| Year:2010 | دوره:4 |Papers Count:69

تمرکز کنونی روان شناسی تحولی، روان پزشکی و علوم عصب پایه بر این مساله است که چگونه تعامل های بین فردی، ساختار مغزی افراد را به صورت بنیادی شکل می دهند. سمت راست مغز نیمکره مسلطی است که مسوول کارکرد اجتماعی و هیجانی است و ساختارش در تعامل با دیگران شکل می گیرد. رابطه ناکافی با مراقبت کننده ها در نوزادی و اوایل کودکی، مغز را تحت تاثیر قرار داده و آسیب های ارتباطی و تحولی ایجاد می کند. پژوهش ها نشان می دهند که در طول سال اول زندگی حساسیت و مراقبت حساس در کودکان به تنظیم گر رفتار هیجانی و هورمون های استرس تبدیل می شود. سیستم هیپوتالامیک - هیپوفیز – آدرنال (HPA) که تشکیل دهنده یکی از راه های اصلی پاسخ به استرس است به شدت تحت تاثیر تنظیم گرهای اجتماعی در نوزادی و اوایل کودکی است و نسبت به آشفتگی در مراقبت حساس و پاسخگو آسیب پذیر است. بدرفتاری در کودکی تاثیرات پیچیده ای بر سطح کورتیزول و حساسیت محور HPA نسبت به محرک های تنش زا دارد. اگر مراقبان بتوانند استرس های فردی را هدایت کنند و کودک را آرام کنند و از بودن با کودک لذت ببرند، سیستم های عصبی به صورت ایمن دلبسته می شود و پایه های محکم دلبستگی ایمن، کودک را قادر خواهد کرد در مواجهه با مشکلات و تعارض ها، اعتماد و اطمینان به خود را تجربه کنند و در بزرگسالی خلاق و انعطاف پذیر باشند. در مقابل کودکانی که در دریافت دلبستگی ایمن با مراقبان اولیه شان ناکام می شوند فاقد ابزارهای عصب شناختی برای آرامش، تمرکز و آرام سازی خود هستند. فقدان انعطاف پذیری چنین افرادی را در معرض تجارب آسیب زای بیشتری قرار می دهد. این یافته ها همچنین می توانند تلویحات مهمی نیز در زمینه درمان داشته باشند. از آنجا که مغز عضوی انعطاف پذیر است، درمان می تواند محیط و روابطی عرضه کند که تغییرات در مدار مغزی را تسهیل نماید.

اضطراب و ترس گرچه واکنش های فیزیولوژیکی مشابهی دارند؛ اما اضطراب پاسخی است به تهدیدی ناشناخته و نامشخص که ریشه درون روانی داشته و اغلب مزمن است. اضطراب، هیجانی است طبیعی که حد متوسط آن می تواند سبب افزایش تلاش و کارآیی و زیادی آن موجب کاهش کارآیی گردد؛ در حد متوسط موجب هشیاری و به اصطلاح گوش به زنگی جاندار و از این رو باعث افزایش آگاهی و پاسخ دهی به محرک ها می گردد. اضطراب مفهومی است پیچیده که در مورد آن همرایی وجود ندارد و ترکیبی است از فرایندهای بدنی و فرایندهای روان شناختی که در هم تنیده شده که در مجموع ما را قادر به بازشناسی آن می کنند. امروزه در زمینه سنجش و اندازه گیری اضطراب آزمون هایی تهیه شده است. همچنین در مورد بنیادهای نورولوژیک آن پژوهش های بسیاری صورت گرفته است؛ شاید با توجه به این امور در آینده شاهد تبیین های عینی تر و واضح تری از این پدیده باشیم.افسردگی حالت خلقی است که با احساس بی کفایتی، کاهش فعالیت یا واکنش غم و اندوه و کاهش علاقه مشخص می شود. افسردگی می تواند پاسخی بهنجار و طبیعی به موقعیت های زندگی باشد و باید از افسردگی به عنوان بیماری تمیز داده شود. در زمینه افسردگی طبقه بندی های متفاوتی ارایه شده است. امروزه تبیین های نوروپسیکولوژیک افق های تازه ای را درباره این پدیده پیش روی ما گشوده است. در رویکردهای نوروپسیکولوژیک تبیین این پدیده ها با توجه به تغییرات و اختلال هایی که در سیستم عصبی مرکزی به ویژه در سطح ناقل های عصبی- شیمیایی روی می دهد، صورت می گیرد؛ ارزیابی ما از این نوع اختلال های روانی اضطراب و یا افسردگی نامیده می شود.

حافظه شامل فراگیری، رمزگذاری اطلاعات، ذخیره سازی و بازیابی است. هدف از پژوهش حاضر رابطه بین حافظه فوری و هیجان متصل به واژه تابو است. در این زمینه می توان از نظریه های اولویت مرجع گزینی و انگیختگی سود برد. در نظریه مرجع گزینی؛ معنی کلمه، عکس العمل هیجانی را راه اندازی می کند، در حالی که؛ نظریه انگیختگی بر سطح حساسیت فرد در برخورد با کلمه های تابو اشاره دارد. به این معنی که سطح حساسیت وارد شده به جای معنی می تواند مستقیما آمیگدال را به کار گیرد و باعث تحکیم هیجان در فرایند رمزگذاری در آمیگدال میانی شود.روش این پژوهش آزمایشی است. با استفاده از نمونه گیری در دسترس، تعداد 20 زن و مرد با میانگین سنی 23 سال در این طرح آزمایشی شرکت کردند. با تعادل سازی شرایط آزمایشی سه فهرست کلمه های تابو، معمولی و مخلوط در فاصله های زمانی 1 کلمه در ثانیه، به آزمودنی ها ارایه شده و یادآوری کلمه ها ثبت می گردید.نتایج نشان داد افراد، کلمه های تابو را بهتر از کلمه های معمولی به یاد آوردند. به علاوه میزان یادآوری کلمه های تابو، در دو فهرست ساده و مخلوط بهتر به یاد آورده شد و کلمه های معمولی در فهرست مخلوط بدتر از فهرست ساده یادآوری شد. از آن جا که هیجان به وسیله کلمه های هیجانی (تابو) سریع تر فعال می شود، کلمه های تابو نسبت به کلمه های معمولی از زمان رمزگذاری کمتری بهره مند می شوند، بنابراین نظریه اتصال هیجان به واژه ها و کلمه ها که سبب تسهیل در یادآوری می شوند، مورد تایید قرار می گیرد.

اعتقاد بر این است که رشد منحصر به فرد شناخت در انسان، محصول سازگاری با تغییرات سریع محیطی خصوصا در دوره پلیستوسن بوده و همراه با فرایندهای یادگیری اجتماعی و پیدایش زبان، منجر به تشکیل و تکامل فرهنگ گردیده است. این روند به طور کلی در طی دو میلیون سال اخیر و توام با تغییرات فیزیکی در مغز انسان صورت پذیرفته و منجر به ظهور مرحله سمبولیک در فعالیت های شناختی مغز شده است. در این خصوص روابط متقابل مغز و فرهنگ، ساختارسازگارانه جدیدی را ایجاد نموده است. فرهنگ به عنوان خزانه اطلاعاتی وسیع و انعطاف پذیر جایگاه مهمی در رشد و توسعه مغز یافته و به عنوان یک عامل اپی ژنتیک، تعیین کننده عمده سازمان بندی عملکردی مغز در جهت سازگاری آن است. به این ترتیب بارگیری فرهنگی منجر به تشکیل ساختارهای نورونی و عملکردی در مغز می گردد که هویت نوروسایکولوژیک فرد را با ویژگی های هماهنگی اجتماعی و سازگاری محیطی، تعیین می کند. در واقع این استراتژی به صورت بارگیری نرم افزاری، قدرت سازگاری بسیار بالایی داشته و جایگزین تغییرات سخت افزاری و رشد اندازه مغز در طی دو میلیون سال گذشته شده است. بنابراین قدرت سازگاری انسان حاضر باید که بر حسب بارگیری فرهنگی او تعریف و استاندارد شده و نقصان در این رابطه خود نوعی اختلال نوروسایکولوژیک محسوب گردد. نظر به تغییرات بسیار سریع محیطی و اجتماعی در عصر حاضر و لزوم یادگیری انتخابی جهت تکامل طبیعی مغز، توجه به دیدگاه تکاملی درتعاریف نوروپسیکولوژی پیشنهاد می گردد.

بیماری سل مانند بیمار های مزمن نیازمند حمایت و مراقبت طولانی مدت است. توبرکلوزیس یکی از شایع ترین علل موربیدیتی و مورتالیتی در سراسر جهان خصوصا آسیا و آفریقا است. در سال 2006، 9.2 میلیون مورد جدید و 1.7 میلیون مرگ ناشی از این بیماری در دنیا گزارش شده است. در حال حاضر دخانیات عامل 1 مرگ از هر 10 مرگ و میر است و مطابق برآوردهای سازمان بهداشت جهانی میزان مرگ و میر ناشی از دخانیات تا سال 2030 به 8 میلیون نفر خواهد رسید. بین بیماری سل و استفاده از مواد اعتیادآور همبستگی مثبت وجود دارد. در سال های اخیر شواهدی که ارتباط میان سل و مواد اعتیادآور را نشان می دهد به طور جدی رو به افزایش است. مواد اعتیادآور از جمله اپیوئیدی یکی از عوامل موثر در عود بیماری محسوب می گردد.مطالعه حاضر توصیفی- تحلیلی- مقطعی است و هدف های کاربردی آن تعیین اطلاعات دقیق در مورد شدت و الگوی سیگار و سایر مواد اعتیادآور جهت کاهش عود و آسیب پذیری و دخالت در چرخه معیوب ناتوانی بیماری های مزمن از جمله شایع ترین آن ها، بیماری سل است. به منظور به دست آوردن حجم نمونه، مطالعه پیش آهنگ با شرکت 108 بیمار زن و مرد مبتلا به سل بستری در بخش سل انجام گرفت و سپس حجم نمونه مورد نیاز برای انجام طرح 200 نفر تعیین شد. روش نمونه گیری به صورت سرشماری بود. پرسش نامه ها شامل IUATLD در مورد استعمال دخانیات،ASI  در مورد مواد اعتیادآور و اطلاعات دموگرافیک مربوط به جنس و سن و... است. بر اساس یافته ها به نظر می رسد اپیدمی سل و مصرف دخانیات روند روبه رشد خود را ادامه خواهد داد و کشورهای در حال پیشرفت مانند گذشته و چه بسا بیش از آن درگیر مخاطرات و صدمات ناشی از این دو معضل عمده بهداشت عمومی خواهند بود. در این میان ادغام دو سیستم پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی یعنی DOTS برای سل و MPOWER برای کنترل دخانیات و سایر مواد و یا ارتقاء هر کدام به وسیله دیگری می تواند یکی از راه کارهای موثر در این زمینه باشد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

هدف این پژوهش بررسی تاثیر استرس (تنیدگی) بر توجه انتخابی و متمرکز بینایی با نگاه به عامل شخصیتی گشودگی نسبت به تجربه بود. تعداد 60 نفر از دانشجویان پسر ساکن شهر تهران با میانگین سنی 26 سال و 7 ماه (دامنه سنی 21 تا 36 سال) پس از اعمال متغیرهای کنترل به صورت نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب و در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل جایگزین شدند. از آزمودنی های گروه های آزمایشی پس از اعمال کاربست آزمایشی (انجام تکالیف استرس زای شناختی) آزمون سنجش توجه انتخابی (متمرکز) بینایی به عمل آمد. روی آزمودنی های گروه کنترل بدون اجرای تکالیف استرس زای شناختی آزمون سنجش توجه انتخابی (متمرکز) بینایی اجرا شد. خطاهای آزمودنی ها در تعداد (خطای شمارش) و طبقه بندی محرک ها (خطای طبقه بندی) به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. از تمامی آزمودنی های شرکت کننده در پژوهش رضایت نامه کتبی دریافت شد. تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از آزمون t مستقل برای دو گروه نشان داد که در سطح 0.0001 میانگین نمره های خطاهای شمارش و طبقه بندی آزمودنی های گروه آزمایش اصلی از گروه کنترل به طور معناداری بیشتر است. همچنین میانگین نمره های خطاهای شمارش و طبقه بندی گروه O به طور معنادار بیشتر از گروه آزمایش اصلی (سطح اطمینان 0.01 و کمتر) شد و آزمون ANOVA نیز نتایج حاصله را تایید کرد. بخشی از نتایج پژوهش حاضر در پاره ای زمینه ها با پژوهش های موجود متفاوت است. این امر می تواند ناشی از اعمال متغیرهای کنترل نوروسایکولوژیک و تفاوت در جامعه های مورد بررسی باشد. نتایج پژوهش حاضر نشان دادند که استرس توجه انتخابی (متمرکز) بینایی را کاهش می دهد و افراشتگی عامل گشودگی نسبت به تجربه در تشدید این امر نقش مهمی بر عهده دارد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی صفحه مفهوم اعداد (صما) بر پیشرفت ریاضی دانش آموزان دختر و پسر حساب نارسا و عادی انجام شده است. به این منظور از کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع ابتدایی پایه های سوم، چهارم و پنجم بین 8 تا 12 سال آموزش و پرورش شهر تهران دانش آموزان حساب نارسا در آغاز با روش غربال گری با استفاده از چک لیست های DSMIV شناسایی و به وسیله آموزگاران معرفی شدند. نمونه مورد پژوهش 64 دانش آموز دختر و پسر حساب نارسا و عادی انتخاب و در 4 گروه (دختر و پسر حساب نارسا آزمایش، دختر و پسر حساب نارسا کنترل، دختر و پسر عادی آزمایش، دختر و پسر عادی کنترل) قرار گرفتند. پس از انجام پیش آزمون (خرده آزمون عملیات کی مت و حافظ عددی وکسلر کودکان) گروه های آزمایش در 12 جلسه 45 تا 60 دقیقه ای به مدت 3 ماه مورد آموزش قرار گرفتند. در پایان مجددا آزمون ها اجرا شد. نتایج به دست آمده از آزمون ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و روش های آماری توصیفی و تحلیل واریانس درون آزمودنی، تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحلیل وواریانس درون آزمودنی نشان داد که دانش آموزان حساب نارسا و عادی گروه آزمایش در نمره های ریاضی پیشرفت معناداری داشتند. به نظر می رسد آموزش صفحه مفهوم اعداد (صما) می تواند سبب افزایش میزان پیشرفت ریاضی (عملیات) در دانش آموزان دختر و پسر حساب نارسا و عادی در مقایسه با گروه کنترل گردد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی سنخ های شخصیتی در نوازندگان موسیقی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر 173 نفر از دانش آموزان دختر و پسر نوازنده مدارس موسیقی مقطع راهنمایی و متوسطه شهر تهران بوده است. طرح حاضر پس رویدادی است. جهت سنجش متغیرها از پرسش نامه محقق ساخته و آزمون شخصیتی آیسنک استفاده شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش همبستگی انجام گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد بین تیپ شخصیتی افراد و نوع ساز انتخابی رابطه معناداری وجود ندارد، همچنین دختران نسبت به پسران از برون گرایی بیشتری برخوردار بودند، نتایج پژوهش بین نمرات برون گرایی و سن همبستگی معنادار منفی، و بین جنسیت افراد و مقطع تحصیلی و نوع ساز انتخابی رابطه معناداری نشان نداد.

