مجله دانشکده پزشکی
سال:1396 | دوره:75 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

انتقال خون یک مداخله پزشکی حاد است که معمولا روش درمانی سریع و کوتاه مدتی در مواجهه با شرایط مخاطره آمیز جان بیماران و یا تثبیت شرایط خطرناک سلامتی محسوب می گردد. در دهه های اخیر توسعه فناوری در علم انتقال خون روندی دایمی و رو به رشد داشته است تا بتواند به صورت اولیه موجبات افزایش ضریب امنیت انتقال خون و فرآورده های خونی آلوژن به گیرندگان را فراهم نماید. با این وجود، انتقال خون کماکان ممکن است موجد پاره ای از عوارض و شرایط خطرزا باشد. بسیاری از این عوارض خطرزا مرتبط با حضور گلبول های سفید آلوژن در محصولات خونی تزریق شده می باشند. هر چند در خلال سال ها توجه چندانی به حضور لکوسیت ها در فرآورده های خونی معطوف نشده بود ولیکن امروزه دسترسی به تکنیک های مناسب حذف و کاهش گلبول های سفید در فرآوردهای خونی، همراه با بهبود در اثربخشی و همچنین کاهش چشمگیر برخی از عوارض شایع انتقال خون گردیده است. این پیشرفت ها شامل کاهش در فراوانی و شدت واکنش های تب زای انتقال خون، کاهش چشمگیر در خطر انتقال عفونت سیتومگالوویروس و احتمال ابتلا به برخی از بیمای های دیگر منتقله از لکوسیت های دهنده همچون بیماری کروتسفلد جاکوب، کاهش در شیوع مقاومت پلاکتی آلوایمیون، احتمال کاهش و همچنین کمتر شدن خطر مرگ و میر و یا اختلالات در عملکرد ارگان ها در گیرندگان، به ویژه در بیماران کاندید جراحی قلب است. در این راستا، مقاله مروری حاضر ضمن بررسی اجمالی عوارض انتقال خون و فرآورده های خونی که منتسب به حضور گلبول های سفید در این فرآورده ها می باشند، تاثیر فرآیند کاهش لکوسیتی در کم نمودن عوارض خطرزای یادشده را مورد بحث قرار می دهد.

زمینه و هدف: گندزدایی آب به روش الکترولیز در سال های اخیر رو به گسترش است. هدف از انجام این پژوهش بررسی حذف باکتری های اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس اورئوس به روش الکترولیز با الکترود آلومینیم- آهن به حالت تک قطبی موازی از آب آشامیدنی بود.روش بررسی: مطالعه به صورت تجربی در خرداد ماه 1395 در آزمایشگاه میکروبیولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام گردید. نمونه های آب آلوده با افزودن 103، 104 و 105 عدد باکتری اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس اورئوس در میلی لیتر آب آشامیدنی تهیه گردید. متغیرهای مستقل فرآیند شامل سویه های باکتریایی اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس اورئوس با غلظت های مختلف باکتریایی 103، 104 و 105 عدد در میلی لیتر (pH اولیه (7، 8 و 9)، زمان واکنش (5، 10، 15، 20 و 25 دقیقه)، فاصله بین الکترودها (1، 2 و 3cm) و چگالی جریان (0.83، 1.67 و 3.3 mA/cm2) جهت تعیین شرایط بهینه بررسی شد.یافته ها: نتایج نشان می دهد که در شرایط بهینه با افزایش pH از هفت به 9 راندمان حذف سویه های باکتریایی اشرشیاکلی به طور معناداری از 98 به %73 و استافیلوکوکوس اورئوس از 99.1 به %76 کاهش پیدا می کند. در غلظت اولیه 104 CFU/ml شرایط بهینه برای pH، چگالی جریان، زمان واکنش و فاصله بین الکترودها به ترتیب برابر 7، 1.67 mA/cm2، 20 دقیقه و 2cm به دست آمد. افزایش چگالی جریان و زمان واکنش باعث کاهش معناداری در هر دو سویه باکتری ها شد. میزان انرژی برق مصرفی در شرایط بهینه 0.5128 KWh/m3 محاسبه شد. آزمون آماری صورت گرفته نشان از معناداری (p<0.01) رابطه غلظت های اولیه سویه های باکتریایی و راندمان فرایند می باشد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج راندمان حذف سویه های باکتریایی اشرشیاکلی و استافیلوکوکوس اورئوس بیشتر از %98 به دست آمد.

