گام های توسعه در آموزش پزشکی
سال:1389 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:13

زمینه و هدف: به نظر می رسد تعداد موارد سوء رفتار پژوهشی رو به افزایش است. لذا تدوین آیین نامه های انضباطی بیش از پیش ضرورت یافته است. هدف از این مطالعه پیشنهاد و تدوین آیین نامه ای به منظور تبیین انواع سوء رفتار پژوهشی و نحوه رسیدگی به آن است.روش کار: در این پژوهش کیفی، سه نشست توافقی برگزار گردید. در هر نشست 5 تا 6 فرد صاحب نظر در حیطه های مرتبط شامل یک استاد دانشگاه با تجربه کافی مدیریت پژوهشی، دو صاحب نظر در زمینه اخلاق حرفه ای و دو کارشناس خبره در امور حقوقی شرکت نمودند. هر جلسه به مدت 1.5 تا 2 ساعت به طول انجامید. بر پایه جستجوی وسیع متون و تجارب شخصی در دو جلسه اول انواع مختلف سوء رفتار پژوهشی تبیین گردید و در نشست سوم توافق بر سر رده بندی سوء رفتارهای پژوهشی به عمل آمد.یافته ها: در مجموع 49 نوع سوء رفتار پژوهشی شامل 17 نوع خفیف، 22 نوع متوسط و 10 نوع شدید مشخص و تعریف گردید که بر اساس شدت آن، مجازات هایی از «اخطار و احضار شفاهی» تا «بازنشستگی زودتر از موعد با تقلیل مرتبه یا پایه» تعیین گردید. در نهایت چند پیشنهاد توسط اعضای نشست ارایه شد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش، انواع سوء رفتارهای پژوهشی و نحوه برخورد با هر یک را تبیین نمود که خود می تواند بستری برای تنظیم آیین نامه کشوری و مطابق با فرهنگ بوده و همچنین مبنایی برای مداخلات پیشگیرانه باشد.

زمینه: تحلیل هزینه- فایده روش علمی است که به سیاستگزاران کمک می کند تا ازمیان پروژه های گوناگون که با استراتژی متفاوتی برای رسیدن به یک هدف مشخص و معین طرح شده اند، پروژه ای را انتخاب کند که با «هزینه ثابت» حداکثر فایده را داشته باشد و یا با تعیین «سطح ثابتی از فایده» حداقل هزینه ممکن را موجب شود. بنابراین دانشگاهها باید در مصرف منابع در دسترس خود، دقیق‎تر و کارآتر عمل کنند. این مطالعه با هدف تهیه اطلاعات قابل استناد برای تصمیم سازی مبتنی بر شواهد توسط سیاستگذاران انجام گردید.روش کار: با همکاری اداره کل آموزش، تعداد دانشجویان پزشکی عمومی استخراج گردید. سپس با همکاری مدیریت بودجه دانشگاه، هزینه کرد دانشکده در چهار زمینه آموزش، پژوهش، فرهنگی-رفاهی و مدیریت با تاکید بر رشته پزشکی استخراج گردید و با استفاده از نرم افزار Excel آنالیز انجام شد.یافته ها: بر اساس یافته ها، هزینه سرانه واقعی آموزشی 268.3 میلیون ریال، پژوهشی 13.25 میلیون ریال، فرهنگی-رفاهی 7.4 میلیون ریال، مدیریتی 14.45 میلیون ریال حاصل گردید با تجمیع چهار جزء هزینه های تشکیل دهنده هزینه سرانه فوق، عدد 303.4 میلیون ریال حاصل گردید.نتیجه گیری: هزینه محاسبه شده به تنهایی پنج برابر مبلغی است که به عنوان هزینه سرانه تربیت دانشجو به دانشگاه پرداخت می گردد. نقاط هزینه کرد دانشگاه بیش از سهم پرداختی سازمان مدیریت و برنامه ریزی بوده است و این مطلب لزوم بازنگری در تخصیص اعتبار به دانشگاه ها توسط سازمان مدیریت را می طلبد.

