مطالعات ترجمه
سال:1389 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:17

این مقاله سه بخشی، حضور مترجم را به واسطه تبدیل ها در متون روایی ترجمه شده از دیدگاه لوون- زوآرت بررسی می کند. در بخش اول (حری، 1387) به پیشینه بحث، مبحث تبدیل ها از دیدگاه کتفورد و وینی و داربلنه و به رویکرد لوون- زوآرت اشاره کردیم. زوآرت ضمن بررسی ترجمه آلمانی رمان دن کیشوت، دو الگو برای بررسی متون روایی ترجمه شده ارایه می دهد: الگوی تطبیقی و توصیفی. در الگوی تطبیقی (که در بخش اول و دوم آمد)، زوآرت اقلام دو زبان را در سطح خرد- ساختاری بررسی می کند. آنگاه، زوآرت بن ترجمه (بت) را کوچک ترین واحد معنادار ترجمه در نظر گرفته و سربن ترجمه (سبت) را واحد مشترک میان بن ترجمه ها معرفی می کند. سپس، زوآرت بر اساس رابطه میان بن ترجمه و سربن ترجمه دو زبان مبدا و مقصد، چهار رابطه ارایه می دهد: عدم تبدیل، مدولاسیون (تغییر بیان)، تعدیل و جهش. در مقاله دوم (حری، 1388)، انواع تبدیل های پیشنهادی زوآرت به تفصیل بررسی شد. در جستار کنونی تاثیر تبدیل ها در سطح خرد - ساختاری بر کلان- ساختار متون روایی در الگوی توصیفی بررسی می شود.

در این تحقیق راهبردهای مربوط به تغییرات فرهنگی، ایدئولوژیکی و زبانی در ترجمه ادبیات کودکان مورد بررسی قرار گرفت و به علاوه برخی از دلایل این نوع تغییرات از جمله تفاوت های فرهنگی و آموزشی تشریح گردید. راهبردهای مربوط بر اساس نظریه تقسیم بندی دوکات (Ducate) دسته بندی و توصیف گردید. پیکره مورد مطالعه این تحقیق را دو رمان برجسته و شاخص ادبیات نوجوانان انگلستان باد در بیدزاران، نوشته کنت گراهام و هری پاتر و سنگ جادو، نوشته جی. کی. رولینگ تشکیل می دهد.نتایج به دست آمده نشان می دهد که در ترجمه ادبیات مربوط به کودکان هرگاه عناصر فرهنگی یا ایدئولوژیکی به کار رفته در متن با فرهنگ، سنت ها و باورهای جامعه مقصد مغایر باشد، عناصر مربوط از متن حذف می گردد و یا به نحوی تغییر می یابد. با این حال، حتی در مواردی که اختلافات فرهنگی یا ایدئولوژیکی بین زبان مبدا و مقصد وجود ندارد، مترجمان به اعمال تغییراتی در متن می پردازند که با هدف بهبود متن، ساده سازی و مناسب تر ساختن آن با سطح دانش و آگاهی مخاطبان انجام می شود.

