پژوهش و سازندگی
سال:1387 | دوره:21 | شماره:2 (پی آیند 79) در زراعت و باغبانی |تعداد مقالات:28

به منظور بررسی میزان بهبود ژنتیکی ارقام جو بومی و خارجی معرفی شده در ایران، 10 رقم جو شش ردیفه که طی سال های 1377-1335 بیشترین سطح زیر کشت را داشته اند، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با تکرار در سه منطقه باجگاه، کوشکک (در استان فارس) و بیرجند (استان خراسان جنوبی) موردارزیابی قرار گرفتند. در هر منطقه آبیاری به صورت مطلوب انجام گرفت. عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و میزان خوابیدگی اندازه گیری شد. تغییرات ژنتیکی صفات مختلف ارقام برحسب زمان نسبت به رقم شیرین (شاهد) اندازه گیری شد. ضرایب همبستگی پیرسون نیز محاسبه شد. ارتفاع ساقه اصلی با سال معرفی ارقام همبستگی منفی و بسیار معنی دار داشت و خوابیدگی ارقام در طی این سال ها کاهش نشان داد. بر اساس تجزیه رگرسیون خطی، میزان افزایش سالیانه عملکرد دانه در طی این دوران به میزان 23.75 کیلوگرم در هکتار بوده است. در طی این دوره شاخص برداشت صفت مهمی در افزایش عملکرد دانه بوده و افزایش عملکرد به علت افزایش شاخص برداشت بوده است. در مجموع تعداد دانه در متر مربع با افزایش عملکرد همبستگی مثبت و معنی دار داشت. ارقام جدید دارای دوره پر شدن دانه طولانی تری بودند. همبستگی بین عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه با سال معرفی معنی دار نشد .

اثر سطوح مختلف تراکم و زمان مصرف نیتروژن بر برخی خصوصیات زراعی کلزا، در آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی 83-82 مطالعه شد. در این آزمایش تراکم در سه سطح شامل 60، 80 و 100 بوته در متر مربع، در کرت اصلی و سطوح مختلف زمان مصرف نیتروژن در سه سطح شامل مصرف نیتروژن طی سه نوبت به صورت یک سوم در زمان کاشت، یک سوم ابتدای ساقه رفتن و یک سوم ابتدای گلدهی، مصرف نیتروژن طی دو نوبت به صورت یک سوم در زمان کاشت دو سوم ابتدای ساقه رفتن و مصرف نیتروژن طی دو نوبت به صورت یک دوم در زمان کاشت و یک دوم ابتدای ساقه رفتن در کرت فرعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس عملکرد و اجزای عملکرد دانه نشان داد که تراکم گیاه اثر معنی داری بر شاخص برداشت، عملکرد دانه، عملکرد روغن و تعداد خورجین در متر مربع داشت. در حالی که تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه تحت تاثیر این تیمار قرار نگرفتند. زمان مصرف نیتروژن نیز عملکرد دانه و تعداد خورجین در متر مربع را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار داد در حالی که اثر آن بر سایر صفات اندازه گیری شده معنی دار نبود. بیشترین میزان عملکرد دانه و عملکرد روغن در تراکم 100 بوته در متر مربع و مصرف نیتروژن طی سه نوبت به ترتیب با میانگین 4404.4 و 1825.0 کیلوگرم در هکتار به دست آمد.

این آزمایش به منظور بررسی کارآیی استفاده از مالچ های مختلف در خزانه توت به منظور تولید نهال های مطلوب با هشت تیمار شامل پوشش پلاستیک در دو رنگ شفاف و سیاه (A و B) پوسته برنج در سه ضخامت 4، 6 و 8 سانتی متری (D,C و E)، دو تیمار فاقد پوشش با استفاده از سم علف کش ترفلان و بدون استفاده از سم یا شاهد (F و G) و پوشال چوب در ضخامت 8 سانتی متر (H) با چهار تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سه سال متوالی اجرا گردید. صفات درصد گیرایی قلمه، درصد نهال مطلوب (نهال با ارتفاع بیش از یک متر) و میزان رشد علف هرز در خزانه قلمه توت در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تاثیر تیمار و همچنین اثر متقابل سال و تیمار روی وزن خشک علف هرز در وجین های اول و دوم، درصد گیرایی کل قلمه و درصد نهال مطلوب در سطح احتمال %1 معنی دار گردید. همچنین در مورد تاثیر سال روی کلیه صفات بجز وزن خشک علف هرز در وجین اول اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% مشاهده شد. نتیجه کلی آنکه استفاده از مالچ های پلاستیک شفاف و مشکی در خزانه قلمه تولید نهال توت؛ درصد گیرایی قلمه ها، تولید نهال مطلوب و میزان کنترل علف های هرز در آن ها را به میزان معنی داری افزایش می دهند. عدم استفاده از هر گونه مالچ و علف کش؛ رویش علف های هرز را افزایش و درصد گیرایی قلمه ها را کاهش می دهد .