زمینه و هدف: پرستاران برای ارایه مراقبت با کیفیت در محیط های بالینی با پیچیدگی ها و تغییرات سریع تکنولوژی، نیاز به تقویت مهارت حل مساله دارند. آموزش با رویکردهای یادگیری فعال و دانشجو - محور در بهبود این مهارت موثرتر است. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر آموزش به شیوه مبتنی بر حل مساله بر سطوح یادگیری دانشجویان پرستاری اجرا شد.روش کار: مطالعه نیمه تجربی حاضر بر روی 32 دانشجوی نیم سال پنجم رشته پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گلستان که درس بهداشت روان را انتخاب نموده بودند، درسال 86 صورت گرفت. دانشجویان بصورت تصادفی به دو گروه مداخله (8 نفر) و شاهد (24 نفر) تقسیم شدند. پس از آموزش به دو شیوه حل مساله و سخنرانی، میزان یادگیری در هر دو گروه از طریق آزمون کتبی با محتوا و سطوح شناختی مشابه، بلافاصله و دو ماه پس از آموزش اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون t مستقل و من ویتنی آنالیز شد. سطح معنی داری 0.05 درنظر گرفته شد.یافته ها: اکثر نمونه های مورد پژوهش مجرد (90.62%) با میانگین سنی 21.85 (21.85±) سال و مقیم خوابگاه (75%) بودند. میانگین نمرات گروه مداخله، دو ماه پس از آموزش بیش از گروه سخنرانی بود، ولی تفاوت آماری معنی داری بین میزان یادگیری دانشجویان دو گروه وجود نداشت. این تفاوت در سطوح شناختی مختلف از نظر آماری معنی داری بود (P<0.0001). بدین معنی که دانشجویان گروه سخنرانی در سطح دانش و گروه حل مساله در سطوح تحلیل، ترکیب و ارزشیابی نمره بیشتری کسب نمودند.نتیجه گیری: اگرچه هر دو شیوه آموزشی موثر بودند اما روش حل مساله در ارتقا سطح دانش و یادگیری ماندگار، موثرتر از روش سخنرانی بود.

زمینه و هدف: تدریس اثربخش، مجموعه رفتارهای معلم است که باعث دستیابی به اهداف آموزشی و یادگیری بهتر فراگیر می شود. هدف از انجام این پژوهش تعیین شاخص های تدریس اثربخش با استفاده از نظرات اساتید و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در سال 1384 می باشد.روش کار: در این مطالعه توصیفی - مقطعی، 90 مدرس که به طریق سرشماری و 200 دانشجو که به صورت تصادفی انتخاب شدند، نمونه پژوهش را تشکیل دادند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای پژوهشگر ساخت بود که روایی محتوا و پایایی آزمون مجدد آن مورد تایید قرار گرفته بود و به صورت خود گزارش دهی تکمیل گردید. پرسش نامه در 4 حیطه شامل دانش پژوهی، روش تدریس، قدرت ارتباط و شخصیت فردی طراحی گردید.یافته ها: یافته های این تحقیق مشخص کرد که اولویت های حیطه های تدریس اثربخش از دیدگاه مدرسین دانش پژوهی، روش تدریس و قدرت ارتباط می باشد. از نظر دانشجویان حیطه های قدرت ارتباط، روش تدریس، شخصیت فردی و دانش پژوهی در اولویت می باشند. بین جنس و دیدگاه اساتید در مورد شاخص های تدریس ارتباط معنی دار مشاهده گردید (P=0.043). ارتباط معنی دار بین مشخصات فردی دانشجویان با دیدگاه آنان در مورد شاخص های تدریس مشاهده نگردید.نتیجه گیری: با توجه به نتایج توصیه می شود برای بهبود کیفیت تدریس، ویژگی های تدریس اثربخش از دیدگاه دانشجویان مورد توجه قرار گرفته و بر اساس آن به تدوین فرم های عینی و معتبر ارزشیابی پرداخته تا هدف نهایی ارزشیابی که ارتقا کیفیت آموزشی است تسهیل گردد.

روش کار: در پژوهش توصیفی - تحلیلی حاضر، 94 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی مشارکت داشتند. به منظور آنالیز داده های مطالعه از آنالیز رگرسیون گام به گام، آزمون ضریب همبستگی پیرسون، t مستقل، آزمون کروسکال- والیس، آنالیز واریانس و آمار توصیفی استفاده شد.یافته ها: میانگین (انحراف معیار±) نمره کل رضایت شغلی اعضای هیات علمی 72.6 (16.91±) از 135 (حداکثر نمره) بود. وضعیت تاهل، داشتن وسیله نقلیه، مدرک تحصیلی، مرتبه دانشگاهی، مدرک تحصیلی همسر و وضعیت مالکیت منزل مسکونی، در میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی تاثیر داشت (P<0.05). همچنین سن، تعداد فرزندان و میزان درآمد خارج از دانشگاه با میزان رضایت شغلی اعضای هیات علمی ارتباط معنا داری داشت (P<0.05).نتیجه گیری: رضایت شغلی با عوامل اقتصادی، آموزشی، پژوهشی، اداری، انگیزشی و رفاهی ارتباط معنا دار دارد. چنانچه عواملی چون کمبود حقوق، کمبود امکانات رفاهی ودیگر موارد مورد توجه قرار گیرند، رضایت شغلی اعضای هیات علمی افزایش خواهد یافت.