این مقاله سه بخشی، حضور مترجم را به واسطه تبدیل ها در متون روایی ترجمه شده از دیدگاه لوون- زوآرت بررسی می کند. در بخش اول (حری، 1387) به پیشینه بحث، مبحث تبدیل ها از دیدگاه کتفورد و وینی و داربلنه و به رویکرد لوون- زوآرت اشاره کردیم. زوآرت ضمن بررسی ترجمه آلمانی رمان دن کیشوت، دو الگو برای بررسی متون روایی ترجمه شده ارایه می دهد: الگوی تطبیقی و توصیفی. در الگوی تطبیقی (که در بخش اول و دوم آمد)، زوآرت اقلام دو زبان را در سطح خرد- ساختاری بررسی می کند. آنگاه، زوآرت بن ترجمه (بت) را کوچک ترین واحد معنادار ترجمه در نظر گرفته و سربن ترجمه (سبت) را واحد مشترک میان بن ترجمه ها معرفی می کند. سپس، زوآرت بر اساس رابطه میان بن ترجمه و سربن ترجمه دو زبان مبدا و مقصد، چهار رابطه ارایه می دهد: عدم تبدیل، مدولاسیون (تغییر بیان)، تعدیل و جهش. در مقاله دوم (حری، 1388)، انواع تبدیل های پیشنهادی زوآرت به تفصیل بررسی شد. در جستار کنونی تاثیر تبدیل ها در سطح خرد- ساختاری بر کلان- ساختار متون روایی در الگوی توصیفی بررسی می شود.در پی انقلاب صنعتی و پیشرفت های شگرف جامعه علمی و اختراعات و ابداعاتی که بشر به آنها دست یافت، واژه ها و اصطلاحاتی نیز در زبان بروز کرد که بشر برای نامیدن مفاهیم نویافته ناگزیر به استفاده از آنها شد. نو واژه ها و محل تولید علم معمولا خاستگاه مشترکی دارند. گسترش و نفوذ علم جدید در جوامع و کشورها، با رواج و انتشار واژه های نو همزمان است. اینجاست که زبان و فرهنگ جوامع مصرف کننده علم، از جمله کشور ما، از زبان و فرهنگ جوامع تولید کننده علم تاثیر می پذیرد. اگر زبان و فرهنگ از غنا و آمادگی لازم برخوردار باشد و برنامه ریزی آگاهانه ای برای پذیرش علم و نو واژه های متعاقب آن تدوین شده باشد، می توان تاثیرات سوء را به حداقل رساند.ورود ایران به عرصه صنعت هسته ای و انتقال دانش و تکنولوژی هسته ای مثال بارزی از این مقوله است. مقاله حاضر به لزوم اتخاذ سازوکار مناسب برای دریافت و بومی سازی علوم و واژه های علمی و فنی مرتبط با آن می پردازد و راهکارها و پیشنهادها و دیدگاه های مختلف اهل فن و صاحب نظران را نیز جمع بندی و ارایه می نماید.

مقاله حاضر تلاشی است در راستای بررسی نمود هویت ها و روابط جنسیتی در زبان در نسخه اصلی فیلم «ساعت ها» (انگلیسی) و نسخه دوبله شده آن ( فارسی)– فیلمی که مولفه جنسیت در آن نقش بسزایی ایفا می کند.در این مقاله محقق با بهره گیری از مدل پیشنهادی فرحزاد در نقد ترجمه، تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاو را به کار برده تا پاسخی برای دو سوال ذیل بیابد:1.  آیا نمود هویت ها و روابط جنسیتی منعکس شده در نسخه دوبله شده فیلمی که به لحاظ مولفه جنسیت بسیار حایز اهمیت است در مقایسه با نسخه اصلی آن، با دستکاری در زبان دستخوش تغییر می شود؟2.  در صورت درستی این فرضیه، چه تغییراتی ایجاد شده است؟با استفاده از این مدل روابط جنسیتی در هر دو نسخه فیلم بر اساس پاسخ هایی که به ده سوال مطرح شده از جانب فرکلاو در سه سطح واژگانی، دستوری و ساختار متنی یافته شد، بررسی شد.