زمینه و هدف: از آن جا که بیشتر داروهای ضد درد از جمله مخدرها و ضد التهاب های غیر استروییدی دارای عوارض جانبی مختلفی هستند استفاده از داروی با عوارض کمتر ارزشمند است. هدف این مطالعه بررسی اثر ان استیل سیستیین در درمان درد پس از جراحی کوله سیستکتومی به روش لاپاروسکوپی بود.روش بررسی: در این مطالعه کارآزمایی بالینی که از شهریور تا اسفند 1394 در دو بیمارستان های آموزشی شهرستان بابل انجام گرفت، 38 بیمار کاندید عمل جراحی لاپاروسکوپی کوله سیستکتومی با سن 50-20 سال، با کلاس I انجمن بیهوشی امریکا انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. شب پیش از عمل به گروه مداخله 1200 mg ان استیل سیستیین خوراکی داده شد و در صبح پیش از عمل نیز 600 mg ان استیل سیستیین وریدی تجویز شد. به گروه شاهد دو قرص ویتامین C جوشان (دارونما) شب پیش از عمل داده شد و صبح روز عمل 3 ml آب مقطر به عنوان پلاسبو تزریق شد. نمره درد، میزان مصرف پتیدین و تغییرات همودینامیک، 24 ساعت پس از عمل در دوگروه ثبت و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.یافته ها: میانگین کلی سن بیماران در دو گروه تفاوت معناداری نداشت (p=0.23). میانگین نمره درد در گروه پلاسبو برابر با 3.5±.1 و گروه ان استیل سیستیین برابر با 2.7±0.58 بود که این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نبود (p=0.06). میانگین میزان پتدین در طی 24 ساعت در گروه پلاسبو، 52 mg و گروه ان استیل سیستیین، 29 mg بود که تفاوت معناداری بین دوگروه وجود داشته است (p=0.01).نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد، که اگرچه مصرف ان استیل سیستیین خوراکی در مقایسه با مصرف ویتامین C خوراکی پیش از عمل سبب کاهش معنادار شدت درد پس از لاپاروسکوپی کوله سیستکتومی نشده است، اما میزان مصرف پتیدین پس از عمل را به صورت معناداری کاهش می دهد.

زمینه و هدف: در ناحیه شکم و لگن به دلیل بودن ارگان های حساس به پرتو و افزایش تعداد درخواست های آزمون های سی تی اسکن، نگرانی ها نسبت به افزایش دوز بیماران به شدت افزیش یافته است. از این رو هدف از این مطالعه تعیین دوز جذبی ارگان های حساس به پرتو و دوز موثر بیماران در سی تی اسکن شکم و لگن با استفاده از نرم افزار ImPACT CT Patient Dosimetry بود.روش بررسی: این مطالعه توصیفی-مقطعی، از آبان تا اسفند سال 1394 در بیمارستان امام رضا (ع) ارومیه انجام شد. داده های دموگرافی و دوزیمتری 100 بیمار اسکن شده با سی تی اسکن 6 اسلایسی، از طریق فرم های جمع آوری داده ها، گردآوری شدند. برای تعیین دوز جذبی ارگان های حساس به پرتو و در نهایت دوز موثر بیماران، نرم افزار محاسباتی ImPACT CT Patients Dosimetry Calculator (version 1.0.4, Imaging Performance Assessment on Computed Tomography, www.impactscan.org) مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که میانگین و انحراف معیار دوز بیماران در اسکن سی تی شکم و لگن برابر با 4.927±0.164 میلی سیورت (milliSievert,mSv) بود. مثانه در هر دو جنس بالاترین میانگین دوز ارگان را داشت که میانگین و انحراف معیار آن در مردان 64.71±17.15 میلی گری و در زنان 77.56±18.48 میلی گری بود (p<0.001).نتیجه گیری: مقادیر دوز موثر این آزمون در محدوده مقادیر گزارش شده از مطالعات پیشین و توصیه های International Commission on Radiological Protection (ICRP) است. با این حال، دوز پرتوی در اسکن سی تی، هنوز بیشترین سهم را در تصویربرداری پزشکی دارد. بر اساس اصل As low as reasonably achievable (ALARA) توصیه می شود که پارامترهای اسکن، به ویژه میلی آمپر ثانیه (mAs)، طوری انتخاب شوند که دوز بیمار حداقل و کیفیت تصویر حداکثر باشد. همچنین از سایر روش های تصویربرداری به عنوان جایگزین سی تی استفاده شود.