هدف این پژوهش بررسی و مقایسه انواع ناسازگاری های روانی- شخصیتی و جنسی در بیماران مبتلا به مولتی پل اسکروزیس (M.S) با فعالیت ناحیه فرونتال و پری فرونتال این که آیا تفاوتی بین میزان فعالیت نواحی مغز از جمله نواحی پری فرونتال و فرونتال و علایم ناسازگاری روانی- شخصیتی وجود دارد، بوده است و در صورت تفاوت کدام یک از اختلالات را شامل می شود. در این پژوهش نمونه ای تصادفی شامل n= 28 بیمار M.S انتخاب شده اند. روش تحلیل واریانس نشان داد بین میزان فعالیت نواحی فرونتال و پری فرونتال وبروز ناسازگاری های شخصیتی معنادار وجود دارد. همچنین میان بروز انواع ناسازگاری های جنسی و بروز و پیشرفت بیماری M.S رابطه معناداری بود.

طرح واره ها بر فرایندهای شناختی همچون بازیابی اطلاعات اثر می گذارند و سبب سوگیری های پردازشی می شوند و در نتیجه افراد با طرح واره های مرتبط با اضطراب به صورت فعالی اطلاعات منفی هیجانی را به روش انتخابی پردازش می کنند. هدف از پژوهش حاضر بررسی سوگیری حافظه آشکار نسبت به عناصر هیجانی در افراد مضطرب و آرام بود.روش پژوهش آزمایشی و جامعه آماری دانشجویان کارشناسی دانشگاه الزهرا بودند که 40 نفر از آن ها با میانگین سنی 23 سال به شیوه نمونه گیری در دسترس با احراز نمره اضطراب پایین (0 تا 3) در آزمون اضطراب کتل، انتخاب گردیدند و از نظر متغیرهای جنسیت (مونث)، قدرت بینایی و توانایی شناختی کنترل شدند. ابزار پژوهش، آزمون اضطراب کتل، آزمون رمزنویسی وکسلر در دو حالت فشار زمانی و بدون آن، و تعداد 32 واژه انتخابی خنثی و اضطرابی در چهار فهرست سه، چهار، پنج و شش حرفی بود. این واژه ها به دو گروه در دو حالت خلق اضطرابی و آرام داده شد و فراوانی واژه های یادآوری شده به عنوان متغیر وابسته ثبت گردید.نتایج نشان داد افراد مضطرب، واژه های اضطراب زا و افراد آرام، واژه های خنثی را بیشتر به یاد آوردند (p<0.01). همچنین فرایندهای شناختی در بازیابی واژه های با بار عاطفی برای افراد مضطرب بیشتر از افراد عادی پردازش می شود (p<0.01)، همین طور طرح واره های ناکارآمد در افراد مضطرب سبب سوگیری حافظه در یادآوری واژهای اضطرابی می گردد.

در این پژوهش اثر آسیب مغزی در ناحیه گیجگاهی چپ و ناحیه پیشانی چپ، بر اثر تازگی در حافظه مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، اثر تازگی در اسامی و افعال نیز مقایسه شد. گروه های 43 نفری بیماران با آسیب گیجگاهی چپ، بیماران با آسیب پیشانی چپ، و سالمندان سالم از نظر میزان اثر تازگی در حافظه مورد مقایسه قرار گرفتند. این مقایسه از طریق بازشناسی فهرست کلمات انجام شد. داده ها با روش تحلیل واریانس آمیخته (اندازه گیری مکرر) تحلیل شدند. نتایج نشان داد که گروه ها از نظر اثر تازگی دارای تفاوت معنادار بودند (P<0.001). علاوه بر این، میزان اثر تازگی در اسامی بیشتر از افعال بود (P<0.001). در مجموع، نتایج این مطالعه نشان داد که مناطق گیجگاهی و پیشانی چپ در ایجاد اثر تازگی نقش دارند، اما نقش منطقه گیجگاهی مهم تر است. وجود اثر تازگی نیرومندتر در اسامی، در مقایسه با افعال، شواهدی برای احتمال وجود ساختارهای مغزی مجزا در پردازش اسامی و افعال مطرح می نماید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به دلیل ارتباط عملکرد شناختی با فعالیت های روزمره زندگی و استقلال بیماران در رویارویی با محیط وجود آزمونی برای ارزیابی این کارکردها در کاردرمانی ضروری به نظر می رسید. لوتکا شامل یک مجموعه آزمون استاندارد شده است که در سال 1990 به وسیله دپارتمان کار درمانی بیمارستان لونشتین اسراییل جهت ارزیابی توانایی های شناختی بیماران ضربه دیده مغزی ابداع شد. آزمون لوتکا شامل 27 جزء در 6 خرده آزمون است که دربرگیرنده جهت یابی، ادراک بینایی، ادراک فضایی، اجرای حرکتی، سازمان دهی دیداری - حرکتی، عملیات ذهنی و توجه و تمرکز است. آزمون از سوی درمان گر اجرا می شود و انجام آن حدود 45-30 دقیقه زمان می برد. این آزمون برای ارزیابی شناختی بیماران مبتلا به آسیب های مغزی و اختلالات نورولوژیک، عقب ماندگی ذهنی، سالمندان و سایکوزها کاربرد دارد. آزمون ارزیابی شناختی ویژه کار درمانی لونشتین یک آزمون نوروپسیکولوژیک برای بررسی کارکرد شناختی و تعیین روند توان بخشی شناختی در طیف وسیعی از اختلالات به شمار می رود.

در 5 سال های اخیر نزدیک به 8 هزار کتاب و تعداد بی شماری مقاله در مورد آگاهی نوشته شده است. این انفجار عظیم در واقع «مضیقه ای از وفور» به وجود آورده است با این همه و تا زمانی که ساختارها مشخص تر نشوند نمی توان گفت که درک جامعی از این مساله که پیچیده ترین پدیده جهانی است، به دست آمده است. اما آنچه روشن تر شده این است که نمی توان با هیچ یک از صورت بندی های تک بعدی نورولوژیک، نوروسایکولوژیک، بیولوژیک، نوروساینتیستی و یا فلسفی به حل این مساله رسید یا حتی شروع به فهم آن کرد. مجموعه ای از همه این عرصه ها و چه بسا عرصه های بیشتری لازم خواهد بود که بتواند پرتوی به مساله بتاباند. با این حال چند نظریه را می توان به عنوان طرح های اولیه برخی از ساختارها مشخص نمود:نظریه ویلیام جیمز مبنی بر این که آگاهی عملکرد مغز است. نظریه جیمز هم در تایید این حکم و هم در ارایه این نظر که آگاهی متعالی از ابتدا در انسان وجود نداشته و در اجتماع و با پیدایش زبان به وجود آمده است، حرکت می کند.نظریه فرانسیس کریک که بر همزمانی ایجاد تغییرات فیزیکی در مغز هنگام بروز آگاهی تاکید دارد.نظریه جرالد ادلمن که در ایجاد تغییراتی در مدارهای مغزی برای ایجاد آگاهی متعالی معطوف است.نظریه داماسیو در رد این رویکرد دعالیستی و قدیمی بدن و ذهن، و در اثبات این امر که عملکرد ذهن (مغز) بخشی جدا نشدنی از عملکرد کل بدن است و نیز اثبات و تاکید بر نیاز وجود همزمان خرد و هیجان برای شناخت و آگاهی بیان شده است. داماسیو از یک طرف بر یگانگی و کلیت مغز و مغز لیمبیک و از طرف دیگر بر یگانگی وکلیت مغز و بدن تاکید می کند. کتاب اصلی او در این زمینه به نام خطای دکارت در انسان بوده است و برای همیشه به دیکتوماهای سهل انگارانه خاتمه داده است. او در این کتاب و سایر نوشته های خود اشارات قابل تعمقی به مساله آثار محیط بر بدن و مغز می کند ولی مساله را در همین حد باقی می گذارد.بالاخره نظریه جدیدتر آلوانویی فیلسوفی که در نوروساینس نیز مطالعات عمیقی دارد، مطرح می شود. وی در کتاب های خود فعالیت برون تنی خط بطلانی بر دیکتومی بدن (ژن) محیط می کشد. برخی از استدلال های او به راستی حیرت انگیز است و موجب می شود که به مسایل و پدیده ها به طور جدی تر و عمیق تری بنگریم. با این حال سال ها وقت لازم است تا همه جوانب این مساله مورد نقد و بررسی قرار گیرد. اما به تصور من که از دیرباز به این گفته کلاسیک اعتقاد داشته ام که «گوهر انسانی» عنصری تجریدی و نهفته در آدمی نیست، بلکه مجموعه مناسبات اجتماعی است». بحث را درسطحی مطرح می سازد که انکارپذیر نیست ما با هم آگاهی می یابیم. ما با هم انسان می شویم. ما چیزی جدا از محیط، و محیط چیزی جدا از ما نیست. گوهر انسانی، جدا از انسان های دیگر، جدای از محیط و از اجتماع چیزی نیست جز جانداری یک درجه بالاتر از میمون، و این هنوز انسان نیست. تعامل انسان ها با هم و با محیط و ضرورتا تجدید سازمان دهی مغز آن پدیده شگفت انگیزی را می سازد که انسان آگاهش می نامیم. به نظر می رسد نظریه های فوق الذکر سرفصل های نظری های پرشماری هستند که در مورد آگاهی ارایه شده اند و در امتداد و مکمل هم و توضیح دهنده جنبه های مختلف واقعیت آن چیزی هستند که آگاهی اش می نامیم آنها نمایش گر شناخت ما از آگاهی، خرد، هیجان، شناخت و لاجرم رفتار هستند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

برخی از مواد صناعی شیمیایی شامل ترکیباتی هستند که می توانند اثرات مختلفی از جمله تضعیف کنندگی، تحریک کنندگی یا توهم زایی در سیستم اعصاب مرکزی اعمال کنند. این داروها طیف گسترده ای از مواد را در بر می گیرند که عمدتا به دلیل ایجاد اختلال در ادراک و خلق و خو، به عنوان داروهای روان گردان نیز شناخته می شوند. در این میان نوروپپتیدها محدوده وسیعی از عملکردهای فیزیولوژیک را نظیر انتقال نورونی، نورومدولاسیون و سیگنالینگ هورمونی به عهده دارند. شواهد متعددی در خصوص اهمیت نقش مولکول های سیگنالینگ در سلولی در سازوکارهای درگیر با اعتیاد در دست است. در این رابطه مشخص شده پروتئین های سیگنالینگ در بسیاری از پدیده های مرتبط با اعتیاد از جمله تحمل، ترک و حساس شدن موثرند. به نحوی که قرار گرفتن در معرض مواد با امکان سوءمصرف، می تواند موجب تغییر بیان، موقعیت و عملکرد پروتئین های سیگنالینگ شود. مصرف حاد داروهایی نظیر کوکائین و مورفین، بیان برخی ژن ها را تغییر می دهد که در نهایت منجر به تغییر سنتز پروتئین های سیگنالینگ و سازوکارهای آبشار رو به پایین سیستم های سیگنالینگ درون سلولی خواهد شد. در مقاله حاضر به سازوکارهای زیستی اثرات این دسته مواد از دیدگاه واکنش های سلولی مولکولی و سیگنالینگ درون سلولی سیستم های افیونی، کاتکول آمین ها به خصوص دوپامین و گاما آمینوبوتیریک اسید و جنبه های فیزیولوژیک آن ها در بدن، سازوکار ایجاد وابستگی، تحمل و واکنش های ترک درگیر داروهای محرک سیستم اعصاب مرکزی، کوکایین و سازوکارهای مولکولی وابستگی به کوکایین و کافئین و نیکوتین و سازوکارهای مونوآمینرژیک و کولینرژیک درگیر با آن، و نیز سیستم اپیوییدرژیک؛ کندسازهای سیستم اعصاب مرکزی و سازوکارهای مولکولی وابستگی به الکل و چند کندساز مهم دیگر و مسیرهای گابائرژیک، گلوتاماترژیک، سروتونرژیک، دوپامینرژیک، اندوکانابینوئیدی، گلایسین؛ توهم زاها و مواد مخدر افیونی و نحوه تاثیر آن ها در سیگنالینگ نواحی LC به صورت حاد و مزمن پرداخته شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پردازش کلی چهره ای و اضطراب خصلتی در سوگیری توجه کودکان نسبت به طرح های کلی چهر های هیجانی (خشمگین، شاد، خنثی) طبیعی و درهم ریخته صورت گرفت. آزمودنی ها بر اساس نمرات آزمون اضطراب خصلتی کودکان اسپیلبرگر و انجام مصاحبه نیمه ساختار یافته به دو گروه دارای اضطراب خصلتی بالا و پایین تقسیم شدند. 30 کودک دارای اضطراب خصلتی بالا و30 کودک دارای اضطراب خصلتی پایین، نسخه تصویری آزمایه اصلاح شده دات پروب را کامل کردند. از تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر برای تحلیل نتایج استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد کودکان دارای اضطراب خصلتی بالا نسبت به چهره هیجانی خشمگین گوش به زنگی توجهی نشان می دهند؛ در حالی که کودکان دارای اضطراب خصلتی پایین نسبت به همین چهره اجتناب توجهی نشان می دهند. این یافته ها فقط در چهره های هیجانی طبیعی مشاهده گردید و در چهره های هیجانی درهم ریخته مشاهده نگردید. یافته های این پژوهش همسو با مطالعات قبلی در زمینه ارتباط بین اضطراب و توجه به تهدید در کودکان بوده و تایید کننده دیدگاه پردازش کلی چهره ای است.