روغن نباتی در ایران عمدتا از طریق واردات روغن خام و استخراج روغن از دانه های روغنی تولید داخلی تامین می شود. عمده منابع داخلی تولید روغن نباتی شامل پنبه دانه، سویا، آفتابگردان و گلرنگ بوده که در سال های اخیر کلزا نیز به آنها افزوده شده است. در حال حاضر، ایران یکی از بزرگترین وارد کنندگان روغن نباتی به شمار می رود. در این راستا طرح تامین منابع روغن نباتی کشور 93-1384 در وزارت جهاد کشاورزی به اجرا گذاشته شده است تا با افزایش تولید دانه های روغنی در کشور، درصد خود اتکایی به تولید داخلی این محصول افزایش یابد. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت مزیت نسبی و حمایت از تولید سویای بهاره (آبی و دیم) به عنوان یکی از دانه های روغنی مهم در کشور به اجرا درآمد. با استفاده از ماتریس تحلیل سیاستی و همچنین شاخص های حمایتی، تلاش گردیده است وضعیت سویا در کشور بر اساس آمار و اطلاعات هزینه تولید وزارت جهاد کشاورزی طی سال های 83-1377 تجزیه و تحلیل گردد. بررسی وضعیت حمایتی سویای بهاره نشان می دهد که علی رغم وجود مزیت نسبی در تولید این محصول در استان های عمده تولید کننده، به طور کلی سیاست های دولت جنبه حمایتی لازم را نداشته است. برای رسیدن به اهداف برنامه اولا؛ می بایست حمایت موثر از تولید دانه های روغنی در کشور به اجرا درآید. ثانیا؛ نیازمند دیدگاه سیستمی است تا مجموعه محصولات کشاورزی در یک چارچوب مدنظر قرار گیرند، زیرا برنامه ریزی محصولی به طور مجزا برای هر یک از محصولات کشاورزی و تقریبا منفک از یکدیگر، در نهایت منجر به تضادی جدی تر در ساختار تولید محصولات کشاورزی می شود .

به منظور بررسی سازگاری 18 ژنوتیپ بهاره کلزا در شرایط آب و هوایی منطقه سیستان طی دو سال زراعی 1381 و 1382 آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. هر کرت شامل 4خط با طول 5 متر و فاصله 30 سانتی متر بود. کاشت با دستگاه وینتراشتایگر پلات کار انجام شد. در طول دوره رشد یاداشت برداری از تعداد روز تا شروع گلدهی، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، درصد روغن و عملکرد دانه انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب نشان داد که اثر سال بر طول دوره گلدهی و طول دوره رویش و اثر ژنوتیپ بر تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، ارتفاع، عملکرد دانه و درصد روغن در سطح یک درصد معنی دار بود. طی دو سال آزمایش ژنوتیپ Syn3 با میانگین 4481 کیلوگرم در هکتار، هیبریدHyola401  خارجی با میانگین 4370 کیلوگرم در هکتار وHyola420 با میانگین 4153 کیلوگرم در هکتار بیشترین و ژنوتیپ های Oprion500 با میانگین 2742 کیلوگرم در هکتار،CrackerJack  با میانگین 3126 کیلوگرم در هکتار وHeros  با میانگین 3221، کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. از لحاظ درصد روغن و عملکرد روغن، رقم Option500 و هیبرید Hyola401 به ترتیب با میانگین 48.2 درصد و 1969 کیلوگرم در هکتار بالاترین میزان را داشتند. نتایج همبستگی ساده صفات اندازه گیری شده نشان داد که عملکرد روغن با ضریب (r=0.93**) و پس از آن تعداد خورجین در بوته با ضریب (r=0.73**) بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه دارند. با عنایت به نتایج و خصوصیات زراعی مطلوب در هیبریدها نسبت به ژنوتیپ های آزاد گرده افشان، هیبرید Hyola401 و هیبریدHyola420 برای شرایط آب و هوایی منطقه سیستان قابل توصیه تر هستند .

روش هم ارز کده - آگار برای بررسی توانایی آللوپاتی ارقام گندم (Triticum aestivum) بر رشد گیاهچه علف های هرز یولاف (Avena ludoviciana) و ماشک گل خوشه ای (Vicia villosa) مورد استفاده قرار گرفت. بررسی حاضر در سال 1384 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار و در بخش تحقیقات علف های هرز موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور انجام شد. در این آزمایش اثر 4 رقم گندم: شیراز و نیک نژاد (ارقام با قدرت رقابت بالا) و طبسی و روشن (ارقام با قدرت رقابت پایین) با 4 تراکم گیاهچه: 0، 8، 16 و 24 بر رشد گیاهچه یولاف و ماشک مورد بررسی قرار گرفت. یولاف در مقایسه با ماشک، بیشتر تحت تاثیر آللوشیمیایی های تولید شده بوسیله گیاهچه های گندم قرار گرفت. از سوی دیگر، ریشه چه علف های هرز نسبت به ساقه چه حساسیت بیشتری به آللوشیمیایی های گیاهچه های گندم نشان داد. در بین ارقام گندم، رقم نیک نژاد بیشترین بازدارندگی را در رشد یولاف ایجاد نمود، در حالیکه ارقام گندم تفاوت معنی داری از نظر اثر بر رشد گیاهچه ماشک نداشتند. به طور کلی، با افزایش تراکم گیاهچه های گندم، غلظت آللوشیمیایی های رها شده در محیط افزایش می یابد و این افزایش بستگی به رقم گندم دارد .

آزمایش هایی جهت بررسی کارایی دو جد ایه باکتری Pasteuria penetrans به نام های PNG و PA هر کدام با دو غلظت یک (104) و دو (6.4×10) اندوسپور در گرم خاک و گرانول 10 درصد سم راگبی (کادوزافوس) به میزان 50 میلی گرم در هر گلدان حاوی 1.5 کیلوگرم خاک و تیمار شاهد بدون اضافه کردن سم و باکتری در 6 تیمار و 4 تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در کنترل دو گونه M. javanica و نژاد دوم گونه  M. incognita روی پسته رقم بادامی ریز در دو آزمایش جداگانه از سال 1381 در گلخانه به اجرا در آمد. نتایج این آزمایش ها نشان داد که در مورد گونه M. incognita-R2، غلظت 104 جدایه PA با 88.8 درصد کاهش جمعیت نسبت به تیمار شاهد بهترین تاثیر را در کنترل جمعیت نماتود مذکور داشته و در آزمایش مربوط به گونه M. javanica تیمار سم راگبی با 87.5 درصد کاهش جمعیت نسبت به شاهد بیشترین تاثیر را داشته است و بعد از آن تیمار غلظت 6.4×105 جدایه PNG با 71.2 درصد کاهش جمعیت بهترین تاثیر را داشته است. با توجه به نتایج بدست آمده غلظت موثر جدایه PA جهت کنترل نژاد دوم گونه M. incognita و غلظت موثر جدایه PNG جهت کنترل گونه M. javanica در سطوح کوچک (جهت تولید نهال پسته) می توانند مورد استفاده قرار گیرد .

