پژوهش و سازندگی
سال:1386 | دوره:20 | شماره:1(پی آیند 74) در منابع طبیعی |تعداد مقالات:30

برآورد دبی طراحی سازه های آبی مانند سدهای کوتاه و بزرگ یکی از راهکارهای افزایش ایمنی آنها در مقابل خطر تخریب می باشد، برای تعیین دبی طراحی ابعاد سازه های آبی روشهای مختلفی وجود دارد که یکی از مهم ترین آنها تجزیه و تحلیل آماری داده های اندازه گیری شده می باشد، منطقه مورد مطالعه تعدادی از زیر حوزه های رودخانه کرخه در استان لرستان می باشد. با محاسبه پارامترهای آماری دبی حداکثر لحظه ای در ایستگاه های آبسنجی آزمون داده های پرت صورت گرفت و معلوم گردید که هیچ داده پرتی در بین داده های جمع آوری شده وجود ندارد. لذا نسبت به تکمیل و تطویل داده ها برای طول دوره آماری مشترک اقدام شد و پس از برازش داده های مذکور، توزیع آماری مناسب انتخاب و با استفاده از روش شبکه بندی، مراکز ثقل محدوده بالادست هر یک از ایستگاه های آبسنجی تعیین شد و سپس با تلفیق و ترکیب ضریب چولگی نا اریب، ضریب وزنی داده ها و فاصله هر یک از ایستگاه های آب سنجی تا مرکز ثقل زیرحوزه، ضریب چولگی تعمیمی نقاط با استفاده از روش اسپیلاین که نسبت به چهار روش مورد بررسی از میانگین مربع خطای کمتری (34/0) برخوردار بوده محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد که دامنه تغییرات ضریب چولگی نا اریب ایستگاه ها نسبت به ضریب چولگی تعمیم یافته در حدود 58 تا 137 درصد می باشد و در صورت کاربرد ضریب چولگی تعمیم یافته، داده های مشاهداتی با توزیع نرمال برازش بهتری دارند. همچنین در برخی از ایستگاه های آبسنجی مورد بررسی، تغییرات دبی حداکثر لحظه ای محاسبه شده با استفاده از چولگی نا اریب ایستگاه نسبت به روش چولگی تعمیم یافته در دوره بازگشت های 2، 100 و 1000 سال به ترتیب 12، 77 و 180 درصد بوده و این مبین آن است که داده های مشاهداتی با توزیع فراوانی انتخاب شده تطابق بیشتری پیدا می کنند.

Smyrnium cordifolium گیاهی است از خانواده جعفری که در نواحی غرب و جنوب غرب ایران به صورت وحشی می روید و در این مناطق دارای استفاده های متعدد غذایی و دارویی است. گیاه مذکور از ارتفاعات شمال غرب خرم آباد جمع آوری گردید. گیاهان جمع آوری شده پس از خشک شدن در سایه با روش تقطیر با آب (Hydrodistillation) مورد اسانس گیری قرار گرفتند، بازده اسانس w/w و 0.45% بود. اسانس ها جهت تجزیه و شناسایی مواد متشکله آن به دستگاه های GC و GC/MS تزریق شدند.بررسی های آناتومیکی نیز با روش رنگ آمیزی مضاعف و با استفاده از دو رنگ کارمن و بلودومتیلن صورت گرفت. در اسانس این گیاه ترکیب های سزکویی ترپنی قسمت اعظم اسانس را تشکیل دادند، در این میان دو سزکویی ترپن اکسیژنه  curzereneو (16.9%) و curzerenone و (33.8%) بیشترین مقادیر را دارا هستند. از ترکیبهای شاخص دیگر این گیاه می توان germacrene-D و (13%)،  isopimarolو (10.9%)، phyllocladanol و (8.7%) را نام برد. مطالعه ساختارهای آناتومیکی نیز نشان داد که کانالهای ترشح کننده اسانس در ساقه این گیاه در بخشهای مختلف ساقه یافت می شوند.

سرخدار (Taxus baccata L.) از معدود درختان سوزنی برگ بومی ایران است که بجا مانده از بقایای رویش های دوران سوم زمین شناسی می باشد. ذخیره گاه سرخدار افراتخته یکی از رویشگاه های سرخدار جنگلهای شمال است که در آن درختان سرخدار با قدمت بسیار بالا (سن برخی از آنها به بیش از هزار سال هم می رسد) به طور انبوه و گاهی به صورت توده های خالص رویش دارند. به منظور تعیین جوامع گیاهی سرخدار، پوشش گیاهی این رویشگاه بر اساس مکتب براون - بلانکه مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه داده های فیتوسوسیولوژی برداشت شده از 27 رولوه 400 متر مربعی و با استفاده از تابلوی فیتوسوسیولوژیک براون - بلانکه دو جامعه ممرز - سرخدارستان (Carpineto betulus- Taxetum baccatae) و لور – سرخدارستان (Carpineto orientalis - Taxetum baccatae)، به همراه سه زیر جامعه و دو واریانت تشخیص داده شد. بررسی همبستگی فاکتورهای شکل زمین (ارتفاع از سطح دریا، شیب دامنه و جهت شیب) با جوامع سرخدار نشان داد که پراکنش جوامع مذکور اساسا تحت تاثیر عامل شیب قرار دارد. محاسبه ضریب تبیین نشان میدهد که 76 درصد عامل تفکیک دو جامعه سرخدار، فاکتور شیب می باشد. در جامعه ممرز - سرخدارستان که در شیبهای کمتر از 70 درصد حضور می یابد، گونه های ممرز  (Carpinus betulus) و سرخدار (Taxus baccata) با بیشترین میزان وفور به عنوان گونه های غالب اشکوب فوقانی بوده و گونه درختچه ای خاس (Ilex spinigera) فراوانترین گونه زیراشکوب می باشد. اما در جامعه لور – سرخدارستان که در شیبهای بیشتر از 70 درصد حضور می یابد، گونه های لور (Carpinus orientalis) و سرخدار (Taxus baccata) به عنوان گونه های غالب اشکوب فوقانی بوده و گونه Festuca drymeia به همراه گونه درختچه ای پیرو Juniperus communis ssp hemisphaerica  دارای بیشترین غلبه در میان گونه های زیراشکوب می باشند.