واقعیت درمانی یک روش مشاوره و روان درمانی است که در سال 1965 به وسیله ویلیام گلاسر به وجود آمد. شالوده و پایه اصلی واقعیت درمانی نظریه انتخاب است که مبتنی بر روان شناسی کنترل درونی است. هدف واقعیت درمانی مشخص کردن بهترین رفتاری است که می تواند این نیازهای اساسی را ارضاء کند (یانیگر، 2003). انتخاب بهترین رفتار بیانگر نوعی توانایی انسان برای مواجهه با شرایط جدید و غیرقابل انتظار در محیط است. این توانایی انعطاف پذیری شناختی نامیده می شود. مطالعه های انجام شده در حوزه نوروپسیکولوژی افزایش فعالیت قشر پیش پیشانی، شیار سینگولیت و عقده های قاعده ای را در هنگام تمرین های مربوط به انعطاف پذیری شناختی نشان می دهند. بر این اساس واقعیت درمانی چیزی بیشتر از یک رویکرد روان درمانی و در حقیقت یک روش حل مساله موثر است که با تقویت توانایی انعطاف پذیری شناختی به عنوان یکی از مولفه های اصلی حل مساله، ابزاری برای حل انواع مشکلات رفتاری و هیجانی در اختیار فرد قرار می دهد.

ماهیت زیستی- روانی- اجتماعی انسان سبب شده تا از گذشته تاکنون موضوعات اجتماعی مورد توجه خاص اکثر دانشمندان قرار گیرد. با این حال به علت طبقه بندی های خاصی که در علوم وجود داشته است، موضوعات اجتماعی مانند فرهنگ، رفتار اجتماعی و ... ابتدا در حوزه فلسفه و علوم اجتماعی مطرح بوده است. با پیشرفت دانش بشر حوزه های جدیدی نظیر روان شناسی اجتماعی، کردارشناسی، مردم شناسی، زیست شناسی اجتماعی، علوم شناختی، روان پزشکی و حتی علوم اعصاب بر مطالعه موضوعات اجتماعی متمرکز شده اند. در این مختصر، کوشش بر آن ست تا موضوعات مربوط به رفتار جمعی و مناسبات اجتماعی و میان فردی از زاویه دیدگاهی میان رشته ای با تاکید بر سازوکارهای عصبی مرتبط بررسی شود.این مقاله به صورت 1- تعریف و موضوعات تحت بررسی 2- علوم شناختی- اجتماعی اعصاب 3- سیستم های اجتماعی در مغز 4- معماری سلولی شناخت اجتماعی از زاویه تکامل 5- روش شناسی پژوهش های میان رشته ای در علوم شناختی– اجتماعی– اعصاب 6- چشم انداز آینده، سازمان بندی شده اند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه تسلط تفکر خلاق ربع مغزی D با اثربخشی عملکرد مدیران آموزشی در مقطع متوسطه شهر مشهد بوده است. به این منظور از پرسش نامه 60 سوالی سنجش تسلط ربع های مغزی هرمن جهت سنجش تسلط سبک تفکر خلاق ربع مغزیD در نمونه 103 نفری مدیران و از پرسش نامه 35 سوالی سنجش اثربخشی الگوی پارسونز جهت سنجش اثربخشی در نمونه 412 نفری دبیران که به صورت تصادفی طبقه ای نسبی از مدیران آموزشی و دبیران مقطع متوسطه شهر مشهد در سال تحصیلی 88-1387 انتخاب شدند، استفاده شد. پس از ارایه پرسش نامه ها و جمع آوری داده ها برای تجزیه و تحلیل آماری علاوه بر میانگین و انحراف استاندارد از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون نیز استفاده گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، تسلط ربع مغزی D در سطح اطمینان 0.99 رابطه مثبت و معناداری با اثربخشی عملکرد مدیران آموزشی در چهار مولفه: قابلیت انطباق، تحقق هدف ها، انسجام (یگانگی) و تداوم (مداومت) نشان داد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

از زمان کشف بزرگ پال بروکا درباره مبانی نوروسایکولوژی زبان و پایگاه آن در مغز و رهاسازی زبان از الگوهای توهمی یک صد و پنجاه سال می گذرد (بروکا، 1861). ولی هنوز هم درباره پایگاه واقعی زبان در مغز ابهام های زیادی وجود دارد. در این که زبان انسانی وجه تمایز او با سایر موجودات است و از همین رو است که زبان انسانی او را در مقام اشرف مخلوقات قرار داده تقریبا اتفاق نظر وجود دارد. ولی هنوز بر سر خصوصیت های این زبان انسانی و پیوند واقعی این چنین زبانی در مغز و منشاء تکوین آن در فرایند شناخت و آگاهی انسان اختلاف نظر وجود دارد. با توجه به این که مبانی نورونی زبان در آموزش و توان بخشی آن نقش عمده ای دارد و نارسایی های نظریه های سنتی می تواند دست اندرکاران آموزش و توان بخشی زبان را بر سر انتخاب روش مناسب بر سر دو راهی قرار داده و گاه به بی راهه بکشاند، لازم است ماهیت واقعی نورونی زبان انسانی و یادگیری آن در مغز بر اساس یافته های جدید علمی روشن شود تا شاید بتواند برای صاحب نظران آموزش و توان بخشی زبان در انتخاب روش مناسب راهنما و راه گشا باشد.در این گفتار با طرح تمایزهای عمده بین دو دیدگاه فلسفی و دو قطب «انسان جانوری نحوی» و «انسان جانوری فلسفی» به بعضی پرسش ها در این زمینه پاسخ خواهیم داد. پرسش هایی از قبیل: منشاء تکوین زبان چیست؟ پیوند زبان و مغز چگونه برقرار می شود؟ زبان چگونه یاد گرفته می شود؟ ماهیت زبان و شناخت چیست؟ آسیب پذیری زبان چگونه است؟ آیا زبان پس از ضایعه مغزی قابل بازآموزی است؟با طرح و پاسخ گویی به پرسش های بالا از دیدگاه علوم شناختی جدید، نشان خواهیم داد زبان «انسان جانوری فلسفی» نظامی است نورونی و شناختی که کیفیت یادگیری آن با شرایط تجربی و فرهنگی او پیوند تنگاتنگ دارد و فقط در صورت فراهم بودن شرایط مناسب محیطی می تواند به نظامی شناختی و خلاق تبدیل شده و در این صورت است که از آن می توان برای اندیشیدن خلاق، برای حل مساله پیچیده، برای طرح پرسش های جدی و انتقادی، برای تامل کردن در رفتار خود و دیگران و سرانجام برای ایجاد تغییر و تحول در محیط خود استفاده کرد.

تعامل سیستم های چندگانه مغزی در کنش های مختلف روان شناختی از جمله در هیجان و حافظه از نظریه های عمده در حوزه نوروسایکولوژی است. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش متعامل و دو سویه دو ساختار عمده زیرقشری آمیگدال و عقده های هیپوکامپی در کنش حافظه و هیجان به خصوص حافظه اپیزودیک، حافظه هیجانی و تا حدودی حافظه اخباری است. مروری بر مطالعات مختلف نشان می دهد حافظه برای رویدادهای هیجانی ثبات و وضوح خاصی دارد، یکی از فرض های اساسی که در این زمینه مطرح شده، افزایش قابلیت حافظه هیجانی به واسطه تاثیر آمیگدال بر رمزگردانی و اندوزش خاطرات در هیپوکامپ است. آمیگدال می تواند از طریق ادراک و توجه، رمزگردانی وابسته به هیپوکامپ حافظه رویدادی را تغییر دهد به طریقی که رویدادهای هیجانی اولویت پیدا کنند.یافته ها قویا از این ایده حمایت می کنند که هیجان می تواند نگهداری و ذخیره سازی رویدادهای هیجانی را افزایش دهد، همچنین این ایده با داده های به دست آمده از مطالعات حیوانی مبنی بر نقش آمیگدال در تعدیل فرایند تحکیم در هیپوکامپ کاملا همخوان است. اگر چه بیشتر مطالعاتی که به بررسی تعاملات آمیگدال- هیپوکامپ پرداخته اند چگونگی و فرایند تاثیر آمیگدال بر حافظه رویدادی را تشریح کرده اند، اما علاوه بر این شواهدی در دست است که حافظه رویدادی نیز بر آمیگدال تاثیر متقابل دارد.تا دهه پیش در تلاش های انجام گرفته برای درک رفتارهای شناختی مانند حافظه، کمتر به هیجان پرداخته شده است. با وجود این و با توجه به داده های پژوهشی، امروزه اثبات شده است که ما نمی توانیم بیشتر از این از توجه به هیجان ها و تاثیرات آن غافل بمانیم زیرا هیجان در اکثر کنش های روزمره زندگی ما دخیل است.

این مطالعه تعریف و مقایسه اثربخشی درمان های رایج اختلال بیش فعالی- نقص توجه است. گرچه دو روش درمان رایج رفتاردرمانی و مداخلات دارویی برای درمان این اختلال مدت ها است استفاده شده اند، اما مطالعات اخیر نشان داده اند که روش درمان بازتوانی شناختی کامپیوتری در کاهش نشانگان نقص های شناختی اثربخشی بیشتری دارد. در این مطالعه از مقاله های منتشرشده در فاصله سال های 1990 تا 2008 از سایت های Ebsco و Proquest، Elsevier، Sciencedirec استفاده شده است.مطالعات تجربی مستمرا نشان داده اند رفتاردرمانی و دارودرمانی می توانند به کاهش قابل توجه رفتارهای مخل و همین طور بهبود وضعیت عاطفی و پیشرفت تحصیلی کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال بیش فعالی- نقص توجه بیانجامند. بهبود علایم وقتی درمان های دارویی و رفتاری با همدیگر ترکیب می شوند بیشتر دیده می شود. البته هیچ کدام از رویکردهای رفتاری یا دارویی مستقیما مشکلات شناختی همراه با اختلال بیش فعالی- نقص توجه را مورد هدف قرار نمی دهند. علاوه بر این همه کودکان واقعا از درمان های دارویی سود نمی برند و از اثرات جانبی این داروها نیز در رنج هستند. همین طور رفتاردرمانی نیز برای والدین سخت است که به طور مداوم آن را دنبال کنند. در خصوص ثبات اثرات درمانی هر دو رویکرد نیز تردیدهایی وجود دارد. پژوهشگرانی نیز هستند که با تردید به مداخلات بازتوانی شناختی نگاه می کنند. گرچه در اثربخشی درمان های بازتوانی شناختی کامپیوتری تردیدی وجود ندارد، اما تشخیص این که چه متغیرهایی اثربخشی درمان های بازتوانی شناختی کامپیوتری را پیش بینی می کنند، نیازمند مطالعات بیشتری است. نکته دیگر که هنوز مورد مناقشه است ثبات و تعمیم پذیری نتایج این درمان ها است. درمان بازتوانی شناختی کامپیوتری در طیف گسترده ای از اختلالات روان شناختی که به نوعی با نقص های توجه، تمرکز، تکانش گری، حافظه و اختلال های ادراکی همراه است، کاربرد دارد. همین طور، در روان شناسی سلامت نگر می توان به افراد کمک کرد تا عملکردهای شناختی خود را بهبود بخشند.

