توسعه آموزش در علوم پزشکی
سال:1399 | دوره:13 | شماره:40 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: اخلاق پزشکی یکی از اصول مهم برنامه درسی پزشکی است. این مطالعه با هدف شناسایی و اولویت بندی چالش های برنامه درسی دوره پزشکی عمومی با رویکرد اخلاق حرفه ای انجام شده است. روش بررسی: : تحقیق از نوع ترکیبی، از نظر هدف کاربردی و از لحاظ اجرا توصیفی-تحلیلی است. داده های بخش کیفی به شیوه هدفمند و مصاحبه نیمه ساختارمند با 14 نفر از صاحب نظران حوزه اخلاق پزشکی جمع آوری و به روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی تحلیل گردید. از نتایج مصاحبه، پرسشنامه استخراج و روایی آن توسط نرم افزارR و به روش لاوشه و والتز-باسل و توافق بین متخصصان به روش ضریب کاپا تعیین شد و پایایی نیز به شیوه آلفای کرونباخ با نرم افزار SPSS(21) محاسبه شد. جامعه آماری بخش کمی، 457 نفر از پزشکان و دستیاران بالینی بودند و مطابق فرمول کوکران 209 نفر به روش تصادفی طبقه ای از گروههای آموزشی بالینی به عنوان نمونه انتخاب شدند. آزمون تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل اهمیت-عملکرد عامل های تحقیق توسط نرم افزار SMART PLS(3)انجام شد. یافته ها: در بخش کیفی 13 درون مایه و 48 طبقه از چالش های عناصر برنامه درسی استخراج و تبدیل به گویه شد. شاخص های CVI=0. 93, CVR=0. 9، ضریب Kappa>0. 7 و پایایی پرسشنامه r=0. 89 محاسبه گردید. در آزمون تحلیل عاملی کلیه درون مایه های تحقیق تأیید شد و تحلیل نقشه اهمیت-عملکرد نشان داد مهم ترین چالش های آموزش اخلاق پزشکی «بازبینی محتوا و منابع آموزشی»، «اجرای نامناسب»، «ضعف امکانات و فرصتها» و «مدیریت برنامه پنهان» است. نتیجه گیری: شناسایی و اولویت بندی چالش های برنامه آموزشی، می تواند به عنوان راهنما در بهبود سیاست گذاری و اثربخشی برنامه مورد استفاده قرار گیرد.

هدف: یکی از اهداف مهم آموزش ارتقاء سطح مهارت های بالینی دانشجویان است و آزمون ساختاریافته عینی-بالینی (OSCE) یکی از روش های ارزشیابی صلاحیت عملکرد دانشجویان علوم پزشکی می باشد. این پژوهش در قالب یک تحقیق کیفی و پدیدارشناختی به منظور دستیابی به تجارب زیسته ی دانشجویان مامایی نسبت به آزمون بالینی با ساختار عینی امتحان جامع پایان دوره تحصیلی کارشناسی مامایی، در جهت پاسخگویی به این سؤال که «تجربیات و ادراکات دانشجویان رشته مامایی نسبت به آزمون بالینی با ساختار عینی امتحان جامع پایان دوره تحصیلی کارشناسی چیست؟ » انجام گرفت. روش بررسی: در این مطالعه ی پدیدارشناختی با رویکرد کلایزی، نمونه گیری به روش مبتنی بر هدف در سال 1397، از میان دانشجویان کارشناسی مامایی دانشگاه آزاد اسلامی کرمان بعد از پایان امتحان OSCE فینال انجام شد. پژوهش تا رسیدن به پدیده اشباع داده ها ادامه داشت. جمع آوری داده ها با مصاحبه های نیمه ساختاریافته به مدت 40-30 دقیقه انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد انتظارات وتجربیات مشارکت کننده ها در خصوص ارزشیابی بالینی با ساختار عینی عمدتا به صورت «فراهم شدن ارزشیابی بالینی بصورت عملی در OSCE »؛ «ضرورت استفاده از OSCE به عنوان ابزاری عینی در ارزشیابی بالینی»؛ «لزوم عادلانه بودن ارزشیابی بالینی با OSCE»؛ و «استرس زا بودن این آزمون» بود. نتیجه گیری: در ارزشیابی بالینی عملی بودن آزمون، کشف مهارت های عملی و آرامش دانشجویان، اجرای عدالت در ارزشیابی باید مدنظر قرار گیرد، که تمام این مشخصات در OSCE نمود عینی دارد. پس میتوان از این آزمون به عنوان ابزار عینی در ارزشیابی بالینی بهره برد و بکار گرفتن آن را به مسئولین و مدرسین مربوطه پیشنهاد نمود.

