زبان پژوهی
سال:1399 | دوره:12 | شماره:37 |تعداد مقالات:15

هر چند، ترجمه در جایگاه متن مقصد، گویی، هستی مستقلی ندارد، اما در ادبیات زبان مقصد می تواند دارنده هویت و هستی باشد. مسیله نقد و ارزیابی ترجمه متن های ادبی، به ویژه با تمرکز بر عنصرهای فرهنگی، امری ضروری است. تحلیل عنصرهای معنایی، یکی از شیوه های ارزیابی است که به بررسی روابط معنایی میان واژگان مبدا و مقصد می پردازد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و نقد عملکرد مترجم بومی (بشیری) و غیربومی (کاستلو) رمان بوف کور صادق هدایت بوده که با تکیه بر شاخصه های تحلیل عناصر و بار معنایی واژگان انجام شده است. شاخصه های مورد اشاره، به وسیله نگارنده، در هفت رخ داد حفظ، تاکید، جبران، بسط، قبض، حذف و نویسه گردانی شرح داده شده اند. خطاهای مترجم ها نیز به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفتند. بر پایه یافته های پژوهش، واژه های حوزه دین، شغل ها و اشیاء جزء پرچالش ترین مفاهیم برای هر دو مترجم بوده اند. همچنین، رخ دادهای «قبض» و «جبران» بیشترین و رخ دادهای «تاکید»، «حذف» و «خطا»، کمترین درصد فراوانی را در هر دو ترجمه داشته اند. نتیجه نهایی پژوهش، نمایانگر موفقیت بیشتر مترجم بومی در نگهداشت عنصرها و بار معنایی واژگان معادل یابی شده، است. دلیل این امر را می توان، آشنایی بیشتر مترجم بومی با فرهنگ مبدا دانست.

دستور آموزشی، بخش مهمی از آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان است که اصول و پیچیدگی های این رویکرد، همواره نقد و بررسی ویژه ای را در پی دارد. در همین راستا، پژوهش حاضر به ارزیابی و نقد محتوای دستوری کتاب های آموزش نوین زبان فارسی بر پایه رویکرد دستور آموزشی می پردازد. به این منظور، ابتدا مجموعه کتاب های یادشده، از جنبه محتوای دستوری توصیف شدند. سپس، محتوا، روش، شیوه ارایه مطالب، مخاطب و تمرین های دستوری کتاب بر مبنای مهمترین ویژگی های دستور آموزشی تحلیل گردیدند. این ویژگی ها، مشتمل بر همراهی آموزش دستور و واژه، بافت مداری، طرح دستوری و آموزش چرخه ای و تدریجی هستند. در پایان، نارسایی های دستوری مجموعه، در پنج حوزه نادرستی ها، نام گذاری اصطلاح های دستوری، جمله های نمونه و نگارش، ارزیابی و نقد شدند. یافته های پژوهش نشان داد قواعد دستور آموزشی، بازتاب نافرجامی در این مجموعه دارد. همچنین، محتوای دستوری این کتاب ها غیر منطقی و نارسا است و صورتی چرخه ای و تدریجی ندارد. علاوه بر این، اساس محتوایی دستور در این مجموعه، فراتر از هر دیدگاه و رویکردی، از دستور زبان درست فارسی، دور شده و نیازمند ویرایش های اساسی است.

