راهبردهای شناختی در یادگیری
سال:1395 | دوره:4 | شماره:7 |تعداد مقالات:11

هدف: در پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی- فراشناختی بر عملکرد توجهی- حافظه ای دانش آموزان مبتلا به ADHD مورد توجه بود.روش: پژوهش حاضر با روش آزمایشی از نوع طرح های پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دارای اختلال کمبود توجه- بیش فعالی دوره ابتدایی و دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 95-1394 مراجعه کننده به مراکز مشاوره آموزش و پرورش ناحیه 2 تهران تشکیل می دادند که از بین آنها تعداد 40 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی به 2 گروه 20 نفری گمارده شد. سه ابزار سنجش مورد استفاده قرار گرفت که عبارت بودند از؛ پرسشنامه محقق ساخته برای جمع آوری داده های جمعیت شناختی، آزمون عملکرد پیوسته (CPT) و مقیاس حافظه ی عددی وکسلر (فراخنای ارقام). گروه آزمایش در 10 جلسه تحت آموزش راهبردهای شناختی- فراشناختی قرار گرفته و در طی این جلسات به گروه کنترل هیچ نوع آموزشی داده نشد. یافته ها: یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که خطای ارائه پاسخ، خطای پاسخ حذف، تعداد پاسخ صحیح و شاخص زمان واکنش آزمون عملکرد پیوسته و همچنین فراخنای حافظه مستقیم و معکوس گروه آزمایش بعد از مداخله بازسازی شناختی متفاوت است (P£0.001).نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت ارائه مداخله مبنی بر آموزش راهبردهای شناختی-فراشناختی بر کاهش علائم ADHD موثر بوده است، لذا پژوهش، استفاده از این آموزش ها را پیشنهاد می کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش روش تدریس تفحص گروهی بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان انجام شد.روش: در این پژوهش از روش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش استفاده شد. گروه آزمایش با روش تدریس تفحص گروهی، آموزش داده شد و گروه کنترل متغیری را دریافت نکردند. جامعه آماری، دانش آموزان دختر پایه ی اول متوسطه ی ناحیه 6 آموزش و پرورش مشهد بود. از میان آنان 51 نفر به روش تصادفی خوشه ای به عنوان شرکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند و سپس 26 نفر به روش تصادفی در گروه آزمایش و 25 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند و به پرسشنامه ی سنجش مهارت های اجتماعی ماتسون، راتاتوری و هلسل پاسخ دادند. ضریب پایایی این آزمون با استفاده از آلفای کرونباخ در پیش آزمون 0.79 و در پس آزمون 0.95 به دست آمد.یافته ها: داده های جمع آوری شده با کمک آمار توصیفی و آزمون تحلیل کوواریانس یک راهه و چند متغیره تحلیل شد. یافته ها نشان داد میانگین گروه کنترل و آزمایش در پیش آزمون تفاوت چندانی ندارد، اما در پس آزمون، میانگین گروه آزمایش از گروه کنترل بیشتر بود و با کنترل نمره پیش آزمون، تفاوت مشاهده شده بین نمرات رشد مهارت های اجتماعی دو گروه آزمایش و کنترل معنادار بود (P<0.001).نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزش با استفاده از روش تدریس تفحص گروهی بر رشد مهارت های اجتماعی دانش آموزان به طور کلی و مولفه ی مهارت اجتماعی مناسب، رفتار غیر اجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، برتری طلبی و اطمینان زیاد به خود داشتن و رابطه با همسالان تاثیر داشته و سبب بهبود این مولفه ها شده است. لذا این پژوهش استفاده از الگوهای اجتماعی همچون روش تدریس تفحص گروهی را به منظور بهبود مهارت های اجتماعی پیشنهاد می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه سیستم بازداری (BIS) / فعال ساز رفتاری (BAS) و اهداف پیشرفت با تفکر خلاق بود.روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. شرکت کنندگان پژوهش شامل 359 نفر از دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان (136 پسر و 223 دختر) در سال تحصیلی 94-1393 بودند که بر اساس جدول مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. پرسشنامه سیستم فعال ساز - بازدارنده رفتاری کارور و وایت (1994)، پرسشنامه اهداف پیشرفت الیوت و مک گریگور (2001) و پرسشنامه ی تفکر خلاق پیتر هانی (ترجمه یوسفی، 1384) توسط شرکت کنندگان تکمیل شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار لیزرل 8.8 استفاده گردید.یافته ها: یافته ها نشان دادند که بین سیستم فعال ساز رفتاری و اهداف پیشرفت با تفکر خلاق رابطه مثبت وجود دارد P<0.05)). همچنین بین سیستم بازدارنده رفتاری با تفکر خلاق رابطه منفی وجود دارد (P<0.05) متغیر اهداف پیشرفت هم با نقش واسطه ای خود و همچنین به صورت مستقیم با تفکر خلاق رابطه معنی دار دارد.نتیجه گیری: این پژوهش تلویحاتی برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت دارد که از یافته های آن می توانند در پرورش فراگیران خلاق بهره گیرند.

