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پنرجتیک P آلوده به سس، پنرجتیک K آلوده به سس، آب پنرجتیک آلوده به سس، شاهد آلوده به سس، پنرجتیک P عاری از سس، پنرجتیک K عاری از سس، آب پنرجتیک عاری از سس و شاهد عاری از سس بود. یافته ها: نتایج نشان داد تیمارهای مختلف پنرجتیک تاثیر معنی داری روی صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه فرعی، قطرساقه اصلی، وزن تر بوته، وزن خشک بوته، تعداد برگ در بوته و شاخص کلروفیل برگ داشتند. بیشترین ارتفاع بوته یونجه در تیمار آب پنرجتیک + عاری از آلودگی با 18/49 سانتی متر و کمترین ارتفاع بوته نیز با 89/27 در شاهد آلوده به سس بدست آمد و نیز شاخص کلروفیل تحت تاثیر تیمار پنرجتیک P + آلوده به سس قرار گرفت و بیشترین مقدار شاخص کلروفیل را داشت و کمترین در تیمار شاهد آلوده به سس مشاهده شد. بیشترین عملکرد بیوماس توسط تیمار پنرجتیک P + عاری از آلودگی بدست آمد و کمترین بازده عملکردی بیوماس در تیمار شاهد آلوده به سس مشاهده شد. نتیجه گیری: استفاده از تیمار های مختلف پنرجتیک در دزهای توصیه شده باعث افزایش مقاوت گیاه علوفه ای یونجه در برابر گیاه انگل سس می شود.

اهداف: به منظور بررسی اثر طول دوره تداخل علف های هرز بر برخی شاخص های رشدی و عملکرد سیب زمینی، آزمایشی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1396 در منطقة اردبیل اجرا شد. مواد و روش ها: این آزمایشی شامل 12 تیمار بود که شش تیمار کنترل علف های هرز از شروع دوره رشد تا صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 روز پس از سبز شدن سیب زمینی، که سپس به آن ها تا زمان برداشت محصول اجازة رشد داده شد و سری دوم تیمار شامل شش تیمار عدم کنترل علف های هرز از شروع دوره رشد تا صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 روز پس از سبز شدن سیب زمینی بود و سپس کنترل تا زمان برداشت صورت گرفت. صفات ماده خشک کل، شاخص سطح یرگ، دوام شاخص سطح برگ، تعداد شاخه های فرعی، وزن متوسط غده و عملکرد غده سیب زمینی اندازه گیری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی تحت تاثیر طول دوره تداخل و طول دوره کنترل علف های هرز قرار گرفتند. به طوری که طول دورة تداخل موجب افزایش وزن خشک کل علف های هرز و طول دورة کنترل سبب کاهش وزن خشک کل علف های هرز و متوسط وزن غدة سیب زمینی شد. همچنین در اثر افزایش طول دوره ی تداخل علف های هرز، ماده ی خشک کل سیب زمینی، شاخص سطح برگ، دوام شاخص سطح برگ، تعداد شاخه های فرعی سیب زمینی، متوسط وزن غدة سیب زمینی و عملکرد غدة سیب زمینی کاهش یافت. ماده خشک کل سیب زمینی، شاخص سطح برگ، دوام شاخص سطح برگ، تعداد شاخه های فرعی سیب زمینی و عملکرد غدة سیب زمینی در اثر طول دورة کنترل علف های هرز افزایش یافت. نتیجه گیری: دوره بحرانی کنترل علف های هرز و دوره بحرانی تداخل علف های هرز با احتساب 10 درصد افت عملکرد به ترتیب، 18و 57 روز پس از سبز شدن سیب زمینی بود. طول دوره ی تداخل علف های هرز اثر معنی داری بر عملکرد نهایی غدة سیب زمینی داشته و با تداخل تمام فصل علف های هرز عملکرد 7/59 درصد نسبت به کنترل کامل، کاهش نشان داد.