پژوهش پیش رو، در پی شناسایی و شناساندن روش های انتقال مفهوم ضرب المثل ها، از لابه لای برابرسازی های زبانی است. به این منظور، مقاله حاضر بر پایه روش های کاربردی تر در ترجمه ضرب المثل ها و با بهره گیری از روش «توصیفی-تحلیلی» بر آن است تا دریابد راهبرد اصلی مترجم های عربی و فارسی دو نمایشنامه «هملت» و «رام کردن زن سرکش» چیست؟ همچنین، اینکه این مترجم ها در چه زمان و در چه حالتی به ترجمه تحت اللفظی، جایگزین سازی با ضرب المثل یا ترجمه تفصیلی آزاد یک ضرب المثل، روی آورده اند؟ در پاسخ به این پرسش ها، نخست، فرهنگ ضرب المثل های انگلستان در قرن شانزدهم و هفدهم، به عنوان منبع اصلی پژوهش در نظر گرفته شد. سپس، ضرب المثل های به کاررفته در دو نمایش نامه، با استناد به آن استخراج شده و در بخش ضرب المثل، در دو زیربخش ارایه گشتند. واژه ها و پاره گفته های به کاررفته در برگردان ها، به عنوان داده های اصلی پژوهش، در دو سطح واژگانی-نحوی و دلالی با یکدیگر مقایسه و توصیف شدند. در پایان، گزارشی از راهبردهای مترجم ها در برگردان ضرب المثل ها بر پایه ویژگی های مورد اشاره در تعریف جامع ضرب المثل (تعریف منتخب این پژوهش) ارایه شد. یافته های پژوهش، تفاوت معناداری را مابین برگردان مترجم های عربی و فارسی نشان نداد. لفظ گرایی، راهبرد غالب مترجم ها است و برای گره ها و نقطه های دشوار مفهومی-معنایی، پانوشت نیز بر آن افزوده گردیده است. نارسایی مفهومی، فقط در برگردان اندکی از ضرب المثل های در پیوند با گروه ضدالمثل ها دیده شده است.

دشواژه ها، یکی از حوزه های مشکل ساز در ترجمه هستند. فرهنگ لغت، از جمله ابزارهایی است که مترجم ها برای از بین بردن این مشکل از آن بهره می جویند. دانستن ویژگی فرهنگ ها در حوزه دشواژه ها، به مترجم ها کمک می کند تا فرهنگ مناسب را انتخاب کنند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی راهکارهای ترجمه دشواژه ها در مدخل های «fuck»، «hell»، «shit»، «dead» و «drunk» در دو فرهنگ پرکاربرد هزاره و آریان پور بر پایه راهکارهای ترجمه داوودی (Davoodi, 2009) انجام گرفته است. هدف این مقاله، بررسی مقابله ای مدخل های مورد اشاره بود تا با روش تحلیلی-توصیفی به پرسش های پژوهش پاسخ داده شود. نخست اینکه، کدام راهکارها در این دو فرهنگ برای ترجمه دشواژه ها به کار رفته است؟ دوم، آنکه آیا فراوانی دشواژه ها با راهکارهای ترجمه در این فرهنگ ها ارتباط دارد؟ سوم اینکه، کدام فرهنگ در برگردان دشواژه ها موفق تر عمل کرده است؟ یافته های پژوهش نشان داد در فرهنگ هزاره، دشواژه های بیشتری نمایان شده است. همچنین با بهره گیری بیشتر از راهکارهای حسن تعبیر و دشواژه، ترجمه قابل قبولی در پیوند با دشواژه برای دریافت کنندگان زبان مقصد ارایه شده است. این در حالی است که در فرهنگ آریان پور دشواژه های کمتری دیده می شود و تاثیر دشواژه در زبان مقصد با بهره گیری از راهکار سانسور کم رنگ شده است. به این ترتیب، فرهنگ هزاره در پیوند با دشواژه های پیکره مورد بررسی، موفق تر عمل کرده و به منظور معادل یابی، دشواژه های این پیکره از جنبه کمی و کیفی، انتخاب مناسب تری برای مترجم ها خواهد بود.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و نقد آرای پیشین در پیوند با تمایز میان زبان و گویش و بررسی وضعیت گونه گیلکی از دو دیدگاه زبان شناختی و غیر زبان شناختی است. داده های این پژوهش کیفی، بر پایه شم زبانی نگارنده و در صورت لزوم، با مراجعه به سخن گویان بیشتر و منابع مکتوب گیلکی گردآوری شده اند. نخست، نشان دادیم که هیچ گونه اجماعی بین زبان شناسان در مورد معیارهایی که بتوان بر اساس آن ها وضعیت گونه های زبانی را تعیین کرد وجود ندارد و معیارهای پیشین مطرح شده دچار اشکال های اساسی هستند. سپس، استدلال کردیم که با توجه به شرایط حاکم زبانی، اجتماعی، سیاسی و با توجه به کارکرد گیلکی در جامعه زبانی ایران، این گونه زبانی از منظر غیر زبان شناختی گویش محسوب می شود؛ اما از منظر زبانشناختی، گیلگی زبان است، زیرا تفاوت های متعدد آوایی، صرفی، نحوی و معنی شناختی/ کاربردشناختی بین گیلکی اشکورات و فارسی معیار و حتی در مواردی بین گونه های مختلف گیلکی وجود دارد و این تفاوت ها سبب می گردد که فارسی زبانان قادر به فهم سخنگویان گیلکی اشکورات نباشند. بنابراین، یافته های حاصل از بررسی وضعیت یک گونه زبانی از منظرهای متفاوت ضروتا یک دیگر را تایید نمی کنند و می توانند در تعارض با یک دیگر باشند.