در این آزمایش تعداد 30 توده شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum) چند چین غربال شده بر اساس تعداد روز تا گلدهی (گروه های زودرس، متوسط رس و دیررس) در قالب 3 آزمایش در طرح بلوکهای کامل تصادفی (هر آزمایش 10 توده از هر گروه) در سه تکرار در دو سال در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در کرج کشت گردید. میانگین تعداد روز تا گلدهی در سال اول و دوم و تعداد روز تا رسیدگی در سال دوم و نتایج آزمون t برای مقایسات دو به دو، گروه بندی این مواد را در سه گروه تایید کرد. ورود صفت تعداد روز تا گلدهی در معادلات رگرسیون عملکرد علوفه و بذر موید دخالت و تایید این صفت در گروه بندی ژرم پلاسم شبدر چند چین بود. در نهایت پراکنش ژرم پلاسم شبدرهای ایرانی چند چین در پلات حاصل از دو تابع اول در نتایج تجزیه تابع تشخیص، توانست شبدرهای چند چین زودرس، متوسط رس و دیررس را کاملا جدا از هم قرار دهد. نتایج آزمون F برای تعداد روز تا رسیدگی فقط در شبدرهای زودرس معنی دار نشد در صورتی که در دو گروه دیگر معنی دار شد. این آزمون برای دیگر صفات زراعی نیز انجام شد. عدم معنی دار بودن آزمون F به این معنی است که تمام مواد هر گروه پتانسیل مشابهی در تولید دارند و در گزینش توده ها درصورت وجود صفات برتر دیگر می توان انتخاب را بر اساس آن صفت انجام داد. تمام ژرم پلاسم در این آزمایش برای صفات زراعی بر اساس آزمون دانکن گروه بندی شدند. تجزیه مرکب برای صفات دو ساله انجام شد. در پی مقایسه میانگین توده ها در دو سال شبدر 50TN0185 عنوان زودرس ترین نمونه و 50TN0161 به عنوان دیررس ترین نمونه در تمام گروه های شبدر ایرانی چند چین مشخص شدند. به دلیل وجود پتانسیل و قابلیت بالا صفات زراعی در این مواد، پیشنهاد می شود این مواد در برنامه های به نژادی شبدرهای ایرانی به کار گرفته شوند.

به منظور دستیابی به ارقامی از سیب زمینی با عملکرد بالا و کیفیت مطلوب این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و در دو گروه آزمایشی مستقل شامل ارقام زودرس و نیمه زودرس و گروه آزمایشی ارقام دیررس و نیمه دیررس در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان در سالهای 1381 و 1382 به اجرا درآمد. ارقام آزمایشی در گروه زودرس عبارتند از: 1- مارفونا، 2- سانته، 3- فرسکو، 4- پریمیر، 5- اینوا، 6- آریندا، 7- فیانا، 8- سامانته، 9- کاردینال 10- بینلا، 11- رومینا، 12- آژاکس و در گروه میان رس و دیررس عبارتند از 1- آگریا، 2- مارکیز،3- دیامانت، 4- کوراس، 5- کنکورد، 6- موندیال، 7- فولدا، 8- ساتینا، 9- بلینی، 10- تمیاته، 11- کلمبوس، 12- جولیانس، 13 - فلاویا، 14- بریجت، 15- فونتان، 16- سانتانا، 17- EOS و 18- آجیبا. در طول اجرای طرح از 12صفت کمی و کیفی اندازه گیری به عمل آمد. نتیجه تجزیه واریانس مرکب در صفات اندازه گیری شده مشخص نمود که ارقام مورد مطالعه در هر دو گروه آزمایشی از نظر زمان کسب %50 جوانه زنی، تاریخ غده زایی، تاریخ پوشش کامل، طول دوره گلدهی، زمان گلدهی، ارتفاع گیاهان در زمان گلدهی، زمان غده زایی، تعداد ساقه در بوته، زمان رسیدگی، عملکرد کل، درصد تولید غده بذری، درصد ماده خشک غده، طول دوره خواب غده ها، اختلاف معنی دار در سطح 1% نشان دادند از نظر عملکرد کل غده، ارقام مارفونا، آریندا، فرسکو و سانته در گروه آزمایشی ارقام زودرس تا میان رس و در گروه آزمایشی ارقام نیمه دیررس تا دیررس، رقم های بلینی، کلمبوس، جولیانس، ساتینا و تیماته نسبت به دیگر ارقام برتری نسبی نشان دادند. محاسبه ضرایب همبستگی بین صفات در ارقام مختلف در هر دو گروه آزمایشی نشان داد که بین متوسط تعداد ساقه در بوته و متوسط وزن غده بذری با عملکرد در سطح احتمال 1% همبستگی مثبت و معنی دار وجود داشت. در مجموع از نظر کیفیت غده های تولیدی و قابلیت انبار مانی و نیز متوسط عملکرد، ارقام سانته و فرسکو در گروه زودرس تا میان رس و در گروه ارقام دیررس، رقمهای آگریا، کلمبوس، تیماته، ساتینا و جولیانس در مقایسه با سایر ارقام وضعیت مناسب تری داشته و جهت کشت و تولید سیب زمینی در استان همدان معرفی می گردند .