فعالیت های زیستی انسان متاثر از عامل زمان و پدیده های طبیعی است. موجودات مجهز به ساز و کار ساعت زیستی، جهت پاسخ گویی به تغییرات ریتم های محیطی هستند. فعالیت های زیستی در سازمان دهی عملکردهای ذهنی تاثیر به سزایی دارند. پرداختن به تغییرات کارآمدی عملکرد ذهنی از نخستین گام هایی است که جهت بهره وری از توانمندی های فرد می توان از آن سود جست. توجه به پژوهش های گسترده و پرداختن به مبحث ریتم های زیستی و روانی به عنوان یکی از اقدامات مهم جهت استفاده از حداکثر توانمندی افراد و ارتقاء کیفیت آموزشی است. سازوکار ساعت زیستی به موجود در خصوص ارزیابی و پاسخ دهی به ریتم های محیطی نوسان دار یاریمی رساند. برای یک فرایند خاص زیستی زمان های فعالیت متناوبی وجود دارند. فعالیت چرخه ای از وِیژگی های بنیادی موجود زنده است. جهت مطالعه چرخه فعالیت ذهنی انسان در قلمرو روان شناسی مبحث زمان- روان شناسی بنیان گذاری شد. از آن جا که فعالیت های زیستی با فرایندهای ذهنی ارتباط دارند، تغییرات فعالیت های زیستی در فعالیت های ذهنی تاثیر می گذارند. مهمترین عاملی که در یادگیری افراد تاثیر می گذارد، عامل زمان است. در فرایند یادگیری وجود ریتم ها مورد تاکید است. پزوهش پیش رو به منظور اثر ریتم های زیستی در فرایند شناختی (حافظه کوتاه مدت) دانش آموزان انجام شد. به روش نمونه گیری تصادفی 104 نفر انتخاب و به هشت گروه 13 نفره تقسسیم شده و در ساعات مختلف (16، 14، 11، 8) مورد آزمون بینایی حافظه کوتاه مدت و حافظه شنیداری عددی وکسلر قرار گرفتند. نتایج نشان داد بین کارامدی حاظفه کوتاه مدت کلی دانش آموزان در ساعات مختلف روز در دو جنس تفاوت معناداری وجود ندارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

بیوفیدبک فرایند ثبت و برگشت دادن اطلاعات زیست شناختی به فرد است که به عنوان روشی مطرح در حیطه روان شناسی فیزیولوژیک از دهه 1960 به بعد رشد نمود (شوارتز و آندراسیک، 2003). نوروفیدبک شکلی از بیوفیدبک است که فرد قادر می شود فعالیت امواج مغزی خویش را تنظیم و تعدیل نماید (هاموند ، 2006). ادعا بر این است که نوروفیدبک می تواند در درمان برخی از اختلال ها از جمله ADHD روش موثری باشد. در حال حاضر در خصوص نوروفیدبک و کاربردهای بالینی آن نظرات متفاوتی وجود دارد: برخی این روش را نوعی کلاه برداری می دانند. برخی دیگر معتقدند که مطالعات مربوط به این حوزه از حیث روش شناختی مشکل دارند (کلاین و همکاران، 2002). در حالی که برخی مطالعات مروری حاکی از سودمند بودن این روش نسبتا جدید است (تابلاک و همکاران، 2007). در ایران نیز نوروفیدبک با واکنش های مختلف و بعضا متناقضی مواجه بوده است و به نظر می رسد سیاست روشنی در این خصوص از سوی دست اندرکاران حوزه سلامت اتخاذ نشده است. مجامع علمی از جمله سمپوزیوم های نوروپسیکولوژی فرصتی فراهم می کنند تا ضمن بررسی ابعاد مختلف این مساله از حیث نظری، بالینی و پژوهشی، پیشنهادهای کاربردی به کاربران و به ویژه دست اندرکاران حوزه سلامت ارایه گردد. در این مقاله به موارد مذکور پرداخته شده است.

آزمون های تصمیم گیری ریسکی در مطالعه فرایندهای شناختی، اختلالات روانی، و ضایعه های مغزی کاربرد زیادی دارند. این مطالعه به بررسی نقش آمادگی ذهنی مبتنی بر حافظه در تصمیم گیری ریسکی به کمک تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی مغز (fMRI) پرداخته است. بر اساس آزمون ریسک کیمبریج یک آزمون جدید ساخته شد و روی 8 نفر به روش fMRI اجرا گردید. شانس برد و باخت و میزان برد و باخت به تفکیک یا با هم ارایه شدند و از یک آزمون صرفا ادراکی- حرکتی نیز برای کنترل استفاده شد. نتایج رفتاری نقش میزان شانس و مقادیر برد و باخت را در ریسک پذیری نشان داد. به علاوه نقش آمادگی ذهنی با مقایسه ارایه شانس برد و باخت و میزان برد و باخت به صورت جداگانه با ارایه آنها به شکلی همزمان (شبیه آزمون ریسک کیمبریج) با نتایج رفتاری و مغزی نشان داده شد. این اثرات در یافته های رفتاری با ریسک و سرعت واکنش کمتر و در fMRI با فعال سازی مغزی در قشر سینگولیت قدامی (احتمالا با داشتن نقش در کنترل و تعارض) و لب گیجگاهی (احتمالا با داشتن نقش در حافظه) متجلی شد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اختلال بیش فعالی توام با کمبود توجه یکی از اختلالات دوران کودکی با الگوی ثابت بی توجهی و بیش فعالی است که در حدود 3 تا 7 درصد کودکان مدارس ابتدایی در مرحله پیش از بلوغ از آن رنج می برند. علت این اختلال معلوم نیست، هر چند که در اکثر این کودکان، عواملی چون مواجهه با سموم در دوره قبل از تولد، زودرسی، و صدمه مکانیکی قبل از تولد به سلسله اعصاب جنین و نیز عوامل ژنتیکی در سبب شناسی این اختلال شایع است. بیمار کودکی 7 ساله بود که به علت ابتلاء به اختلال ADHD با علایم بیش فعالی و کمبود توجه دچار اختلال رفتاری بارز بوده است سابقا یک دوره با داروی ریتالین به وسیله متخصص روان پزشک تحت درمان دارویی قرار داشته و چندین نوبت نیز تحت درمان مشاور و روان شناس بالینی قرار گرفته و نتایج درمانی مورد انتظار والدین حاصل نگردیده بود. روش درمانی مورد استفاده برای درمان این کودک عبارت بود از توان بخشی اعصاب به روش «یکپارچه سازی حسی- حرکتی» که از طریق آموزش والدین در منزل روی بیمار در طول مدت درمان از طریق انجام تمرین های مختلف و مستمر روزانه انجام می گرفت. انجام توان بخشی مستمر روی بیمار بر اساس هدف های تعیین شده بعد از گذشت یک سال موجب گردید علایم بیش فعالی بیمار از بین رفته تا حدی که بیمار قادر به تمرکز و توجه بر محرک ها گردد. انجام توان بخشی درازمدت با توجه به قابلیت نوروپلاستی سیتی سلول های عصبی مغز، و ارایه مستمر تحریکات حسی- حرکتی در نواحی مختلف در نهایت منجر به وقوع پدیده «جوانه زدن عصبی» در بافت های آسیب دیده سیستم اعصاب مرکزی بیمار گردیده و با افزایش چگالی ارتباط های سیناپسی و نیز افزایش تعداد زواید دندریتی و فعال سازی نورون های خاموش و یا استفاده از نورون های بلااستفاده در نهایت، موجب ترمیم سیستم عصبی بیمار و به تبع آن ارتقاء عملکرد و کارکرد مغزی بیمار شده و پاسخ درمانی مورد انتظار به دست آمد.

مقیاس ها و ابزارهای بررسی وضعیت شناختی برای غربال گری جنبه های مختلف شناخت در بیماری های عصبی کاربرد فراوانی دارند. به دلیل ویژگی های مناسب «مقیاس ارزیابی شناختی واحد روان پزشکی عصبی» و با توجه به گسترش تدریجی استفاده از این مقیاس و ناشناخته بودن آن در ایران، پژوهش حاضر با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی و ارایه نیمرخ وضعیت شناختی نمونه ای از بیماران مبتلا به زوال عقل انجام شده است. در مطالعه ای توصیفی تحلیلی، کلیه افراد مراجعه کننده به درمانگاه روان پزشکی عصبی بیمارستان نور و بخش نورولوژی بیمارستان آیت اله کاشانی اصفهان در پاییز سال 1387 مورد بررسی قرار گرفته و به روش نمونه گیری در دسترس 33 نفر از بیماران مبتلا به زوال عقل انتخاب شدند. برای این بیماران دو مقیاس ارزیابی کوتاه وضعیت روانی و مقیاس ارزیابی شناختی واحد روان پزشکی عصبی اجرا گردید. داده ها به کمک روش های آماری توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، مجذور خی و آلفای کرونباخ مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.روایی محتوایی مقیاس ارزیابی شناختی واحد روان پزشکی عصبی بررسی و مورد تایید قرار گرفت. ضریب پایایی آلفای کرونباخ به میزان 0.919 به دست آمد. روایی همزمان مقیاس ارزیابی شناختی واحد روان پزشکی عصبی با مقیاس ارزیابی کوتاه وضعیت روانی برابر با 0.922 با سطح معناداری (p<0.001) محاسبه گردید. همچنین نتایج محاسبه همبستگی میان متغیرهای جمعیت شناختی سن و تحصیلات با نمره کل NUCOG، نشان داد که رابطه معناداری میان این متغیرها وجود ندارد (p>0.05). به این ترتیب می توان نتیجه گرفت مقیاس ارزیابی شناختی واحد روان پزشکی عصبی، در بررسی بیماران مبتلا به زوال عقل ابزاری با پایایی و روایی قابل قبولی بوده ودارای قابلیت کاربرد در کارهای بالینی و پژوهشی است.

بیماری مولتی پل اسکلروزیس یا به اختصار MSرا می توان جزء شایع ترین بیماری های دمیلینیزاسیون سامانه عصبی مرکزی دانست. بیماری MS همانند بسیاری از بیماری ها می تواند تحت تاثیر عوامل استرس زا (چه عوامل آشکارساز و چه عوامل شدت بخش) باشد. هدف از این پژوهش بررسی عامل آشکارساز بیماری (عامل استرسی یا هیجانی) و مقایسه آن در بیماران مبتلا به مولتی پل اسکلروزیس شدید و خفیف در استان خوزستان بود. جامعه پژوهش شامل تمام بیماران انجمن MS استان خوزستان و نمونه پژوهش دربردارنده 64 بیمار (44 بیمار مبتلا به مولتی پل اسکلروزیس خفیف و 20 بیمار مبتلا به مولتی پل اسکلروزیس شدید) بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. بیماران بنابر نمره مقیاس امتیازبندی گسترش یافته وضعیت ناتوانی کورتزکه (EDSS) در دو دسته بیماران خفیف و شدید قرار گرفنتد. بررسی ها نشان داد 56.2 از بیماران عامل آشکارساز را در ابتدای بروز نخستین نشانه های بیماری داشته و تنها در 43.8 بیماران بروز نخستین نشانه های بیماری بدون عامل آشکارساز بوده است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل مجذور کای (خی دو) برای مقایسه وجود عامل آشکارساز در گروه های بیماران شدید و خفیف بیان گر عدم تفاوت در وجود عامل آشکارساز در بین این دو دسته از بیماران بود. از این رو می توان عوامل استرس زا در برخی از بیماران را به عنوان عامل آشکارساز بیماری MS در نظر گرفت. هر چند وجود یا عدم وجود عوامل آشکارساز نمی تواند تعیین کننده شدت بیماری باشد.

بیشتر پژوهشگران این حوزه بر این باور هستند که افراد با ویژگی های سندرم داون همگام با افزایش سن در مقایسه با جمعیت عمومی امکان ابتلای بیشتری به زوال عقل دارند. به هر حال به دلایل بسیار فرایند شناسایی و تشخیص چندان هم ساده نیست. از جمله عواملی که این تشخیص را مشکل می سازند: الف: کثرت و فراوانی متغیرهای میان فردی موثر بر عملکردهای شناختی. ب: استفاده از روش ها و رویکردهای مختلف در تشخیص، و ج: وجود موانع متعدد در تعیین سطح خط پایه برای عملکردهای شناختی این افراد به جهت تعیین تغییرات رفتاری و شناختی بعدی است. در این مقاله نتایج پژوهش های بسیار جدید در مورد تاثیر عوامل مذکور در فرایند تشخیص این اختلال در افراد مبتلا به سندرم داون آورده شده به گونه ای که درمان گران بالینی بر مبنای پیشنهادهای مطرح شده در بخش بحث و نتیجه گیری، با اطمینان بیشتری بتوانند به تشخیص زودهنگام اختلال زوال عقل در افراد تریزومی 21 برسند.

در این پژوهش نقش فعالیت سیستم های مغزی/ رفتاری در تعدیل ارتباط بین حمایت اجتماعی و اضطراب مورد بررسی قرار گرفته است. به این منظور 150 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز بر اساس نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده عبارت بودند از پرسش نامه شخصیتی گری – ویلسون، پرسش نامه حمایت اجتماعی وکس، و پرسش نامه اضطراب بک. یافته های پژوهش نشان دادند بین حمایت اجتماعی و گرایش به اضطراب رابطه منفی معنادار وجود دارد. ارتباط بین فعالیت سیستم فعال ساز رفتاری و میزان گرایش به اضطراب معنادار نیست. بین میزان فعالیت سیستم بازداری رفتاری و گرایش به اضطراب رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. رابطه میان حمایت اجتماعی و اضطراب در شرایطی که سیستم بازداری رفتاری غلبه دارد بیشتر است. نتایج حاصل بر نقش واسطه ای سیستم بازداری رفتاری در ارتباط بین حمایت اجتماعی پایین و گرایش بیشتر به اضطراب تاکید می ورزد و از لحاظ کاربردی زمینه برای فهم تفاوت های فردی در خصوص حساسیت ساخت های مختلف عصبی و آسیب پذیری متفاوت افراد فراهم آورده ست.