در این بررسی به منظور تعیین ویژگی های تخته فیبر با دانسیته متوسط ساخته شده از چوب ممرز، در سه زمان بخارزنی 5، 10، 15 دقیقه الیاف تهیه و با استفاده از دو زمان پرس 4 و 6 دقیقه و دو میزان مصرف چسب 9 و 11 درصد (بر اساس وزن خشک الیاف)، تخته فیبر با دانسیته متوسط (MDF) به روش خشک تهیه گردید. از ترکیب عوامل فوق 12 ترکیب شرایط بوجود آمد و برای هر ترکیب 3 تخته ساخته شد. سپس خواص فیزیکی و مکانیکی تخته های ساخته شد اندازه گیری و با استفاده از آزمون فاکتوریل نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از اندازه گیری مقاومت خمشی تخته های ساخته شده از گونه ممرز نشان داد که در شرایط زمان بخارزنی 10 دقیقه، حداقل و در زمان های بخارزنی 5 و 15 حداکثر مقاومت خمشی ایجاد گردیده است. در حالیکه حداکثر و حداقل مدول الاستیسیته به ترتیب در تخته های ساخته شده با الیاف حاصل از بخارزنی 5 و 15 دقیقه مشاهده گردید. افزایش میزان چسب از 9 به 11 درصد در همه تیمارها، موجب بهبود مقاومت خمشی و مدول الاستیسیته شده است. نتایج همچنین نشان داد که حداکثر چسبندگی داخلی در تخته های ساخته شده با الیاف تهیه شده در زمان بخارزنی 15 دقیقه مشاهده شد. با این حال افزایش زمان پرس تاثیر معنی داری بر چسبندگی داخلی تخته ها نداشته است. واکشیدگی ضخامت تخته ها رابطه معکوس با چسبندگی داخلی داشته و حداقل آن در تخته های ساخته شده با الیاف تهیه شده در زمان بخارزنی 15 دقیقه و مصرف چسب 11 درصد مشاهده شد.

فرسایش آبکندی یکی از فرآیندهای فرسایش غالب اراضی مارنی و قابل انحلال با توپوگرافی کم شیب و نسبتا مسطح است. در زاگرس سازند مارنی آغاجاری بدلیل گسترش زیاد و تنوع جنس لایه ها در این زمینه از اهمیت زیادتری برخوردار است. این سازند بخش نسبتا وسیعی از منطقه مورد مطالعه را در برداشته که تحت فرسایش آبکندی است. این تحقیق بر اساس روش ژئومورفولوژی و با بررسی جامع همه عوامل اصلی و موثر در فرسایش، تفسیر عکسهای هوایی و تلفیق نقشه های زمین شناسی، شیب، جهت، ارتفاع و اشکال فرسایش به عمل آمد و در هر واحد کاری یا رخساره به دست آمده آزمایشهای مربوط به نوع و میزان مواد قابل انحلال و نیز تشخیص نوع کانی های رسی انجام یافت. رخساره فرسایش آبکندی سازند آغاجاری از نظر نحوه گسترس، شکل نیمرخ عرضی و مقدار و تراکم آبکندها طبقه بندی گردید. همچنین رابطه بین شیب و تراکم آبکندها از نظر آماری بررسی شد. در نهایت میزان فرسایش و رسوب رخساره فرسایش آبکندی با روش MPSIAC تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان آهک کل 35.2 درصد، گچ 100 گرم/ 42.3 5meq و کربن آلی 0.42 درصد است. نوع کانی رسی به ترتیب فراوانی شامل: مونتموریونیت، ایلیت و کلریت می باشد. از نظر مقطع عرضی آبکندهای V شکل و U شکل وجود دارد که آبکند V شکل فراوان ترند. 76 درصد آبکندها در طبقه تراکم زیاد و 26 درصد آنها در طبقه متوسط قرار میگیرند اما بهره برداری بی رویه از این اراضی به تشدید فرسایش منجر شده است. بیشتر آبکندهای منطقه از نظر نحوه گسترش به شکل پنجهای می باشند. ضریب همبستگی بین شیب و تراکم آبکند  Vشکل 83 درصد با سطح اطمینان 95 درصد و همبستگی بین شیب و تراکم آبکند U شکل80 درصد با سطح اطمینان 99 درصد است. پراکنش آبکندها در سازند آغاجاری در شیب 2 تا10 درصد می باشد. فرسایش رخساره مورد بررسی زیاد و میزان رسوب آن 24.7 تن در هکتار در سال است.

نقش گیاهان عسل زا از نظر تامین نوع گرده و شهد در کیفیت عسل ما را بر آن داشت تا به ویژگی های این گیاهان در جلب زنبور عسل بپردازیم. از روش مشاهده مستقیم و نصب تله گرده گیر استفاده شد. تعداد 10 کندو در منطقه سیراچال که در 40 کیلومتری شمال کرج - چالوس، با وسعت 1500 هکتار می باشد مستقر شد و با نصب تله گرده گیر بر روی کندوها، جمع آوری و برداشت گرده های حمل شده به هر کندو با رعایت فواصل زمانی 3 روز، در ماه های خرداد تا پایان شهریور سال1383 انجام شد. نمونه های گیاهان منطقه نیز جمع آوری شدند. از گرده های گیاهان و گرده های به دست آمده از تله گرده گیر با روش استولیز ارتمن لام میکروسکوپی تهیه شد. بررسی های مقایسه ای با میکروسکوپ آنالیز تصویری با نرم افزار Live 3000 انجام شد. ساچمه های گرده به دست آمده از تله گرده گیر در هر ماه بر اساس رنگ جدا و وزن شدند، ابعادشان اندازه گیری شد و درصد تراکم آنها تعیین شد. مشاهدات مستقیم و آنالیز گرده ها نشان داد 18 تیره و 85 گونه گیاهی مورد استفاده زنبور عسل است. آزمایشها و بررسیها نشان داد که بیشترین میانگین درصد وزنی گرده های جمع آوری شده در تله گرده گیر 47.6 درصد مربوط به گرده های زرد رنگ است که به طور عمده از گیاه زرشک Berberis vulgaris می باشد. پس نوعی گزینش وجود دارد و نشانگرهای جذابیت گل نیز دخالت دارند. ولی نمی توان گفت که زرد، همیشه رنگ برتر در انتخاب زنبورها است. رنگ چه برای گرده ها و چه برای گلبرگها می تواند یک عامل جذب زنبورها باشد ولی بخصوص در گرده ها عامل رنگ می تواند تحت تاثیر عوامل دیگر از جمله سطح پوشش و تعداد گل قرار گیرد. فراوانی رنگ جام گل در گلهای گزینش شده به ترتیب: زرد، صورتی، آبی و ارغوانی به یک نسبت و قرمز بوده است. گزینش یا انتخاب گرده مستقل از شهد است. در ماه وفور گرده دلخواه (زرشک) جمع آوری سایر گرده ها بسیار کم می شود. در ماه نقصان گرده دلخواه، دامنه جمع آوری و تنوع گرده ای وسعت می یابد.