به منظور بررسی تاثیر کاربرد زئولیت ایرانی کلینوپتیلولیت در کود دامی در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی، بر عملکرد دانه، غلظت عناصر در برگ و دانه، میزان کلروفیل و شاخص سطح برگ آفتابگردان تحت رژیم های متفاوت آبیاری، آزمایشی در سال 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس واقع در کیلومتر 16 تهران - کرج، به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. فاکتور اصلی شامل رژیم های آبیاری: آبیاری پس از مصرف %35 رطوبت قابل استفاده خاک (W1)، آبیاری پس از مصرف %70 رطوبت قابل استفاده خاک (W2) و فاکتور فرعی شامل تیمارهای مختلف کودی: 130 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از اوره (F1)، و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود دامی کمپوست شده (F2)، و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود دامی کمپوست شده همرا با زئولیت به میزان %5 وزن کود دامی (F3)، و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود دامی کمپوست شده همرا با زئولیت به میزان 10% وزن کود دامی (F4)، و 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود دامی کمپوست شده همرا با زئولیت به میزان %15 وزن کود دامی (F5) بودند. نتایج نشان داد که اثر رژیم های آبیاری بر عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک گیاه، میزان کلروفیل در مرحله پر شدن دانه و شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی معنی دار بود، اما غلظت عناصر در برگ و دانه تحت تاثیر رژیم آبیاری قرار نگرفتند. نتایج همچنین نشان داد که عملکرد دانه و ماده خشک گیاه، غلظت نیتروژن برگ و دانه، میزان کلروفیل و شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارهای کودی قرار گرفتند. از تیمار (F5)، بیشترین مقدار عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک و غلظت نیتروژن دانه و از تیمار (F1)، بیشترین مقدار نیتروژن و کلروفیل برگ در مرحله گلدهی بدست آمد. اثر متقابل دو عامل بر عملکرد ماده خشک، کلروفیل برگ در مرحله پر شدن دانه، شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی و کارایی مصرف آب اثر معنی داری بر جا گذاشت. در نهایت با توجه به نتایج حاصله از این آزمایش و تاثیر معنی دار استفاده از زئولیت طبیعی ایرانی در کاهش مصرف کودهای شیمیایی و جلوگیری از اثرات نامطلوب این مواد بر محیط زیست، می توان تیمار 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود شیمیایی اوره + 50 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از کود دامی کمپوست شده همرا با زئولیت به میزان %15 وزن کود دامی تحت رژیم آبیاری اول (W1 F5)، را به عنوان بهترین تیمار مورد بررسی، مشخص نمود .

به منظور بررسی تاثیر روش کاشت و نیز تراکم پیاز بر عملکرد زعفران این طرح تحقیقاتی در همند آبسرد - دماوند در مرکز تحقیقات مراتع وزارت جهاد کشاورزی به مدت چهار سال از مهرماه 79 تا آذرماه 1383 اجرا گردید. این پژوهش در قالب طرح آماری بلوکهای کاملا تصادفی به روش فاکتوریل به مرحله اجرا درآمد، مقایسات میانگین نیز از طریق آزمون چند د امنه ای دانکن صورت گرفت. در این طرح از دو روش کاشت کپه ای و ردیفی با سه تراکم کم، متوسط و زیاد به ترتیب 5، 10 و 15 پیاز در طول 30 سانتی متر خطوط کشت استفاده شد بطوریکه در روش کاشت ردیفی به ترتیب 5، 10 و 15 پیاز در طول 30 سانتی متر با فواصل مساوی و در روش کاشت کپه ای در آخر هر 30 سانتی متر طول خطوط کشت 5، 10 و یا 15 پیاز به صورت کپه ای کشت شدند. در این تحقیق 6 تیمار با 5 تکرار در قالب 30 کرت وجود داشته است. هد ف از این پژوهش اولا تعیین بهترین روش کاشت و ثانیا تراکم پیاز مطلوبتر بوده است. از نتایج دو سال اول طرح، روش کاشت کپه ای با 15 پیاز بیشترین عملکرد (گل زعفران و زعفران خشک) را داشته که تفاوت آن با سایر تیمار ها در سطح %1 معنی دار بوده است. در سال سوم کاشت (1381) مجددا اثر تراکم بوته و روش کاشت معنی دار شده و در سال چهارم فقط اثر روش کاشت در سطح %5 بر روی صفات مورد مطالعه معنی دار گردیده است. با افزایش سالهای کاشت بیشترین تفاوت در دو روش ردیفی و کپه ای حاصل شده که نشان می دهد روش کاشت بیشتر از تراکم بوته در عملکرد موثر می باشد. در دو سال پایانی طرح در تیمارهای روش کاشت، به دلیل اینکه امکان ازدیاد بنه ها در روش کاشت ردیفی بیشتر از کپه ای فراهم بوده، عملکرد در این روش از روش کپه ای بیشتر بوده است نتایج نشان می دهد که تیمارهای برتر کاشت ردیفی با ده پیاز و کاشت کپه ای با 51 پیاز بوده اند.