زمینه و هدف: درآموزش دانشگاهی منظور از آموزش، ایجاد تغییرات مناسب در دانش آموختگان است. در کلیه جوامع، اهداف آموزشی به همدیگر شباهت دارند، ولی برنامه ریزی ها با سنت ها و فرهنگ های هر یک از جوامع ارتباط پیدا می کند. مطالعه حاضر با هدف مقایسه و تطبیق برنامه آموزشی پرستاری در سه کشور ایران، اردن و ترکیه انجام شده است. روش بررسی: این مطالعه مروری-تطبیقی در سال 1398 انجام شد. برای دست یابی به جزئیات برنامه آموزشی، سایت وزارت بهداشت ایران، سایت چندین دانشکده پرستاری سه کشور و برخی مطالعات مرتبط؛ مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات به دست آمده با استفاده از مدل چهار مرحله ای بردی؛ توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه، تحلیل گردید. مقایسه در حیطه های زمان شروع آموزش دانشگاهی، رسالت دانشکده ها و هدف از آموزش فراگیران، شرایط ورود، تعداد واحدها، گرایش ها و ساختار دوره بود. یافته ها: برنامه آموزش پرستاری در هر سه کشور دارای مشابهت های زیادی می باشد. تفاوت هایی در محتوی آموزشی دوره کارشناسی مشاهده گردید. در سطح کارشناسی ارشد، تفاوت هایی در شرایط پذیرش دانشجو وجود داشت و در سطح دکتری تفاوت هایی در گرایش های این دوره مشاهده گردید. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر پیشنهاد می گردد جهت بهبود کیفیت هر چه بیشتر آموزش پرستاری و به منظور رفع کاستی ها و نقایص آن و همچنین با در نظر گرفتن نیازهای پیچیده و در حال تغییر جامعه، مواردی مانند گزینش دانشجو، محتوای برنامه درسی دوره کارشناسی و گرایش های تحصیلات تکمیلی؛ مورد بازبینی و اصلاحات جدی قرارگیرد.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت و جایگاه آموزش مجازی در آموزش عالی، پژوهش حاضر با هدف تبیین مولفه های کلیدی راه اندازی و استقرار آموزش مجازی راه اندازی و همچنین استقرار موفق آموزش مجازی در دانشگاه علوم پزشکی زنجان انجام شد. روش بررسی: این پژوهش به روش تحلیل محتوای کیفی هدایت شده (Directed content analysis) اجرا شد. بدین منظور از منابع مکتوب موجود در این زمینه و همچنین مصاحبه با 10 نفر از متخصصان حوزه آموزش مجازی به منظور شناسایی مؤلفه های تاثیر گذار در آموزش مجازی موفق استفاده شد. داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساختار و مشاهده جمع آوری شد. متن مصاحبه ها کلمه به کلمه پیاده شد و هم زمان با جمع آوری اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: براساس نتایج 4 مولفه مهارت ها و دانش یادگیری الکترونیکی، ساختار و فرایند توسعه یادگیری الکترونیکی، انگیزش و نگرش و نهایتا استاندارد های محتوای الکترونیک به عنوان عوامل کلیدی موثر در راه اندازی و استقرار آموزش مجازی در دانشگاه تبیین شد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش می تواند به عنوان مبنایی برای دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در خصوص توسعه آموزش های مجازی مورد استفاده قرار گیرد و در راستای راه اندازی و استقرار موفق مراکز آموزش مجازی مفید واقع شود.

