علوم و صنایع غذایی ایران
سال:1389 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

در این تحقیق خواص فیزیکوشیمیایی سه رقم سیب زمینی (آگریا، ساتینا و کنبک) استان گلستان مطالعه و تاثیر این پارامترها بر کیفیت خلال نیمه سرخ شده بررسی شد. نتایج آماری نشان داد که بین میزان ماده خشک غده های سه رقم اختلاف وجود دارد که بیشترین و کمترین مقدار ماده خشک به ترتیب مربوط به رقم کنبک و ساتینا بود (P<0.05). همچنین بیشترین میزان نشاسته، ساکارز و انرژی در رقم ساتینا و کمترین مقدار نشاسته و انرژی مربوط به رقم آگریا بود و رقم کنبک نیز نسبت به دو رقم دیگر دارای کمترین مقدار ساکارز می باشد که اختلاف میزان نشاسته، ساکارز و انرژی، سه رقم سیب زمینی با یکدیگر معنی دار می باشد (P<0.05). بیشترین و کمترین مقدار چربی به ترتیب در خلال های ارقام آگریا و ساتینا مشاهده شد (P<0.05).  میزان ماده خشک خلالهای حاصل از سه رقم به لحاظ آماری با یکدیگر اختلافشان معنی دار است و بالاترین میزان ماده خشک در خلالهای رقم آگریا مشاهده شد (P<0.05). بالاترین و کمترین مقدار نیروی برشی به ترتیب مربوط به خلالهای رقم آگریاست و کنبک بود (P<0.05). بر اساس نتایج این تحقیق سیب زمینی رقم کنبک با داشتن ماده خشک و وزن مخصوص مناسب و قندهای احیا کننده پایین در مقایسه با دو رقم دیگر، هنگام تولید فرنچ فرایز و چیپس به لحاظ بافت، رنگ، ماده خشک و میزان جذب روغن محصول بهتری تولید کرده و لذا این رقم به عنوان رقم مناسب جهت فرآوری و تولید محصولات سرخ شده توصیه می شود.

کبد و کلیه گاومیش به مانند دیگر ضمایم خوراکی بعنوان منابع پروتئینی در دسترس مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه به منظور اندازه گیری مقادیر عناصر معدنی سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، مس و روی در کبد و کلیه گاومیش های کشتار شده در کشتارگاه صنعتی ارومیه و ارزیابی تفاوت میزان آنها در جنس نر و ماده و دو گروه سنی نابالغ و بالغ، از روش هضم اسیدی به طریقه خاکستر خشک، استفاده گردید. در مجموع، نمونه های کبد و کلیه از 40 راس گاومیش کشتار شده جمع آوری و بر اساس جنسیت و سن دسته بندی شدند. آنالیز نمونه های حاصل از هضم اسیدی بوسیله دستگاه جذب اتمی، کالیبره شده با کمک محلولهای استاندارد خالص عناصر معدنی، انجام گردید. بالاترین مقادیر عناصر معدنی اندازه گیری شده در کبد و کلیه به ترتیب مربوط به پتاسیم با 326.4 و 212.69 و سدیم با 72.2 و 172.32 میلیگرم در 100 گرم بافت تازه بود. همچنین بر اساس ارزیابی صورت گرفته هیچ گونه اختلاف آماری معنی داری بر اساس جنسیت و بلوغ در نمونه های مورد بررسی مشاهده نگردید.

تاثیر پرتودهی گاما با دوزهای 1 KGY، 2.5 و 5 و نگهداری در فریزر (-18oC) بر شاخص بازهای ازته فرار (TVB-N) و ویژگیهای حسی در میگوی سفید هندی (Penaeus indicus) به مدت 9 ماه و در فاصله 1.5 ماه مورد ارزیابی قرارگرفت. ارزیابی های مقادیر TVB-N نشان داد که میزان آن به تدریج در طی دوره نگهداری افزایش و با افزایش دوز پرتودهی کاهش یافت که در تیمارهای شاهد و پرتو دیده به ترتیب به 35.45 mg N / 100g flesh، 34.14، 27.45 و 20.64 رسید. همچنین با ارزیابی های ارگانولپتیک مشخص شد که زمان ماندگاری تیمارهای پرتودیده 2.5 KGY و 5 تا 3 ماه و تیمار پرتودیده 1 KGY تا 1.5 ماه در مقایسه با تیمار شاهد، افزایش نشان دادند.

