پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)
سال:1392 | دوره:10 | شماره:12 (پیاپی 39) |تعداد مقالات:16

مطالعات پیشین بر تاثیر یادگیری مساله محور بر افزایش انگیزه درونی برای یادگیری، معناداری یادگیری و پایداری آموخته ها دلالت دارد. این پژوهش با هدف بررسی میزان توجه به فرایندحل مساله در تمرین های کتاب های علوم دوره ابتدایی انجام و برای بررسی میزان توجه به فرایند حل مساله از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل تمامی تمرین های موجود در کتاب های درسی علوم تجربی در پایه های پنجگانه دوره ابتدایی (در سال تحصیلی 90-1389) بود که به شیوه سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. واحد ثبت در این پژوهش، تمرین بود. مقوله های کدگذاری بر اساس مراحل شش گانه حل مساله که توسط دیویی ارائه شده است، تعیین شد. یافته های حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که در کتاب های علوم اول تا پنجم دوره ابتدایی، بیشترین توجه به مرحله چهارم از فرایند حل مساله (ارائه راه حل) معطوف شده و کمترین توجه مربوط به مراحل «برخورد با مساله»، «تغییر موقعیت» و «ساختن مساله» بوده است. همچنین در کتاب علوم پایه اول کمترین توجه و در کتاب علوم پایه سوم بیشترین توجه به مراحل حل مساله صورت گرفته و توجه به ضرورت چرخش از رویکرد پاسخ محوری به مساله محوری در بازنگری تالیف کتاب های علوم دوره ابتدایی و افزایش توجه به ارتباط عمودی کتاب های درسی برای مواجه نمودن دانش آموزان با حل مساله، از جمله پیشنهادهای مورد تاکید در این مطالعه بوده است.

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه میان شش بعد جو سازمانی با میزان پذیرش نوآوری در برنامه 00درسی از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان صورت گرفته است. این تحقیق از نوع کاربردی است و برای اجرای آن از روش توصیفی پیمایشی از نوع همبستگی استفاده شده است. جامعه آماری شامل 503 عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان است که 126 عضو دانشگاه از طریق نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم به عنوان نمونه آماری انتخاب شده اند. ابزارهای اندازه گیری در این پژوهش عبارت بود از: 1- پرسشنامه جو سازمانی که توسط گل (2008) طراحی شده و توسط پژوهش گران بومی سازی شده است. 2- پرسشنامه میزان پذیرش نوآوری برنامه درسی که توسط پژوهش گران تدوین شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار استنباطی با استفاده از آزمون هایی نظیر آزمون رگرسیون چندگانه، رگرسیون هم زمان، آزمون لوین، تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) انجام گرفته است. تحلیل یافته های پژوهش نشان داد که 1- بین بعدهای جو سازمانی و میزان پذیرش نوآوری برنامه درسی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. 2- بین بعدهای جو سازمانی (تصویر سازمانی، مردم سالاری، نظم و قانون، تحقق هدف های کلی سازمان، عامل های فرهنگی اجتماعی) و میزان پذیرش نوآوری در هدف های برنامه درسی در محتوای برنامه درسی، فعالیت های یاد دهی یادگیری، روش های ارزشیابی برنامه درسی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. 3- بین میانگین جو سازمانی و میزان پذیرش نوآوری در برنامه درسی با توجه به متغیرهای دموگرافیک (سابقه خدمت نوع دانشکده، مرتبه علمی، سفرهای علمی) تفاوت معنادار وجود دارد و 4- بین میانگین جو سازمانی و میزان پذیرش نوآوری در برنامه درسی با توجه به متغیرهای دموگرافیک (جنسیت) تفاوت معنادار وجود ندارد.