مقاله حاضر، به بررسی چگونگی پیوند میان متن تصویری و نوشتاری در کتاب های درسی زبان انگلیسی ویژن، می پردازد. به این منظور، از روش نشانه معناشناسی گفتمانی و نشانه شناسی اجتماعی کرس و ون لیوون (Kress & Van Leeuwen, 2006[1996])-متاثر از آثار و نگرش مایکل هلیدی (Halliday, 1994) و به ویژه سه نقش اصلی زبانی مورد نظرش-بهره گرفته شد. پیوسته این مساله وجود دارد که چگونه بهره گیری از متن های چند نمایی در کتاب های درسی، به ویژه کتاب های زبان انگلیسی، سبب سرعت بخشیدن به انتقال مفاهیم و ایجاد انگیزه در فرآیند آموزش می گردد. همچنین، بهره گیری از این متن ها، فرایند یادگیری و آموزش مطالب را بهبود می بخشد. این مقاله، با بررسی متن های تصویری و نوشتاری می کوشد تا دریابد تصویرها و متن های کتاب های زبان انگلیسی ویژن، تا چه اندازه با الگوهای سه فرانقش طراحی بصری، معنای بازنمودی، تعاملی و ترکیبی همخوانی دارند. همچنین، چگونه همپوشانی متن های تصویری و نوشتاری، فرایند انتقال معنا و دست یابی به مفهوم مورد نظر آموزشی را فراهم می کند. هدف این پژوهش، بررسی رابطه متن های تصویری و نوشتاری است. چرا که چگونگی گزینش متن های تصویری همخوان با نوشتار، در کتاب های زبان انگلیسی، سبب افزایش درک معنایی دانش آموزان و ارایه محتوای معنادار و قابل فهم می گردد. در این راستا، کارکردهای متفاوت گفتمانی، اجتماعی، فرهنگی و عاطفی تصویرها بررسی شدند. یافته های پژوهش، نشان داد که نبود همپوشانی لازم میان متن تصویری و نوشتاری، آموزش و انتقال معنا را دچار اشکال کرده و در نتیجه هدف مورد نظر آموزش به دست نیامده است.

لیکاف، استعاره های مفهومی را نگاشتی بین دو حوزه می داند. فوکونیه و ترنر، الگوی شبک ه ای آمیختگی مفهومی را جایگزین الگوی دوحوزه ای استعاره مفهومی، نمودند. به باور آن ها این الگو، نخست، علاوه بر جنبه های استعاری درک آنی، جنبه های غیر استعاری را هم می تواند تبیین کند. دوم اینکه، مشتمل بر دو حوزه درون داد و نگاشت بین آن ها و همچنین فضای فراگیر و فضای آمیخته است. فضای آمیخته، فضایی است که از آمیزش ذهنی دو یا چند فضای درون داد پدید می آید. فضای فراگیر، میانجی ارتباط فضاهای درون داد با فضای آمیخته است. به سبب ماهیت تخیلی فضای آمیخته، از رویکرد نظریه آمیختگی برای بررسی شخصیت های خیالی داستان های فانتزی، بهره گرفته شده است. منظور از سوژه، کنش گر یا کنش پذیری است که به عنوان قهرمان یا یکی از شخصیت های اصلی، در پیش برد پی رنگ داستان، نقش آفرینی می کند. هدف پژوهش پیش رو، رده بندی سوژه های تخیلی بر پایه دسته بندی نشانه شناختی پرس است. پرس، انواع نشانه را، از منظر نوع رابطه اش با ابژه، به سه گونه نمادین، شمایلی، نمایه ای گروه بندی کرده است. در همین راستا، این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی بر آن است تا علاوه بر درآمیختن دو نظریه نشانه شناسی و آمیختگی مفهومی، چگونگی شکل گیری سوژه های تخیلی در داستان های کودک را از جنبه شناختی مورد بررسی قرار دهد. این پژوهش، برای نخستین بار از نشانه شناسی برای بررسی فضاهای آمیخته و رده بندی سوژه های فانتزی بهره می گیرد. از دستاوردهای کاربردی پژوهش، ایده بخشی به نویسندگان برای سوژه آفرینی و آسان سازی آموزش شگردهای فانتزی نویسی برای کارگاه های نویسندگی خلاق است. در سطح نظری، نیز ضمن دسته بندی شناختی سوژه های تخیلی، تمهیدات نوینی را در اختیار نقد تطبیقی قرار می دهد.