برای ارزیابی ارتباط بین شاخصهای تجربی و شاخصهای اسمی کارکرد مرتع، بوته زارهای منطقه پارک ملی گلستان تحت 3 نوع مدیریت چرای شدید، چرای متعادل و بدون چرا (تحت چرای محدود حیات وحش) انتخاب گردید. نتایج نشان می دهد که بین کربن آلی و ازت خاک با تولید و شاخصهای کارکرد مرتع به جز در منطقه چرای شدید، همبستگی معنی دار وجود دارد. آنالیز واریانس نشان می دهد که سه منطقه از لحاظ شاخصهای اسمی کارکرد مرتع دارای اختلاف معنی دار می باشند. شاخصهای تجربی در منطقه چرای متعادل و بدون چرا دارای اختلاف معنی دار نمی باشند ولی با منطقه چرای شدید دارای اختلاف معنی دار هستند. از بین شاخصهای ویژگی سطح خاک بیشترین همبستگی بین نفوذپذیری با طبیعت سطح خاک و شاخص خیس خوری و بافت خاک در مناطق چرای متعادل و بدون چرا وجود دارد. در منطقه چرای شدید آزمون خیس خوری نیز اهمیت بیشتری پیدا می کند. بین چرخه مواد غذایی با پوشش لاشبرگ و گیاهان نهانزاد ارتباط معنی دار در منطقه چرای متعادل و بدون چرا وجود دارد.

تعیین کیفیت علوفه یکی از مهمترین عواملی است که جهت مدیریت صحیح مراتع لازم است. گونه های مرتعی در مکانها و زمانهای مختلف، کیفیت علوفه متفاوتی دارند. در این تحقیق کیفیت دو گونه علف گندمی مهم مراتع پارک ملی گلستان، Agropyron cristatum و Thinopyrum intermedium در سه مرحله فنولوژیکی رشد رویشی، گلدهی و بذردهی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور در هر مرحله فنولوژیکی 10 پایه از هر گونه نمونه برداری و فاکتورهای کیفی پروتئین خام، ADF، الیاف خام، هضم پذیری و انرژی متابولیسمی گونه ها در سه مرحله اندازه گیری شد. پس از تجزیه واریانس، میانگین داده ها با آزمون دانکن مقایسه شدند. نتایج بدست آمده نشان داد که کیفیت علوفه در هر دو گونه در مرحله رشد رویشی بیشتر از مراحل دیگر است. همچنین دو گونه از نظر پروتئین خام،ADF ، قابلیت هضم پذیری، انرژی متابولیسمی و فیبر خام در دو مرحله رشد رویشی و گلدهی تفاوت معنی داری ندارند ولی در مرحله بذردهی Agropyron cristatum نسبت به Thinopyrum intermedium از کیفیت بهتری برخوردار است. بطور کلی کیفیت علوفه گونه Agropyron cristatum بهتر از گونه Thinopyrum intermedium بود.

یکی از روشهای معمول کنترل فرسایش کناری و ساماندهی رودخانه ها استفاده از آبشکن (اپی1) می باشد. احداث اپیها باعث می شود الگوی جریان در رودخانه تغییر کرده و کناره ها در معرض فرسایش قرار نگیرند. اما عملکرد مثبت سازه از یک سو به ویژگی های طبیعی رودخانه بستگی داشته و از سوی دیگر منوط به رعایت نکات فنی در حین احداث سازه می باشد. در این تحقیق جهت بررسی فاکتورهای موثر در عملکرد آب شکنهای توری سنگی، شمع کوبی و سنگ و ملات احداث شده دررودخانه میناب، نسبت فاصله بین آبشکنها به طول آنها (S/L)، نسبت تنگی شدگی عرض رودخانه B1/B2، میزان اراضی بازیافتی، میزان آب شستگی در اطراف دماغه اپی، مشخصات هندسی و جنس مصالح بکار رفته شده در انواع مختلف اپیها، عمر سازه، هزینه های ساخت و تخریب انواع مختلف آب شکنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که در آب شکنهای توری سنگی با زاویه بین 100 تا 120 درجه نسبت به کرانه بالادست بهترین نتایج از حیث انحراف جریان بدست آمده است. در مقادیر S/L>3 جریان در بین اپیها باعث ایجاد حلقه های چرخابهای می گردد که هم در مورد اپیهای توری سنگی و هم در مورد اپیهای سنگ و ملات صادق است. به طور کلی اپیهای توری سنگی در شرایط بستر یکسان دارای عمر مفید بسیار بالاتر بوده و برای حفاظت از سواحل رودخانه و اراضی مجاور آن توصیه می شود.

