توسعه آموزش جندی شاپور
سال:1395 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

رشد روزافزون فناوری اطلاعات و ابزارهای الکترونیکی همچنین محدودیت های موجود در آموزش سنتی باعث شده است که از آموزش الکترونیک به عنوان روشی جایگزین و یا مکمل در زمینه آموزش علوم پزشکی نام برده شود. به منظور استفاده از روش های آموزش الکترونیک در علوم پزشکی، بومی سازی و انجام مطالعات پژوهشی برای بررسی اثربخشی آن ها ضروری است. به این منظور این مطالعه مروری به بررسی مطالعات انجام شده مرتبط با آموزش مجازی در علوم پزشکی در ایران می پردازد. برای جستجو با استفاده از لغات کلیدی مانند آموزش مجازی، آموزش الکترونیک و آموزش به کمک کامپیوتر، از پایگاه اطلاعاتی Google scholar به منظور یافتن مقالات فارسی و به منظور یافتن مقالات لاتین از PUBMED و Scopus استفاده گردید. درنتیجه جستجو تعداد محدودی (35 مقاله) درزمینه های نرم افزارهای آموزشی، ابزار چندرسانه ای، مطالعات مبتنی بر آموزش تحت وب با استفاده از سامانه های آموزشی الکترونیک، استفاده از پست الکترونیک و تلفن همراه، آزمون های الکترونیک و آموزش مداوم به روش الکترونیک، بیمار مجازی یافت شد و از بین آن ها 27 مقاله انتخاب شد. اغلب مطالعات نشان دادند آموزش مجازی اثربخشی برابر و یا بیشتر نسبت به آموزش سنتی دارد همچنین نگرش مثبت و رضایت بالایی نزد دانشجویان و اعضای هیات علمی در خصوص استفاده از آموزش مجازی در اغلب مطالعات ذکرشده است. اما با توجه به اینکه اثر آموزش مجازی بر یادگیری و رضایت فراگیرندگان و مدرسین می تواند بسته به روش استفاده شده و رشته های مختلف در علوم پزشکی متفاوت باشد در کشور ما نیاز به انجام مطالعات گسترده تری در این زمینه می باشد.

شواهد مبتنی بر پژوهش های نیمه آزمایشی اخیر بیان می دارد که استراتژی مدیریت آموزش علوم می تواند شناسه های ارزشمند نظریات مختلف را در بهبود یادگیری فراگیران به کار گیرد. بنابراین در این تحقیق، شناسه های نظریه خودراهبر در استراتژی مدیریت آموزش مبحث گزارش صبحگاهی به کار گرفته شد و تاثیر آن بر یادگیری خودراهبر دانشجویان پزشکی دانشگاه بقیه اله بررسی گردید. مطالعه از نوع طرح های آزمایشی با 30 دانشجوی پزشکی بود که به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. ابزار تحقیق پرسش نامه «آمادگی یادگیری خود راهبر فیشر» بود. از آزمون تی مستقل و وابسته برای تحلیل داده ها و از فرمول اندازه اثر و منحنی آن برای نشان دادن تفاوت اندازه اثر استراتژی مدیریت آموزش از آموزش به شیوه سنتی استفاده شد. علاوه بر افزایش میانگین نمرات پس آزمون در هر دو گروه، تفاوت میانگین پس آزمون استراتژی مدیریت آموزش نسبت به میانگین نمرات پیش آزمون بیش از این تفاوت در شیوه آموزش سنتی بود. از آنجا که میانگین نمرات استراتژی مدیریت آموزش در پس آزمون بیش از بالاترین نمره پس آزمون دانشجویان گروه سنتی بود. بنابراین، با وجود تاثیر هر یک از دو شیوه آموزش در میزان یادگیری، میزان تاثیر استراتژی مدیریت آموزش بسیار قوی تر از روش سنتی آموزش در مبحث گزارش صبحگاهی بود.