به منظور بررسی اثرات مدیریت شیمیایی، مکانیکی و تلفیقی علف های هرز ذرت آزمایش مزرعه ای در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب استان فارس، در سالهای 1383 و 1384 انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 11 تیمار در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای مورد استفاده شامل کاربرد علف کشهای آترازین مخلوط با آلاکلر به میزان 1+2.5 و 0.5+1.25 کیلوگرم ماده موثر در هکتار به صورت یکنواخت و نواری و استفاده از کولتیواتورهای دوار و پنجه غازی به تنهایی و به صورت ترکیبی بودند. در سال 1383 در 6 و 17 هفته پس از کاشت بیشترین کاهش در وزن خشک تاج خروس در تیمار سمپاشی نواری با 0.5 کیلوگرم آترازین مخلوط با 1.25 کیلو گرم آلاکلر همراه با دو بار کولتیواتور پنجه غازی مشاهده شد. در 6 هفته پس از کاشت بیشترین درصد کاهش وزن خشک خرفه در تیمار سمپاشی نواری با 0.5 کیلوگرم آترازین مخلوط با 1.25 کیلو گرم آلاکلر همراه با دو بار کولتیواتور پنجه غازی به میزان %88 بد ست آمد. در 17 هفته پس از کاشت مصرف یکنواخت 1 کیلوگرم آترازین مخلوط با 2.5 کیلوگرم آلاکلر وزن خشک خرفه را %89 کاهش داد. در سال 1384 در 17 هفته پس از کاشت کمترین کاهش وزن خشک تاج خروس در تیمار مصرف نواری 0.5 کیلوگرم آترازین مخلوط با 1.25 کیلو گرم آلاکلر بدست آمد. در 6 هفته پس از کاشت مصرف یکنواخت 1 کیلوگرم آترازین مخلوط با 2.5 کیلو گرم آلاکلر وزن خشک خرفه را %100 کاهش داد. در سالهای 1383 و 1384 در 6 و 17 هفته پس از کاشت تیمار 0.5 کیلوگرم آترازین مخلوط با 1.25 کیلوگرم آلاکلر همراه با دو بار کولتیواتور پنجه غازی %83 تا %91 وزن خشک قیاق را کاهش داد. نتایج در هر دو سال نشان داد که همه تیمارها عملکرد دانه ذرت را در مقایسه با تیمار شاهد دارای علف هرز افزایش دادند. بیشترین عملکرد دانه ذرت در تیمار 0.5 کیلوگرم آترازین مخلوط با 1.25 کیلوگرم آلاکلر همراه با دو بار کولتیواتور دوار بدست آمد که نشان دهنده مزیت استفاده از کنترل تلفیقی علف های هرز در مقایسه با روشهای شیمیایی و مکانیکی به تنهایی است.

امروزه تعداد بیشماری از میکروب ها به انواع آنتی بیوتیک ها مقاوم شده اند و این مساله باعث پیچیدگی درمان بیماریهای عفونی می شود. موضوع این تحقیق جداسازی میکروارگانیسم های تولیدکننده آنتی بیوتیک از خاک های مناطق بومی ایران بود. در این مطالعه نمونه های مختلف خاک از مناطق جنگلی جنگل آمل و خاک مناطق بیابانی کهریزک و حسن آباد خالصه انتخاب شد و در محیط های نوترین آگار و سابورود کستروزآگار کشت داده شد و سپس نمونه هایی خالص شدند. برای بررسی فعالیت ضد میکروبی میکروارگانیسم ها علیه باکتری ها، چهار باکتری گرم مثبت و چهار باکتری گرم منفی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که تنها استرپتومیسس های جدا شده از مناطق بیابانی، دارای فعالیت های ضد باکتریایی بودند. در مرحله بعد تاثیر پارامترهای اکولوژیکی (دما pH- منابع کربن - نیتروژن) بر روی فعالیت ضد میکروبی مطالعه شد. نتایج نشان داد که مناسب ترین و اپتیمم شرایط برای فعالیت ضد میکروبی به قرار زیر است: pH و برابر 6.9-7.2، منابع کربن گلوکز و لاکتوز هر کدام به میزان 10 گرم در لیتر دمای 36-33 درجه سانتی گراد و سولفات آمونیوم به میزان 10 گرم در لیتر و نیز اسیدهای آمینه متیونین و تریپتوفان هر کدام به میزان 1 گرم در لیتر به عنوان منابع نیتروژن. این عوامل می توانند باعث افزایش و سرعت دهی فعالیت ضد باکتریایی شوند. ما همچنین دریافتیم که حساسیت باکتریهای گرم مثبت نسبت به فعالیت ضد باکتریایی استرپتومیسس های جدا شده از خاک در مقایسه با باکتریهای گرم منفی، بیشتر بود.

گندم وحشی Aegilops tauschii گونه ای دیپلویید (با ژنوم 2n=2x=14, DD) است که ژنوم D را در اختیار گندم نان قرار داده است. تنوع مورفولوژیکی بسیار زیادی در درون این گونه وجود دارد. مطالعه گونه های جنس Aegilops نشان می دهد که این گونه ها، منابع ژنتیکی بی نظیری برای اصلاح گندم می باشند. فرسایش ژنتیکی در ژرم پلاسم گونه های زراعی گندم، انگیزه تحقیق برای بررسی امکان استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در خویشاوند ان وحشی آن شده است. به همین منظور تنوع ژنتیکی 28 توده جمع آوری شده گیاه Ae.tauschii از استان های مختلف کشور، در مزرعه تحقیقاتی بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال زراعی 84-1383 ارزیابی گردید. محاسبات آماری داده ها شامل ضرایب همبستگی ساده، آماره های توصیفی مانند حداکثر و حداقل صفات کمی، میانگین، انحراف معیار و ضریب تغییرات، شاخص شانون، تجزیه به مولفه های اصلی بر روی همه صفات و همچنین تجزیه خوشه ای بر اساس مولفه های اصلی بود. نتایج نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالایی در میان توده ها بود. در صفات کمی بیشترین مقدار تنوع مربوط به تعداد بذر در سنبلچه (%23.1) و کمترین مقدار هم مربوط به تاریخ رسیدن (%7.4) بود. همچنین در میان صفات کیفی نیز حداکثر تنوع در شکنندگی محور سنبله (%232) و حداقل آن در بافت دانه (%14) مشاهده شد. تاریخ گلدهی با تاریخ رسیدن، طول سنبله با طول گلوم و تعداد سنبلچه در سنبله، همچنین رنگ ساقه با کرک ساقه و عادت رشد دارای بیشترین همبستگی معنی دار و مثبت بودند. در تجزیه به مولفه های اصلی هشت مولفه شناسایی شدند که جمعا 82.6 درصد از کل تنوع داده ها را توجیه می نمودند. بر اساس نمودار درختی حاصل از تجزیه خوشه ای، توده ها به سه گروه تقسیم شدند که با پراکنش جغرافیایی آنها مطابقت نداشت.