زمینه و هدف: اثر پاشنه آند به کاهش شدت پرتو در سمت آند تیوب دستگاه پرتو ایکس اشاره دارد. از این اختلاف شدت می توان برای کاهش دوز دریافتی بیماران در برخی آزمون های رادیولوژیکی بهره مند شد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثر پاشنه آند بر دوز دریافتی بیضه ها در رادیوگرافی لگن بود.روش بررسی: این مطالعه مقطعی در شش ماهه دوم سال 1394 در بیمارستان آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد. برای اندازه گیری پروفایل تغییرات شدت اشعه، 13 دسته دوتایی تراشه ترمولومینسانس (TLD) چیده شده در امتداد محور مرکزی کاتد-آند بر روی تخت پرتودهی شدند. در رادیوگرافی لگن، برای 40 بیمار آند به سمت پا و برای 39 بیمار به آند به سمت سر پوزیشن دهی شد. برای اندازه گیری دوز ورودی پوست (ESD) و دوز دریافتی بیضه ها به ترتیب هشت تراشه در وسط میدان تابش و پنج تراشه بر روی بیضه ها قرار داده شد.یافته ها: بر اساس پروفایل تغییرات شدت پرتو، شدت آن از سمت کاتد به آند کاهش یافت. اختلاف شدت دوز در امتداد محور مرکزی کاتد-آند در حدود %35 محاسبه شد. دوز دریافتی بیضه ها در بیمارانی که آند تیوب پرتو ایکس به سمت پا قرار داشت در مقایسه با بیمارانی که آند به سمت سر قرار داشت به میزان %26.74 کمتر بود (p<0.05). تفاوت آماری معناداری بین مقادیر دوز ورودی پوست (ESD) لگن برای این دو گروه از بیماران مشاهده نشد (p=0.788).نتیجه گیری: در رادیوگرافی لگن، قرارگیری بیضه ها به سمت آند تیوب پرتو ایکس، می تواند دوز دریافتی آن ها را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

زمینه و هدف: فیکساتورهای هیبریدی قابلیت حرکت در صفحات آناتومیکی به صورت یک جا را داشته و زمان اصلاح دفورمیتی های پیچیده را کاهش می دهند. هدف از انجام این مطالعه بررسی چگونگی عملکرد فیکساتور هیبریدی و تاثیر آن بر روی کاهش زمان درمان است.روش بررسی: استخوان فمور در این مطالعه پژوهشی دارای دفورمیتی در سه صفحه ساژیتال، فرونتال و ترانسورس بود. پس از نصب فیکساتور Ortho-SUV Frame (OSF) در بیمارستان طالقانی عملیات نرم افزاری در بهمن ماه سال 1394 در دانشگاه اصفهان مورد انجام قرار گرفت.یافته ها: با توجه به نوع بدشکلی اصلاح باید در سه جهت اعمال شود. از لحاظ اندازه گذاری در رابطه با این استخوان، 33 mm جابه جایی در صفحه فرونتال، 12 mm جابه جایی عمودی و 48 mm جابه جایی در صفحه ساژیتال وجود دارد. اگر تمامی این بدشکلی ها با اکسترنال فیکساتور الیزاروف اصلاح شود نیاز به اعمال تغییرات یک میلی متر در هر روز می باشد. از این رو برای این اصلاح این بیمار نیاز به 93 روز اعمال تغییرات و سه مرحله تغییر شکل اتصالات حلقه ها می باشد این در حالی است که با استفاده از اکسترنال فیکساتور هیبریدی این جابه جایی ها در نیمی از این زمان قابل انجام بوده و تمامی تغییرات در سیستم نصب شده اولیه قابل انجام است.نتیجه گیری: با توجه به اینکه کاهش زمان درمان یکی از اصلی ترین اهداف می باشد، سیستم های اکسترنال فیکساتور هیبریدی می توانند گزینه های مناسبی در زمان وجود بدشکلی های پیچیده بوده و جایگزین بسیاری از فیکساتورهای معمولی شوند. افزون بر این استفاده از نرم افزارهای به روز شده باعث افزایش دقت جابه جایی ها خواهد شد.