وابستگی به مواد پدیده ای است که از زمان های دور در جوامع مختلف بشری وجود داشته و در حال حاضر نیز با وجود پیشرفت های علمی و افزایش سطح شعور و آگاهی مردم، همچنان در حال گسترش است و هر ساله افراد زیادی را به دام خود گرفتار می کند. این که چرا یک فرد به مواد مخدر روی می آورد از مهمترین سوال هایی است که ذهن پژوهشگران را به خود مشغول کرده است. داروهای مخدر اساسا به دو دلیل مصرف می شوند: عوامل فیزیولوژیکی و عوامل روان شناختی.انسان همانند سایر موجودات، گرایش به انجام رفتارها و فعالیت های پاداش دهنده دارد. آزمایش ها متعددی تاثیر نوروترنسمیترهایی مانند دوپامین را در ایجاد هیجان های مثبت و احساس لذت و همچنین ایجاد و دوام وابستگی به مواد، نشان داده اند. نه تنها مواد مخدر بلکه بسیاری از فعالیت های لذت بخش طبیعی (ملاقات با دوستان، ورزش و...) می توانند از طریق افزایش فعالیت دوپامینی، موجب احساس لذت شوند. پس چرا بعضی افراد مانند برده ای تحت کنترل مواد مخدر درمی آیند؟ برخی افراد با تحریکات طبیعی احساس لذت نمی کنند. شواهد موجود نشان می دهند این افراد در عملکرد گیرنده های دوپامینی در مغز خود دچار مشکل هستند، یعنی تعداد گیرنده های دوپامینی آنها کم است. به همین دلیل با مقادیر دوپامینی که در مغز در اثر یک محرک طبیعی رها می شود، ارضا نمی شوند. از این رو به دنبال محرک های قوی تری هستند تا بتوانند با آن خود را ارضا کنند. علاوه بر دوپامین، نوروترانسمیترهای دیگری همچون سروتونین، استیل کولین، انکفالین ها، اندروفین ها، گابا و گلوتامات در وابستگی به مواد دخیل دانسته شده اند که نه تنها در ایجاد وابستگی نقش مهمی ایفا می کنند بلکه می توانند در درمان افراد وابسته، نقش یا اهمیتی داشته باشند. البته نقش عوامل مغزی و فیزیولوژیک نباید ما را از تاثیر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی و یادگیری در وابستگی به مواد غافل سازد.

در سال های اخیر رویکردهای روان-زیست شناختی در شخصیت، رشد فزاینده ای داشته اند. بخشی از آن به دلیل، ابداع های تکنولوژیک مانند انواع تصویربرداری های مغزی و بخشی دیگر به دلیل پیدایش توافق عمومی محققان در توجه به فرایندهای زیستی به عنوان زیربنای شخصیت است.هانس آیسنک و جفری گری در میان نخستین پیشگامان فرضیه صفات شخصیت، چشم انداز تازه ای از تفاوت های فردی در این حیطه از کارکرد مغزی ارایه داده اند. هر دونظریه پرداز با این فرض آغاز کردند که ما می توانیم فرایندهای مغزی را به واسطه معانی ساده شده ای از مفهوم سیستم عصبی مشخص کنیم، زیرا این مفاهیم مدارهای کلیدی مرتبط با شخصیت و رفتار را در بر دارند.نظریه شخصیت گری (گری، 1995) در قالب «نظریه سیستم های مغزی/ رفتاری» نیز همانند نظریه آیسنک بر وجود ارتباط بین ابعاد شخصیتی و فرایندهای مغزی توجه دارد و جهت تبیین تفاوت های فردی به نقش عوامل زیستی- عصبی اشاره می کند و در این جهت سیستم های مغزی / رفتاری، فعالیت، چگونگی استقرار و غلبه آنها را در افراد به عنوان عامل ایجاد کننده تفاوت های فردی در توجه و انتخاب محرک ها و بروز رفتار در آنها می داند. اما به نظر می رسد این الگوی بیولوژیکی، پایه های هیجانی روشن تری نسبت به نظریه آیسنک دارد، گری نشان داد که اضطراب و زود انگیختگی ابعاد عمده شخصیت هستند، او این ابعاد را روی فضای نظریه آیسنک بنا نهاد، الگویی که بیان می کند ساختارهای مختلف مغز، سه سیستم انگیزشی اساسی را که در تعامل با تقویت رفتاری هستند راه اندازی می کنند.از جمله رویکردهای جدید و تاثیرگذاری که طی دهه گذشته زیر لوای پست مدرن و با استفاده از آرا و اندیشه های فیلسوفانی چون فوکو و دریدا، در روان درمانی، و به صورت خاص خانواده درمانی پدیدار گردیده و نظر به نفوذ روز افزون آن به عنوان موج چهارم در روان شناسی قلمداد می گردد روایت درمانی یا قصه درمانی به شیوه روایتی است. این رویکرد در تلاش برای ساختارشکنی روایت مسلط زندگی بیمار و برانگیختگی نیروها و پویایی های درونی فرد، در جهت خلق راه حل های یگانه و بی همتا است. بنیان این رویکرد که بر اساس کارهای میشل وایت (1990) بنا شده این گونه می توان بیان کرد، مشکل، مشکل است، شخص مشکل نیست. این شیوه روشی است بی نهایت سودمند و فوق العاده اثرگذار در توجه به باورهای ناکارآمد و تغییر آنها، برونی کردن و از توان انداختن مشکل، با تلاش در مسیر چارچوب ذهنی فرد و باورهای ناکارآمد و تغییر آنها، ایجاد توان نگاه بیرونی به مشکل از زاویه های مختلف و در نهایت خلق تفسیری دگرگون، تالیفی دوباره، خاطره ای بازسازی شده و نقشه ای متفاوت برای روایت داستان زندگی شخص.

شواهد اخیر حاکی از آن است نقص در کارکرد اجرایی در تبیین نقایص شناختی افراد مبتلا به اوتیسم اساسی است. کارکرد اجرایی حیطه ای شناختی است و مجموعه ای چندبعدی از توانایی هایی را شامل می شود که برای عمل کردن به رفتارهای پیچیده و دست یابی به هدفی معین لازم هستند. افراد مبتلا به اوتیسم نقص در کارکردهای اجرایی را به شکل فعالیت های سازمان نایافته، کاهش ابتکار عمل، مشکلاتی در شکل دادن به مفاهیم جدید و بازداری از فعالیت های نامناسب نشان می دهند. از آنجا که کارکرد اجرایی یک ساختار شناختی واحد نیست و همه حیطه های آن در کودکان اوتیستیک تحت تاثیر قرار نمی گیرد، بنابراین در سال های اخیر تلاش های جدی برای مشخص کردن نقایص اجرایی خاص در این کودکان صورت گرفته است.اکثر مطالعات نوروپسیکولوژی درباره کارکردهای اجرایی در اختلال اوتیسم نشان می دهند کودکان مبتلا به این اختلال، دشواری هایی در کنترل بازدارنده پاسخ و پردازش اطلاعات دارند. نقص بازداری یکی از نقایص شناختی اولیه است که زیربنای رفتارهای کلیشه ای و تکراری در کودکان مبتلا است. همچنین نتایج مطالعات مربوط به آزمون های کارکرد اجرایی نشان می دهند که اختلال در خودکنترلی در کودکان اوتیستیک با نقص در کنترل بازداری ارتباط دارد. از آنجا که کرتکس پیشانی در کارکردهای اجرایی نقش مهمی دارد، پژوهش های تصویربرداری کارکردی مغز در کودکان مبتلا به اوتیسم نشان داده اند که در طول اجرای تکالیف نوروپسیکولوژی درگیر در کارکرد اجرایی، ناهنجاری هایی در قطعه های پیشانی این کودکان ظاهر می شود. همچنین این ناهنجاری های کارکردی در کرتکس سینگولای قدامی مغز (ناحیه ای که در کنترل بازداری دخالت دارد) مشاهده می شود. مقاله حاضر سعی دارد به مرور پژوهش های گوناگون عصب شناختی در خصوص نقش کارکرد اجرایی در تبیین اختلال اوتیسم (به ویژه در کودکان) بپردازد.

توانایی تمایز زمانی که از طریق روش های شرطی سازی عامل آموخته می شود نسبت به مداخلات دارویی دوپامینرژیک حساس است. مطالعات انجام شده با روش FOPP حاکی از آن هستند که گیرنده های D2 دوپامین در این رفتار دخالت دارند ولی هنوز مشخص نیست که سایر برنامه های رفتاری زمان مند نیز نسبت به مداخله های دوپامینرژیک حساس باشند. در این آزمایش تاثیرات آمفتامین به عنوان یک عامل دوپامینرژیک، باSKF-83566  به عنوان یک آنتاگونیست گیرنده هایD1  و هالوپریدول به عنوان یک آنتاگونیست گیرنده های D2 مورد مقایسه قرار گرفته است. موش ها یاد گرفتند که در چهارچوب یک برنامه رفتاری زمان مند (FOPP) که در آن تقویت به طریق خاصی ارایه می شد اهرم های A و B را بفشارند. هر جلسه آزمایش متشکل از 50 کوشش و هر یک به مدت 50 ثانیه بود و کل آزمایش 2 ماه به طول انجامید. از توابع لجستیک برای انطباق داده ها، و از درصد پاسخ روی اهرم (%B) B به عنوان عاملی برای محاسبه کسر وبر استفاده شد. هالوپریدول در دو دوز و SKF-83566 در سه دوز مختلف اثری بر روی شاخص های رفتار زمان مند نداشتند. آمفتامین با دوز واحد باعث کاهش شاخص T50 شد و این تاثیر توسط SKF-83566 معکوس شد ولی هالوپریدول بر آن اثری نداشت. داده های فوق حاکی از آنند که تاثیر آمفتامین بر رفتار زمان مند بیشتر از طریق گیرنده های دوپامین D1 و کمتر از طریق گیرنده های D2 اعمال می گردد.

هذیان های گزند و آسیب شایع ترین نوع هذیان ها هستند که سیر مزمن داشته و نشانه رایج روان پریشی است و به صورت اعتقاد شخص مبنی بر این که مورد اذیت و آزار، تعقیب، جاسوسی، توطئه یا تمسخر قرار دارد، تعریف شده است. دوپامین، نوروترانسمیتری است که نقشی اصلی در ایجاد و تداوم هذیان های گزند و آسیب ایفا می کند. پژوهش های اخیر با استفاده از روش های تصویربرداری مدرن نظیر توموگرافی نشر پوزیترون و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی در پی مشخص کردن دقیق بخش هایی از مغز هستند که در ایجاد علایم مثبت روان پریشی نظیر هذیان نقش دارند.در این نوشتار با تکیه بر نتایج پژوهش های انجام شده، نوروسایکولوژی هذیان های گزند و آسیب از طریق تشریح سازوکار افزایش آزادسازی تصادفی دوپامین در مسیرهای عصبی مزولیمبیک مورد بررسی قرار می گیرد.

رفتارهای هیجانی، پاسخ فیزیولوژیک ارگانیزم های حیاتی تکامل یافته به محرک های بیرونی است. تنوع و شدت واکنش های هیجانی در گونه های مختلف متناسب با رتبه و جایگاه تکاملی آن گونه است و ارتباط مستقیم با تکامل ساختارهای ویژه در مغز دارد. هیجانات در شکل ابتدایی به شکل رفتارهای مختلف شامل خشم، ترس، لذت، غم، نفرت و بیزاری بروزمی یابند که در گونه انسان و پریمات ها از پیچیدگی های قابل توجه ای برخوردار هستند. آنها همچنین با نوع و شدت محرک ها متناسب هستند. هر چند که عقیده رایج و پذیرفته شده در مورد رفتارها و یا واکنش های هیجانی این است که هیجانات پاسخ های ابتدایی و غریزی بوده و با کارکردهای پیچیده شاختی و ذهنی مرتبط نیستند، اما در حال حاضر شواهد زیادی نشان می دهند تعامل کنش های شناختی- هیجانی نقش بسیار مهمی در فراخوانی هیجانات روزمره ایفا می کنند. مغز پریمات ها و انسان ظرفیت خارق العاده ای در یادگیری و به یاد سپردن اهمیت هیجانی محرک ها و وقایع متنوع دارد. به طوری که ظرفیت شناختی مغز نه تنها این امکان را به ما می دهد که جاذبه هیجانی هر محرک را تعیین نماییم بلکه ما را قادر می سازد جاذبه یا ارزش ضبط شده قبلی یک محرک را نیز تغییر دهیم. این توانایی شاهد بسیار معتبری برای تعامل شناختی- هیجانی در گونه انسان است. بنابراین به نظر می رسد که پردازش هیجانات در مغز و اساس نوروآناتومی و نوروبیولوژی این قبیل رفتارها بسیار پیچیده تر از آن حدی است که در حدود یک قرن پیش تصور می شده است. مطالعات انجام شده در زمینه شناسایی کارکردهای مغزی نشان می دهند که راه ها و مدارهای عصبی مشخصی برای تعامل شناختی- هیجانی وجود دارد. شواهد به دست آمده در این زمینه بر نقش دو سیستم لیمبیک و سیستم مونوآمینرژیکی مغز تاکید دارند. آمیگدال از سیستم لیمبیک و نوروترانسمیترهایی شامل سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین در دو دهه اخیر بسیار مورد توجه متخصصان علوم اعصاب و علوم شناختی قرار گرفته اند. علاوه بر این، بروز اجتماعی و گروهی رفتارهای هیجانی در پاسخ به حوادث و بلایای طبیعی و مناسبات اجتماعی جنبه دیگری از چگونگی پردازش هیجانی رفتارهای اجتماعی را در پریمات ها و انسان آشکار می سازد، حافظه هیجانی که به نظر می رسد پردازش آن در آمیگدال انجام می پذیرد نیز در بررسی مبانی نوروبیولوژی هیجانات حائز اهمیت است. شناخت هر چه بیشتر مبانی پردازش هیجانات در مغز انسان نه تنها راه گشای مناسبی برای هدف های درمانی که زمینه ساز تعامل موثرتر با عوامل اجتماعی را فراهم می آورد.در کل باید بپذیریم هیجانات در اشکال ساده و یا رفتارهای پیچیده فردی و اجتماعی، حاصل پردازش مغز و در تعامل مستقیم با محرک های دریافتی است و عدم توجه به این واقعیت و این کنش متقابل زمینه ساز، مواجهه غیرعلمی با پدیده هیجان ها است که عوارض جبران ناپذیر فردی و اجتماعی خواهد داشت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

خلاقیت توانایی شخص در ایجاد ایده ها، نظریه ها، بینش ها و اشیای جدید و نوسازی در علوم و سایر زمینه ها است که از سوی متخصصان، پدیده ای ابتکاری در نظر گرفته می شود و از نظر علمی، زیبایی شناختی، فناوری و اجتماعی با ارزش قلمداد می گردد. در دیدگاه عصب شناختی خلاقیت، به نقش نواحی مختلف مغز در ایجاد خلاقیت اشاره می شود. بعضی از پژوهش های مربوط به دیدگاه عصب شناختی خلاقیت، به نقش نیمکره راست مغز، لب پیشانی راست و چپ، جسم پینه ای و عصب واگ در ایجاد این توانایی اشاره کرده اند. اما در پژوهش های جدیدتر، خلاقیت، حاصل فعالیت ناحیه خاصی از مغز نیست، بلکه محصول ارتباطات درون نیمکره ای و بین نیمکره ای مختلف مغز که به طور یکپارچه عمل می کنند، دانسته شده است. برای حل چنین تناقضی شاید بتوان نه یک نوع خلاقیت بلکه چند نوع خلاقیت تصور کرد که در بعضی از آنها قسمت خاصی از مغز و در بعضی دیگر ارتباطات نواحی مختلف مغز موجد خلاقیت است. در این مقاله شواهد مربوط به نقش نواحی خاص مغز و نیز ارتباطات درون نیمکره ای و بین نیمکره ای مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه خلاقیت چندگانه استرنبرگ پیشنهاد شده است.