ریزش میوه پس از اتمام گلدهی به عنوان یک پدیده فیزیولوژیکی در محصول بادام به شمار می رود. ازت و ساکاروز از جمله ذخایر انرژی سلولی جهت رشد، توسعه و تشکیل میوه مطلوب محسوب می شوند. به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی این ترکیبات بر میزان تشکیل میوه بادام آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و سه تکرار بر روی رقم منقا در دو منطقه ایستگاه تحقیقات سهند و گردیان در دو سال 84-83 به اجرا درآمد. فاکتور A شامل سه سطح اوره (صفر، 1 و 2 درصد) و فاکتور B ساکاروز در چهار سطح (صفر، 2، 4 و 6 درصد) را شامل می گردید. در این مطالعه درصد تشکیل میوه اولیه و نهایی، میزان ساکاروز محلول در ساقه و برگ، کارآیی فتوشیمیایی و عملکرد محصول مورد ارزیابی قرار گرفت. بیشترین عملکرد و بالاترین درصد تشکیل میوه اولیه بادام با محلول پاشی ساکاروز با غلظت 6 درصد و اوره با غلظت 2 درصد به دست آمد. درصد تشکیل میوه اولیه در ایستگاه تحقیقات سهند بیشتر از منطقه گردیان بود همچنین در سال دوم آزمایش عملکرد، درصد تشکیل میوه بیشتر از سال اول بدست آمد و غلظت ساکاروز محلول و ازت برگ در سال دوم بیشتر از سال اول بود. بالاترین درصد تشکیل میوه نهایی بادام در صورت کاربرد توام ساکاروز با غلظت 6 درصد و اوره با غلظت 2 درصد حاصل شد. همچنین بیشترین کآرایی فتوشیمیایی برگهای بادام با کاربرد اوره با غلظت دو درصد اند ازه گیری شد. با افزایش سطوح ساکاروز غلظت آن در ساقه افزایش یافت. در حالی که با محلول پاشی اوره از میزان ساکاروز در ساقه و برگ کاسته شد و با افزایش اوره غلظت ازت به طور معنی داری در برگ و میوه بادام افزایش یافت. به نظر می رسد محلول پاشی ازت و ساکاروز توانسته است قسمتی از انرژی مورد نیاز برای مرحله بحرانی تشکیل میوه در زمانی که حداقل فتوسنتز و سطح سبز وجود دارد را فراهم نماید .

اثرات کاربرد عناصر روی، آهن و منگنز بر عملکرد، اجزای عملکرد، غلظت و جذب عناصر غذایی در دانه گندم، در آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک زابل در سالهای زراعی 82-81 و 83- 82 مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل روی با چهار سطح (0، 40 و 80 کیلوگرم سولفات روی در هکتار به صورت مصرف خاکی و محلول پاشی 0.5 درصد سولفات روی)، آهن با دو سطح (0 و محلول پاشی 1 درصد سولفات آهن) و منگنز با دو سطح (0 و محلول پاشی 0.5 درصد سولفات منگنز) بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل روی در منگنز اثر معنی داری بر تعداد دانه در خوشه داشت. بالاترین تعداد دانه در خوشه مربوط به تیمار کاربرد 80 کیلوگرم در هکتار سولفات روی و محلول پاشی منگنز بود. اثر متقابل روی در آهن بر وزن هزار دانه معنی دار گردید. بالاترین وزن هزار دانه مربوط به تیمار 80 کیلوگرم روی و محلول پاشی آهن بود. منگنز سبب افزایش وزن هزار دانه گردید. مصرف 80 کیلوگرم سولفات روی بر عملکرد دانه در سال 82 معنی دار گردید. همچنین در این سال مصرف توام 80 کیلوگرم سولفات روی و محلول پاشی منگنز عملکرد دانه را افزایش داد. محلول پاشی روی، 99 درصد غلظت روی، 106 درصد جذب روی و 8 درصد غلظت آهن در دانه را افزایش داد. محلول پاشی آهن، 21 درصد غلظت آهن، 20 درصد جذب آهن و 13 درصد غلظت روی در دانه را افزایش داد. محلول پاشی منگنز سبب افزایش 7 درصدی غلظت و 9 درصدی جذب این عنصر در دانه گردید.