این پژوهش به منظور تعیین ترکیبات شیمیایی و انرژی خام گیاهان مرتعی استان ایلام و تغییرات آنها در طی فصل رویش به مدت 3 سال متوالی (1382-1379) در سطح مراتع استان اجرا گردید. ابتدا با توجه به وسعت مراتع در هر شهرستان تعداد 31 روستا به روش تصادفی تعیین شد. در هر روستا به صورت تصادفی سه دامدار انتخاب و محدوده تقریبی مراتع آنها مشخص گردید و در فصل چرا به فواصل تقریبا یکسان چهار بار از مرتع هر دامدار نمونه برداری به عمل آمد. نمونه های مربوط به سه دامدار در هر روستا پس از خشک کردن با همدیگر مخلوط (هر نمونه شامل 45 پلات و هر سال 124 نمونه) و آسیاب شدند، ترکیبات شیمیایی و انرژی خام آنها با روش AOAC اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده های حاصله با استفاده از آزمایش فاکتوریل (دو فاکتور سال و مرحله نمونه برداری) در قالب طرح کاملا تصادفی صورت گرفت. میانگین ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام، خاکسترخام و چربی خام در سال اول، دوم و سوم اجرای طرح به ترتیب 05/94، 80/10، 56/28، 77/9، 62/1 و40/94، 40/13، 52/25، 36/10، 78/1 و95/31 ، 13/22، 04/25، 10/59، 1/81 درصد در ماده خشک بود. میانگین انرژی خام در سال اول، دوم وسوم به ترتیب 40/4140، 84/4064 و 72/4089 کالری در گرم ماده خشک بود. میانگین ماده خشک، پروتئین خام، الیاف خام، خاکسترخام و چربی خام در مرحله اول ، دوم ، سوم و چهارم(سه سال اجرای طرح) به ترتیب 61/94، 52/18، 55/17، 26/13، 73/1 و 94/62، 15/34، 23/65، 10/80، 1/71 و 62/93، 08/10، 10/30، 51/8، 80/1 و 50/94،5/96، 34/19، 8/39،1/70  درصد در ماده خشک بود. اختلاف میانگین پروتئین خام، الیاف خام، خاکسترخام، چربی خام (0.01 (p< و انرژی خام (p<0.05) در سالهای مختلف اجرای طرح معنی دار بود. میانگین پروتئین خام، فیبرخام و خاکستر در مراحل مختلف نمونه برداری اختلاف معنی داری را نشان داد (p<0.01)، در حالیکه میانگین چربی خام و انرژی خام معنی دار نبود.

نتایج اولیه اجرای طرح تحقیقاتی بررسی سازگاری سوزنی برگان مهم جهان در منطقه ارتفاعی پایین بند نکا (مازندران) نشان داده است که گونه کاج رادیاتا پس از کاج تدا و به همراه کاج بروسیا از موفق ترین گونه ها می باشند و از همین رو در این بررسی خصوصیات بذر و محدودیتهای تولید وتکثیر این گونه در سطح ایستگاه تحقیقات جنگل و مرتع پاسند مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی متغیرهای کمی (متوسط قطر یقه، متوسط ارتفاع) نشان داده است که کاشت پاییزه نسبت به کاشت بهاره به لحاظ آماری برتری داشته است و این در حالی است که به لحاظ متغیرهای کیفی (متوسط کیفیت، متوسط درصد زنده مانی(، کاشت بهاره نسبت به کاشت پاییزه برتری داشته است (آزمون تی، سطح احتمال 0.01). لازم به ذکر است با توجه زمان اندازه گیری در اواسط آبان ماه، نونهال های کاشت پاییزه مدت زمان بیشتری را برای رویش در اختیار داشته اند. ادامه بررسی نونهال های یکساله در سطح خزانه و گلدانهای بازکاشتی، نشان داده است که با گذشت زمان نونهال ها دچار ضعف و کاهش میزان زنده مانی شده، به شکلی که در پایان سال دوم تنها 8 درصد از نونهال ها دارای شرایط کمی و کیفی مناسب بوده اند. لازم به ذکر است از آنجایی که بر روی نونهال های خشک شده، آفات و بیماری خاصی مشاهده نشده است، با انجام آزمایشات خاکشناسی عوامل محدودکننده تولید نونهال های کاج رادیاتا: قلیایی بودن خاک و عدم حضور میکوریزها تعیین گردیده است.

ترسیم منحنی های عمق - مساحت و تداوم بارندگی 1، DAD در حوزه های آبخیز یکی از مسائل کاربردی در هیدرولوژی و آبخیزداری است. این منحنیها، ارتفاع و سطح تحت پوشش بارش را در هر تداومی نشان می دهند که این اطلاعات در برآورد دبی ورودی به سازه های آبی مثل سدها، کانالها، پلها، و در طراحی و سامان دهی رودخانه ها و عملیات آبخیزداری حائز اهمیت است. در این بررسی پس از جمع آوری اطلاعات و آمار بارندگی ایستگاه های باران سنجی و باران نگاری در استان، برای یک دوره زمانی 30 سال، 60 بارش 24 ساعته از ایستگاه سینوپتیک اراک استخراج شد. با انطباق بارشهای مذکور با بارندگی های روزانه ایستگاه های باران سنجی، 10 بارش فراگیر 24 ساعته انتخاب شد. بارشهای کوتاه مدت 12، 6 و 3 ساعته از بارشهای 24 ساعته استخراج شد. با تشکیل معادلات گرادیان بارندگی برای 4 تداوم مذکور و استفاده از نقشه های توپوگرافی 1:50000 استان و بهره گیری از نرم افزار ILWIS  نقشه های هم باران ترسیم شد. با محاسبه مساحت تجمعی، حجم بارش خالص، حجم بارش تجمعی و متوسط حداکثر بارش، تعداد 40 منحنی DAD اولیه برای 4 تداوم مذکور ترسیم شد. در نهایت منحنی های نهایی DAD برای 4 تداوم 24 ، 12 ، 6 و 3 ساعته برای کاربرد در سطح استان ترسیم و معرفی شده است.