چند گروه از زبان های ایرانی، پسوند /-gal/ یا تکواژگونه های آن را به تنهایی یا در کنار پسوندهای دیگر، برای جمع بستن اسم به کار می برند. این پسوند، در اصل، اسم جمع و به معنای «گروه، دسته» بوده که سپس به چنین پسوندی با این نقش صرفی تبدیل شده است. این مقاله، نشان می دهد که پسوند //-gal و تکواژگونه های آن در نتیجه دستوری شدگی اسم «gal» به معنای «دسته، گروه» پدیدار شده اند. نخست، مقدمه ای درباره دستوری شدگی پسوندهای جمع ساز در زبان های دنیا، ارایه شد. سپس، به بررسی ساخت و چگونگی کاربرد این پسوند در چند گروه از زبان های ایرانی-که این پسوند را به کار می بردند-پرداخته شد. پس از آن، مراحل شکل گیری این پسوند، در چارچوب فرایند دستوری شدگی بررسی شد. همچنین، نشان داده شد که هر یک از این گروه های زبانی در چه مرحله ای از فرایند دستوری شدگی این پسوند قرار دارند. علاوه بر این، سازوکارهای معنایی، آوایی، صرفی-نحوی و کاربردشناختی درگیر در فرایند دستوری شدگی این پسوند بررسی شده اند.

در نگاه پژوهشگران زبان دوم، مشارکت دریافت کننده بازخورد متن که به شکل پیاده سازی آن در متن بازنویسی شده باشد، یکی از مسیله های مهم یادگیری نگارش، در زبان دوم است. بررسی و حذف عوامل بازدارنده بهره گیری از بازخوردها، می تواند به افزایش مشارکت دانشجویان و بهبود یادگیری آن ها منجر شود. پژوهش حاضر، با نگرشی کیفی، به بررسی علت های بازدارنده پیاده سازی بازخورد استادهای راهنما، به وسیله دانشجویان تحصیلات تکمیلی پرداخته است که پایان نامه یا رساله خود را به زبان دوم خود-زبان انگلیسی-می نویسند. این پژوهش، همچنین تفاوت میان دیدگاه های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا را مورد بررسی قرار می دهد. با استفاده از مصاحبه برانگیخته، دلایلی که به وسیله 54 دانشجوی کارشناسی ارشد و دکترا در پیوند با نادیده گرفتن بازخورد استادهای راهنما ارایه شدند، مورد بررسی قرار گرفتند. با بهره گیری از روش طبقه بندی استنتاجی، دلیل های دانشجویان در چهار گروه معنایی کلی بودن، ناواضح بودن، ناهمخوانی بازخورد با توانایی های دانشجویان و نگهداری از استقلال و مالکیت متن، گروه بندی شدند. یافته ها نشان دادند که هر دو گروه کارشناسی ارشد و دکترا، ناواضح بودن و کلی بودن را به عنوان عمده ترین عوامل به کار نبستن بازخوردها در متن بر شمردند. همچنین، یافته ها نشان دهنده تفاوت هایی میان دیدگاه های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترا بود. این گونه که دانشجویان دکترا به میزان معناداری بیش از دانشجویان کارشناسی ارشد برای نگهداری از استقلال فکری و مالکیت متن، بازخورد استاد راهنما را نادیده گرفتند. از سوی دیگر، دانشجویان کارشناسی ارشد، شمار بیشتری از بازخوردها را به سبب ناهمخوانی با توانایی های خود پیاده سازی نکردند.