طی دهه های اخیر به دلیل پویایی مطالعات مرتبط با روان شناسی، شاهد رشد گرایش روزافزون به کاربرد سیستم های هوشمند در حل مسایلی هستیم که اصولا یا راه حل معینی ندارند و یا به راحتی قابل حل نیستند. حضور و تاثیر پارامترهای متعدد در برخی فرایندها و نیز وجود روابط کاملا غیرخطی میان آنها، بر پیچیدگی کار می افزایند. سیستم های هوشمند از چندین مولفه تشکیل شده اند که مهمترین آنها «شبکه های عصبی مصنوعی» (ANN) است. به طور کلی شبکه عصبی مصنوعی ابزاری متشکل از پردازشگرهای ساده است که با الهام از عملکرد مغز انسان و بر اساس نظریه های روان شناسی در خصوص فرایندهای مغزی یادگیری، به کمک رایانه طراحی شده است. در سال های اخیر پژوهش های متنوعی با استفاده از الگوی شبکه های عصبی در حوزه های مختلف علوم رفتاری صورت گرفته و در این مطالعات از قابلیت های شبکه های عصبی مصنوعی در پیش بینی و تبیین پدیده ها استفاده شده است. پژوهشگرانی که به بررسی و مطالعه در روان شناسی و به طور خاص در نوروپسیکولوژی پرداخته اند، معتقدند تحلیل های به دست آمده از شبکه های عصبی مصنوعی (ANN) بر اساس قابلیت هایی نظیر پویایی، محاسبات غیرخطی، تحول بزرگی در تبیین پدیده ها ایجاد نموده است. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداخته شده است.

حافظه خوب و بد- نشاط و افسردگی- عملکرد خوب و ضعیف همگی یک نقطه اشتراک دارند؛ محصول عملکرد مغز هستند. عملکرد بهینه زمانی اتفاق می افتد که مغز کار خود را در بهترین و کارآمدترین وضعیت انجام دهد. نکته مهم آن است که مغز می تواند خود را تنظیم کند و از وضعیت خود، آگاهی پیدا کند. در واقع با پسخوردی که از بدن و محیط می گیرد به کنترل و تنظیم کارکرد های مختلف جسمی و روانی و تعامل با محیط می پردازد. نوروفیدبک با پسخوردی که از امواج مغزی ارایه می دهد مغز را در تنظیم فعالیت خود کمک می کند.در این پژوهش از نوروفیدبک- دارای سنسورهایی به نام الکترود استو که روی پوست قرار می گیرد و فعالیت الکتریکی مغز را ثبت و در قالب امواج مغزی نشان می دهد-، به عنوان ابزار استفاده شده است. نمونه پژوهش 40 نفر از دختران و پسران مراجعه کننده به کلینیک آتیه بوده اند.یافته ها نشان می دهند پیام های عصبی که طی فرایند الکتروشیمیایی صورت می گیرد سبب فعالیت الکتریکی مغز و تولید امواج مغزی مختلف می شود. شکل و وضعیت این امواج نشان دهنده نحوه عملکرد مغز است. در افرادی که خواب عمیق بدون رویا داشته اند آهسته ترین طول موج مغزی یعنی دلتا (3-0.05 هرتز) بود. در افرادی که دارای فراخوانی خاطرات ناراحت کننده و بدون خود سانسوری بوده اند موج تتا (7-4 هرتز) غالب بوده است. در درمان جویانی که آرام بوده و از محیط آزمایش لذت می برده اند موج الفا (12-8 هرتز) غالب بود. موجSMR در افراد دارای پردازش و تمرکز و آرامش و استفاده کننده از نوروفیدبک در تنظیم واکنش های مغزی خود (12-15 هرتز) بوده است. به طور کلی باید گفت: در بین فعالیت های عصب شناختی، فرد در ازای دریافت پاداش، تولید امواج SMR را در مغز خود افزایش می دهد و تقویت این امواج سبب کاهش تنش عضلانی آنها می گردد.

مغز انسان از یک مجموعه منسجم سلول های عصبی تشکیل شده است و الگو های ارایه شده برای این سیستم عصبی بر مبنای پردازش عددی عمل می کند. چگونگی عمل سیستم طبیعی عصبی به طور واضح برای انسان مشخص نشده است.شاید بتوان گفت، انسان به طور کلی در سطح بالای تصمیم گیری از پردازش نمادین استفاده می کند و در سطوح حسی و واکنش های عصبی خود نوعی پردازش عددی به کار می گیرد. بنابراین، رفتار هوشمندانه آدمی ناشی از روشی نمادین در تفکر در کنار محاسبات عصبی مغز است. این دو محور در هوش انسان از بدو پیدایش هوش مصنوعی، به صورت دو دیدگاه معرفی شده اند. از یک دید، هدف، ساختن مغز مصنوعی (شبکه های عصبی مصنوعی) است که رفتار هوشمندانه از خود نشان دهد. از دیدگاه دوم، هدف، الگوسازی روش تفکر انسان است که با استفاده از آن انسان تصمیم گیری های هوشمندانه صورت می دهد. در دهه های 50 و 60 محور اول به عنوان محور اصلی در هوش مصنوعی مطرح بوده است، ولی در دهه 70 پردازش نمادین به عنوان فهم روش فکر در طراحی سیستم های هوشمند مطرح شد. مشاهده رفتاری هوشمندانه و صحیح از یک سیستم را نمی توان دلیلی کافی بر هوشمندی آن سیستم تصور کرد، بلکه باید به ساختار داخلی و سازوکار انتخاب راه از سوی سیستم توجه گردد که آیا مبتنی بر آگاهی خود سیستم است یا نه و این آگاهی زمانی میسر خواهد بود که سیستم خود قابلیت تحلیل اطلاعات دریافتی از محیط را داشته باشد و بتواند رابطه های معنا دار علی میان اتفاقات محیطی ایجاد کند. در واقع قادر به ایجاد الگویی هرچند غیر دقیق بر پایه مشاهدات خود از محیط باشد، پس سیستم، ایده ارزشمندی از نظرگاه خود تولید می کند و به عنوان خواسته و هدف سعی در عملیاتی کردن آن یعنی در پی پیدا کردن و اتصال ابزارهای مناسبی برای آن هدف باشد تا بتواند آلگوریتم عملیاتی برای برآورد آن خواسته تولید نماید.خوشبختانه، در 10 سال اخیر محققان به این نتیجه رسیده اند برای ساختن سیستمی هوشمند که بتواند در حوزه های مختلف عمل کند، و مساله ای پیچیده را حل کند، اعتماد کردن به یک روش کافی نخواهد بود و از این رو فلسفه هوش مصنوعی ترکیبی مطرح شده است. به طور کلی سه روش ترکیب تکنیک های هوش مصنوعی در جهت ساخت یک سیستم هوشمند ارایه شده است.

پدیده سازمان بندی زبان در مغز افزاد چندزبانه هنوز در علوم اعصاب درگیر مباحث متناقضی است. بخشی از نظریه های سامانه های ویژه، مدارهای عصبی مشترکی را برای زبان اول و دوم مطرح می کنند. نگرش های دیگر، سامانه های کاملا جدایی برای هر دو زبان مورد بحث قرار می دهند. از روش های مطالعه با ابزارهای نوین از جمله تصویربرداری عصبی و ویژگی های متفاوت زبان پریشی ها برای تبیین دیدگاه ها بهره گیری می شود. در این بررسی ها یافته هایی در تایید همپوشانی مدارهای عصبی در پردازش اطلاعات زبان اول و دوم ارایه می گردد، ضمنا در مطالعه زبان پریشی ها فراتر از همگرایی، گسترش منطقه ای پردازش اطلاعات در دوزبانه ها نیز گزارش می شود. سازمان بندی زبان دوم با سن اکتساب و کیفیت روانی زبان دوم ارتباط دارد.

هدف از این پژوهش رواسازی و پایایی سنجی آزمون سنجش خلاقیت هیجانی آوریل بود. به این منظور پرسش نامه 30 سوالی با طیف لیکرت 5 درجه ای پس از ترجمه و بررسی روایی صوری و محتوایی آن روی نمونه ای مقدماتی با حجم 30 نفر از دانشجویان دانشگاه اصفهان که به طور تصادفی ساده انتخاب شده بودند اجرا و پایایی آن با مقدار ضریب آلفای کرانباخ 0.856 مورد تایید قرار گرفت. سپس با روش نمونه گیری طبقه ای پسین نمونه ای به حجم 188 نفر از دانشجویان انتخاب شدند و با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی 4 عامل مورد نظر در آزمون اصلی مورد بررسی قرار گرفت (خی دو برابر با 12.48) این چهار عامل عبارتند از 1- پاسخ به موقعیت 2- اثربخشی 3- اصیل بودن 4- بدیع بودن. نتیجه این که، این آزمون دارای روایی و پایایی مطلوب برای به کارگیری جهت ارزیابی تفاوت های فردی در خلاقیت هیجانی قابلیت دارد.

سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال عملکرد روده است که با ناراحتی و درد شکمی مرتبط با اجابت مزاج یا تغییر در عادات روده مشخص می شود (لانگ استریت و همکاران، 2006). این بیماری هیچ گونه اختلال عضوی مشخصی ندارد (تامپسون و همکاران،2000). شیوع این بیماری بین 3 تا 20 درصد در کشورهای غربی گزارش شده است (ال سراگ، 2003). در ایران شیوع این بیماری حداقل 10% برآورد می شود (انجمن گوارش و کبد ایران، 1388).IBS اگرچه کشنده و خطرناک نیست اما اثرات منفی زیادی روی زندگی بیماران بر جا گذاشته و هزینه های سنگینی بر سیستم بهداشتی و درمانی جامعه تحمیل می کند. بسیاری از پژوهش ها، اثرات درمان های دارویی- روان شناختی را موثرتر از درمان دارویی صرف در درمان این بیماران گزارش کرده اند (بلانچارد وهمکاران، 2007). این امر نشان از علت شناسی چندگانه بیماری مذکور دارد. این سندرم در حدود 20 تا 60 درصد موارد با اختلالات روانی همراه است. وقایع استرس زای روزانه در وخیم شدن علایم این بیماری نقش اساسی دارند (بلانچارد وهمکاران، 2007). پاتوفیزیولوژی IBS هنوز ناشناخته مانده است. بر اساس پژوهش های صورت گرفته برخی نظریه ها علت این اختلال را به اختلال حرکتی (موتیلیتی) روده اسناد می دهند که حرکات و اسپاسم های بیش از حد آن به اسهال و اسپاسم های کند به یبوست منجر می شوند. نظریه های شناختی و یادگیری نیز در خصوص علت شناسی این بیماری تبیین هایی به دست داده اند.