پاجوشها در درخت زیتون به عنوان یک مصرف کننده (Sink) قوی عمل کرده و با میوه ها برای جذب آب و عناصر غذایی رقابت می کنند. به منظور کنترل پاجوشها آزمایشی در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی با 8 تیمار و 3 تکرار (4 درخت در هر کرت) از سال 1379 به مدت چهار سال در باغ شهید مطهری طارم پیاده شد. تیمارها عبارت بودند از شاهد (عدم کنترل)، حذف مکانیکی پاجوش یک بار در سال (اواسط اردیبهشت)، حذف مکانیکی کامل پاجوش (اواسط اردیبهشت، اواخر خرداد و اوایل مرداد) مصرف گلیفوزیت41% SL  به میزان6  لیتر در هکتار + سیتوویت 5/1 لیتر در هکتار، گلیفوزیت 41% SL  به میزان8  لیتردر هکتار، بروموکسینیل 22.5% SLو2.5 لیتر در هکتار، تو فور دی + ام ث پ آ 67.5% SL و 2 لیتر در هکتار و پاراکوات 20% SL 3  لیتر در هکتار. صفات مورد ارزیابی در این طرح شامل تعداد و طول رشد پاجوش، وزن تر و خشک پاجوش، تعداد و طول رشد شاخه نورسته، وزن تر 50 میوه، نسبت گوشت به هسته و درصد روغن بود. نتایج نشان داد تیمارهای توفوردی + ام ث پ آ، گلیفوزیت و گلیفوزیت + سیتوویت در کاهش تعداد پاجوش نقش موثری داشتند و تیمارهای هرس سه بار در سال، توفوردی + ام ث پ آ، گلیفوزیت وگلیفوزیت + سیتوویت در کاهش طول پاجوشها نسبت به بقیه تیمارها موثر بودند. تیمارهای هرس سه بار در سال، توفوردی + ام ث پ آ و گلیفوزیت باعث کاهش وزن تر و خشک پاجوشها شدند. در تعداد شاخه های نورسته بین تیمارهای اعمال شده هیچگونه اختلافی مشاهده نشد. تیمارهای هرس سه بار در سال، گلیفوزیت + سیتوویت، پاراکوات و گلیفوزیت باعث افزایش طول شاخه های نورسته شدند. تیمارها روی صفات میوه مثل وزن تر و خشک گوشت میوه، نسبت گوشت به هسته، وزن هسته، درصد روغن و عملکرد نقش موثری نداشتند. با توجه به نتایج به دست آمده جهت کنترل پاجوشهای زیتون رقم زرد، سموم توفوردی + ام ث پ آ، گلیفوزیت یا مخلوط گلیفوزیت +  سیتوویت توصیه می شود.

وسعت مراتع ایران از یکسو و وابستگی دامداری به این منابع از سوی دیگر سبب گردیده است که نحوه مدیریت به گونه ای اتخاذ گردد تا مناسبترین اندازه واحد بهره برداری در چارچوب مدیریت علمی مراتع و با توجه به ارتباط انسان، دام و مرتع با هدف افزایش درآمد، پایداری بهره برداری از مراتع و بازگشت سرمایه انتخاب شود. در تحقیق حاضر هدف این بود که با انجام مطالعات پایه به حداقل مساحت مورد نیاز دامداران در استان سمنان دست یافت. از آنجا که بر اساس شرایط اکولوژیکی در هر منطقه آب و هوایی میزان تولید و بالطبع میزان ظرفیت مراتع متفاوت است، پاسخگویی به هزینه سالیانه خانوار در نگهداری تعداد مشخص دام، مساحت مرتع متفاوتی را طلب میکند. بدین منظور در 7 منطقه آب و هوایی استان سمنان هزینه خانوار با متوسط 4/5 نفر معادل 9644 هزار ریال (سال 1378) برآورد گردید. همچنین درآمد یک گله 100 راسی گوسفند بصورت خالص 6288 هزار ریال و درآمد یک گله 100 راسی بز 4683 هزار ریال محاسبه گردید. بنابراین حداقل مساحت مورد نیاز در اقلیم فراخشک، جهت تامین هزینه یک خانوار، 800 تا 1000 هکتار، در اقلیم خشک بیابانی برای مراتع قشلاقی بین 715 الی 895 هکتار و در مراتع ییلاقی 282 الی 352 هکتار، در مراتع واقع در اقلیم نیمه خشک برای مراتع ییلاقی 370 تا 465 هکتار و مراتع قشلاقی معادل 571 الی 715 هکتار، اقلیم مدیترانه ای 247 تا 310 هکتار، در اقلیم نیمه مرطوب 255 و 316 هکتار و در اقلیم مرطوب بطور متوسط 202 یا 252 هکتار مرتع برای دوره چرایی 4 ماه ه لازم می باشد. همچنین در مراتع موجود در اقلیم خیلی مرطوب حداقل مساحتی معادل 227 یا 285 هکتار باید در نظر گرفت.

توده های سرخدار یران انبوهترین و قدیمی رین جنگلهای سرخدار جهان می باشند. این گونه درختی در شمال ایران به صورت پراکنده و در طبقات مختلف ارتفاعی جنگل وجود دارد. مهمترین رویشگاه طبیعی جنگل سرخدار درایران در دره زرینگل شهرستان علی آباد کتول، استان گلستان واقع است. از دو رویشگاه طبیعی سرخدار، دره زرینگل و کوه های درفک گیلان در ماه های آبان و دی 1382 جهت تهیه قلمه نمونه برداری شد. قلمه ها در سه گروه، A: قلمه های تهیه شده از پاجوشها و شاخه های یک ساله درختان جوان کمتر از 8 سال به صورت پاشنه دار، B:قلمه های تهیه شده از شاخه های یک ساله درختان کهنسال به صورت پاشنه دار و C: قلمه های بدون پاشنه از شاخه های یکساله درختان کهنسال سرخدار، تهیه گردیدند. قلمه های گروه های A، B و C آبان ماه زرینگل در چهار تیمار بستر کاشت شامل تیمار 1: شن خالص، تیمار 2: شن خالص + ماده جاذب الرطوبه + هورمون IBA و (1000ppm)، تیمار 3: مخلوط خاک جنگل و تیمار 4: خاک باغبانی مورد استفاده در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، کشت گردیدند. نمونه های دی ماه زرینگل از قلمه های گروه B و C و نمونه های درفک گیلان از قلمه های گروه های A، B و C تحت پنج تیمار بستر کاشت مانند تیمارهای 1 تا 4 فوق الذکر و تیمار پنجم شامل: شن خالص + هورمون IBA به میزان (1000ppm) کشت گردیدند. قلمه ها به مدت نه ماه با آب معمولی آبیاری شدند و هر ماه از نظر صفات مورد نظر آمار برداری شدند. قلمه ها در ماه های پاییز و زمستان در گلخانه (دمای 25 درجه در روز و 15 درجه در شب) و با گرم شدن هوا در محیط باز نگهداری شدند. آنالیز آماری داده ها در قالب طرح بلوکهای کاملا تصادفی انجام شد. بیشترین درصد زنده مانی و ریشه دهی درتیمار شن خالص + ماده جاذب الرطوبه و هورمون IBA بود. ریشه زایی در بعضی گیاهان از جمله سرخدار بسیار مشکل و تحت شرایط خاص ممکن است به وقوع بپیوندد. تمام قلمه های سرخدار در قسمت تحتانی آن به راحتی واجد کال گردید. بررسی های آناتومیکی کالوسهای ایجاد شده در انتهای قلمه ها نشان دهنده ریشه دهی قریب الوقوع قلمه ها بود و سرخدار خصوصیات گیاهان با ریشه اتفاقی را بروز داده و در هر زمان از سال به شرط ایجاد کال در انتهای آن قادر به ریشه دهی است. نتایج این پژوهش بیانگر این است که امکان تولید انبوه نهال از طریق ریشه دار کردن قلمه ها با استفاده از یافته های این بررسی وجود دارد.  