زمینه و هدف: کمردرد یکی از مهمترین علل ایجاد ناتوانی در جهان است. هر چند که تنها %2-5 کمردردها به دلیل فتق دیسک مهره ای می باشد، اما جراحی فتق دیسک از شایعترین جراحی ها می باشد. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط برخی از متغیرهای زیستی-روانی اجتماعی با پیش آگهی کوتاه مدت عمل جراحی بود.روش بررسی: این مطالعه مقطعی آینده نگر که به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شد. 100 بیمار (محدوده سنی 73-18 سال) با جراحی فتق دیسک در یک سطح از مهره کمر که برای اولین بار عمل جراحی می کردند، وارد مطالعه شدند. بیمارانی که دارای شرایط ورود به مطالعه بودند و تمایل به شرکت در طرح داشتند طی آبان 1394 تا فروردین 1395 از بخش های جراحی اعصاب بیمارستان های لقمان و امام خمینی (ره) تهران انتخاب شدند. پرسشنامه کیفیت زندگی Item Short Form Survey-36 پیش، یک و دو ماه پس از جراحی توسط بیماران تکمیل شد.یافته ها: بعد فیزیکی پرسشنامه کیفیت زندگی SF-36 بیماران پیش از جراحی 24.6 و بعد روانی 39.6 بود که در مقایسه با میزان استاندارد کمتر بود (p<0.001) هشت هفته پس از جراحی، تمامی ابعاد کیفیت زندگی بیماران افزایش معنادار داشت. سن بر بعد روانی کیفیت زندگی تاثیر معناداری نداشت اما در بعد فیزیکی در سنین کمتر از 30 سال معنادار بود. بعد روانی کیفیت زندگی مردان به طور معناداری بیشتر از زنان بود. کیفیت زندگی روانی در سیگاری ها کمتر از غیرسیگاری ها می باشد.نتیجه گیری: جراحی فتق دیسک در بهبود بعد فیزیکی و روانی کیفیت زندگی تاثیر به سزایی دارد. عواملی مانند سن، جنسیت، مصرف سیگار و عوامل روانی می توانند بر روی نتیجه درمان اثرگذار باشند.

زمینه و هدف: میکرونوکلئی به عنوان یکی از شاخص های آسیب کروموزومی در رادیوتراپی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات میکرونوکلئی لنفوسیت های خون محیطی در بیماران مبتلا به سرطان دستگاه گوارش پیش و پس از کمورادیوتراپی انجام گردید.روش بررسی: مطالعه از نوع مقطعی بود که در مبتلایان به سرطان دستگاه گوارش مراجعه کننده به بخش انکولوژی بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) تهران از دی ماه تا اسفند ماه 1394 انجام شد. از تمامی بیماران نمونه خون محیطی به میزان 3ml جهت ارزیابی های سیتوژنتیکی طی دو مرحله پیش و چهار هفته پس از شروع درمان گرفته شد. در مراحل نمونه گیری، فراوانی بروز میکرونوکلئی به ازای 1000 سلول لنفوسیتی دو هسته ای مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: 61 بیمار مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت 11 بیمار از مطالعه خارج شدند. 50 بیمار (34 مرد، 16 زن) با میانگین سنی 59.74±13.34سال بررسی شدند. 24 نفر (%48) در گروه سنی کمتر از 60 سال و 26 نفر (%52) در گروه سنی 60 سال و بالاتر قرار داشتند. 37 نفر (%74) سرطان معده و 13 نفر (%26) سرطان مری داشتند. اختلاف آماری معناداری در میانگین میکرونوکلئی پیش و پس از درمان وجود داشت (44.88 در مقابل 364.40 در 1000 سلول) (p=0.005). اختلاف آماری معناداری میان میانگین تعداد میکرونوکلئی پیش و پس از درمان بر حسب نوع سرطان، جنسیت و گروه های سنی وجود نداشت.نتیجه گیری: در بیماران دارای سرطان دستگاه گوارش که تحت رژیم های کمورادیوتراپی قرار گرفته بودند، تعداد میکرونوکلئی های خون محیطی به میزان معناداری افزایش یافت. البته به نظر می رسد که این افزایش با سن، جنس و نوع سرطان ارتباطی نداشت.