تعداد 70 ژنوتیپ گردو (Juglans regia L.) در 4 منطقه از استان مرکزی به خاطر باردهی منظم و عملکرد بالا انتخاب شدند و در طی سال 1386 چندین خصوصیت پومولوژیکی آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. از میان 70 ژنوتیپ انتخاب شده، تعداد 12 ژنوتیپ برتر برای ارزیابی بیشتر به منظور بررسی وضعیت روغن مغز و اسیدهای چرب انتخاب شدند. در این ژنوتیپ ها وضعیت اسیدهای چرب در سه نمونه روغن مغز توسط آنالیز با دستگاه کروماتوگرافی گازی بررسی گردید. در ژنوتیپ های مورد ارزیابی میزان روغن، بین 51.0 تا 73.0 درصد متغیر بود. وضعیت اسید های چرب پالمتیک اسید، استئاریک اسید، اولئیک اسید، لینولئیک اسید و لینولنیک اسید به میزان زیادی میان ژنوتیپ ها متغیر بود. نتایج نشان داد که اسید پالمتیک (09/6-12/8 درصد) و اسید استئاریک (19/2-0/4 درصد) به ترتیب بیشترین میزان اسید چرب اشباع را تشکیل می دادند. اولئیک اسید تنها اسید چرب غیر اشباع حاوی یک پیوند مضاعف بود و میزان آن 20 الی 43 درصد کل اسیدهای چرب متغیر بود. لینولئیک اسید (37.39 الی 58.95) بیشترین درصد اسیدهای چرب را تشکیل می داد. میزان اسیدهای چرب غیر اشباع بیش از 85 درصد کل اسید های چرب روغن گردو بود، در حالیکه حداکثر مقدار اسیدهای چرب اشباع 36/12 درصد بود. چنین به نظر می رسد که تفاوت در درصد روغن و ترکیب اسیدهای چرب به علت تنوع ژنتیکی و شرایط اکولوژیکی و محل کشت ژنوتیپ های مورد مطالعه می باشد. نتایج نشان داد که مغز میوه ژنوتیپ های MS69, MS68, MS10 وMS70  به دلیل داشتن درصد بالاتر اسیدهای چرب لینولئیک و لینولنیک دارای کیفیت غذایی بالاتری از ژنوتیپ های MS43, MS27, MS23, MS15 MS12, MS11 ، MS52 و MS54 می باشند.

مرکبات به ویژه پرتقال جایگاه بسیار مهمی را در میان تولیدات کشاورزی در دنیا به خود اختصاص داده اند. در این تحقیق خشک کردن بستر نازک پرتقال رقم تامسون به وسیله شبکه عصبی مصنوعی مدلسازی شد؛ برای این منظور از خشک کن آزمایشگاهی استفاده گردید. توده بستر نازک ورقه های پرتقال با پنج دمای 40، 50، 60، 70 و 80 درجه سانتی گراد و سه سرعت هوای 5/0 ، 1 و 2 متر بر ثانیه و سه ضخامت 2 ، 4 و 6 میلی متر خشک شد. رطوبت اولیه پرتقال در طی آزمایش 5.4 تا (g/g) 5.7 بر پایه خشک بود. جرم توده بستر نازک در طی خشک کردن هر پنج ثانیه یک بار توسط ترازوی دیجیتال متصل به رایانه، اندازه گیری و ثبت گردید. از شبکه پس انتشار پیشخور با الگوریتم های یادگیری مومنتوم و لونبرگ - مارکوارت برای آموزش الگوهای موجود استفاده شد. برای توسعه مدل های شبکه عصبی مصنوعی بردار ورودی شامل دما، سرعت هوا و زمان خشک شدن و بردار خروجی محتوای رطوبتی پرتقال در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که شبکه پس انتشار پیشخور با توپولوژی 1- 6- 2 برای ضخامت 2 میلی متری ورقه پرتقال، 1- 7- 2 برای ضخامت 4 میلی متری ورقه پرتقال و 1- 5- 2 برای ضخامت 6 میلی متری ورقه پرتقال و الگوریتم آموزش لونبرگ - مارکوارت و راهبرد توابع یکسان برای تمام لایه ها (تانژانت سیگمویید) قادر است نسبت رطوبت را با ضرایب تعیین 99906/0، 99919/0 و 99930/0 و خطای متوسط مطلق 00013/0، 00012/0 و 00009/0 به ترتیب برای سه ضخامت 2 ، 4 و 6 میلی متری ورقه های پرتقال در شرایط مختلف خشک کردن لایه نازک پیش بینی کند.