خشونت و آسیب های مرتبط با آن یکی از معضلات بهداشتی جهانی است که هر روز بر میزان آن افزوده می شود و این قربانیان نیازمند دریافت خدمات پزشکی و قانونی هستند. یکی از رشته های جدید در این زمینه پرستاری قانونی است. هدف از مطالعه حاضر، مروری بر پرستاری قانونی، کاربرد آن و معرفی آن به عنوان یکی از شاخه های علم پرستاری است. این مقاله نوعی مطالعه مروری روایتی (Narrative review) است، که از طریق جستجوی کلمات کلیدی (پرستاری قانونی، پرستاری) در پایگاه ها و بانک های اطلاعاتی PubMed، Ovid، Scopus، EMBASE، Medline، Elsevier و کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران انجام شد. یافته های مطالعه نشان داد که پرستاری قانونی خدمات مستقیمی را به افراد بیمار، شناسایی سوء رفتارهای کودکان و سالمندان، مراقبت از بیماران زندانی، بررسی صحنه مرگ، مشورت با آژانس های ارائه دهنده خدمات در زمینه پرستاری، پزشکی و قانون و هم چنین شواهد به دادگاه ارائه می دهد. این رشته دارای چندین زیر شاخه تخصصی است. ارائه خدمات بهداشتی مناسب از سوی پرستاران قانونی می تواند نقش حیاتی در مراقبت از افراد آسیب دیده داشته باشد و علاوه بر اینکه آسیب های جسمی و روانی طولانی مدت سوء رفتار را کاهش می دهد، بلکه از احتمال قربانی شدن برای این گونه خشونت ها نیز جلوگیری می کند. بنابراین باید زیرساخت های لازم را برای طراحی و اجرای پرستاری قانونی فراهم گردد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت کتابخانه های دانشکده ای زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از لحاظ نیروی انسانی متخصص و کمک متخصص، فضای مخزن کتاب و نشریات، فضای سالن مطالعه، فضای کار کارمندان، تعداد نشریات و تعداد جلد کتاب و مقایسه آن ها با استاندارد کتابخانه های دانشگاهی ایران انجام شده است. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از پرسش نامه استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه کتابخانه های دانشکده ای دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می باشند. نتایج پژوهش نشان داد که از لحاظ نیروی انسانی متخصص و کمک متخصص کتابخانه دانشکده پزشکی با کمبود 4 نیرو (یک نیروی متخصص و سه نیروی کمک متخصص) بیش از دیگر کتابخانه ها دچار کمبود است و کتابخانه دانشکده توانبخشی بهتر از دیگر کتابخانه ها و در سطح مطلوب می باشند. از لحاظ تعداد جلد کتاب، کتابخانه دانشکده پزشکی با کمبود 216502 جلد بیش از سایر کتابخانه ها در سطح نامطلوب می باشد. از لحاظ تعداد عنوان نشریه، کتابخانه دانشکده پیراپزشکی با کمبود150 عنوان بیش از دیگر کتابخانه ها دچار کمبود است. از لحاظ فضای کار کارمندان کتابخانه دانشکده پزشکی با کمبود 235 متر بیش از دیگر کتابخانه ها دچار کمبود می باشد. از لحاظ فضای مخزن کتاب و نشریات کتابخانه دانشکده پیراپزشکی با کمبود 38 متر بیش از دیگر کتابخانه ها دچار کمبود می باشد و از لحاظ فضای سالن مطالعه، کتابخانه دانشکده پزشکی با کمبود 836 متر بیش از دیگر کتابخانه ها دچار کمبود می باشد. اکثر کتابخانه های مورد مطالعه دچار ضعف و کاستی می باشند و جهت رفع این کمبودها باید تصمیمات جدی اتخاذ نمود.