در مجهول بنیادی، فعل در حالت غیر مجهول، گذرا است. با این وجود، در رده شناسی مفهوم مجهول، نمونه هایی مشاهده می شود که از عملکرد فرایند مجهول بر فعل ناگذارا به دست می آیند. این ساخت ها، در بررسی های مفهوم مجهول، با نام «مجهول بی شخص» معرفی می شوند. این مقاله، امکان مجهول سازی فعل های ناگذر را در زبان فارسی مورد توجه قرار داده است. در این پژوهش، دو پیکره «وابستگی نحوی زبان فارسی» و پیکره «همشهری» به کار گرفته شدند. نخست، فعل های مورد نظر پژوهش، از پیکره استخراج شدند. سپس، برای بررسی بازنمایی های گوناگون داده های به دست آمده، چگونگی حضور فعل های مورد اشاره در صفحه های وب نیز بررسی شده ند اند. بررسی های داده بنیاد این مقاله نشان می دهد که در زبان فارسی برخی از فعل های ناگذر می توانند با بهره گیری از الگوی رایج مجهول سازی در زبان فارسی، مجهول شوند. فاعل فعل ناگذر نامفعولی، پس از عملکرد فرایند مجهول در همان مرتبه فاعلی باقی می ماند. هر چند، گاهی فاعل فعل گذرا در نتیجه مجهول سازی فعل ناگذر ناکنایی، حذف می شود و گاهی به شکل فاعل غیرفاعلی نمایانده می شوند. به این ترتیب، پژوهش پیکره بنیاد حاضر، در مجهول سازی فعل ناگذر زبان فارسی، سه امکان را معرفی و گزارش می کند. این سه امکان، با توجه به گونه فعل ناگذر مشخص می شود. اگر فاعل فعل ناگذر از گونه کنش گر باشد، پس از مجهول سازی کاهش مرتبه دارد (به صورت حذف یا بازنمایی در حالت غیر فاعلی). اگر فاعل از گونه کنش پذیری باشد، فاعل پیش و پس از مجهول سازی یکسان است و در پی عملکرد فرایند مجهول، تغییری در مرتبه فاعل ایجاد نمی شود.

معنای تلویحی، معنایی است که به صورت غیر لفظی و غیر مستقیم در تعامل های گفتاری بیان می گردد و درک آن، وابسته به دانش مشترک گوینده و شنونده و آشنایی با زبان آن ها از جنبه فرهنگی است. به همین سبب، بررسی معنای تلویحی فقط در معناشناسی امکان پذیر نیست. همچنین، به دلیل آنکه درک آن دشوار است، از مبحث های مورد توجه کاربرد شنا سی زبان و تحلیل کلام است. ابهام، در استنباط معنایی به وسیله شنونده، سبب قطع ارتباط و یا پاسخ دهی و درک نابه جای گفتار می گردد. در آزمون های تافل، این نوع معنا در قسمت های درک مطلب و شنیداری، مورد ارزیابی قرار می گیرد. بررسی پیشینه پژوهش نشان داده است که داوطلبان ایرانی آزمون تافل، در قسمت شنیداری در مقایسه با داوطلبان آزمون تافل در سایر کشورها، ضعف معناداری داشتند. بنابراین، این پژوهش به بررسی این مساله از جنبه درک نکردن معنای تلویحی بر پایه اصول همکاری در نظریه گرایس (Grice, 1975) پرداخته است. شرکت کنندگان پژوهش، 62 نفر از دانش آموختگان دانشگاه شهید چمران، پیام نور و دانشگاه آزاد اسلامی بودند که به روش تصادفی طبقه بندی انتخاب گردیده و بر پایه آزمون شنیداری تافل به دو گروه قوی و ضعیف گروه بندی شدند. در پژوهش، از آزمون تی مستقل، برای تحلیل داده ها و مقایسه دو گروه بهره گرفته شد. یافته ها نشان داد برای آزمون شوندگان هر دو گروه، تشخیص اصل ربط از همه ساده تر بوده و شناسایی اصل های کمیت، شیوه و کیفیت از اصول دیگر دشوار تر است. اصل کمیت، بیشترین دشواری درک معنای تلویحی، در هر دو گروه را ایجاد کرد.