هدف این پژوهش تاثیر نرم افزار طراحی شده با رویکرد فراشناخت بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره ابتدایی و روش انجام آن، شبه تجربی از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری، دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهر کرمانشاه را که در سال تحصیلی 90-89 در مدارس این شهر مشغول بودند در بر می گیرد که شامل 12192 نفر است. 105 نفر از دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه انگیزش تحصیلی (ISM) و آزمون پیشرفت تحصیلی است. یافته ها نشان داد که بین نمرات انگیزش تحصیلی دانش آموزان گروه های آزمایش و گواه، تفاوت معناداری وجود دارد. یافته های پیرامون مولفه های فرعی انگیزش تحصیلی بیانگر این است که میان نمرات دانش آموزان گروه های آزمایش و گواه در مولفه «گرایش به پیشرفت»، «اتکا به نفس»، «قدرت طلبی»، «هدف مداری»، «پاداش مادی» تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین بین میزان یادگیری دانش آموزان گروه های آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود دارد. ولی بین میزان یادداری دانش آموزان دو گروه تفاوت معناداری یافت نشد.

هدف پژوهش حاضر، ارزشیابی اثربخشی ناشی از کاربست الگوی طراحی مساله محور سازنده گرا در آموزش ضمن خدمت معلمان است. روش این پژوهش از نوع شبه آزمایشی بود. به منظور سنجش متغیر نگرش و رضایت از طرح پس آزمون با گروه گواه و برای سنجش متغیر یادگیری از طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه استفاده شد. نمونه آماری، متشکل از دو گروه معلمان شرکت کننده در دوره ضمن خدمت ارزشیابی توصیفی شهرستان لامرد بود که با استفاده از شیوه نمونه گیری در دسترس، یکی از این گروه ها به عنوان گروه آزمایش و دیگری به عنوان گروه گواه انتخاب شد. تعداد فراگیران در این گروه ها 68 نفر بود. ابزارهای پژوهش شامل دو پرسشنامه جهت سنجش نگرش و رضایت فراگیران و آزمون پیشرفت تحصیلی جهت سنجش میزان یادگیری فراگیران بود. جهت تعیین روایی کلیه ابزارها از روایی محتوایی استفاده شد و جهت پایایی دو پرسشنامه نگرش و رضایت از روش آلفای کرونباخ مورد استفاده قرار گرفت که به ترتیب معادل 0.96 و0.94  محاسبه شد. پایایی آزمون تدوین شده، با استفاده از روش کودر ریچاردسون معادل 0.83 محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل واریانس چند متغیری، آزمون های تک متغیری تحلیل واریانس، و کوواریانس تک متغیری استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که به کارگیری الگوی طراحی مساله محور سازنده گرا در آموزش ضمن خدمت معلمان موجب افزایش اثربخشی این دوره های آموزشی می شود (P=0.001). همچنین نتایج، پیرامون مولفه های تشکیل دهنده اثربخشی نشان داد که فراگیران در گروه مساله محور سازنده گرا رضایت بیشتر (p=0.001) نگرش مثبت تر (p=0.001) و یادگیری بهتر (p=0.001) نسبت به فراگیران گروه سنتی و موضوع محور داشتند.