زمینه و هدف: هیپربیلی روبینمی شایعترین علت بستری مجدد نوزادان می باشد. شناخت عوامل خطر ماژور و مینور زردی در نوزادان به شناسایی سریع تر نوزادان در معرض خطر زردی و پیشگیری از آن کمک می کند. از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی ریسک فاکتورهای ماژور و مینور زردی در نوزادان مبتلا به زردی بستری شده در بیمارستان انجام شد.روش بررسی: این مطالعه مقطعی از اردیبهشت 1388 تا خرداد 1394 بر روی 2207 نوزاد ترم سه تا 15 روزه مبتلا به زردی با بیلی روبین بالای 15 mg/dl در بیمارستان قائم (عج) مشهد انجام شد. پس از تایید زردی نوزادان بر اساس تشخیص پزشک متخصص اطفال و نتایج آزمایشگاهی، پرسشنامه پژوهشگر ساخته حاوی داده های مادر و مشخصات نوزاد تکمیل شد.یافته ها: %61 نوزادان عامل خطر ماژور و %79.5 عامل خطر مینور برای زردی داشتند. عوامل خطر ماژور زردی به ترتیب کاهش وزن قابل توجه (%27.5)، زردی قابل رویت در 24 ساعت اول (%16.3)، سابقه درمان خواهر یا برادر زرد با فتوتراپی و تعویض خون (%14.8)، سن حاملگی 35 تا 36 هفته (%9.9)، ناسازگاری (%9.2) ABO، ناسازگاری (%3.3) RH، کمبود (%3.33) G6PD و عوامل خطر مینور، سن بالای 25 سال (%51.4)، جنس پسر (%49.7)، سابقه زردی در خواهر یا برادر (%22.3)، نوزاد مادر دیابتی (%1.5) بود. نیاز به تعویض خون و بروز عوارض در موارد وجود ریسک فاکتور ماژور آشکارا بیشتر از گروه دیگر بود.نتیجه گیری: کاهش وزن قابل توجه، زردی قابل رویت در 24 ساعت اول، سابقه درمان خواهر یا برادر زرد با فتوتراپی و تعویض خون، سن حاملگی 35 تا 36 هفته، ناسازگاری ABO، ناسازگاری RH و کمبود G6PD از عمده ترین عوامل خطر بروز زردی در نوزادان بود.

زمینه و هدف: استئوبلاستوم از جمله نادرترین تومورهای اولیه استخوان با پتانسیل تهاجم موضعی و عود می باشد. اگرچه این بیماری بیشتر در مهره ها یا استخوان های بلند کوچک مشاهده می شود، ولی به ندرت ضایعاتی در استخوان های فک و با تمایل بالا به درگیری فک پایین ایجاد می شود. تشخیص درست استئوبلاستوما بسیار مهم است، زیرا در مواردی که ضایعه پرسلول باشد منجر به تشخیص اشتباه با استئوسارکوم می شود.معرفی بیمار: بیمار دختری هفت ساله بود که با ضایعه در خلف ماگزیلا سمت راست همراه با تورم به جراح فک و صورت در دانشکده دندانپزشکی ساری در بهمن ماه 95 مراجعه نمود. بررسی هیستوپاتولوژیک ضایعه تومورال پس از جراحی، ضایعه شامل یک استرومای بافت همبندی همراه با عروق فراوان می باشد که در آن نسوج استئوییدی و استخوانی اولیه Woven به طور فعال دیده می شوند. در بررسی ریزبینی نمونه ارسالی استخوان متراکم با نمای طبیعی به همراه استئوبلاست های برجسته و بارز و در اطراف بافت، استئوبلاستوما بود.نتیجه گیری: استئوبلاستومای فک تومور نادری است و تظاهرات بالینی و رادیوگرافیک غیراختصاصی آن باعث مشکلات تشخیصی می گردد.