این مقاله سه بخشی، حضور مترجم را به واسطه تبدیل ها در متون روایی ترجمه شده از دیدگاه لوون - زوآرت بررسی می کند. در بخش اول (حری، 1387) به پیشینه بحث، مبحث تبدیل ها از دیدگاه کتفورد و وینی و داربلنه و به رویکرد لوون- زوآرت اشاره کردیم. زوآرت ضمن بررسی ترجمه آلمانی رمان دن کیشوت، دو الگو برای بررسی متون روایی ترجمه شده ارایه می دهد: الگوی تطبیقی و توصیفی. در الگوی تطبیقی (که در بخش اول و دوم آمد)، زوآرت اقلام دو زبان را در سطح خرد- ساختاری بررسی می کند. آنگاه، زوآرت بن ترجمه (بت) را کوچک ترین واحد معنادار ترجمه در نظر گرفته و سربن ترجمه (سبت) را واحد مشترک میان بن ترجمه ها معرفی می کند. سپس، زوآرت بر اساس رابطه میان بن ترجمه و سربن ترجمه دو زبان مبدا و مقصد، چهار رابطه ارایه می دهد: عدم تبدیل، مدولاسیون (تغییر بیان)، تعدیل و جهش. در مقاله دوم (حری، 1388)، انواع تبدیل های پیشنهادی زوآرت به تفصیل بررسی شد. در جستار کنونی تاثیر تبدیل ها در سطح خرد- ساختاری بر کلان- ساختار متون روایی در الگوی توصیفی بررسی می شود.در پی انقلاب صنعتی و پیشرفت های شگرف جامعه علمی و اختراعات و ابداعاتی که بشر به آنها دست یافت، واژه ها و اصطلاحاتی نیز در زبان بروز کرد که بشر برای نامیدن مفاهیم نو یافته ناگزیر به استفاده از آنها شد. نو واژه ها و محل تولید علم معمولا خاستگاه مشترکی دارند. گسترش و نفوذ علم جدید در جوامع و کشورها، با رواج و انتشار واژه های نو همزمان است. اینجاست که زبان و فرهنگ جوامع مصرف کننده علم، از جمله کشور ما، از زبان و فرهنگ جوامع تولید کننده علم تاثیر می پذیرد. اگر زبان و فرهنگ از غنا و آمادگی لازم برخوردار باشد و برنامه ریزی آگاهانه ای برای پذیرش علم و نو واژه های متعاقب آن تدوین شده باشد، می توان تاثیرات سوء را به حداقل رساند.ورود ایران به عرصه صنعت هسته ای و انتقال دانش و تکنولوژی هسته ای مثال بارزی از این مقوله است. مقاله حاضر به لزوم اتخاذ سازوکار مناسب برای دریافت و بومی سازی علوم و واژه های علمی و فنی مرتبط با آن می پردازد و راهکارها و پیشنهادها و دیدگاه های مختلف اهل فن و صاحب نظران را نیز جمع بندی و ارایه می نماید.مقوله جنس اسامی از جمله موضوعاتی است که در علم صرف زبان روسی مورد بررسی قرار گرفته و از اهمیت زیادی برخوردار است. برای اسامی در زبان روسی، چهار جنس دستوری مذکر، مونث، خنثی، و مشترک در نظر گرفته می شود، که دو جنس مذکر و مونث (اسامی جان دار) با جنس زیستی (یا حقیقی) آنها ارتباط تنگاتنگ دارند.جنس اسم، جنس وابسته های آن نظیر صفت، عدد، ضمیر و ... را مشخص می نماید

باهم آیی ها، یعنی ترکیبات بازرخدادی واژه ها که احتمال هم رخدادی آنها بیش از آن چیزی است که تصادفا رخ می دهد در زبان های طبیعی به کرات مشاهده می شوند. از آنجایی که واژه نامه های دوزبانه قادر به ارایه معادل های واژگانی مناسبی برای اغلب این باهم آیی ها نیستند، اکثر قریب به اتفاق سیستم های ترجمه ماشینی در مواجهه با این گونه ترکیبات، اجرای دقیقی نداشته و در نتیجه کیفیت برونداد آنها تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. در سال های اخیر پیکره های یک زبانه در حل مسایل مختلف زبان شناسی، شامل پردازش زبان طبیعی، ترجمه ماشینی آماری، آموزش زبان و سایر حوزه های مرتبط نقش مهمی ایفا نموده اند. مطالعه حاضر فرایند ساخت و استفاده از یک پیکره بزرگ یک زبانه فارسی را مورد بررسی قرار می دهد. این پیکره این امکان را به ما می دهد تا مشکل ابهام باهم آیی های انگلیسی را در حین ترجمه آنها به زبان فارسی توسط یک سیستم ترجمه ماشینی رفع نماییم. با استفاده از چنین پیکره ای به عنوان پیکره زبان مقصد و نیز یک واژه نامه دوزبانه انگلیسی-فارسی، کارآیی این پیکره در یافتن مناسب ترین معادل فارسی برای باهم آیی های انگلیسی، به منظور ارتقای کیفیت سیستم ترجمه ماشینی، مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتایج آزمایشی که در این راستا بر روی یک پیکره آزمون صورت گرفت بسیار امیدبخش بوده و صحت آن به 90.83% رسیده است.