زمینه و هدف: موفقیت آموزشی دانشجویان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجا که افت تحصیلی همواره یک نگرانی بزرگ در رشته های مختلف می باشد، لذا این مطالعه با هدف تعیین عوامل موثر بر وضعیت تحصیلی دانشجویان مامایی دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد.روش کار: این مطالعه توصیفی- تحلیلی بر روی 152 دانشجوی مامایی انجام شد. دانشجویان بر حسب میانگین معدل ترم های قبلی به سه گروه خوب (معدل 17 یا بالاتر)، گروه متوسط (معدل بین 14 تا 17) و گروه ضعیف (معدل 14 یا پایین تر) طبقه بندی شدند. داده ها توسط پرسشنامه پژوهشگر ساخت جمع آوری گردید.یافته ها: از 152 دانشجوی مامایی مورد مطالعه، 10.5 درصد در گروه ضعیف، 76.3 درصد در گروه متوسط و 13.2 درصد در گروه خوب قرار داشتند. بین این سه گروه از نظر عوامل فردی و خانوادگی و همچنین اجتماعی و اقتصادی تفاوت معنی داری وجود نداشت؛ ولی از عوامل روانی، میزان مشکلات خانوادگی (P=0.03)، ارتباط با جنس مخالف (P=0.007) و مشکل ارتباطی با دوستان هم جنس (P=0.024) در گروه دانشجویان ضعیف به طور معنی داری بیشتر از دو گروه دیگر بود. از عوامل آموزشی نیز حضور در کلاس (P=0.007)، برنامه ریزی درسی (P=0.023) و یادداشت برداشتن از مطالب ارایه شده در کلاس (P=0.03) از عوامل موثر معنی داری مطرح شد.نتیجه گیری: بر اساس این مطالعه عوامل موثر بر سلامت روان و آموزشی بیشـترین تاثیر را بر وضعیت تحصیلی دانشـجویان دارند. در نتیـجه استفاده از مشاوره روانی، تحصیـلی و کارگاه های آموزشی برای برنامه ریزی، شیوه مطالعه و یادگیری ضرورت دارد.

زمینه و هدف: ارزشیابی موثر یکی از مهمترین ارکان برنامه ریزی آموزشی محسوب گردیده و نه تنها در تمایز دانشجویان نقش بسزایی دارد، بلکه به مدرس نیز در ارزیابی فعالیت های خود کمک می کند. هدف این مطالعه بررسی نحوه ارزشیابی دانشجویان توسط اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد در سال تحصیلی 87-86 بود.روش کار: در این مطالعه توصیفی، جامعه و نمونه پژوهش، تعداد 122 نفر از اعضای هیات علمی بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه خود ساخته ای بود که جهت تعیین روایی آن از نظرات کارشناسان و برای تعیین پایایی آن از ضریب آلفا کرونباخ (0.79) استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که 69.4 درصد از واحدهای مورد پژوهش از ارزشیابی تکوینی و پایانی و 16.2 درصد از ارزشیابی پایانی استفاده می کردند. بیشترین آزمون های مورد استفاده، آزمون تشریحی و چند گزینه ای بود. 88.3 درصد افراد مهمترین ملاک ارزشیابی دانشجو را آزمون پایان ترم دانسته و 38.2 درصد موافق انجام آزمون میان ترم بودند.نتیجه گیری: با توجه به نمره ارزشیابی و زمان طرح سوالات، برگزاری آزمون میان ترم و انتخاب سوالات امتحانی در زمان تدوین طرح درس پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: ارزشیابی اساتید به روشهای مختلف انجام می شود. یکی از این روش ها که امروزه کاربرد زیادی در دانشگاه های بزرگ دنیا دارد جویا شدن از نظر دانشجویان به عنوان تنها افرادی است که تاثیر کامل یاددهی را در دوره درسی تجربه می کنند. هدف از این مقاله ارایه دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گلستان درباره ارزشیابی عملکرد اساتید از طریق فرم های ارزشیابی موجود است.روش کار: در این مطالعه کیفی به روش فنومنولوژی، به منظور درک دیدگاه و تجربیات دانشجویان در خصوص ارزشیابی از استاد در دروس نظری، چهل دانشجوی پرستاری، مامایی، پزشکی و پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی گلستان از نیم سال های تحصیلی مختلف در مصاحبه های نیمه ساختار یافته انفرادی و بحث گروهی شرکت نمودند. مصاحبه ها ضبط، خط به خط دست نویس و سپس مطابق روش «آنالیز محتوا» مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که علی رغم تمایل دانشجویان به تداوم ارزشیابی از استاد، در تکمیل فرم های ارزشیابی استاد اکراه دارند و به دلایل متعددی وضعیت جاری را مناسب نمی دانند. مضامین «تغییر، نسبی بودن، دانشجو به عنوان داور، زمان ناکارا، درهای باز، سوالات کارا، سوالات ناکارا» بیانگر دیدگاه و تجربیات دانشجویان در ارزشیابی از استاد در دروس نظری با استفاده از فرم های جاری است. دانشجویان بر استفاده از نتایج ارزشیابی به منظور تشویق اساتید و بهبود کیفی آموزش تاکید نمودند.نتیجه گیری: اساتید عناصر اساسی در یادگیری دانشجو بوده و می توانند بعنوان عناصر بازدارنده و تسهیل کننده یادگیری به شمار آیند. با ارزشیابی تدریس، می توان تغییرات و اصلاحات را در برنامه های بعدی به اجرا درآورد. آنچه که در این میان ضروری است اعمال مداخلاتی خلاقانه است، به نحوی که بتواند رضایت خاطر دانشجویان را فراهم نماید.