هدف: این مطالعه با هدف بررسی تفاوت در حافظه کاری، انعطاف پذیری و حل مساله در چهار زیرگروه راهبردهای مقابله با استرس هیجان مدار (رویاروگری، اجتنابی، وابستگی و خویشتن داری) انجام شد.روش: آزمایش بر روی 100 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی رشته های علوم انسانی از دانشگاه های تهران که به چهار گروه 25 نفره تقسیم شدند، صورت گرفت. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد و شرکت کنندگان از لحاظ میزان استرس و اضطراب در سطح متوسط قرار داشتند. ابزارهای پژوهش عبارت از پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس DASS-21، پرسشنامه مقابله با استرس WOCQ و آزمون های نرم افزاری استروپ،N-Back و برج های لندن جهت بررسی انعطاف پذیری، حافظه کاری و توانایی حل مساله بودند.یافته ها: نتایج نشان دادند که سطح حافظه کاری و انعطاف پذیری در یادگیری مطالب جدید در زیرگروه مقابله رویاروگر به میزان قابل توجهی پایین بود. همچنین زیرگروه وابستگی، عملکرد نسبتا مشابهی در آسیب های شناختی نسبت به زیرگروه رویاروگر داشت. ضعف حل مساله در هر چهار گروه مشابه بود.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان دادند که افرادی که از راهبردهای مقابله با استرس هیجان مدار استفاده می کنند، در کارکردهای شناختی حافظه کاری، انعطاف پذیری و حل مساله ضعیف هستند. در این بین، زیرگروه رویاروگر و وابستگی بیشتر از سایرین از آسیب های شناختی رنج می برند.

هدف: هدف این پژوهش، بررسی رابطه درگیری های تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی بندرعباس بود.روش: برای این منظور تعداد 364 نفر شامل 180 دختر و 184 پســر با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه ای متشکل از «خودکار آمدی تحصیلی» (میگلی و همکاران، 2000) و «انگیزش تحصیلی» (والرند و همکاران، 1992) و درگیری تحصیلی (ریو تیسنگ، 2011) پاسخ دادند. عملکرد تحصیلی دانش آموزان نیز از طریق معدل کل آنان در پایان نیمسال اول سال تحصیلی 1394-1393 اندازه گیری شد. برای تحلیل داده ها از ضرایب همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه با روش ورود همزمان استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که پیشرفت تحصیلی می تواند به وسیله ی ابعاد درگیری تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و انگیزش تحصیلی به شکل معناداری پیش بینی شود. تنها در مورد مولفه درگیری عاملیت با پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری مشاهده نگردید. همچنین نتایج نشان داد بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی، بین انگیزش درونی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری شناختی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری عاطفی و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری رفتاری و پیشرفت تحصیلی، بین درگیری عاملیت و پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج پژوهش حاضر نقش متغیرهای انگیزشی و شناختی را در پیش بینی و تبیین عملکرد تحصیلی مورد تایید قرار داد که تلویحات عملی سودمندی را در فرایند انگیزش و یادگیری فراگیران در بر دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (شناختی و فراشناختی) بر سبک های اسنادی و ابعاد آن (منبع علیت، ثبات علیت، کلی بودن علیت) در دانش آموزان انجام گرفت.روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه دوم مدارس دولتی ناحیه دو شهر خرم آباد در سـال تحصیلی 95-1394 بود. حجم نمـونه به تعداد 56 نفر (28 نفر گروه آزمایش و 28 نفر گروه گواه) با استفاده از روش تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردید. سپس تنها گروه آزمایش تحت آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی (شناختی و فراشناختی) قرار گرفتند، بعد از اتمام جلسات آموزشی، از هر دو گروه آزمایش و گواه پس آزمون و مجددا دو ماه بعد، از هر دودو گروه پیگیری به عمل آمد. ابزار اندازه گیری این تحقیق، پرسشنامه سبک اسناد سلیگمن و سینگ (1992) بود.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی به طور معنی داری سبک اسنادی رویدادهای با پیامد خوب را افزایش (P<0.05) و سبک اسنادی رویدادهای با پیامد بد را کاهش داده است (P<0.001). این نتایج در مرحله پیگیری نیز حفظ شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، مشخص می گردد که راهبردهای یادگیری خودتنظیمی قابل آموزش و یادگیری هستند و آموزش این راهبردها در افزایش سبک اسناد درونی برای رویدادهای مثبت دانش آموزان و کاهش سبک اسناد درونی برای رویدادهای منفی تاثیرگذار است.