ارزشیابی برنامه درسی توسط دانشجویان می تواند به عنوان یک روش ارزیابی مناسب در اثر بخشی و بهبود آموزش موثر باشد. این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه های دانشجویان پزشکی در ارتباط با جنبه های مختلف درس ایمونولوژی طراحی و اجرا گردید. در این مطالعه مقطعی نظرات 225 نفر از دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز مورد بررسی قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه ای مشتمل بر 30 سوال درباره جنبه های مختلف درس ایمنی-شناسی بود. داده ها با استفاده از نرم افزار 18 SPSS و روش های آماری تجزیه و تحلیل شد. تعداد 100 نفر (44.4٪) در مقطع علوم پایه، 49 نفر (21.8٪) در مقطع فیزیوپات و 76 نفر (33.8٪) را کارورزان تشکیل می دادند که در مجموع 25.8٪ پسر 63.3٪ دختر بود. در این بررسی به طور معناداری اهداف و مقاصد، محتوا، مواد و منابع درس ایمنی شناسی بالاتر از حد متوسط مورد توجه دانشجویان قرار گرفته است (P£0.05). به نظر می رسد که دانشجویان در این مطالعه انتظار دارند که شرایط مناسب تری برای تدریس این درس فراهم شود که نیاز به بازنگری و اصلاحات در حجم، محتوای و شیوه ارائه آن و زمان مناسب می باشد.

توسعه دانش پزشکی بدون تکیه بر دانش آناتومی امکان پذیر نیست، چرا که علم تشریح در این زمینه دارای نقش محوری است. این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه های دانشجویان پزشکی در مورد عوامل موثر بر آموزش درس آناتومی در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز انجام شد. این مطالعه مقطعی توصیفی-تحلیلی در دانشجویان مقطع دکتری رشته پزشکی ورودی سال های 1390-91 دانشگاه جندی شاپور اهواز به روش سرشماری انجام گرفت. 202 دانشجو به پرسش نامه پاسخ دادند و وارد مطالعه شدند. پرسش نامه مورد استفاده برای جمع آوری داده ها توسط محقق ساخته شد و روایی و پایایی آن با آلفای کرونباخ (0.807) تایید شد. پرسش نامه دارای 27 سوال در زمینه اطلاعات جمعیت شناختی و عوامل تاثیرگذار بر آموزش درس آناتومی و روش تدریس بود. داده ها با استفاده از آزمون های من ویتنی و کروسکال والیس و نسخه 20 نرم افزار آماری Spss تجزیه و تحلیل گردید. اخلاق و شخصیت استاد، کیفیت و تعداد اجساد و مولاژ، ارائه جمع بندی در پایان تدریس، بیان نکات بالینی مرتبط با موضوع، رسم شکل به ترتیب بیشترین تاثیر را بر یادگیری درس آناتومی داشتند. اختلاف معناداری بین نظرات دانشجویان دختر و پسر در استفاده از پاورپوینت، رسم شکل، خلاصه نویسی استاد بر روی تابلو، ارائه جمع بندی در پایان تدریس و سایر متغیرهای مورد مطالعه وجود داشت، به طوری که دانشجویان دختر اعتقاد بیشتری به تاثیر عوامل ذکر شده بر آموزش آناتومی داشتند. اساتید علوم تشریح می توانند با لحاظ کردن تمام عواملی که بر آموزش بهتر تاثیر م گذارند، گامی موثر در جهت افزایش سطح یادگیری دانشجویان بردارند.