ارزشیابی توصیفی به عنوان یکی از تغییرات در نظام ارزشیابی در آموزش و پرورش کشور در دهه اخیر مد نظر بوده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع و چالش های اجرای طرح ارزشیابی توصیفی انجام گرفت. رویکرد این پژوهش توصیفی - پیمایشی بود که در آن دیدگاه 165 نفر از معلمان پایه های اول تا سوم ابتدایی و 9 نفر از کارشناسان مسوول آموزش ابتدایی که بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با 72 سوال بسته پاسخ در 11 حیطه از موانع موجود در اجرای این طرح گردآوری گردید. روش تجزیه و تحلیل یافته ها آزمون t تک نمونه ای واریانس یک طرفه و آزمون t مستقل بوده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که موانع و چالش های پیش روی طرح ارزشیابی توصیفی از دیدگاه معلمان در حیطه های ترتیب با منابع کالبدی و آموزشی، آموزش صحیح معلمان، توجیه والدین، عوامل سازمانی، میزان تناسب برنامه های درسی، ارتباط میان آموزش و پرورش و دانشگاه، عدم همکاری والدین، نحوه استفاده از ابزارهای ارزشیابی توصیفی، فرآیند یاددهی و یادگیری و ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان هستند و در حیطه های مفاهیم جدید تعلیم و تربیت چالشی وجود ندارد. همچنین موانع و چالش های پیش روی این طرح از دیدگاه کارشناسان مسوول به ترتیب آموزش صحیح معلمان، توجیه والدین و منابع کالبدی و آموزشی، میزان تناسب برنامه های درسی و نحوه استفاده از ابزارهای ارزشیابی توصیفی، ارتباط بین آموزش و پرورش و دانشگاه، عوامل سازمانی و عدم همکاری والدین هستند و در حیطه های فرآیند یاددهی و یادگیری، ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان و مفاهیم جدید حوزه تعلیم و تربیت از دیدگاه کارشناسان مسوول چالشی وجود ندارد.

مهارت در خواندن یکی از مهمترین نیازهای یادگیری دانش آموزان در زندگی امروز است. این مهارت معطوف به توانایی درک مطلب، تفسیر و استنتاج از متون و دریافت معنی و مفهوم پیامی است که به نگارش در آمده است. موفقیت و پیشرفت تحصیلی هر دانش آموز با میزان توانمندی وی در درک مطلب ارتباط مستقیم دارد. هدف از این پژوهش بررسی سطوح مختلف درک مطلب (سواد خواندن) دانش آموزان شهر شهریار و مقایسه آن با متوسط عمکرد دانش آموزان کل کشور بود. روش این مطالعه، پیمایشی مقطعی بود و ابزار آن دفترچه های استاندارد شده بین المللی (پرلز) بود که روی 260 دانش آموز دختر و پسر پایه چهارم شهر شهریار که به روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند، اجرا شد. پس از جمع آوری اطلاعات با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی و به کار بردن آزمون تی تک نمونه ای نتایجی به دست آمد که در تحلیل و بررسی آنها بین متوسط عملکرد دانش آموزان شهریار و دانش آموزان کل کشور در سطح سوم و چهارم (سطوح استنتاجی) درک مطلب، تفاوت معناداری دیده نشد، اما در سطح اول و دوم درک مطلب (سطوح حفظی) عملکرد دانش آموزان شهریار بالاتر از دانش آموزان کل کشور بود. همچنین دانش آموزان شهریار در درک متون ادبی با دانش آموزان کل کشور تفاوت معناداری نداشتند، اما در درک متون اطلاعاتی عملکرد بهتری نسبت دانش آموزان کل کشور دارا بودند.

آموزش مجازی از جمله موضوعات جدید پژوهشی است. هدف کلی پژوهش، مطالعه امکان سنجی اجرای دوره آموزش مجازی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان بود. این پژوهش، از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری، اعضای هیات علمی این دانشگاه را به تعداد 307 نفر در بر می گیرد. حجم نمونه با فرمول کوکران 74 به دست آمد و برای اطمینان 108 نمونه مطالعه شد. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه بسته پاسخ شامل 4 بعد (تکنولوژیک، فرهنگی اجتماعی، سازمانی و آموزشی) بود. پایایی پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ0.966  به دست آمد و روایی صوری، محتوایی و سازه از طریق تحلیل عاملی انجام شد. روش نمونه گیری تصادفی ساده بود و با استفاده از نرم افزار SPSS، پاسخ های پرسشنامه در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که از نظر اعضای هیات علمی امکان اجرای این دوره ها در هر 4 بعد به طور معناداری بالاتر از حد متوسط بود. بر اساس ویژگی های دموگرافیک (جنسیت، سن، گروه آموزشی و سابقه کار) بین میانگین نظرات پاسخ گویان تفاوت معنادار آماری وجود نداشت. با توجه به نتایج به دست آمده، امکان اجرای این دوره ها وجود دارد اما برای پیشگیری از مشکلات هنگام اجرا، باید کاستی های موجود برطرف شود.