اهداف: توانایی رقابتی علف هرز از بخش های کلیدی توصیف اثرات متقابل گیاهان زراعی با علف هرز و پیش بینی ا فت عملکرد گیاه زراعی در سیستم های کشاورزی پایدار می باشد. این پژوهش با هدف کمی سازی برهمکنش د ز علف کش بروموکسینیل+ تو، فور-دی و کود نیتروژن بر رقابت بین گندم و علف هرز پنیرک اجرا شد. مواد و روش ها: آزمایش مزرعه ای به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار، در پاییز سال 1395 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل سطوح مختلف نیتروژن (صفر، 75، 150، 225 و 300 کیلوگرم در هکتار کود اوره) به عنوان کرت های اصلی و دُزهای کاهش یافته علف کش بروموکسینیل+ تو، فور-دی ]صفر، 25/0، 5/0، 75/0 و 1 نسبت از د ز توصیه شده (5/1 لیتر در هکتار)[ به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که زیست توده گندم در شرایط مصرف مقادیر بیشتر کود نیتروژن و دُزهای بالاتر بروموکسینیل+ تو، فو ر-دی در حداکثر و در شرایط مصرف مقادیر کم کود نیتروژن و عدم مصرف علف کش در حداقل بود. دستیابی به زیست توده گندم در حدود 600 گرم در متر مربع با کاربرد 130 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار به همراه 100 درصد د ز توصیه شده علف کش یا کاربرد 220 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار و 50 درصد دُز توصیه شده علف کش و یا کاربرد 300 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار با 55 درصد د ز توصیه شده علف کش مقدور شد. حداکثر زیست توده پنیرک (50/437 گرم در متر مربع) در رقابت با گندم در شرایط بدون کاربرد علف کش و مصرف 300 کیلوگرم کود اوره در هکتار به دست آمد. توان رقابتی پنیرک (μ ) با افزایش مصرف کود نیتروژن افزایش و با مصرف 150 کیلوگرم اوره در هکتار به حداکثر رسید و مصرف کود بیشتر از این حد باعث کاهش توان رقابتی پنیرک شد. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر، زیست توده گندم در رقابت با پنیرک به طور معنی داری کاهش یافت که این کاهش در تیمار عدم مصرف علف کش چشمگیرتر بود. بنابراین، افزایش مصرف اوره بدون مهار پنیرک باعث کاهش معنی دار زیست توده گندم خواهد شد.

اهداف: کم آبی و عدم تغذیه کافی به عنوان عوامل اساسی در کاهش عملکرد ریشه چغندرقند در کشور ایران شناخته شده اند. با توجه به اینکه آبیاری و کود بور در زراعت چغندرقند اهمیت دارند؛ هدف از پژوهش حاضر شبیه سازی اثر این دو فاکتور بر عملکرد ریشه چغندرقند با استفاده از مدل AquaCrop بود. مواد و روش ها: تیمارهای مورد استفاده در این تحقیق شامل مدیریت آبیاری در چهار دور (I1: 6، I2: 9، I3: 12 و I4: 15 روز) و سطوح کود بور در سه سطح F0: 21، F1: 30 و F2: 39 کیلوگرم در هکتار؛ به ترتیب نشان دهنده سطوح کم، متوسط ومناسب بود. یافته ها: بیشترین و کمترین اختلاف بین مقادیر شبیه سازی شده و مشاهداتی عملکرد ریشه به ترتیب در تیمارهای F2I2 (33/4 تن در هکتار) و F0I4 (37/0 تن در هکتار) به دست آمد. متوسط اختلاف بین مقادیر مشاهداتی و شبیه سازی شده عملکرد ریشه چغندرقند برابر با 77/1 تن بر هکتار بود. نتایج آماره های NRMSE (04/0) و RMSE (24/2) نشان داد که این مدل از دقت قابل قبولی در تعیین عملکرد ریشه چغندرقند برخوردار بود. با این وجود براساس آماره MBE (07/1) این مدل دچار خطای بیش برآوردی شد. آماره های d و EF نیز برابر با 99/0 به دست آمدند که حاکی از کارایی بالای این مدل بود. مقادیر آماره های RMSE و NRMSE برای کارایی مصرف آب به ترتیب برابر با 29/0 کیلوگرم بر متر مکعب و 04/0 تعیین شد. آماره MBE نیز برابر با 17/0 کیلوگرم بر مترمکعب برای کارایی مصرف آب به دست آمد. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت پیش بینی اثر عوامل حاکم بر عملکرد چغندرقند در تولید پایدار، استفاده از این مدل برای شبیه سازی چغندرقند پیشنهاد می شود.