در این پژوهش توت سفید و توت خاردار با محلول های ترکیبی اتیل اولئات پیش تیمار شده و به روش صنعتی (خشک کن کابینی) خشک شدند. توت های خشک شده همراه با نمونه های شاهد به دو روش (پلی اتیلن و پلی استیرن) بسته بندی و به مدت 5 ماه در دمای محیط نگهداری گردیدند. خواص کمی و کیفی و خصوصیات حسی و رئولوژیکی بلافاصله پس از خشک شدن و در فواصل 30، 90 و 150 روز اندازه گیری گردیدند. طرح آماری مورد استفاده، آزمایش فاکتوریل در قالب کاملا تصادفی با سه تکرار و دو فاکتور بود. فاکتور A پیش تیمار با نه سطح و فاکتور B بسته بندی با دو سطح بود. میانگین ها با آزمون دانکن مقایسه گردیدند. نتایج نشان داد که پس از 5 ماه نگهداری توت خشک حداقل میزان رنگ قهوه ای در توت سفید تیمار شده با اسید اسکوربیک 1 درصد + اتیل اولئات 2 درصد و سپس در توت سفید تیمار شده با متا بی سولفیت پتاسیم 5/0 درصد + اتیل اولئات 2 درصد مشاهده شد. توت خشک سفید تیمار شده با متا بی سولفیت پتاسیم 5/0 درصد + اتیل اولئات 2 درصد دارای حداقل میزان شمارش میکروبی و حداکثر امتیاز بافت، رنگ، بو، طعم و ظاهر عمومی و توت خشک سفید تیمار شده با متا بی سولفیت پتاسیم 5/0 درصد + اتیل اولئات 2 درصد دارای حداکثر میزان قابلیت جویدن بود. توت تیمار شده و نگهداری شده به مدت 5 ماه در بسته های پلی استیرنی از نظر امتیاز های بافت و طعم بر بسته پلی اتیلنی ارجحیت داشت. همچنین توت تیمار شده و بسته بندی شده در پلی استیرن پس از 5 ماه نگهداری در انبار دارای حداقل میزان رنگ قهوه ای و شمارش میکروبی بود. به طور کلی توت سفید تیمار شده با محلول متا بی سولفیت پتاسیم + اتیل اولئات 2 درصد که با خشک کن کابینتی خشک گردیده و با پلی استیرن بسته بندی شده بود، پس از 5 ماه نگهداری در انبار نسبت به بقیه تیمارها از نظر خصوصیات شیمیایی، میکروبی و رئولوژیکی دارای ارجحیت بود.

تغییرات برخی از ترکیبات ازته غیرپروتئینی در ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) و ارتباط آنها با بار باکتریایی (سرماگرا و سرما دوست، سودوموناس و مزوفیل) در مدت هجده روز نگهداری در زمانهای (صفر، 3، 6، 9، 12، 15و 18) در یخ مورد ارزیابی قرار گرفت. مقادیر پوترسین، کاداورین، هیستامین و بار باکتریایی در طول دوره نگهداری افزایش یافتند (P<0.05)، در صورتی که تیرامین در هیچیک از نمونه ها یافت نشد. مقدار پوترسین در طول دوره از 4/0 به 97/8 میکروگرم در گرم افزایش پیدا کرد و گروه سرماگرا و سرما دوستها، بار باکتریایی غالب را تشکیل داده بودند. بر اساس نتایج حاصله پوترسین به عنوان متغیر مستقل بیشترین ارتباط را با گروه باکتریهای سودوموناس و سرماگرا و سرمادوست (R=0.980) نشان داد و معادله رگرسیونی آن به صورت [PUT=0.83 pse+0.69psy+0.41] بدست آمد. همچنین معادله رگرسیونی دیگر بین کاداورین و زمان نگهداری (R=0.955) بصورت [CAD=0.576×time-3.49] بدست آمد. با توجه به نتایج حاصله، هرچند به نظر می رسد که ارزیابی کیفیت قزل آلای رنگین کمان، با استفاده از مدل ارایه شده، با اندازه گیری یکی از فاکتورهای پوترسین، سودوموناس و یا سنجش باکتریهای سرمادوست تا اندازه خوبی، امکان پذیر می باشد، اما به منظور کنترل دقیق کیفیت این گونه، بررسی توام این فاکتورها لازم است.