طرح درس یکی از عوامل موثر و کلیدی در فرایند یاددهی- یادگیری است. در حقیقت طرح درس زیربنای اصلی ساختار آموزشی و قلب آموزش است. این مطالعه با هدف ارزیابی طرح درس های اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی انجام شد. این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی می باشد که در آن 72 طرح درس ارائه شده توسط اساتید دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در نیم سال دوم سال تحصیلی 1390 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این کار از چک لیستی محقق ساخته که شامل 12 حیطه موثر بر طرح درس بود، استفاده شد. داده ها در نرم افزار SPSS 16 و با آزمون های آماری توصیفی تحلیل شد. از بین طرح درس های سه دانشکده مورد بررسی، طرح درس-های دانشکده بهداشت (81%) از لحاظ رعایت قواعد و مولفه های مورد بررسی وضعیت مطلوب تری داشتند. در مجموع، از بین مولفه های مورد بررسی، مشخص بودن اطلاعات عمومی (98%) و مشخص بودن اهداف (90%) دارای بهترین وضعیت و مولفه های زمان بندی کلاس بر اساس سرفصل ها و نگارش در قالب طرح درس مصوب، دارای پایین ترین نمره بودند که به ترتیب فقط در 35% و 44% طرح درس ها رعایت شده بود. با توجه به نتایج پژوهش، کیفیت محتوا و نگارش طرح درس های ارائه شده اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی در حد قابل قبول ارزیابی گردید، ولی در عین حال نقاط ضعف و کاستی هایی نیز در آنها مشاهده شد، در این راستا پیشنهاد می شود که مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، تدوین و اجرای یک برنامه ریزی هدفمند در مورد بازبینی و ارزشیابی طرح درس مدرسان را به صورت سالانه در اولویت قرار دهد.

به منظور اثر بخشی مدل غنای خانواده مبتنی بر فرهنگ ایرانی بر سبک تربیتی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مطالعه ای شبه آزمایشی از نوع گروه های نامعادل انجام شد. گروه نمونه شامل سی زوج با میانگین سنی 40 سال دارای فرزندان شاعل به تحصیل در مقطع راهنمایی و داوطلب شرکت در پژوهش بودند که به دو گروه 15 زوج آزمایش و 15 زوج کنترل تقسیم شدند. در مرحله پیش آزمون دو گروه پرسشنامه شیوه های تربیتی (PSI) را تکمیل نمودند و معدل آخرین کارنامه دانش آموز خود را گزارش دادند. سپس گروه آزمایش تحت ده جلسه دو ساعته برنامه آموزش مدل غنای خانواده مبتنی بر فرهنگ ایرانی قرار گرفت که نتایج حاصل از مقایسه میانگین پس آزمون گروه ها با تحلیل کوواریانس نشان داد: تفاوت معناداری بین پس آزمون گروه کنترل و آزمایش وجود دارد و از آنجا که نمره پس آزمون گروه آزمایش افزایش را نشان می دهد، بنابراین می توان چنین عنوان نمود که آموزش مدل غنای خانواده مبتنی بر فرهنگ ایرانی بر سبک تربیتی والدین و پیشرفت تحصیلی فرزندان تاثیر معنی داری دارد.

یکی از عوامل تاثیرگذار در فرآیند یاددهی و یادگیری، محیط یادگیری است که عامل تعیین کننده در انگیزه دانشجویان در یادگیری است و رفتارهای منتج به یادگیری بهتر را تقویت می کند. در این پژوهش توصیفی مقطعی ادراک 136 دانشجوی پرستاری از محیط آموزشی خود در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، با استفاده از پرسش نامه استاندارد DREEM اندازه گیری شد. داده های پرسش نامه با استفاده از نرم افزار SPSS (20) و آمار توصیفی و آزمون T-TEST تجزیه و تحلیل شد. میانگین نمره کلی محیط آموزشی پرستاری 23.39±107.05 از حداکثر نمره 200 بود که به معنی وجود جنبه های مثبت بیش از جنبه های منفی در محیط است. کمترین میانگین نمره مربوط به حیطه ادراک دانشجویان از یادگیری (23.85±7.8 از 48 نمره) و ادراک از اساتید (22.6±6.4 از 44 نمره) می باشد. میانگین نمره کلی در دانشجویان دختر و پسر و نیز در مرحله پیش بالینی و آموزش بالینی تفاوت معناداری داشت. نتایج این مطالعه نشان داد که ادراک دانشجویان پرستاری از محیط آموزشی در حد متوسط است و زمینه های زیادی برای بهبود و ارتقای سیستم آموزشی و به کارگیری استراتژی های نوین آموزشی و دانشجو محوری وجود دارد که بایستی در بازنگری برنامه های آموزشی لحاظ شود.