اهداف: به منظور بررسی تأثیر کودهای سولفات آمونیوم و سولفات پتاسیم بر صفات زراعی، عملکرد دانه، درصد و عملکرد روغن کاملینا تحت تنش خشکی، یک آزمایش دو ساله در کرج انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش بصورت کرت خرد شده-فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به انجام رسید و رژیم های آبیاری شامل آبیاری کامل، قطع آبیاری از مراحل کپسول دهی و مرحله گلدهی در کرت های اصلی و ترکیب کودهای سولفات آمونیوم (0، 25، 50 و 75 کیلوگرم در هکتار) و سولفات پتاسیم (0، 25، 50 و 75 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. یافته ها: تعداد کپسول در بوته، طول کپسول، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن تحت تأثیر برهمکنش آبیاری × سولفات پتاسیم × سولفات آمونیوم قرار گرفتند. نتایج نشان داد عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن دانه در شرایط قطع آبیاری از مرحله کپسول دهی به ترتیب 46، 5/8 و 2/51 درصد، و از مرحله گلدهی 51، 7/18 و 7/78 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش یافتند. در بین تیمارهای کودی بیشترین عملکرد دانه، محتوای روغن و عملکرد روغن به ترتیب با میانگین 1950 کیلوگرم در هکتار، 8/31 درصد و 643 کیلوگرم در هکتار متعلق به کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم+75 کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیم بود. نتیجه گیری: بطور کلی، برای دستیابی به بیشترین عملکرد دانه و روغن کاملینا، بهتر است کشت در شرایط آبیاری کامل با کاربرد سولفات پتاسیم (75 کیلوگرم در هکتار) بعلاوه سولفات آمونیوم (75 کیلوگرم در هکتار) انجام شود.

اهداف: هدف از این مطالعه بررسی اثر روش های مختلف کاشت لوبیا روی پشته همراه با آبیاری قطره ای و مقادیر مختلف مصرف بذر بر عملکرد دانه و شاخص های انرژی می باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر روش کاشت و مقادیر مختلف مصرف بذر بر عملکرد و شاخص های مصرف انرژی در لوبیا چیتی لاین COS-16، آزمایشی به صورت طرح کرت خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال های زراعی 95 و 96 در ایستگاه تحقیقات لوبیای خمین انجام شد. کرت اصلی شامل چهار روش کشت مسطح، کشت یک، دو و سه ردیف روی پشته و کرت فرعی شامل سه مقدار مصرف بذر 70، 120 و 170 کیلوگرم در هکتار بود. فاصله بین پشته ها 75 سانتی متر در نظر گرفته شد و آبیاری به روش قطره ای انجام شد. یافته ها: تیمارهای الگوی کشت دو ردیف روی پشته با 120 کیلوگرم بذر مصرفی در هکتار و یک ردیف روی پشته با 70 کیلوگرم بذر مصرفی در هکتار به ترتیب با عملکرد 2300 و 2225 کیلوگرم در هکتار از سایر تیمارها بهتر بودند. کمترین شدت انرژی با مقدار 34 مگاژول بر کیلوگرم و بیشترین نسبت انرژی با مقدار 99/0 نیز مربوط به این دو تیمار می باشد. شدت انرژی در روش مرسوم، برابر با 7/53 مگاژول بر کیلوگرم و نسبت انرژی آن برابر با 63/0 به دست آمد. نتیجه گیری: روش کشت یک و دو ردیف روی پشته به ترتیب با 70 و 120 کیلوگرم بذر مصرفی در هکتار توصیه می شوند و روش کشت سه ردیف روی پشته و کشت مسطح توصیه نمی شوند.

اهداف: سیستان یکی از مناطق مهم تولید کننده گندم کشور است، با این حال در طول سال های گذشته در بسیاری از مناطق تولید گندم با سبزیجاتی نظیر پیاز و سیر جایگزین شده است. مواد و روش ها: برای تحلیل دلایل این تغییر، بهره وری و پایداری تولید نظام های گندم، پیاز و سیر با استفاده از تکنیک های امرژی و اقتصادی در سال های 1397 و 1398 ارزیابی شد. به منظور یکسانی شرایط، اطلاعات مورد نیاز برای این مطالعه از دو روستای کریم کشته و صفرزائی زابل جمع آوری شدند. یافته ها: کل امرژی حمایت کننده نظام های تولید گندم، پیاز و سیر به ترتیب 1016×45/2، 1016×12/3 و 1016×73/4 ام ژول خورشیدی در هکتار بود. منابع غیر رایگان به ترتیب 9/55، 4/53 و 4/65 درصد از کل امرژی ورودی نظام های تولید گندم، پیاز و سیر را به خود اختصاص دادند. سهم زیاد نهاده های غیر رایگان که معمولا از خارج نظام وارد می شود نشان می دهد که هر سه نظام مورد مطالعه، نظام هایی باز می باشند که به شدت تحت تاثیر ورودی های خریداری شده قرار می گیرند. ترکیب نهاده های امرژی برای سه نظام تا حد زیادی با هم تفاوت داشت. نسبت عملکرد امرژی برای نظام های تولید گندم، پیاز و سیر به ترتیب 27/1، 15/1 و 90/1 بود. این مقادیر پایین نشان داد که در بسیاری از فرآیندهای این نظام ها از نهاده های محلی رایگان بهره برداری می شود. نسبت بار زیست محیطی تولید سیر نسبت به گندم و پیاز بالا تر بود، بنابراین شاخص پایداری محیطی آن بالاتر از گندم و پیاز بود. تحلیل های اقتصادی نشان داد، نسبت سود به هزینه و سود خالص در سیر نسبت به پیاز و گندم بالاتر بود. نتیجه گیری: به عنوان یک نتیجه کلی، این تحلیل ها نشان داد که عملکرد محیط زیستی بهتر یک نظام تولیدی با عملکرد اقتصادی بدتر آن همراه است.