زمینه و هدف: نیازسنجی در برنامه های آموزش مداوم می تواند به عنوان ابزاری جهت استفاده بهینه مدیران و طراحان برنامه های آموزش مداوم به کار گرفته شود. این مطالعه با هدف تعیین نظرات پزشکان عمومی در مورد چگونگی اجرای برنامه های آموزش مدون دانشگاه علوم پزشکی زنجان، صورت گرفت.روش کار: این مطالعه توصیفی بین سال های 87-1386 بر روی تمامی پزشکان عمومی استان زنجان انجام شد. از 450 پزشک عمومی شاغل در استان زنجان، 260 نفر آنان با تکمیل پرسش نامه در این بررسی شرکت نمودند.یافته ها: انگیزه 46.2 درصد پزشکان از شرکت در برنامه های بازآموزی، کسب امتیاز و 38.8 درصد، به روز کردن اطلاعات علمی بود. 58.8 درصد پزشکان مفید بودن برنامه های آموزش مدون را متوسط به بالا عنوان نموده و 56.5 درصد خواستار اجرای 5 تا 10 برنامه مدون در سال بودند. 64.2 درصد تاثیر محل اجرای بازآموزی را زیاد و خیلی زیاد ارزیابی کردند. 51.2 درصد اجرای برنامه در اواخر هفته و 40.7 درصد برگزاری روزانه هر برنامه به مدت 4 ساعت را خواستار بودند. 58.8 درصد موافق استفاده از پیش آزمون و پس آزمون جهت مشخص شدن اثر کیفی دوره آموزشی بودند.نتیجه گیری: از نظر پزشکان عمومی برنامه های آموزش مدون می توانند مفیدتر گردند. به این منظور پیشنهاد می شود این برنامه ها در اواخر هفته، هفته ای یک روز و روزانه 4 ساعت باشد و در سال 5 تا 10 برنامه مدون اجرا گردد.

زمینه و هدف: محاسبات دارویی یکی از مهارت های ضروری پرستاران می باشد. تحقیقات زیادی نشان داده اند که این مهارت در دانشجویان پرستاری و حتی پرستاران ضعیف است. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر کارگاه آموزشی محاسبات داروهای انفوزیونی بر یادگیری سریع و پایدار دانشجویان پرستاری می باشد.روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی، 28 نفر از دانشجویان ترم دوم پرستاری شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای حاوی مشخصات فردی و 10 سوال در مورد محاسبه داروهای انفوزیونی بود که دانشجویان، قبل، بلافاصله و 3 ماه بعد ازبرگزاری کارگاه به آن پاسخ دادند.یافته ها: میانگین (انحراف معیار±) نمره دانشجویان در پیش آزمون 4.23 (2.43±) و در دو پس آزمون به ترتیب 18.22 (1.33±) و 14.12 (2.57±) بود. مقایسه نتایج این سه میانگین نشان داد که میانگین امتیاز پس آزمون اول و دوم از امتیاز پیش آزمون به طور معنی داری ببیشتر و امتیاز پس آزمون دوم نسبت به پس آزمون اول به طور معنی داری کمتر بود (P=0.0001).نتیجه گیری: با وجودی که کارگاه آموزشی محاسبات دارویی موجب افزایش مهارت محاسبات دارویی دانشجویان بلافاصله بعد از آموزش شد، اما بعد از گذشت سه ماه دانش دانشجویان کاهش معنی داری نشان داد، لذا توصیه می شود مربیان پرستاری در شروع کارآموزی در هر یک از بخش ها این مهارت دانشجویان را مورد ارزیابی قرار داده و در صورت نیاز با انجام تمرین لازم نسبت به آماده سازی آنان اقدام نمایند.