تاثیرات ساده و متقابل افزودن اسیدیفایرهای آلی (اسید لاکتیک، اسید استیک و اسید سیتریک) در سه سطح (0%، %0.25 و %0.5) بر حجم مخصوص نان به روش آزمایشی فاکتوریل، در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت و نتایج آن با دو تیمار حاصل از افزودن خمیرترش (با زمان های تخمیر 3 و 4 ساعت) مقایسه گردید. آنالیزهای آماری نشان داد افزودن هر یک از اسیدها به تنهایی، تاثیر معنی داری بر صفت مذکور داشت. همچنین تاثیرات متقابل هر سه نوع اسید بر این صفت از لحاظ آماری معنی دار بودند (p<0.05). نهایتا طبق بررسیها مشخص شد که میزان و نوع اسیدیفایرهای مورد استفاده در این پژوهش تاثیر نامطلوبی بر ساختار گلوتن خمیر نداشته، به گونه ای که افزودن اسیدیته به این نمونه ها منجر به افزایش حجم مخصوص نمونه های نان گردید. همچنین مقایسه ارتوگونال میان دو گروه خمیرترش و تیمارهای منتخب اسیدی شده (به همراه نمونه کنترلی) حاکی از این بود که این دو گروه، از حیث صفت حجم مخصوص، تفاوت معنی داری نشان ندادند.

در این تحقیق، توانایی اتصال افلاتوکسین به دیواره سلولی مخمر ساکارومایسس سرویزیه به منظور کاهش سمیت افلاتوکسین بر روی نمونه های پسته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از این است که در غلظت 10 ppb افلاتوکسین، مخمر در فاز لگاریتمی می تواند با حدود %40 از افلاتوکسین موجود اتصال برقرار کند. تیمارهای اسیدی و حرارتی، این توانایی را به ترتیب به حدود %60 و %55 افزایش می دهند. به نظر می رسد اتصال افلاتوکسین به مخمر یک پدیده فیزیکی باشد که در مدت 3-2 ساعت ابتدای فرآیند به حد اشباع خود می رسد. همچنین نتایج نشان داد که تثبیت مخمر بر روی پسته آلوده به افلاتوکسین در جهت کاهش سم، تاثیری بر فاکتور رنگ ندارد. فاکتورهای هانتر لب (b*, a*, L*) تغییرات قابل توجهی نشان نمی دهند. نتایج نشانگر آن است که سلول های مخمر، زنده یا غیرزنده، متصل کننده موثر افلاتوکسین می باشند و این ویژگی به خصوص در غذاهایی که میزان بالای افلاتوکسین در آنها یک عامل مخاطره آمیز محسوب می شود، قابل توجه است.