گرچه قبلا اطلاعات زیادی در مورد سازوکارهای روان شناختی درگیر در رفتارهای وسواسی، به دست آمده است، اما هنوز برخی مباحث اصلی حل نشده باقی مانده اند. یکی از این مباحث مربوط به ویژگی تکرارشونده برخی رفتارهای وسواسی است. در مورد رفتارهای تکرارشونده، دو سوال همیشه وجود دارد: اول این که چرا فرد درگیر رفتار وسواسی می شود؟ دوم این که، این رفتار وارسی چرا تکرار می شود؟ در پاسخ به سوال اول پژوهشگران فرضیه اجتناب از خطر را مطرح کرده اند و در پاسخ به سوال دوم، برخی از پژوهشگران علاوه بر مطرح کردن فرضیه احساس مسوولیت پذیری بیش از اندازه و ارزیابی اشتباه از وقوع خطر بالقوه، به نقش حافظه در این زمینه اشاره نموده اند (مولر و روبرتس، 2005، هرمانز و همکاران، 2008). نکته قابل توجه در مورد حافظه، شکل گیری آن از چندین فرایند و سازوکار مستقل از یکدیگر است. به طور کلی دانشمندان شناختی سه نوع حافظه را از هم متمایز کرده اند. حافظه دوره ای، حافظه معنایی و حافظه روندی. در این میان حافظه دوره ای که مربوط به خاطرات فرد از زمان های مشخص در گذشته است، نسبت به فراموشی آسیب پذیرتر است. پژوهشگران معتقدند اختلال های این حافظه با توجه به آسیب پذیری اش نسبت به فراموشی، به اختلال وسواس- اجبار و رفتارهای تکرارشونده، مربوط است. بر همین اساس پژوهش های متعددی جهت بررسی نقایص انواع مختلف حافظه دوره ای انجام شده که نتایج ناهمگونی داشته اند. پژوهش های جدیدتر غالبا فرضیه نقص در سیستم حافظه این بیماران را رد کرده و نشان داده اند که عملکرد حافظه افراد مبتلا به OCD در مقایسه با افراد غیربیمار، تفاوت معناداری، ندارد. از همین رو مک نالی و کلبک (1993) جهت توجیه علت رفتارهای تکرارشونده در اختلال وسواس- اجبار، اولین بار فرضیه کاهش اعتماد به حافظه را در افراد وسواسی، مطرح نمودند. پژوهش های بعدی که جهت آزمون این مفروضه انجام شده، غالبا بیش از نقص در حافظه، بی اعتمادی نسبت به آن را در افراد وسواسی گزارش نموده اند. این نوشته، مروری است بر پژوهش های انجام شده در مورد نقایص حافظه و بی اعتمادی به حافظه در افراد مبتلا به OCD.

بازشناسی چهره و هیجان یکی از حوزه های چندگانه ای است که در بیماران آلزایمر تخریب می گردد. هدف از پژوهش حاضر بررسی وجود هر گونه نقص در کارکرد بازشناسی چهره و هیجان های مربوط به آن در میان زنان سالمند مبتلا به دمانس نوع آلزایمر و مقایسه آن با گروه سالمندان سالم (کنترل) است. این پژوهش به صورت علی- مقایسه ای و با استفاده از دو گروه بیمار (شامل 15 بیمار مزمن مبتلا به آلزایمر) و کنترل (شامل 15 نفر سالمند سالم) که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب گردیدند، اجرا گردید. بازشناسی چهره بر اساس تصاویر آزمون حافظه چهره کمبریج (دوچین و ناکایاما، 2005)، با ایجاد اصلاحاتی در دستورالعمل و اجرا، مورد سنجش واقع شد. بازشناسی هیجان نیز به وسیله 32 تصویر که حالت های هیجانی غم، شادی، ترس و خشم را می سنجید، مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه ای مقدماتی حاکی از آن بود که این تصاویر به طور پایا و معتبری قادر به شناسایی حالات هیجانی هستند.نتایج نشان دادند بیماران آلزایمر در بازشناسی چهره و در بازشناسی هیجان های غم، شادی و ترس نسبت به گروه کنترل نمرات پایین تری به دست می آوردند، اما در بازشناسی هیجان خشم این گروه از بیماران با گروه کنترل تفاوت معناداری نداشتند (t= 7, 29, df= 28, P<.229). نقص در خواندن هیجان های چهره ممکن است بتواند تبیین کننده عدم توانایی این گروه از بیماران در برقراری تعاملات اجتماعی باشد. اما این گروه از بیماران در بازشناسی هیجان خشم تفاوت معناداری با گروه کنترل نداشتند، از آن جایی که تغییرات شخصیت به صورت پرخاشگری فیزیکی و یا سایر انواع خشونت در میان بیماران آلزایمر بسیار شایع است، شاید بتوان این گونه تغییرات شخصیتی را با توجه به بازشناسی هیجان خشم در این گروه از بیماران تبیین کرد.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان فعالیت سیستم های مغزی/ رفتاری و ابعاد کمال گرایی در مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب و افراد سالم به اجرا در آمد. 50 مرد متاهل با میانگین سنی 53 سال، با تحصیلات دیپلم و بالاتر از آن، مبتلا به بیماری کرونری قلب که برای اولین بار در بخش قلب یکی از بیمارستان های تهران بستری شده بودند؛ و 50 مرد مراجعه کننده به یک کلینیک دندان پزشکی که از نظر متغیرهای سنی، تاهل و سطح تحصیلات با گروه بیماران یکسان شده بودند، پرسش نامه های بازداری/ روی آوری کرور و وایت و کمال گرایی چندگانه هویت فلت را تکمیل کردند.تحلیل آماری با استفاده از آزمون t برای گروه های مستقل، آزمون همبستگی پیرسون و آزمون معناداری Z فیشر نشان داد که مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در مقایسه با افراد سالم، سیستم فعال ساز رفتاری غالب و فعال تری داشتند. همچنین مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در دو بعد کمال گرایی خویشتن مدار و کمال گرایی دیگرمدار به طور معنادار بیش از افراد سالم واجد ویژگی های کمال گرایی بودند. در گروه مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب، همبستگی میان خرده مقیاس های سیستم فعال ساز رفتاری و ابعاد سه گانه کمال گرایی بیشتر از افراد گروه سالم بود. یافته های این پژوهش همسو با رویکرد تحلیل مولفه ای درباره الگوی رفتاری ریخت A است؛ که بر اجزای خاصی از این ساختار که با اختلال های کرونری قلب به صورت اختصاصی رابطه دارند تاکید می کند. بنابراین فعالیت سیستم فعال ساز رفتاری و ابعاد کمال گرایی می توانند مولفه های مناسبی در تحلیل های روان شناختی بروز بیماری کرونری قلب باشند.

پژوهش های بالینی نشان می دهند کودکان مبتلا به اوتیسم در حیطه هایی از کارکردهای اجتماعی و هیجانی نارسایی هایی را آشکار می سازند. این نارسایی ها شامل واکنش های تغییر شکل یافته به علایم اجتماعی و هیجانی، پردازش غیرعادی چهره ها و ابراز هیجان منفی هستند. در تداوم این تحقیقات، شواهد رفتاری اخیر بیان می کنند که نقص پردازش هیجانی در کودکان اوتیستیک ممکن است در سطح فرایندهای هیجانی پایه (پردازش های اولیه، سریع، خود انگیخته و عمدتا خودکار)، رخ دهد که مانع هدایت رفتار در جهت تعامل سریع، پویا و در دسترس با محیط می گردد. برخی از این فرایندها و پردازش ها بسیار اولیه هستند به گونه ای که محققان معتقدند گونه های انسانی برای درک و پاسخ متقابل به اطلاعات هیجانی و اجتماعی آمادگی زیستی دارند. بنابراین نقص در این فرایندها ممکن است به رشد اجتماعی و هیجانی نابهنجار بیانجامد.شواهد رفتاری نارسایی ها در پردازش های هیجانی پایه با شواهد عصب روان شناختی مبتنی بر نقایص کارکردی در شبکه های مغزی هیجانی و اجتماعی (به خصوص قطعه گیجگاهی) در کودکان مبتلا به اوتیسم هماهنگ هستند. همچنین پژوهش های نوروپسیکولوژیک بر عملکرد غیر عادی آمیگدال (ساختاری در لیمبیک) در مواجهه با محرک های هیجانی و اجتماعی در این کودکان متمرکز شده اند.در مقاله حاضر به بیان ویژگی های پردازش هیجانی در کودکان اوتیستیک و مرور پژوهش های اخیر در خصوص نحوه کارکرد مناطق مغزی درگیر در پردازش اطلاعات هیجانی در این کودکان با استفاده از روش های تصویربرداری مغزی پرداخته می شود.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مطالعه شناخت و هیجان چندین دهه است که از حوزه های بسیار مهم تحقیقات در عرصه علوم شناختی و نوروپسیکولوژی است. با این که عواطف و هیجانات جز بنیادی ترین موضوعات روان شناسی است، نسبت پژوهش های انجام شده در حوزه شناخت بسیار بیشتر است. شاید از مهمترین علل این مساله تجزیه پذیری و کمیت پذیری آسان تر شناخت نسبت به هیجان باشد، که مطالعه آن را نسبت به موضوع هیجان و عاطفه سهل تر و کنترل پذیرتر می کند. به نظر می رسد بررسی پژوهش های انجام گرفته داخل کشور در این خصوص می تواند چشم اندازهای روشن تری را به روی محققان این عرصه بگشاید. تاکنون مطالعه ای که به بررسی پژوهش های مرتبط با محور موضوعی «هیجان، عاطفه» بپردازد، انجام نشده است، از این رو هدف پژوهش حاضر مرور این دسته از تحقیقات داخل کشور بر اساس نمایه های پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی است.در این مطالعه ابتدا به تناوب کلید واژه های «هیجان » و «عاطفه» وارد قسمت جستجوی پایگاه «SID» شد. سپس با بررسی عنوان مقاله و کلید واژه ها تعداد 431 مقاله مورد بررسی اولیه قرار گرفته و مقاله های نامرتبط با حیطه هیجان و عاطفه حذف شدند و مقاله های مرتبط که تا پایان اردیبهشت 1388 نمایه شده بودند، بر اساس شاخص های موضوع، حیطه، طرح تحقیق، هدف، نمونه، ابزارهای مورد استفاده، مداخلات، نتایج و پیگیری مورد بررسی مقایسه ای قرار گرفتند.در روند وارسی تعداد 320 مقاله در حوزه هیجانات و عواطف یافت شد که در یکی از حیطه های علم اعصاب، روان شناسی، زبان شناسی، هوش مصنوعی، فلسفه ذهن و نوروپسیکولوژی طبقه بندی شدند. گزارش کامل این بررسی به همراه جدول های بررسی تطبیقی در متن اصلی مقاله ذکر شده است.نتیجه این مرور نشان می دهد مقاله های مرتبط با «هیجان عاطفه» در طی سال های اخیر رشد فزاینده ای داشته است. از بین زمینه های بررسی شده، بیشترین پژوهش های صورت گرفته مرتبط با رشته روان شناسی و نوروپسیکولوژی است. در مجموع به نظر می رسد استفاده محققان از الگوی پژوهش های انجام شده در این عرصه می تواند راهگشای اجرای موثرتر مطالعات آتی در زمینه علوم شناختی باشد. در ضمن با مقایسه پژوهش های مرتبط با حیطه شناخت این موضوع تایید می شود که پژوهش های مرتبط با هیجان نسبت به شناخت بسیار کمتر است و لزوم توجه جدی محققان این عرصه را می طلبد.

پژوهش درباره وابستگی به کانابیس، سوءمصرف، مصرف تفننی و کاربردهای بالینی آن همچنان در حال انجام و رو به گسترش است. گسترش روزافزون سوءمصرف کانابیس در سراسر جهان، باعث جهت گیری بیشتر پژوهش ها به سمت فهم عوارض ناشی از مصرف آن به ویژه تاثیر سوء آن بر عملکرد مغز و درنتیجه تاثیر بر رفتار شده است. علی رغم تاریخچه کهن سوءمصرف کانابیس، دانش ما در مورد تاثیرات این ماده بر مغز و عملکرد آن همچنان ناقص است. مطالب علمی فراوان و مملو از تعابیر موافق و مخالف در خصوص یافته های علمی مربوط به کانابیس در بین رشته های مختلف وجود دارد. با این حال تنها نتایج تعداد قابل توجهی از پژوهش های جدید در سال های اخیر به افزایش دانش ما منجر شده است. در این میان نقش کشف سیستم کانابینوییدی درون زاد در مغز پستانداران و جزئیات سیگنال سلولی آن از همه بارزتر است. از طرفی توجه بیشتر به این سیستم، به طرح فرضیه هایی مثل نحوه تاثیر سوء و حفاظتی ترکیبات گیاهی و سنتتیک کانابینوییدی بر مغز و عملکرد آن منجر شده است. در این باب نتایج مختلفی بر اساس یافته های علمی پیشنهاد شده است. از جمله این که در خصوص ایجاد یا تشدید علایم روان پریشی، شواهد نشان دهنده آن است چنین علایمی در بین مصرف کنندگان زیاد و مکرر (وابستگی به) کانابیس دیده می شود.نتایج حاصل از پژوهش های نوروسایکولوژیکی نیز نشان داده اند عمده مشکلات شناختی شامل نقص در یادگیری و یادآوری اطلاعات جدید است که این نقص در بین مصرف کنندگان طولانی مدت، زیاد و مکرر کانابیس دیده می شود. البته این گونه نقص ها در عملکرد شناختی در چند روز پس از ترک کاهش یافته و پس از یک ماه به حالت اول خود برمی گردد. علاوه بر این، اهمیت عملکردی و بالینی چنین اثراتی بعضا به دلیل شدت کم شان مورد سوال واقع می شوند. از طرفی مصرف خیلی محدود کانابیس نیز، مثلا به منظور هدف های درمانی با نقص عصبی شناختی قابل سنجش همراه نیست. بنابراین بر اساس نتایج پژوهش های فعلی می توان گفت نقص در عملکردهای نوروسایکولوژیکی در مصرف کنندگان کانابیس در مقایسه با گروه کنترل (غیرمصرف کنندگان کانابیس) کمتر از مقدار مورد انتظار ما است. در واقع مطالعات نوروسایکولوژیکی آتی در خصوص کانابیس باید بر عوامل ویژه میانجی گر و تعدیل کننده نحوه اثر کانابیس بر عملکرد عصبی شناختی متمرکز گردد. در این مقاله، مروری خواهیم داشت بر پژوهش های انجام شده در رابطه با اثرات حاد و مزمن مصرف کانابیس بر عملکرد عصبی شناختی که با استفاده از روش های تصویربرداری عملکردی مغز،EEG  و آزمون های نوروسایکولوژیکی انجام گرفته است.