مشکلات مرتبط با خواب به عنوان یک موضوع سلامت عمومی به خصوص در بین دانشجویان دانشگاه ناشناخته می ماند. هدف این تحقیق بررسی وضعیت کیفیت خواب و مقایسه آن در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز بود. این پژوهش یک مطالعه توصیفی است که به روش علی مقایسه ای انجام شده است. آزمودنی های پژوهش شامل 168 دانشجو (71 نفر با وضعیت تحصیلی خوب، 81 نفر با وضعیت تحصیلی متوسط و 16 نفر با وضعیت تحصیلی مشروط) شاغل به تحصیل در مقاطع تحصیلی کارشناسی و دکترای حرفه ای عمومی دوره روزانه در نیم سال تحصیلی دوم 90- 89 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه 18 آیتمی کیفیت خواب پتزبورگ (1989) و فرم اطلاعات جمعیت شناختی بود. داده ها توسط آزمون های کروسکال-والیس و تحلیل واریانس تجزیه و تحلیل شدند. شیوع کیفیت خواب ضعیف 57.1 درصد در مقایسه با 42.9 درصد نمونه که کیفیت خواب خوب داشتند. میانگین کل نمرات دانشجویان در شاخص کیفیت خواب (6.15±3.11) که بالاتر از دامنه به هنجار می باشد. در مقایسه گروه ها در «شاخص کیفیت خواب» و خرده مقیاس «خواب مفید» تفاوت ها معنادار ولی در «تاخیر در به خواب رفتن و طول مدت خواب» تفاوت ها معنادار نبود. بیش از نیمی از دانشجویان کیفیت خواب ضعیفی داشتند و رابطه کیفیت خواب با عملکرد تحصیلی معناداری بود. می تواند در کنار مهارت های زندگی اهمیت کیفیت و کمیت خواب در فرایند یادگیری و تحصیل را نیز به دانشجویان آموزش داد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سرزندگی تحصیلی، هدف های پیشرفت و جهت گیری های انگیزشی با خودکارآمدی خلاق در دانشجویان دانشگاه جندی شاپور اهواز بود. آزمودنی ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. جامعه آماری شامل 1699 نفر از دانشجویان در سال تحصیلی 1393-1394 بودند که 200 نفر از آنها بر اساس جدول کوکران انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسش نامه های خودکار آمدی خلاق (CSEQ)، پرسش نامه سرزندگی تحصیلی، مقیاس هدف های پیشرفت (AGOS) و مقیاس جهت گیری انگیزشی بودند. در پژوهش حاضر پایایی پرسش نامه های مذکور با استفاده از روش آلفای کرونباخ به ترتیب: 0.66، 0.79، 0.72 و 0.67 می باشد. جهت بررسی آزمون روابط بین متغیرها از Spss- 16 استفاده شد. نتایج نشان داد که بین هدف تبحرگرا، هدف عملکردگرا، انگیزش درونی، انگیزش بیرونی و سرزندگی تحصیلی با خودکارآمدی خلاق رابطه ای معنادار وجود دارد. در ضمن نتایج نشان داد که هدف تبحرگرا، هدف عملکردگرا، انگیزش درونی، انگیزش بیرونی و سرزندگی تحصیلی می تواند به عنوان یک عامل در تعیین خودکارآمدی خلاق در نظر گرفته شود. هم چنین، نتایج تحلیل رگرسیون به روش ورود هم زمان نشان داد که متغیرهای پیش بین 41 درصد از خودکارآمدی خلاق را تبیین می کند. در نتیجه می توان گفت که سرزندگی تحصیلی، هدف های پیشرفت و جهت گیری های انگیزشی تا حدودی پیش بینی کننده خودکارآمدی خلاق هستند.

از منظر اخلاق پزشکی و حقوق پزشکی «رضایت آگاهانه» به عنوان یک حق ضروری برای بیمار شناخته شده است و کادر پزشکی ملزم به رعایت اصول آن می باشند (گردی، 2015، سوسیلو، 2014).