پژوهش حاضر برآنست که نگرش عمیق تری نسبت به مفهوم واضح نویسی یا تصریح بر طبق نوع متن به دست دهد. این تحقیق بر اساس نظریه رایس (ترجمه بر نوع متن) به روش توصیفی انجام شده است. در این تحقیق تصریح به عنوان ابزار انسجام جمله در سطح نحوی و لغوی در کانون توجه قرار گرفته. بنابراین هدف، مشاهده تصریح در سطح نحوی و لغوی در دو نوع متن بیانی و اطلاعاتی، به صورت کمی و کیفی است؛ متون روایی (داستان های ترجمه شده از انگلیسی به فارسی) و سه متن علمی (ترجمه شده از انگلیسی به فارسی) به عنوان مثال هایی از متون بیانی و اطلاعاتی انتخاب شده اند. یافته های این تحقیق بیانگر این مطلب است که روش تصریح بسته به نوع متن متغیر است و در متون بیانی در مقایسه با متون اطلاعاتی نسبت بیشتری از تصریح مشاهده می شود.

پژوهشگران ترجمه بر این باورند که هنگامی که متنی التقاطی ترجمه می شود، عناصر موجود در آن متن، اعم از التقاطی و غیرالتقاطی، دستخوش تغییراتی می شوند. در این جستار بر آنیم تا ماهیت این تغییرات را بررسی کنیم.به بیان دیگر، نشان دهیم که در فرایند ترجمه، چه سرنوشتی در انتظار عناصر متن التقاطی است.با بررسی کتابی التقاطی برگرفته از ادبیات مهاجرت و ترجمه آن به زبان فارسی، مشخص شد که در فرایند ترجمه، پاره ای از عناصر متن التقاطی بدون هیچ تغییری به متن مقصد انتقال می یابند، یعنی ویژگی التقاطی یا غیرالتقاطی آنها به همان صورت اولیه حفظ می شود. اما برخی دیگر از عناصر دست خوش تغییراتی می شوند که آنها را در سه دسته التقاط، التقاط زدایی و التقاط مجدد طبقه بندی کردیم.

پژوهش حاضر تلاشی است برای مشخص نمودن اینکه آیا صفت فاعلی انگلیسی در روند ترجمه از زبان انگلیسی به فارسی تغییر می کند یا خیر. داده های این تحقیق از کتاب Animal Farm، نوشته جورج اورول (1990) و سه ترجمه آن جمع آوری شده است. بر اساس شیوه تجزیه و تحلیل متن یا محتوا، محقق ساختارهای دستوری زبان فارسی را که معادل صفت های فاعلی انگلیسی هستند، تعیین می کند. از هر فصل کتاب مزرعه حیوانات، 10 جمله مرکب دارای صفت فاعلی انگلیسی انتخاب گردید. این ساختارهای انگلیسی بر اساس مدل کتفورد (1965) درباره تغییر ساختاری در ترجمه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سپس فراوانی ها و درصدها برآورد شدند. در توزیع ساختارهای دستوری فارسی، ساختارهای فعلی بیشترین فراوانی (40 درصد) و معانی ضمنی و عبارت ها کم ترین فراوانی ( 3 درصد) را به خود اختصاص دادند. سایر ساختارهای دستوری فارسی مانند جمله واره ها و قیدها، سطوح مختلف فراوانی را در میان فراوانی ساختارهای ذکر شده در بالا به دست آوردند.