اهداف: کشاورزی از مهمترین فعالیت هایی است که رعایت ابعاد اخلاقی(انسان، محیط زیست، حیوانات، جامعه، اقتصاد و سیاست) در آن بسیار ضروری است. لذا هدف از این تحقیق تدوین راهبردهایی جهت بکار گیری اخلاق در فعالیتهای کشاورزی در شهرستان سنقر بود. مواد و روش ها: مطالعه حاضر با رویکردی کیفی-کمی و به تحلیل استراتژیک رعایت اخلاق در کشاورزی پرداخته است. جامعه ی مورد مطالعه این تحقیق کارشناسان و کشاورزان تولیدکننده ی محصولات سالم شهرستان سنقر(32n=) بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد توجه همه جانبه دولت به اخلاق کشاورزی و حمایت مالی، فنی و قانونی از برنامه تأمین سلامت غذا از مزرعه تا سفره(SO_4)، استراتژی توسعه عملیات خوب کشاورزی برای همه محصولات، عقد قراردادها و تفاهم نامه های منطقه ای، ملی و بین المللی جهت تأمین نیاز بازارهای مصرف محصولات سالم است(〖 SO〗 _1) که هر دو در زمره استراتژی های تهاجمی قرار دارند. از طرفی لحاظ نمودن اقدامات اخلاقی در راستای توسعه پایدار کشاورزی و تخصیص بودجه های سالیانه و جهت دهی آموزش های کشاورزی به سوی کشاورزی اخلاق مدار (WO) مربوط به استراتژی محافظه کارانه است. نتیجه گیری: در وضعیت فعلی کشاورزی در منطقه مورد مطالعه، استراتژی تهاجمی باید در اولویت و توجه قرار گیرد. این بدان معناست که با در نظر داشتن مجموعه عوامل تاثیر گذار بر عدم رعایت اخلاقیات در کشاورزی، باید به توسعه نهادی در این بخش و اصلاح قوانین، دستورالعمل ها و از همه مهمتر نهادهای اجتماعی و هنجارهای اخلاقی در جامعه کشاورزان شهرستان پرداخت. در این راستا رویکرد کشاورزان و سازمانهای مرتبط همچون کشاورزی باید در جهت بکارگیری منشور اخلاق در کشاورزی تغییر یابد.

اهداف: دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین و ارزشمندترین بوم نظام های ایران است. با توجه به این که جمعیت عظیمی از مردم ساکن استان آذربایجان شرقی در حوضه دریاچه ارومیه به کشاورزی مشغول هستند و اقتصاد منطقه و ساکنین منطقه به پایداری نظام های کشاورزی در زمان حال و آینده وابستگی بالایی دارد، از این رو بررسی پایداری بوم نظام های زراعی این منطقه اهمیت زیادی دارد. مواد و روش ها: این مقاله به سنجش پایداری بوم نظام های زراعی شهرستان آذرشهر در دوره زمانی 96-1383 می پردازد. وزن شاخص ها با استفاده از روش آنتروپی تعیین شده و سایر اطلاعات لازم از سازمان جهاد کشاورزی، سازمان آب منطقه ای و سالنامه های آماری استان آذربایجان شرقی در طی سال های مورد بررسی جمع آوری گردید. یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد میزان پایداری در ابتدای دوره یعنی طی سال های 85-1383 کاهشی بوده است و بعد از یک افزایش موقت طی سال های 92-1385، در ادامه مجدداً کاهشی شده و شرایط پایداری کاهش یافته است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از وزن دهی شاخص ها و محاسبه میزان پایداری، نقش مهم عوامل ایجاد پایداری خصوصاً مصرف نهاده های شیمیایی بر میزان پایداری مشخص گردید.