گیاهان ترخون قبل از مرحله گلدهی درشرایط مزرعه ای توسط غلظت 100 میکرومولارIAA  و NAA به طور جداگانه و سه بار در هفته تیمار شدند. محلولهای هورمونی بر روی بخشهای هوایی گیاهان پاشیده شد. پس از یک هفته گیاهان برداشت و در تاریکی با جریان هوا خشک گردیدند. اسانس بخشهای هوایی خشک شده به روش تقطیر با آب استخراج شد. بازده اسانس در تیمارها افزایش یافته و ترکیبات متشکله اسانس در بخش هوایی خشک شده بوسیله GC/MS³ مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات اصلی در اسانس نمونه شاهد شامل: متیل - چاویکول (31/82%)، سیس اوسیمن (15/5%)، ترانس بتا اوسیمن (01/4%) که 47/91 درصد کل ترکیبات متشکله اسانس را شامل می شوند. نتایج حاصل نشان داد که IAA و NAA سبب کاهش درصد متیل چاویکول و افزایش درصد سایر ترکیبات در گیاه ترخون می گردد.

دره دام گاهان با وسعت تقریبی 2100 هکتار در 12 کیلومتری جنوب غربی شهرستان مهریز واقع شده است. حداقل ارتفاع این منطقه 1880 متر و حداکثر آن 3873 متر از سطح دریا می باشد. میزان متوسط بارندگی سالیانه منطقه 195 میلیمتر است که در ارتفاعات بیشتر به صورت برف می باشد. بررسی به عمل آمده (1383-1372) نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 175 گونه گیاهی متعلق به 134 جنس و 46 خانواده وجود دارد. بیشترین تعداد گونه به ترتیب مربوط به خانواده های Asteraceae با 34 گونه، (19.4 درصد)، Poaceae با 23 گونه ، 13.1 درصد) Lamiaceae با 15 گونه، (8.6 درصد)، Rosaceae با 12 گونه (6.9 درصد)، Apiaceae با 9 گونه (5 درصد) و Papilionaceae با 8 گونه (4.5 درصد) است. از نظر شکل زیستی، 42.4 درصد گونه ها همیکریپتوفیت، 21.1 درصد کریپتوفیت، 16 درصد تروفیت، 13.1 درصد فانروفیت و 7.4 درصد کامفیت هستند. در بین گیاهان منطقه همیکریپتوفیتها (42.4 درصد) و کریپتوفیتها (21.1 درصد) مهمترین شکل زیستی منطقه را تشکیل می دهند. از نظر عناصر رویشی منطقه 72.6 درصد عنصر ایران ـ تورانی، 9.7 درصد عنصر ایران ـ تورانی و اروپا ـ سیبری، 4 درصد عنصر جهانی، 3.4 درصد ایران ـ تورانی و مدیترانه ای، 3.4 درصد عنصر ایران ـ تورانی و مدیترانه ای و اروپا ـ سیبری، 6.3 درصد عنصر ایران ـ تورانی و صحرا ـ سندی و 0.5 درصد عنصر اروپا ـ سیبری می باشد. از 175 گونه فلور منطقه 45 گونه (25.7 درصد) گیاه دارویی ، 31 گونه (17.7 درصد) گیاه اسانس دار، 22 گونه (12.6 درصد) انحصاری ایران و 3 گونه انحصاری یزد می باشد.

در این تحقیق فلور منطقه کیان نهاوند در استان همدان مورد بررسی قرار گرفته است. روش جمع آوری گیاهان منطقه مذکور روش مرسوم مطالعات تاکسونومیک بوده است. نمونه های جمع آوری شده بر اساس روشهای مرسوم تاکسونومی گیاهی و به کارگیری منابع لازم شناسایی شد و خانواده، جنس و گونه هریک از آنها تعیین گردید. اسامی تاکسون های منطقه به صورت فهرست الفبایی و به ترتیب خانواده و نام علمی تنظیم شد. نمونه های جمع آوری شده در این بررسی در هرباریوم مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان و هرباریوم دانشگاه اصفهان نگهداری می گردد. شکل زیستی هر یک از عناصر گیاهی منطقه با استفاده از روش رانکیر (Raunkier) مشخص شد. این بررسی نشان داد که در منطقه ذخیزه گاه ژنتیکی کیان نهاوند 64خانواده، 264 جنس و 405 گونه گیاهی حضور دارد. اشکال زیستی گیاهان منطقه شامل 7% فانروفیت، 12% ژئوفیت، 42% همی کریپتوفیت، 4% کامفیت و 35% تروفیت می باشد.