بهره گیری از زیست فناوری نوین برای تولید مواد غذایی، فرصت ها و چالش های جدیدی را فرا روی توسعه و سلامتی انسان گشوده است. به کارگیری فنون پیشرفته مهندسی ژنتیک در عرصه تولید محصولات کشاورزی و تغییر مواد ژنتیکی موجودات زنده از طریق انتقال ژن از یک موجود به موجود دیگر، منجر به توسعه روزافزون مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی شده است. این امر از یک سو، افزایش بازدهی تولید و کاهش مصرف عوامل آلاینده و مخرب محیط زیست را به همراه داشته و می تواند برای امنیت غذایی جمعیت روز افزون جهان، به ویژه کشورهای در حال توسعه از اهمیت فراوانی برخوردار باشد. از نگاه دیگر، استفاده از فنون جدید مهندسی ژنتیک امکان ارتقا ارزش تغذیه ای و تولید غذاهای فرا سودمند را به طور گسترده ای فراهم آورده است. افزایش سطح زیر کشت گیاهان اصلاح شده ژنتیکی در جهان از 2 میلیون هکتار در سال 1996 به بیش از 100 میلیون هکتار در سال 2006، روند پیشرفت و فراگیری کاربرد این نوع محصولات را در دهه اول کشت به خوبی نمایان می سازد. بر اساس پیش بینی های انجام شده انتظار می رود که این روند در دهه دوم یعنی بین سال های 2006-2015 از سرعت بیشتری برخوردار باشد. البته همزمان با ورود مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی در زنجیره غذایی انسان، نگرانی هایی در ارتباط با خطرات بالقوه ناشی از تولید و مصرف این گونه مواد ایجاد، و پرسش های متعددی را در زمینه احتمال بروز عوارض نامطلوب مانند حساسیت، افزایش مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها، اثرات مخرب محیطی و انتقال افقی ژنها در جامعه مطرح نموده است. به دلیل اهمیت موضوع، در طول دو دهه گذشته کمیته های بین المللی مسوولیت قانون گذاری و تعیین سیاست های لازم برای تضمین ایمنی مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی را بر عهده گرفته و در این راستا راهبردها و دستورالعمل های متعددی مطرح شده است. پروتکل جهانی ایمنی زیستی کارتاهنا از جمله این موارد است. بر اساس قوانین موجود برآورد ایمنی اینگونه محصولات مبتنی بر اثبات برابری همه جانبه آنها با انواع اصلاح نشده و همچنین انجام آزمون های اختصاصی در زمینه حساسیت زایی پروتئین ها، سمیت متابولیت ها و ماده غذایی به طور کل می باشد. با توجه به اهمیت کاربرد زیست فناوری در توسعه پایدار، جمهوری اسلامی ایران نیز در سال 2001 پروتکل کارتاهنا را امضا و از اوایل سال 2004 رسما متعهد به اجرای آن شده است. در این راستا تشکیل شورای ملی ایمنی زیستی توسط دولت ابلاغ شده است، لیکن قانون ملی ایمنی زیستی در کشور به تصویب نرسیده است و به تبع آن، نظارت قانونمندی هم بر واردات مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی انجام نمی گیرد. بنابراین، لازم است هرچه سریعتر برای تحقق این امر مهم چاره اندیشی شود، در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری به مملکت تحمیل خواهد شد.

در این پژوهش تولید شیرهای تبخیرشده از شیر تازه و شیر بدون چربی مورد مطالعه قرار گرفت. روش تولید شیرهای تبخیرشده بر اساس تبخیر در تبخیر کننده تک مرحله ای می باشد. پس از تولید، فرآورده ها به مدت 3 ماه در انبار با دماهای 4 ، 25 و 37 درجه سانتی گراد نگه داری شدند و به منظور مطالعه خصوصیات کیفی، آزمایش های ارگانولپتیک انجام شد. نتایج آزمایش در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی و اسپلت پلات مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. با افزایش درجه حرارت از 4 درجه سانتی گراد به بالا و زمان نگه داری، تغییر رنگ در شیر تبخیر شده مشاهده گردید. با افزایش درجه حرارت، تغییر در ویسکوزیته شیرهای تبخیرشده به وجود می آید. نگه داری محصولات در دماهای بالاتر از 37 درجه سانتی گراد باعث بروز پدیده ژله ای شدن شد. یکنواخت کردن طی دو مرحله در شیر تبخیرشده موجب جلوگیری از ژله ای شدن می شود.

امروزه، کاربرد لفاف های خوراکی در پوشش دادن انواع مواد غذایی رواج یافته است و این لفاف ها تا حد زیادی در حال جایگزین شدن به جای لفاف های سنتزی هستند. زیست ـ کافت بودن، خوراکی بودن و کارآمد بودن این لفاف ها عامل اساسی رواج آنها در صنعت غذا و انجام گستره وسیعی از پژوهش ها در این ارتباط است. این مقاله، جنبه های بنیادین و کاربردی لفاف های خوراکی در صنعت غذا شامل تعاریف و کلیات، طبقه بندی ها، کاربردها و انواع ترکیبات مورد استفاده را مورد مرور قرار می دهد.