هدف مقاله، بررسی شناخت فرهنگی داستان های کودکانه نگارش شده به زبان فارسی بوده است. به این منظور، مفهوم سازی های فرهنگی این داستان ها، در چارچوب زبان شناسی فرهنگی مورد پذیرش شریفیان (Sharifian, 2017) تحلیل شدند. نمونه آماری پژوهش، مشتمل بر صد داستان گروه های سنی الف و ب بودند. این نمونه ها، به روش هدفمند و از میان کتاب های منتشرشده سه ناشر معتبر دولتی، مابین سال های 1377-1397 انتخاب شدند. طرح واره های فرهنگی زیربنایی مورد استفاده این داستان ها، به عنوان بخشی از شناخت فرهنگی جامعه فارسی زبانان استخراج گردیده و با روش تحلیل فراگفتمانی بررسی شدند. پس از قرار دادن تعامل های شخصیت های داستانی در چارچوب عملی زبان شناسی فرهنگی، چندین طرح واره خرد با مفاهیم اجتماعی گوناگون به دست آمد که در طرح واره های کلان درونه گیری شده بودند. سه طرح واره کلان همدلی، تعارف و پشیمانی، الگوهای تکرارشونده داشتند و با طرح واره های جانبی هم یاری، آزادی خواهی، مهمان نوازی، رودربایستی و شرمندگی ارتباط داشتند. «سکوت» در طرح واره های کلان، دارای نقش کاربردی بوده و برخی از تعامل های کلامی شخصیت های داستانی، تحت تاثیر این مفهوم قرار داشتند. طرح واره خرد «تنهایی» نیز در طرح واره های کلان همدلی و پشیمانی، درونه گیری شده و بر روی کنش های کلامی و غیرکلامی شخصیت های داستانی تاثیرگذار بودند. هر چند، مفاهیم انزواطلبی و سکوت نقش کاربردی پسندیده ای در ادبیات بزرگسالان دارند. با این وجود، مفهوم های انزواطلبی و سکوت، در ادبیات کودکان طرح واره های منفی تردید، پنهان کاری، طرد نمودن یا طرد شدن از جامعه، دل تنگی، پشیمانی، مشکل و ناراحتی را ایجاد کرده بودند که نشانه ناهنجاری در روابط اجتماعی به شمار می آمدند. به سبب نمایان ساختن طرح واره های فرهنگی زبان فارسی در داستان های کودکان، یافته های پژوهش حاضر، علاوه بر حوزه ادبیات کودکان، می تواند در مطالعات جامعه شناسی و مردم شناسی نیز به کار آید.

نگاه علمی به فرهنگ نگاری و دور شدن از فرهنگ نگاری سنتی، نیازمند درک عمیق تر پژوهشگران این حوزه و همچنین بهره گیری از رویکردی موشکافانه تر به رویارویی نظریه و عمل در فرهنگ نگاری است. یکی از زمینه های قابل پژوهش در این حوزه زبا ن شناسی، نقد فرهنگ های دوزبانه است. ناگفته پیداست که نقد فرهنگ، می تواند زمینه بهبود فرآیند فرهنگ نگاری را فراهم سازد که پیامد آن افزایش کارایی این گونه فرهنگ ها و در نتیجه بهره مندی مطلوب تر کاربران خواهد بود. در این راستا، هدف اصلی این نوشتار با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، شناساندن برخی ویژگی های ساختار خرد سه فرهنگ دوزبانه بر پایه مقایسه آن ها با یک دیگر و با فرهنگ پیشرفته زبان آموز آکسفورد از دیدگاه نظریه معناشناسی قالبی چارلز فیلمور است. یافته های بررسی، ضعف ساختاربندی پایگانی و تفاوت در برش های معنایی، ناهمگونی در اجزای کلام مورد اشاره در هر مدخل، ناسازگاری معانی و معادل های ارایه شده با قالب را نشان می دهد. مهم تر از همه، این یافته ها نیاز به بهبود کمی و کیفی سه فرهنگ گسترده پیشرو آریان پور، معاصر هزاره و معاصر پویا از جنبه ارایه همایند، نمونه و توصیف ظرفیت در مقایسه با فرهنگ مبنا را نمایان می سازند.