مدیریت چرا از بخشهای اساسی در مدیریت اکوسیستمهای مرتعی است. هدف از مدیریت چرا استفاده بهینه از مناطق تحت چرا به منظور دستیابی به بازده مطلوب و پایدار هم در اکوسیستم مرتعی و هم از دیدگاه تولیدات دامی است. از جمله مسایلی که باید در مدیریت چرا در نظر گرفته شود تعیین ترکیب دامی مناسب با شرایط مرتع و منطقه می باشد. کمیت و کیفیت گیاهان موجود در این رابطه از اهمیت بسیاری برخوردار است، ضمن آنکه مواردی چون توپوگرافی منطقه، اقلیم، فاصله از منابع آب و سودمندی نوع دام نیز نقش زیادی در تعیین ترکیب دام ایفا می کنند. تحقیق حاضر در راستای تعیین ترکیب دام مناسب چرا کننده از مراتع منطقه وسف در استان قم انجام شده است. به همین منظور با استفاده از پلاتهای 60´50 سانتی متر درصد پوشش و تولید گونه ها برآورد شده و ترکیب گیاهی به دست آمد. همچنین خوشخوراکی گونه ها برای بز و گوسفند با فیلمبرداری و به روش زمانی محاسبه شد. به علاوه با تعدادی از دامداران منطقه درباره سودمندی دامها و مسایل مربوطه مصاحبه به عمل آمد. به طور کلی نتایج به دست آمده از مطالعات پوشش گیاهی، شرایط منطقه و مصاحبه ها نشان داد که بز تناسب بیشتری با شرایط منطقه مورد مطالعه دارد، لذا در ترکیب گله این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد.

در طبیعت گیاهانی مشاهده می شوند که عمدتا در اقلیم خاصی گسترش دارند و در سایر اقالیم بندرت مشاهده می شوند. از این رو می توان از این گیاهان به عنوان معیاری برای تشخیص و تفکیک اقالیم استفاده کرد. در این تحقیق ابتدا اقلیم استان مرکزی توسط سیستم های طبقه بندی اقلیمیکوپن، استنز، تورنتویت 1933، تورنتویت 1948، دومارتن اصلاح شده، گورزینسکی و آمبرژه طبقه بندی شده است. برای این کار، آمار و اطلاعات هواشناسی برای یک دوره 20ساله در سطح استان جمع آوری شده و روابط همبستگی عوامل هواشناسی با ارتفاع تعیین شده است. با قرار دادن روابط حاصله در فرمولهای اقلیمی سیستمهای فوق، این سیستمها در منطقه مورد مطالعه پیاده شده اند. در مرحله بعد اقدام به شناسایی گیاهان معرف اقلیم در منطقه مورد مطالعه شده است. با بررسی حدود 550 گونه گیاهی شناسایی شده در سطح استان 54 گونه به عنوان گیاهان معرف اقلیم متمایز گردیدند. اقلیمی که هر گیاه معرفی می کند با اقلیمی که سیستمهای طبقه بندی اقلیمی برای آن گیاه بیان می دارند (رویشگاه گیاه)، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. برای این کار از دو روش شمارش تعداد مشاهدات صحیح و امتیازدهی برحسب اولویت بندی استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد که طبقات اقلیمی حاصل از سیستم های دومارتن اصلاح شده، تورنت ویت و آمبرژه به ترتیب دقیقتر از سایر سیستمها در منطقه مورد مطالعه بوده است. در پایان برای بررسی آماری نتایج از آزمون غیرپارامتری مان - ویتنی استفاده شد که این آزمون هم معنی دار بودن نتایج را مورد تایید قرار داده است.

به دلیل تردد روزانه و چرای مداوم دامها در اطراف کانونهای بحران، این مناطق معمولا بیش از سایر بخشهای مرتع تخریب می شوند. لذا بررسی مکرر تغییرات کمی و کیفی پوشش گیاهی و خاک در این مناطق ضروری است. تا در صورت مشاهده هر تغییر پس رونده در وضعیت پوشش گیاهی و خاک، نسبت به اصلاح شیوه مدیریت مرتع مبادرت نمود. این تحقیق به مطالعه چگونگی و میزان تاثیر کانون بحران بر محیط اطراف خود و الگوی تغییرات پوشش گیاهی و خاک در اطراف کانونهای بحران مرتع در منطقه نیمه خشک می پردازد. برای بررسی تغییرات پوشش گیاهی و خاک در اطراف کانون های بحران از روش گرادیان چرا استفاده شد بدین منظور ابتدا داده ها در اطراف روستاها و آبشخوارهای موجود در منطقه، به عنوان دو کانون بحران اصلی در مراتع، جمع آوری شدند. در جمع آوری داده ها، از ترانسکت 200 متری و کوادرات 3 متر مربعی استفاده شد. بر روی هر ترانسکت پوشش تاجی، لاشبرگ گیاهی، تنوع گونه ای، سنگ و سنگریزه، و خاک لخت اندازه گیری شدند. برای تجزیه و تحلیل دادها از نرم افزار آماری SPSS و برای آزمون رابطه فاکتورهای اندازه گیری شده با فاصله از کانونهای بحران از همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد که پوشش گیاهی با فاصله از روستاها همبستگی معنیداری دارد (r=0.95، p<0/01) ولی با فاصله از آبشخوار همبستگی معنی داری ندارد (r=0/63، p>0/05). شاخصهای لاشبرگ و تنوع گیاهی همبستگی قوی با فاصله از کانونهای بحران داشتند. در مورد لاشبرگ در اطراف روستا و آبشخوار مقادیر به ترتیب (r=0/96 p<0/01) و (r=0/99، p<0/01) بودند. در مورد تنوع گیاهی در اطراف روستا و آبشخوار مقادیر به ترتیب (r=0/97، ، p<0/01) و (r=0/96، p<0/01) بودند. میزان سنگ و سنگریزه با فاصله از کانونهای بحران همبستگی معنی داری نشان نداد به طوری که در اطراف روستا مقادیر (r=0/75 ، p<0/05) و در اطراف آبشخوار (r=0/47 ، p>0/05) بودند. میزان خاک لخت با فاصله از روستاها همبستگی معنی داری داشت (r=097 ، p<0/01) در حالی که با فاصله از آبشخوار همبستگی معنی داری نشان نداد (r=0/42 ، p>0/05).