اهداف: معرفی ارقام پرمحصول و پایدار از نظر عملکرد و اجزای عملکرد دانه برای شرایط آب و هوایی مختلف از اهداف مهم این پژوهش می باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی پایداری عملکرد و اجزای عملکرد، 20 ژنوتیپ گندم نان بهاره در پنج محیط مختلف با دو تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال های زراعی 1393-1390 به مدت سه سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و میانه مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها: با توجه به معنی دار بودن اثرمتقابل ژنوتیپ × محیط، تجزیه پایداری برای عملکرد و اجزای عملکرد به روش (Additive Main effects and Multiplicative Interaction) AMMI انجام گرفت. بررسی پایداری با استفاده از روش AMMI نشان داد از نظر وزن هزاردانه ژنوتیپ N-75-4 و در رده های بعدی شماره های N-75-5، N-75-17 و N-75-1 به عنوان ژنوتیپ های پایدار محسوب می شوند. در تعداد دانه سنبله، ژنوتیپ های شماره N-75-6 و N-75-4 و در رده های بعدی N-75-1، N-75-9 و N-75-14 به عنوان ژنوتیپ های پایدار محسوب می شوند. از نظر تعداد سنبله در مترمربع، ژنوتیپ های شماره N-75-6 و N-75-16 و در رده بعدی شماره های N-75-1 و N-75-5 به عنوان ژنوتیپ های پایدار محسوب می-شوند. در عملکرد دانه، ژنوتیپ های شماره N-75-6 و در رده بعدی N-75-5، N-75-1 و N-75-17 به عنوان ژنوتیپ های پایدار محسوب شدند. نتیجه گیری: براساس نتایج حاصله از پایداری AMMI، ژنوتیپ های N-75-1 (Tajan)، N-75-5 (Yang87-158) و N-75-6 (Rayan 89) از نظر عملکرد دانه و اجزای عملکرد با 623/5، 475/6 و 083/4 تن در هکتار پایدار محسوب شده و با داشتن عملکرد بیشتر از میانگین کل، قابل توصیه جهت استفاده در برنامه های به نژادی گندم به عنوان یکی از والدین پرمحصول و پایدار در برنامه تلاقی ها و یا معرفی به زراعین منطقه جهت کشت بهاره در مناطق سرد استان آذربایجان شرقی و استان های همجوار با اقلیم مشابه می باشد.

اهداف: بهره وری انرژی در کشت گندم در شرکت مزارع نوین ایرانیان که از مناطق عمده کشت گندم در استان گلستان است مطالعه شد. هدف مقایسه روش تولید متداول در این شرکت با دیگر مناطق و بر اساس معیار شاخص های انرژی بود. مواد و روش ها: مطالعه در کشت گندم در شرکت کشت و صنعت مزارع نوین ایرانیان (استان گلستان) در چهار واحد به مساحت های 323، 59، 857 و 673 هکتار و به ترتیب با نام گذاری مزارع A، B، C و D انجام گرفت. این واحدها بر اساس یکپارچگی مزرعه تقسیم بندی شده اند. کشت گندم در مزارع فوق به صورت دیم بود. داده برداری مستقیم نهاده ها و ستانده ها در کلیه مراحل کشت صورت گرفت. شاخص های انرژی برای جریان انرژی محاسبه گردید. یافته ها: میانگین وزنی انرژی ورودی GJ. ha-1 7/31 برآورد شد. درحدود 60 درصد از کل انرژی به صورت غیر مستقیم (کود، بذر، سم و ماشین) و 40 درصد به صورت مستقیم (سوخت) وارد مزرعه شده است. میانگین وزنی عملکرد مزارع که به صورت دیم کاشته شده بودند kg. ha-1 2244 تعیین گردید. تراکم (شدت) انرژی در تولید گندمMJ. kg-1 12/14 (فقط دانه) برآورد شد. این اعداد در مقایسه با سایر کشت های گندم بالا است که نشانگر مصرف غیرمتداول نهاده ها برای کسب عملکرد بالا از مزارع دیم است. با تبدیل عملکرد دانه به انرژی (ستانده) نسبت انرژی خروجی به ورودی حدودMJ. MJ-1 04/1 محاسبه شد. نتیجه گیری: بر اساس بررسی مصرف نهاده ها در مزارع مورد مطالعه، مصرف بهینه کود ازته و کاهش عملیات ماشینی می تواند باعث کاهش مصرف انرژی بدون کاهش عملکرد گردد. استفاده از کاه به عنوان محصول جانبی باید مورد توجه قرار گیرد.