در این پژوهش نقش نظریه شخصیتی گری در اختلال شخصیت وسواس فکری – عملی بررسی شد. نمونه پژوهش را 317 نفر از دانشجویان دانشگاه بین المللی امام خمینی که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده بودند تشکیل می دادند. داده ها با استفاده از پرسش نامه های شخصیتی گری - ویلسون و وسواس مادزلی به دست آمد و با روش های آماری رگرسیون و t مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که در افراد با اختلال شخصیت وسواس، سیستم مغزی فعال ساز رفتاری ضعیف تر و سیستم مغزی بازداری رفتاری فعال تر است. با توجه به افزایش عملکرد مناطق مغزی درگیر در بازداری رفتار، در افراد دچار اختلال وسواس، می توان گفت افزایش فعالیت سیستم بازداری در مغز یکی از عوامل دخیل در این اختلال است. نتایج همچنین نشان داد که بین پسران و دختران در سیستم های مغزی نامبرده تفاوت معناداری وجود دارد.

در پژوهش های مرتبط با اعتیاد به جنبه تکاملی رویدادهای نوروشیمیایی مغز توجه کمتری شده است. به علاوه غفلت کلی نوروساینتیست ها در پرداختن به این اصل موضوعه که چگونه مدارهای اصلی مغز ممکن است در انگیزش هیجانی نقش داشته باشند، موجب کند شدن رشد دیدگاه های علمی در بررسی های جدید پویایی ها و درمان های اساسی اعتیاد شده است.سال ها بود که فرایند اعتیاد را ناشی از پردازش اطلاعاتی که به طور عمده، در قشر لیمبیک به عنوان پردازش های پاداشی شناخته می شد، می دانستند، حال آن که در پژوهش های اخیر مشخص ساخته اند علاوه بر قشر لیمبیک ساختمان های دیگری همچون کرتکس فرونتال، اینسولا، پره فرونتال، اوربیتوفرونتال و شکنج سینگولا نیز در این روند دخالت دارند. در این میان بیشتر پژوهش ها روی نوروترانسمیترهای «دوپامین» و «گلوتامات» متمرکز شده اند چرا که اکثر مواد اعتیادآور به طور عمده موجب افزایش آزادسازی این نوروترانسمیترها در قشر لیمبیک می شوند. با توجه به نقش این ساختارها می توان نتیجه گرفت اعتیاد در نتیجه تناقض به وجود آمده در «فرایند شناختی قشر فرونتال» و «پردازش های هیجانی و احساسی شکل یافته در قشر لیمبیک» به وجود می آید.در مبحث تکاملی هیجان و اعتیاد ما به این مساله خواهیم پرداخت که مواد مورد سوء مصرف، سیستم های هیجانی خاصی را فعال کرده یا تغییر می دهند که از لحاظ تکاملی برای افزایش یا کاهش پتانسیل علامتی در سازگاری طراحی شده اند. سپس در مورد دو سیستم مجزا (پاداش جویی و اضطراب جدایی) که در انواع مختلفی از تغییرات بالقوه موثر در سازگاری نقش ویژه ای دارند، بحث خواهیم کرد. بر اساس رویکرد تکاملی توضیح داده می شود که چگونه الگوی هیجانی در پستانداران (مثل آواگری های فراصوتی موش) دانشمندان را در پیش بینی پتانسیل سوء مصرف مواد، موقعیت آناتومیک لایه های عصبی درگیر در اعتیاد و فشار روانی ناشی از ترک مواد یاری می کند. از طرفی رویکرد تکامل عصبی سوال های جدیدی را در مورد سیستم های مغزی هیجانی که در اعتیاد درگیر هستند مطرح می کند. مثلا کدام کارکرد سیستم های هیجانی مغز، معمولا در فرایند اعتیاد پستانداران درگیر هستند؟ چگونه مصرف مواد، عملکرد بهنجار سیستم های هیجانی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد یا آنها را از عملکرد بهنجار خود منحرف می کند؟ پاسخ به این سوال ها ما را به سوی کشف درمان های نوین اعتیاد سوق می دهد. در این مقاله برخی فرضیه های تکاملی مصرف اجبار گونه مواد، سوبسترای عصبی اعتیاد، نقش سیستم های هیجانی مغز در سازگاری، مسایل مربوط به نحوه ارزیابی هیجان در انسان و کاربردهای بالینی و اجتماعی پژوهش های دیدگاه تکامل عصبی مرتبط با نقش پردازش هیجانی در اعتیاد مرور خواهد شد.

هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش نوروفیدبک بر کاهش نشانه های اضطراب و افزایش سطح کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بوده است. به این منظور 16 نفر از مراجعه کنندگان به یکی از کلینیک های روان پزشکی شهر تهران که بر اساس مصاحبه روان پزشک و ملاک های تشخیصی متن تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی- ویرایش چهارم (DSM-IV-TR) (انجمن روان پزشکی آمریکا، 2000)، تشخیص اختلال اضطراب فراگیر دریافت کرده و ابتلاء به اختلال های دیگر روان شناختی نداشتند (8 نفر در گروه آموزش نوروفیدبک و 8 نفر در گروه کنترل) مورد مطالعه قرار گرفتند. بیماران هردو گروه در مرحله پیش آزمون و پس آزمون از طریق مقیاس 7 سوالی اضطراب فراگیر (GAD-7) و پرسش نامه کیفیت زندگی (PWI-A) مورد سنجش قرار گرفتند. به گروه دریافت کننده آموزش نوروفیدبک (گروه درمان) طبق پروتکل درمانی پانزده جلسه 30 دقیقه ای آموزش نوروفیدبک افزایش موج آلفا داده شد و گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. ثبت و آموزش فعالیت موج آلفا در ناحیه O1 یا O2 انجام گرفت و بیماران برای افزایش دامنه آلفای بالاتر از آستانه تعیین شده، پسخورد صوتی دریافت می کردند. برای تحلیل داده ها از روش توصیفی، آزمون های ویلکاکسون و یومن ویتنی استفاده گردید. یافته های پژوهش بیان گر آن است که آموزش نوروفیدبک به مبتلایان اختلال اضطراب فراگیر، باعث افزایش موج آلفایEEG و کاهش نشانه های اختلال اضطراب فراگیر می شود، و چنین تغییری در گروه کنترل مشاهده نگردید. نتایج به دست آمده همچنین نشان داد به دنبال افزایش موج آلفا در گروه درمان، شاخص کیفیت زندگی بیماران در مقایسه با گروه کنترل افزایش معناداری پیدا نکرد.

عشق چیست؟ آیا شکل شدیدتری از دوست داشتن است؟ با این که شعرا، فلاسفه و روان شناسان اجتماعی دیدگاه های متفاوتی درباره عشق مطرح کرده اند، چنین می نماید عشق پدیده ای نسبتا پیچیده و چند وجهی است که افراد آن را در انواع روابط بسیار گسترده ای تجربه می کنند. با توجه به این نکته، جنبه های فیزیولوژیک در عشق از اهمیت فزاینده ای برخوردار هستند به گونه ای که تحقیقات گسترده نشان می دهند عشق به عنوان پدیده ای اجتماعی در مغز واکنش هایی ایجاد می کند. به نظر می رسد همین برانگیختگی فیزیولوژیکی است که می تواند احساس عشق را در افراد به وجود آورد.با توجه به اهمیت و نقش احساسات و علایق مفرط (عشق)، بررسی ساز و کار و فرایندهای موثر در ایجاد و شکل گیری عشق واجد اهمیت است.مطالعات اسکن های مغز نشان می دهند مراکزی نظیر: کورتکس (با کاهش یافتن قدرت تعقل و استدلال)، سیستم لیمبیک (با ارایه پاداش به فرد) و سینگولیت (با کارکردهایی در زمینه افزایش تمرکز به معشوق) در عشق دخالت دارند. همچنین به هنگام عشق جریان خون مغزی در برخی از نقاط مغز افزایش می یابد و فعالیت نوروترانسمیترهایی نظیر دوپامین در مراحل اولیه عشق های رومانتیک تا حدی بالا می رود و توازن شیمیایی بدن به هم می ریزد و در اینجا است که امید و اشتیاق و یا خشم و افسردگی را تجربه می کنیم. بر همین اساس در این پژوهش، ساز و کارهای عمده فیزیولوژیکی در احساس عشق مورد کاوش و بررسی دقیق تر قرار می گیرند.

هدف از پژوهش پیش رو تعیین اثربخشی تمرین های یکپارچگی حسی بر کاهش علایم نارساخوانی بود. طرح پژوهشی از نوع نیمه آزمایشی و جامعه آماری مورد مطالعه دربرگیرنده دانش آموزان نارساخوان 10-7 ساله مراجعه کننده به مراکز 1 و 2 و 3 اختلال های یادگیری شهر تهران می شد. 30 نفر با تشخیص نارساخوانی به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند که به طور تصادفی به گروه های آزمایشی و کنترل اختصاص یافتند. پرسش نامه «نیمرخ حسی» به عنوان پیش آزمون اجرا شد. سپس تمرین های یکپارچگی حسی در گروه آزمایشی آموزش داده شد. مداخله طی 15 جلسه، هفته ای 3 بار، 2 ساعت، در دانشکده بهزیستی و توان بخشی انجام می گرفت. پس از اجرای پس آزمون تحلیل آماری به وسیله نرم افزار Spss با آزمون های تحلیل کوواریانس و t مستقل انجام شد. یافته ها نشان دادند:تمرین های یکپارچگی حسی سبب کاهش علایم نارساخوانی دانش آموزان شده اند.تمرین های یکپارچگی حسی باعث تغییر عامل های جستجوی حسی، عکس العمل عاطفی، استقامت/ تحمل پایین و حرکات ظریف/ درکی شده اند.تمرین های یکپارچگی حسی بر عامل های حساسیت حسی دهانی، بی توجهی/ پریشانی حواس، ثبت ضعیف، حساسیت حسی و بی تحرکی تاثیر معناداری نداشته اند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

ورزش هوازی از طریق تاثیرات فیزیونوروسایکولوژیک تغییراتی در نظام روانی و تعادل هیجانی افراد بر جای می گذارد که روندی طبیعی برای درمان برخی اختلال های روان شناختی و حفظ سلامت روانی است. هدف این پژوهش بررسی سازوکارهای فیزیونوروسایکولوژیک ورزش هوازی در درمان اختلال های روان شناختی است. این پژوهش، پژوهشی مروری است و نتایج پژوهش های متعددی از منابع معتبر پژوهشی را مورد بررسی قرار داده است. ورزش هوازی از طریق ایجاد تغییرات فیزیولوژیک و نورولوژیک از قبیل افزایش حجم درونی و حجم ضربه ای قلب، کاهش تعداد ضربان قلب در حالت استراحت، افزایش اکسیژن رسانی به سلول های بدن، افزایش سوخت و ساز بدن، کاهش ترشح آدرنالین و افزایش اندورفین موجب تغییرات مثبت روان شناختی در افراد می گردد. برخی از این تغییرات عبارتند از: افزایش ادراک کنترل فرد بر واکنش های فیزیولو‍ژیکی اش به هنگام مواجهه با استرس، کاهش برانگیختگی ناشی از هیجان و فشار روانی در هنگام موقعیت های مقابله یا گریز، دست دادن احساس سرخوشی، افزایش انعطاف پذیری و خلاقیت و در نتیجه به کار بردن هیجان های مثبت برای بازگشت و پیدا کردن معنای مثبت در هنگام مواجه های پراسترس و استفاده از راه کارهای مقابله ای موثر. از ورزش هوازی می توان برای درمان غیر اختصاصی فرایندهای روان شناختی اجتماعی و نیز درمان اختصاصی بیمارانی که مداخلات روان شناختی مرسوم برای آنها چندان خوشایند نیست، استفاده نمود.

در پژوهش حاضر به بررسی تاثیر آموزش حرکات ریتمیک ورزش کاراته بر ثبت های حاصل از لب فرونتال دانش آموزان مبتلا به اختلال های ویژه یادگیری پرداخته شده است، کلیه دانش آموزان شرکت کننده در این پژوهش از طریق مدارس مقطع ابتدایی، شهر مشهد به سازمان آموزش و پرورش کودکان استثنائی و سپس به فرایند اجرایی این پژوهش ارجاع شده اند. پژوهشگران با به کارگیری شیوه تمام نگر بالینی به ارزیابی اختلال در این افراد پرداخته اند. با بررسی های علمی وجود اختلال های ویژه یادگیری در این افراد محرز گردیده است. تعداد افراد 58 نفر بوده که به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند، قبل از ارایه متغیر مستقل در این پژوهش به دریافت، تحلیل و بررسی سیگنال ERP ثبت شده در پاسخ به تصاویر جدید و قدیم با استفاده از روش های مبتنی بر پردازش سیگنال و بازشناسی الگو پرداخته شد و سپس گروه آزمایش طی 4 ماه، هر هفته 3 جلسه، جمعا 48 جلسه و هر جلسه معادل 1.5 ساعت، با به کار گیری حداکثر 60% ضربان قلب تحت تاثیر متغیر مستقل بوده اند. در نهایت نتایج قابل توجه و منطبق بر پژوهش های قبلی حاصل شده است. پس از اتمام دوره آموزشی همان مراحل ثبت ERP در پس آزمون مجدد به مورد اجرا گذارده شد. نتایج نشان می دهند بین آموزش حرکات ریتمیک ورزش کاراته و ثبت های انجام شده از پره فرونتال دانش آموزان مبتلا به اختلال های ویژه یادگیری رابطه مثبت معناداری وجود دارد.