هدف: هدف از اجرای این پژوهش بررسی نقش رویکردهای یادگیری در رابطه بین سبک دلبستگی به والدین و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است.روش: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان پسر دبیرستانی شهرستان ری بود که به این منظور تعداد 200 نفر از دانش آموزان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری در این پژوهش پرسشنامه های دلبستگی والدین و همسالان آرمسدن و گرینبرگ (1987)، رویکردها و مهارت های مطالعه انتویستل و تیت (1997) و معدل دانش آموزان دبیرستانی به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی بود. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی، همچنین انجام تحلیل مسیر و مدل سازی با نرم افزار Amos نسخه 21، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج حاکی از برازش خوب مدل بود. یافته ها نشان داد که رویکردهای عمیق و راهبردی می تواند به طرز معناداری پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را پیش بینی نماید، رویکرد راهبردی توانست نقش میانجی گری کامل را در رابطه بین سبک دلبستگی و پیشرفت تحصیلی ایفا کند، اما رویکرد یادگیری سطحی نتوانست پیشرفت تحصیلی را پیش بینی و نقش معناداری را در مدل پژوهش داشته باشد.نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت، معلمان و طراحان نظام آموزشی می بایست سیستم آموزشی را طوری ترتیب دهند که به جای ادراک سطحی دانش آموزان بر درک عمقی مطالب درسی تاکید داشته باشند. به عبارت دیگر، آموزش و استفاده از رویکردهای عمقی و راهبردی یادگیری توسط معلمان و دانش آموزان می تواند نقش موثری در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشته باشد.

روش: روش تحقیق توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر پایه ی دوم دوره ی اول متوسطه ناحیه 1 همدان در سال تحصیلی 94-93 بود که تعداد کل آنها 3676 نفر به تفکیک 1657 نفر دختر و 2019 نفر پسر بودند. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای و جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان تعداد 246 نفر به تفکیک 111 نفر دختر و 135 نفر پسر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه سنجش میزان یادگیری مستقل، موسسه ی پژوهش و یادگیری مستقل و مادام العمر و پرسشنامه محقق ساخته سنجش اشکال ارائه ثانویه بود. برای سنجش روایی ابزارها از روش روایی محتوا استفاده شد و روایی ابزارها از منظر صاحب نظران قابل قبول گزارش شده است. با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ میزان پایایی پرسشنامه یادگیری مستقل 0.851 و میزان پایایی پرسشنامه اشکال ارائه ثانویه 0.878 محاسبه گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و جداول و آزمون های آمار استنباطی ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه استفاده شده است.نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که بین همه اشکال ارائه ثانویه به جزء بازخورد و میزان یادگیری مستقل دانش آموزان رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که میزان یادگیری مستقل دانش آموزان از طریق شرح و بسط های زمینه ای، پیش نیاز و شکل ارائه قابل پیش بینی است.بحث: با استفاده از اشکال ارائه ثانویه می توان خود آغازی، مسئولیت پذیری و استقلال دانش آموزان را در فرایند یادگیری افزایش داد .