تحلیل گفتمان-که با بررسی و پیوند میان متن و عوامل اجتماعی و بیرونی آن سر و کار دارد-به واسطه زبان، دستور و بافت متن، می تواند شرایط اجتماعی و فرهنگی را نمایان سازد. با تلفیق الگوی فرکلاف و زبان شناسی نقش گرای هلیدی، به خوبی می توان، ایدیولوژی، قدرت و بافت اجتماعی روزگار پروین اعتصامی را بازنمایی کرد. به همین منظور، در پژوهش حاضر، برای تبیین بهتر شرایط فرهنگی و اجتماعی روزگار پروین اعتصامی، هفت مناظره وی، با تمرکز بر فرآیند افعال و ویژگی های دستوری مورد بررسی قرار گرفته است. مساله اصلی پژوهش آن است که چگونه ساختار اجتماعی روزگار پروین اعتصامی در مناظره های وی بازتاب یافته است. همچنین، گفتمان غالب، قدرت های موجود و ایدیولوژی حاکم بر مناظره ها کدام اند. این پژوهش بر آن است پیوند میان ساختار متن مناظره ها، ایدیولوژی ها و قدرت های حاکم آن زمان را شناسایی کند تا بتواند تاثیر و پیوند دوسویه متن و شرایط اجتماعی مربوط به آن را تبیین کند. با واکاوی این هفت مناظره، یافته هایی به دست آمد؛ نظام سیاسی-اجتماعی دو پایه اصلی دارد که حکومت و عوامل وابسته به حکومت در راس آن قرار می گیرند و رعیت در مرتبه فرودست و زیر سلطه حکام قرار دارد. از دیدگاه پروین اعتصامی، ایدیولوژی که سبب به وجود آمدن این سلطه نابرابر شده است، ایدیولوژی های مذهبی است. همچنین، مشارک رعیت به دلیل نبود آگاهی، زیر سلطه مشارکین حکومتی قرار می گیرد. این مقاله توصیفی-تحلیلی بوده و به روش کتابخانه ای نگاشته شده است.

ساختار و معنای بیشتر واژه ها، به کاربرد، نقش و اهمیتی بر می گردد که برای کاربرانش در زمان نخستین، داشته است. همچنین، شماری از واژه ها، طی تاریخ یک زبان، به دلایلی از زبان دیگر وام گرفته شده اند که این فرایند یکی از ویژگی های زبانی است. بر پایه این فرایند و طی مهاجرت اریه ها به فلات ایران و جایگزین شدن به جای تمدن های میانرودانی، دگرگونی هایی در زبان های ایرانی باستان پدید آمد. همچنین، زبان های ایرانی باستان، تاثیراتی از زبان های میانرودانی باستان پذیرفتند. واژه «نوه» از جمله واژه هایی است که شکل نخستین آن، در هند و اروپایی و اریه ای آغازین بازسازی شده است. هدف از نوشتن مقاله، این است که ساختار واژه «نوه» یا «پور-پور» را در کتیبه حاجی آباد شاپور اول، بررسی نماییم و اینکه این واژه مرکب از چه نوع ساختار زبانی پیروی می کند. از این رو، روش کار، نخست بررسی ساختار واژه «نوه» در دوران هند و اروپایی و متن های ایرانی باستان است. سپس، ساخت دیگر آن را که به صورت «پور-پور» در کتبیه جاجی آباد است، با هم ساخت خود در متن های میانرودانی مقایسه شد تا از جنبه ساختاری، به تغییر شکل آن در دوران میانه زبان فارسی و تاثیرپذیری آن از زبان های میانرودانی پی برده باشیم.