پژوهش حاضر، از دسته طرح های مقایسه ای است که به بررسی تفاوت اضطراب مدرسه و مولفه های آن در دانش آموزان پایه چهارم طرح ارزشیابی توصیفی و سنتی می پردازد. بدین منظور، نمونه ای تصادفی مرکب از 400 دانش آموز پایه چهارم شهر تهران انتخاب شد که 200 نفر آنها تحت پوشش طرح توصیفی و 200 نفر دیگر در نظام سنتی درس می خواندند. جهت مقایسه میزان اضطراب مدرسه، از پرسشنامه اضطراب مدرسه فیلیپس استفاده شد و اطلاعات به دست آمده در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که دانش آموزان دو گروه در میزان اضطراب مدرسه، اضطراب امتحان، واکنش های فیزیولوژیک، ترس از ابراز وجود و فقدان اعتماد به نفس با یکدیگر تفاوتی ندارند (p>0.05). دانش آموزان دختر و پسر، تنها در میزان اضطراب امتحان با یکدیگر متفاوتند و این اضطراب در دختران بیشتر از پسران است (0.05<p). دانش آموزان پسر طرح سنتی و توصیفی در میزان اضطراب مدرسه (0.05<p) و اضطراب امتحان (0.01=p) با یکدیگر تفاوت دارند و این اضطراب در دانش آموزان نظام سنتی بیشتر است. دانش آموزان دختر و پسر طرح توصیفی در میزان اضطراب امتحان با یکدیگر متفاوتند و این اضطراب در دختران بیشتر از پسران است (0.01<p). بنابراین می توان نتیجه گرفت که طرح ارزشیابی توصیفی تنها در کاهش اضطراب دانش آموزان پسر موثر بوده، توانسته است میزان اضطراب مدرسه و اضطراب امتحان آنها را نسبت به دانش آموزان طرح سنتی کاهش دهد.

هدف از انجام پژوهش حاضر مقایسه ترجیحات فکری دانش آموزان دختر پایه های دوم تا چهارم رشته ریاضی در مقطع متوسطه شهر مشهد بوده است. روش پژوهش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی پیمایشی است و جامعه آماری را دانش آموزان دختر رشته ریاضی در سه پایه دوم، سوم و چهارم مقطع متوسطه شهر مشهد طی سال 1389-1390 تشکیل داده بودند. حجم نمونه تحقیق 131 نفر (39 نفر دانش آموزان سال دوم، 50 نفر دانش آموزان سال سوم، 42 نفر دانش آموزان سال چهارم) بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. ابزار سنجش مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه غلبه مغزی ند هرمان بود و با روش آمار توصیفی و استنباطی از جمله آزمون آماری آنوا و مانوا و آزمون تعقیبی توکی تحلیل شدند. یافته های این پژوهش نشان داد که بین ربع مغزی D و تحصیل در رشته ریاضی تفاوت معناداری (p<0.045، F=17.3) وجود دارد که نشان می دهد تسلط ربع مغزی D از سال دوم به چهارم (0.05>p) به صورت معناداری کاهش می یابد. در نتیجه می توان به این نکته اشاره کرد که فرآیند آموزش فعلی در رشته تحصیلی ریاضی نمی تواند موجبات توسعه قابلیت های مغزی دانش آموزان را فراهم نماید. بنابراین بررسی برنامه ریزی درسی و روش تدریس معلمان در دوره مذکور توسط مراجع ذی صلاح ضروری به نظر می رسد.