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیینتاثیر برنامه آموزشی تقویت توجه و ادراک حسی - حرکتی بر عملکرد ریاضی دانش آموزان پسر با ناتوانی یادگیری ریاضی انجام شد.روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه ی دانش آموزان پسر با ناتوانی یادگیری ریاضی پایه سوم و چهارم ابتدایی شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 1393-1392 بودند که از بین آن ها نمونه ای به حجم 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جاگماری شدند، به طوری که هر گروه 15 نفر بود. از هر دو گروه پیش آزمون به عمل آمد و گروه آزمایش برنامه آموزش تقویت دقت و توجه و ادراک حسی - حرکتی را در 10 جلسه دریافت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد و در پایان برای هر دو گروه پس آزمون اجرا شد. برای گردآوری داده ها از آزمون استانداردشده کی- مت و مقیاس تجدید نظر شده هوشی وکسلر کودکان استفاده شد.یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس یک متغیره و تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که میانگین نمرات استاندارد ریاضی و خرده مقیاس های آن در گروه آزمایش بهبود یافته است (p<0.01). نتیجه گیری: بنابراین، می توان از برنامه آموزش تقویت توجه و ادراک حسی- حرکتی به منظور بهبود عملکرد دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی استفاده نمود و پیـشنهاد می شـود که معلمـان مدارس در فـرایند آمـوزش و تـدریس خود، به ظرفیت عامل توجه و ادراک حسی - حرکتی دانش آموزان دارای مشکلات یادگیریتوجه داشته باشند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه نشانه های اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان با تاکید بر نقش میانجی گری مدیریت زمان صورت گرفت.روش: در این تحقیق همبستگی، یک گروه نمونه 203 نفری دانشجوی دارای نشانه های اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی از دانشگاه فردوسی مشهد که با استفاده از مقیاس درجه بندی ADHD بزرگسالان بارکلی (BAARS) واجد نشانه های اختلال بودند، شناسایی و انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس مدیریت زمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین از معدل این دانشجویان به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی آنان استفاده گردید.یافته ها: تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل و به روش تحلیل مسیر صورت گرفت. نتایج حاکی از تایید نقش میانجی گری مدیریت زمان در رابطه نشانه نارسایی توجه و پیشرفت تحصیلی بود. در حالی که نتایج نشان داد مدیریت زمان نقش میانجی گری در رابطه دو نشانه فزون کنشی و تکانش گری با پیشرفت تحصیلی ایفا نمی کند. همچنین نتایج نشان داد از بین سه نشانه اختلال ADHD، تنها نشانه تکانش گری اثر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی دارد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، پیشنهاد می گردد مداخلات درمانی برای دانشجویان مبتلا به ADHD متمرکز بر بهبود مدیریت زمان این افراد باشد.

هدف: این پژوهش به منظور بررسی اثربخش بودن آموزش کوتاه مدت گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش علائم مربوط به فرسودگی شغلی و برخی نشانگان آسیب شناسی روانی (نظیر افسردگی، و استرس) و افزایش رضایت شغلی معلمان به روش نیمه آزمایشی پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل انجام شد.روش: پژوهش حاضر در سال 1393در شهر ارومیه انجام شد. جامعه آماری شامل معلمانی بود که در رشته های علوم تربیتی دانشگاه آزاد ارومیه مشغول به تحصیل بودند. بعد از غربالگری اولیه آزمون فرسودگی شغلی مازلاچ 28 نفر از معلمان شهر ارومیه (دانشجویان رشته های علوم تربیتی دانشگاه آزاد) که دارای 5/1 نمره انحراف معیار بالای میانگین در فرسودگی شغلی بودند، انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه کنترل و آزمایش گماشته شدند. همه معلمان قبل و بعد از مداخله به پرسش نامه های فرسودگی شغلی مازلاچ، رضایت شغلی برایفیلد و روث، مقیاس رضایت معلم لیم-هو و تانگ-آو ( 2006)، افسردگی بک، ومقیاس استرس ادراک شده (PSS) پاسخ گفتند. مداخله در 11 جلسه 8 هفته ای (36 ساعت) روی گروه آزمایش صورت گرفت.یافته ها: داده ها با استفاده از روش تحلیل واریانس چند متغیری برای نمرات تفاضلی (پیش آزمون از پس آزمون) مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. در کل نتیجه این پژوهش نشان گر این بود که برنامه آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی تاثیر معنی داری در کاهش مشکلات مربوط به فرسودگی شغلی معلمان و برخی از مشکلات آسیب شناختی روانی نظیر استرس، افسردگی و اضطراب و همچنین افزایش مثبتی در نمرات رضایت شغلی معلمان شرکت کننده در این برنامه ها دارد. نتایج حاکی از اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در معلمان دارای فرسودگی شغلی بود.نتیجه گیری: با توجه به شیوع بالای فرسودگی شغلی و علایم آسیب شناختی روانی در بین معلمان، برنامه آموزش گروهی ذهن آگاهی را می توان برای کاهش نشانگان فرسودگی در مدارس پیشنهاد کرد.