زمینه و هدف: امروزه آزمونهای بالینی ساختارمند و عینی OSCEبصورت ابزارهایی جدید و معتبر در ارزیابی مهارتهای بالینی دانشجویان و دستیاران بکار گرفته میشود. نظر به اهمیت این آزمونها این پژوهش با هدف مطالعه بکارگیری یکی از اصول مهم آموزش پزشکی یعنی بازخورد، جهت اصلاح نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت در طراحی و اجرای این آزمونها انجام شد. روش بررسی: مطالعه بصورت نیمه تجربی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته مشتمل بر اصول علمی ضروری در طراحی و برگزاری آزمونهای OSCEانجام گرفت. ابتدا آزمونهای 10گروه برگزارکننده برای دستیاران مورد مشاهده و ارزیابی قرار گرفته و پرسشنامه ها تکمیل شد. سپس گروهها به طور تصادفی به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شدند. در فاز بعدی، بازخورد آزمونهای برگزار شده به طراحان گروه مداخله ارایه گردید. سپس آزمونهای OSCEبعدی هر دو گروه مورد مشاهده و بررسی قرار گرفت. داده ها به نرم افزار spss15وارد و مقایسه نتایج با استفاده از t-testو انجام شدpaired t-test یافته ها: پس از یکسان سازی گروهها از نظر نمره کسب شده قبل از مداخله، مجموع امتیازات کسب شده در تمامی 5گروه بالینی مورد مداخله (زنان، کودکان، بیهوشی، پاتولوژی و داخلی) حاکی از اختلاف آماری معنادار بین نتایج قبل و بعد از مداخله بود(. . )P>0/003در حالیکه در گروه شاهد نتایج قبل و بعد از مداخله اختلاف آماری معناداری نداشت. . نتیجه گیری: بکارگیری بازخورد با رعایت اصول علمی و فنی آن؛ توسط افراد مجرب در زمینه آموزش پزشکی میتواند در اصلاح و ارتقاء کیفیت طراحی و اجرای آزمونهای OSCEمؤثر باشد.

مقدمه: سنجش محیط یادگیری در بین گروه های مختلف دانشجویان و در مراحل مختلف یادگیری متفاوت است. هدف از این مطالعه طراحی مدل ابزار اکلیم در دانشجویان پزشکی اینترن در ایران بود. روش: این مطالعه به روش مقطعی طراحی شد. شرکت کنندگاه در مطالعه 250 اینترن سال 6و7 پزشکی از دو بیمارستان دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در سال 1397 بودند، که به روش در دسترس انتخاب شده بودند. مدل ابزار اکلیم طراحی شد. روایی سازه ایی ابزار اکلیم با استفاده از آنالیز فاکتورعاملی اکتشافی و آنالیز عاملی تاییدی اندازه گیری شد. در آنالیز عامل اکتشافی از کرایتری کایزر، واریانس تجمعی و نمودار سنگریزه استفاده شد. آنالیز عامل تاییدی شامل همگرایی درونی سازه ها و تمایز آنها تعیین شد. ازضریب همبستگی پیرسون، ضریب همبستگی درون سازه ایی واز آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی سازه استفاده شد. نتایج: از 250 اینترن شرکت کننده در پژوهش 110(44. 6%) در درمانگاه داخلی بودند و 186(75. 9%) آنها خانم و 100(40. 8%) آنها بیشتر از 29 سال سن داشتند. درآنالیزعامل تاییدی اکلیم شاخصKMO بیشتر از 0. 8 بود و تست بارتلت معنی دار بود. هشت عامل استخراج شد که 60. 73 % واریانس را پس از چرخشش عامل ها به خود اختصاص دادند. در آنالیز عامل تاییدی دو مدل استخراج شد. ابزار از نظر برازش مدل خوب بود. همسانی درونی ابزار > 0. 8 و ضریب همبستگی درونی آن بین 0. 61-0. 85 و پایایی ابزار> 0. 7 بود. نتیجه گیری: درکل ابزار اکلیم از روایی سازهایی و مدل عالی در محیط درمانگاهی ایران برخوردار است.