شناسایی پوشش گیاهی هر منطقه اساس مطالعات اکولوژیک را تشکیل داده که در مدیریت واحدهای زیست محیطی نقش مهمی ایفا می کند. هدف این مطالعه معرفی گونه های درختی و درختچه ای منطقه کجور (نوشهر) در قالب واحدهای رویشی می باشد. در این بررسی در ابتدا واحدهای شکل زمین بر روی نقشه های توپوگرافی 1:25000 تفکیک گردید. در هر واحد زمینی در ابتدا جنگل گردشی صورت گرفت. سپس یک قطعه نمونه با توجه به شرایط توده با ابعاد مختلف انتخاب گردید. در درون هر قطعه نمونه درختان و درختچه ها شناسایی شده و بر اساس شرایط فیزیونومی در هر واحد شکل زمین، واحدهای رویشی تعیین شد. در نهایت 42 گونه درختی و درختچه ای در مناطق مورد مطالعه در کجور شناسایی گردید. در مجموع در 131 واحد زمینی تفکیک شده بر اساس سه عامل ارتفاع از سطح دریای آزاد، جهت دامنه و درصد شیب، 215 واحد گیاهی تشخیص داده شد. از بین این واحدها در تعداد 21 واحد گونه غالب اول و دوم به ترتیب راش و ممرز می باشد، که این تیپ بیشتر در ارتفاع 1100-2200 متر از سطح دریا و در اکثرجهات جغرافیایی مشاهده می شود. همچنین در 18 واحد گونه بلندمازو و لور ، در 13 واحد گونه بلندمازو و راش ، در 9 واحد گونه راش و بلندمازو، در 8 واحد گونه بلندمازو و ممرز و در 7 واحد گونه راش و لور به ترتیب به عنوان گونه غالب اول و دوم مشخص شدند. تیپهای درختی و درختچه ای در هر منطقه بر اساس ارتفاع از سطح دریا، جهت دامنه و درصد شیب تعیین شد. نتایج نشان می دهد که گسترش گونه های جنگلی، نوع آمیختگی آنها و تیپهای تشکیل یافته در منطقه مورد بررسی تحت تاثیر عوامل فیزیوگرافیک قرار دارد. با افزایش ارتفاع از سطح دریا، توده ها از نظر ترکیب گونه ها و تراکم و همچنین کیفیت پایه ها از شرایط مطلوب تری برخوردار هستند. همچنین در دامنه های شمالی به علت برخورداری از شرایط مطلوب از نظر رطوبت و خاک، توده های مرغوب بیشتر حضور داشته، در حالی که در دامنه های جنوبی بیشتر توده های مخروبه استقرار یافته است.

بذر اغلب گونه های دارویی به جهت سازگاری اکولوژیکی با شرایط محیطی دارای انواع خواب می باشند. بنابراین شناخت عوامل اکوفیزیولوژیکی موثر بر خواب و ایجاد شرایط بهینه برای جوانه زنی بذر گیاهان دارویی جهت تولید و پرورش آنها یک امر ضروری است. به همین منظور جهت ارزیابی اثر تیمارهای مختلف بر جوانه زنی بذر 5 گونه مهم دارویی زوفا (Hyssopus officinalis) آویشن دنایی (Thymus daenensis)، بادیان رومییا انیسون (.Pimpinella anisum L)، بومادران (Achillea millefolium) و کلوس یا کرفس معطر (Klosia odoratascima) جمع آوری شده در سال 84-1383 از استان چهارمحال و بختیاری، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پیش خیساندن اسید جیبرک با 3 غلظت 100، 500 و 1000 قسمت در میلیون و Kno3 و 0.2% تیوره 1 مولار و شاهد انجام شد. نتایج این بررسی نشان داد که اثر تیمارهای مختلف بر درصد جوانه زنی بذر گونه های دارویی زوفا، بومادران، آویشن و انیسون (p<0.01) معنی دار بود. در بین این تیمارها نیترات پتاسیم با غلظت 0.2 % و اسید جیبرلیک با غلظت 500 قسمت در میلیون بیشترین اثر مثبت را بر شکستن خواب و جوانه زنی بذر گونه های آویشن دنایی، زوفا و بادیان رومی داشتند. ولی بذر گونه کلوس واکنشی به تیمارهای مختلف نشان نداد.

بارش طراحی یکی از اساسی ترین عوامل در برآورد سیلاب در حوزه های آبخیز می باشد. با توجه به وجود تغییرات زمانی در شدت رگبارهای سیل آسا، شناخت دقیق الگوهای توزیع زمانی بارش در یک منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق با بررسی کلیه رگبارهای مشاهداتی در ایستگاه های سینوپتیک حوزه آبخیز دریاچه نمک، رگبارهای منفرد شدید در تداوم های 1، 3، 6، 9، 12 و 24 ساعته استخراج گردید. به منظور ارائه الگوهای زمانی رگبارها از روش رتبه بندی بهره گرفته شد. در این روش ابتدا رگبارهای هر پایه زمانی معین به دوره های کوچکتری تقسیم و دوره های مختلف رگبارها بر اساس مقدار بارش دریافتی رتبه بندی شدند، سپس بر اساس میانگین گیری از دوره های مختلف، رتبه شاخص هر دوره تعیین و مقادیر بارندگی هر دوره بر اساس درصدی از کل بارش تعیین گردید. سپس الگوهای زمانی بارش به صورت نقطه ای (در تداوم های مختلف هر ایستگاه) و به صورت منطقه ای (الگوهای تیپ) با ترکیب آمار رگبارها در ایستگاه های مختلف ارائه گردِِید. به منظور ارزیابی دقت الگوها از آزمون کای اسکوار استفاده شد و میزان اعتماد هر الگوی نقطه ای و منطقه ای مشخص گردید. نتایج نشان می دهد که با افزایش تداوم یا پایه های زمانی، با تعداد کمتری رگبار، اعتماد در سطوح مناسب و قابل قبول حاصل می شود. همچنین تحقیقات دیگر در داخل کشور نتایج این تحقیق را تایید می کنند و الگوهای منطقه ای نیز با مواردی از الگوهای SCS شباهت مناسبی را نشان می دهند.