کلزا یکی از با اهمیت ترین دانه های روغنی جهان به شمار می رود. به کارگیری روش های مهندسی ژنتیک در گیاه کلزا باعث تولید ارقامی شده است که از نظر صفات با ارزش کشاورزی و اقتصادی حایز اهمیت می باشند. از میان عوامل تهدیدکننده کشت و گسترش این گیاه، وجود علف های هرز و چگونگی کنترل آنها توسط مواد شیمیایی می باشد. از میان علف کشهای مرسوم، گلایفوسیت به عنوان علف کشی عمومی و وسیع الطیف که آنزیم EPSPS را مهار می کند، مطرح است. آنزیم EPSPS، یک آنزیم کلیدی در مسیر بیوسنتز اسیدهای آمینه حلقوی در میکروارگانیسم ها و گیاهان می باشد. یکی از موثرترین راه های ایجاد گیاهان مقاوم به علفکش گلایفوسیت، دست ورزی ژن کدکننده آنزیم 5-انول پیرویل شیکیمات - 3 فسفات سنتاز (EPSPS)، به منظور کاهش میل ترکیبی گلایفوسیت به این آنزیم می باشد. در تحقیق حاضر یکی از مهمترین نقاطی که در تشکیل مجموعه آنزیم -گلایفوسیت دخالت دارد، یعنی اسید امینه آلانین شماره 183 در EPSPS باکتری E. coli، مورد توجه قرار گرفت. با ایجاد یک جهش نقطه ای دقیق به روش طراحی آغازگرهای ویژه و واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR)، کد ژنتیکی اسید امینه فوق به اسید امینه تروئونین تبدیل گردید. ژن دست ورزی شده، در داخل پلاسمیدهای کلونینگ pUC18 و بیانی گیاهی pBI121 همسانه سازی شد. آنالیزهای مولکولی لازم برای اثبات حضور ژن در پلاسمیدها و تعیین جهت مناسب آنها انجام گرفت. پلاسمید pBI121 حامل ژن مورد نظر، از طریق باکتری Agrobacterium tumefaciens سویه LBA4404 به گیاه کلزا رقم PF-7045-91 منتقل گردید. از انتهای بریده شده دنباله کوتیلدون، به عنوان بافت هدف جهت انتقال ژن استفاده گردید. برای ارزیابی اولیه تراریخته بودن گیاه از مقاومت گیاهان دست ورزی شده به آنتی بیوتیک کانامایسین استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که درصد باززایی نوساقه و درصد تراریخته بودن گیاهچه به ترتیب 74 و 28 درصد بود. با آنالیزهای مولکولی و ارزیابی مقاومت گیاهان نسبت به این علفکش حضور و بیان موثر ژن اثبات گردید .

برای بررسی گرده افشانی و انتخاب گرده زای مناسب برای برخی ارقام زیتون، آزمایشی طی دو سال (1381 و 1382) در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم انجام گردید. طرح آماری، بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و 7 تیمار بود. در این آزمایش ارقام روغنی و زرد فقط ارقام گرده زا و ارقام آربیکن، کالاماتا، کرونیکی و ماستوئیدس گرده زا و پذیرنده گرده بودند. برای انجام تلاقی ها بر اساس تعداد گل کامل، تعداد 300-150 گل کامل در هر شاخه اخته شد و گرده های هر رقم در پاکت ها جمع آوری و به صورت متقابل گرده افشانی شدند. برای تعیین گرده افشانی آزاد، روی هر درخت 200-100 گل آذین شمارش و اتیکت گذاری شدند. گل آذینهای تیمار خود گرده افشانی نیز پاکت گیری شدند. پس از گذشت دو هفته با مشاهده میوه های اولیه، پاکت ها باز شدند. میوه های اولیه دو هفته پس از تمام گل با باز شدن پاکت ها شمارش و 8 هفته پس از دوره تمام گل میوه های نهایی شمارش شده و ثبت گردیدند. در بررسی قابلیت جوانه زنی دانه گرده مشخص گردید که رقم زرد به ترتیب با 84 درصد بیشترین قابلیت جوانه زنی دانه گرده را دارد در حالیکه رقم کرونیکی با 25.9 درصد کمترین قابلیت جوانه زنی دانه گرده را دارا بود. بررسی ها نشان داد از نظر شاخص سازگاری گرده افشانی آزاد برای باردهی تمام ارقام مورد مطالعه نتیجه قابل قبولی داشت با این حال نتایج دو ساله بیانگر سازگاری نسبتا خوب رقم روغنی با آربیکن، ارقام آربیکن و زرد با ماستوئیدس می باشد .

دستیابی به خود کفایی در تولید ذرت دانه ای یکی از اهداف دولت نهم در بخش کشاورزی ایران و یکی از اهداف سند چشم انداز بیست ساله و برنامه های توسعه، افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می باشد. همچنین یکی از ابزارهای مهم برای ارزیابی فعالیت بخش کشاورزی در راستای رسیدن به خود کفایی پویا، استفاده از شاخص بهره وری است. لذا در این تحقیق به منظور ارزیابی طرح افزایش تولید ذرت دانه ای، بهره وری کل عوامل تولید این محصول طی سالهای 1379-83، در کشور و سه استان تولید کننده عمده ذرت (فارس، خوزستان و کرمانشاه) با استفاده از شاخص ترنکوئیست - تیل محاسبه شد. نتایج نشان داد که بهره وری کل عوامل تولید ذرت دانه ای در کشور طی دوره مورد مطالعه، علیرغم صعودی بودن، کمتر از یک بوده است (به استثنا سال 1381). نرخ رشد سالانه آن در کل دوره مثبت بوده است و حاکی از بهبود بهره وری کل می باشد. بهره وری کل عوامل تولید ذرت دانه ای در دو استان فارس و خوزستان طی دوره مورد مطالعه کاهش پیدا کرده و نرخ رشد آن منفی بوده و علت این امر بیشتر بودن نرخ رشد شاخص نهاده نسبت به نرخ رشد شاخص ستانده بوده است. علیرغم اجرای طرح افزایش ذرت که باعث افزایش تولید ذرت شده است ولی به علت اینکه نرخ افزایش هزینه ها بیشتر از نرخ افزایش تولید بوده، بهره وری کل کاهش پیدا کرده است. بهره وری کل عوامل تولید ذرت دانه ای در استان کرمانشاه طی دوره مورد مطالعه علیرغم نوساناتی، افزایش پیدا کرده و نرخ رشد آن مثبت بوده است. نتایج این تحقیق نشان داد که دولت به زودی نمی تواند به خودکفایی ذرت در ایران دست یابد و اگر هم به خود کفایی دست یابد، مقطعی خواهد بود. برای دست یابی به خودکفایی پویا، برنامه ریزی نیاز است و مسوولین باید نسبت به اصلاح نظام تولید و کاهش هزینه تولید ذرت، اقدامات گسترده ای را انجام دهند .