زمینه و هدف: بررسی نظرات دستیاران یکی از روش های ارزیابی حرفه ای گری در محیط بالینی است که به شیوه های مختلف انجام می شود. از آنجایی که اساتید الگوهای مناسبی برای نقش پذیری فراگیران می باشند و از سوی دیگر دانشجویان به دلیل حضور مستقیم در موقعیت آموزشی ارتباط نزدیکی با اساتید دارند، بنابراین دیدگاه آنان نسبت به ویژگی های یک استاد می تواند تاثیر زیادی در فرایند یادگیری داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی دیدگاه دستیاران در خصوص حرفه ای گری اساتید بالینی انجام پذیرفت. روش بررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی بود. جامعه آماری دستیاران آموزشی مرکز آموزشی درمانی امام خمینی ساری دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال 1398 بود که به روش نمونه گیری سرشماری انتخاب شدند (150 نفر). ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته 30 سوالی بود. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات 20 متخصص و محاسبه ضرایب CVR و Impact Score مورد بررسی و پایایی ابزار با استفاده از آلفای کرونباخ 87/0 محاسبه گردید. داده ها با استفاده از میانگین، آنالیز واریانس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که میانگین کلی نمره حرفه ای گری اساتید بالینی 04/4 بود. از میان مولفه های حرفه ای گری مولفه مسیولیت پذیری با میانگین 10/4 بیشترین امتیاز و تعالی شغلی با میانگین 88/3 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داد. اختلاف بین گروه های آموزشی در تمامی بارم ها از منظر آماری برجسته بوده است. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که وضعیت حرفه ای گری اساتید بالینی از وضعیت تقریبا مناسبی برخوردار است، جهت تعالی اخلاقی، برگزاری دوره های آموزش تخصصی کوتاه مدت اخلاق پزشکی و روش های تدریس فعال برای همه اساتید پزشکی پیشنهاد می شود.

زمینه و هدف: یکی از فاکتورهای دستیابی تضمین کیفیت برنامه های آموزشی، استقرار نظام ارزیابی فراگیر در دانشگاه های علوم پزشکی است. مطالعه ی حاضر با هدف تدوین چارچوب نظام ارزیابی فراگیر انجام شده است. روش کار: مطالعه حاضر توسعه ای و در سه فاز انجام شده است. در فاز اول متون در پایگاه های Web of Science, Scopus, Medline، ScienceDirect، Magiran وSID جستجو شد و اجزای نظام ارزیابی استخراج شد. در فاز دوم جلسات پانل تخصصی با حضور متخصصین (18n= ) برگزار گردید و نسخه اولیه چارچوب نظام ارزیابی فراگیر تدوین شد. در فاز سوم روایی محتوایی و شاخص های مرتبط از دیدگاه متخصصین آموزش پزشکی و اعضای هیأت علمی آموزشی (15n= ) مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: چارچوب نظام ارزیابی فراگیر در چهار محور اصلی شامل "اهداف برنامه" (1 گویه)، "ساختار و تشکیلات" (2 گویه)، "چارچوب طراحی و اجرای نظام ارزیابی " (12 گویه) و "تضمین کیفیت برنامه ارزیابی" (4 گویه) در 19 گویه تدوین شد. بحث و نتیجه گیری: طراحی و استقرار نظام ارزیابی فراگیر با ایجاد ساختار منسجم و سازماندهی ابزارهای مختلف در فرایند ارزیابی فراگیر می تواند در بهبود کیفیت آموزش کارآمد باشد.