هدف پژوهش ارائه الگویی نوین مبتنی بر بازخورد 360 درجه جهت ارزیابی عملکرد دانشجویان پذیرفته شده بدون کنکور در مقابل دانشجویان پذیرفته شده از طریق آزمون سراسری بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل 1507 نفر از پذیرفتگان مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد) دانشگاه سمنان بود. بر این اساس، از میان آنها 306 نفر به روش تصادفی از نوع طبقه ای انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. این پرسشنامه شامل 4 بعد (وضعیت تحصیلی دانشجویان، دیدگاه اساتید از وضعیت تحصیلی و توانایی های دانشجویان، وضعیت ورود به مقاطع بالاتر تحصیلی و اشتغال دانشجویان، توانایی های تحقیقاتی و پژوهشی آنان) است. پایایی پرسشنامه 0.85 محاسبه شده، روایی صوری آن توسط استادان مورد تایید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی شامل آزمون تی استیودنت، مک نماراستفاده شد. نتایج نشان داد که دانشجویان بدون کنکور دارای وضعیت مطلوب تر از لحاظ تحصیلی، نظرات اساتید پیرامون توانایی علمی دانشجویان در ورود به مقطع تحصیلی بالاتر هستند. اما در مورد همکاری در طرح های پژوهشی و تحقیقاتی، نمره پایان نامه دانشجویان، وضعیت اشتغال و تناسب رشته تحصیلی با شغل تصدی شده در دو گروه دانشجویان مورد مطالعه تفاوت معناداری دیده نشد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت موجود و مطلوب تدریس اثربخش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل از دیدگاه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد است. روش تحقیق حاضر توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد شاغل به تحصیل نیمسال دوم 90-89 می شد که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، گروه نمونه انتخاب شد و داده های مورد نیاز به وسیله پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت در دو قسمت (وضع موجود و وضع مطلوب) جمع آوری گردید. روایی ابزار به وسیله روایی محتوا و نظر متخصصان، و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ به دست آمد. داده های گردآوری شده با شاخص های آمار توصیفی (میانگین، درصد، انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آزمون T مستقل و آزمون تحلیل واریاس ANOVA) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل داده های جمع آوری شده حاکی از آن است که وضعیت موجود و مطلوب تدریس اثربخش با هم تفاوت معناداری دارند و تفاوت معناداری در مولفه های تدریس اثربخش بر اساس متغیرهای جنسیت، رشته تحصیلی، سن و وضعیت اشتغال دانشجویان وجود ندارد.

این پژوهش خودکارآمدی پژوهشی را در میان دانشجویان کارشناسی ارشد روان شناسی و علوم تربیتی بررسی می نماید. روش این تحقیق توصیفی پیمایشی است و جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی تهران در سال تحصیلی 91-90 می شود. 120 نفر از این دانشجویان به صورت نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه خودکارآمدی پژوهشی فیلیپس و راسل (1994 ,Phillips & Russell) است. پس از تحلیل داده ها با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای، نتایج زیر به دست آمد: 1- خودکارآمدی مهارت های پژوهش عملی (0.000 Sig، در سطح 0.01>P) در دانشجویان ارشد بالاست. 2- خودکارآمدی مهارت های نوشتن (0.000 Sig، در سطح 0.01>p) دانشجویان ارشد بالاست. 3- خودکارآمدی مهارت های طراحی پژوهش (0.000 Sig، در سطح0.01 >P) در دانشجویان ارشد بالاست. 4- خودکارآمدی مهارت های رایانه ای و کمی (0.070 Sig، در سطح0.05 >P) دانشجویان ارشد بالا نیست. پس می توان نتیجه گرفت که خودکارآمدی مهارت های پژوهش عملی، نوشتن و طراحی پژوهش در میان این دانشجویان بالاست و این نتیجه شاید ناشی از آشنایی با روش های آماری و پژوهشی، یادگیری ها و تجربه های قبلی آنها باشد. خودکارآمدی مهارت های رایانه ای و کمی این داشنجویان بالا نبود و این شاید پیامد نداشتن پیشنه لازم کار با رایانه و نرم افزارهای آماری باشد.