خرما یکی از محصولات مهم و استراتژیک کشور است، بطوری که ایران با سطح زیر کشت 238 هزار هکتار و تولید 996 هزار تن به ترتیب رتبه اول و دوم را در د نیا به خود اختصاص داده است. مراحل گلدهی و میوه نشینی نخل خرما یکی از حساس ترین مراحل رشد آن است که نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد. مطالعات مختلف نشان می دهد یکی از مراحل بحرانی و حساس رشد برخی گیاهان به تنش آبی، مراحل مذکور می باشد. به منظور بررسی اثرات تنش آبی و تعیین دور مناسب آبیاری، این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار آبیاری پس از 50، 100، 150 و 200 میلی متر (تیمار اخیر با دو عمق آبیاری معادل 100 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) تبخیر تجمعی از تشت کلاس A در مراحل گلدهی و میوه نشینی با 4 تکرار انجام شد. آب مورد نیاز تیمارها بر اساس روش تشت تبخیر FAO برآورد و کنترل گردید. در زمان برداشت عملکرد هر نخل برآورد شده و با انتخاب تصادفی 100 عدد میوه از هر یک از درختان مورد آزمایش، خصوصیات کمی میوه ها از قبیل طول، قطر، حجم و وزن میوه و هسته و درصد رطوبت میوه و هسته اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد تاثیر تیمارهای مورد آزمایش بر میزان ریزش میوه، وزن میوه و هسته، قطر میوه و عملکرد نخل معنی دار بوده است. بیشترین عملکرد با آبیاری پس از 50 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت به دست آمده است.

میوه خرما (Phoenix dactylifera L.) رقم برحی در سه مرحله از نمو شامل خلال، رطب و تمر قابل مصرف است. میوه در مرحله رطب نرم، شهدی و بسیار مرغوب می باشد اما به علت برخورداری از بافتی نرم و داشتن رطوبت و قند زیاد سریعا توسط میکروارگانیسم ها آلوده شده و نگهداری و حمل و نقل آن با مشکلات فراوانی روبرو است. به منظور یافتن بهترین تیمار جهت کاهش رطوبت و بهبود کیفیت میوه، تاثیر 24، 48 و 72 ساعت آبگیری در دماهای 40 و 50 درجه سانتیگراد بر خصوصیات مختلف کیفی میوه نظیر سفتی بافت، درصد رطوبت، فعالیت آبی، رنگ ظاهری (L, *a* و b*)، تیره شدن بافت، اسیدیته قابل تیتر،pH  عصاره و مواد جامد محلول مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد آبگیری سبب تیره شدن رنگ بافت، کاهش وزن، افزایش سفتی بافت و کاهش فعالیت آبی میوه خرما گردید. آبگیری در دمای 50 درجه سانتگراد به مدت 72 ساعت سبب خشک شدن بیش از اندازه میوه (دارای %18.3 رطوبت) و در نتیجه افزایش قابل توجه سفتی بافت (8.28 نیوتن) و کاهش ارزش کیفی میوه شد. اما آبگیری به مدت 48 ساعت در دمای 40 درجه سانتی گراد و 24 ساعت در دمای 50 درجه سانتیگراد با رساندن رطوبت میوه به کمتر از %27 و سفتی بافت به حدود 6 نیوتن، خطر آلودگی بافت توسط میکروارگانیسم ها را به حداقل رسانده و سبب شدند تا بافت میوه سفت تر و انعطاف پذیر شود .

به منظور تعیین مناسب ترین میزان مصرف آب به روش قطره ای و بهترین روش قرار گرفتن نوارهای قطره ای در کشت سیب زمینی در منطقه جیرفت با رژیم حرارتی گرم و خشک این آزمایش به مرحله اجرا گذاشته شد. طرح آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی به صورت فاکتوریل با دو فاکتور شامل 3 میزان آب (70، 100 و 130 درصد تبخیر از تشت کلاس A) و دو روش قرار گرفتن نوار ها (هر ردیف کشت یک نوار و هر دو ردیف کشت یک نوار) با 6 تیمار در 4 تکرار بر روی سیب زمینی رقم کنکورد به مرحله اجرا در آمد. نتایج نشان داد که تاثیر میزان آب آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب معنی دار است. افزایش میزان آب تا 100 درصد تبخیر از تشت باعث افزایش معنی دار عملکرد به طور معنی دار شد. اثر روش قرار گرفتن نوارها بر عملکرد ،کارایی مصرف آب، درصدریزی و یکنواختی غده ها معنی دار بود و بیشترین عملکرد، کارایی مصرف آب و درصد یکنواختی مربوط به تیمار یک نوار قطره ای برای هر ردیف کاشت بود در مجموع تیمار آبیاری قطره ای به میزان 100 درصد تبخیر از تشت و قرار گرفتن یک نوار قطره ای برای هر رد یف کاشت با عملکرد 40.74 تن در هکتار و میزان آب مصرفی 3586.65 مترمکعب در هکتار و کارایی مصرف آب 11.45 کیلوگرم به ازا هر متر مکعب آب در شرایط آزمایش حاضر قابل توصیه است.