راهبردهای شناختی در یادگیری
سال:1396 | دوره:5 | شماره:8 |تعداد مقالات:12

هدف: کودکان با اختلال خاص یادگیری علیرغم داشتن هوش بهر متوسط یا بالاتر از متوسط در کارکردهای اساسی تحصیلی مانند خواندن، نوشتن و ریاضی دشواری دارند. هدف از این پژوهش مقایسه سازماندهی-برنامه ریزی، استدلال و حافظه کاری در کودکان با و بدون اختلال خاص یادگیری بود.روش: این پژوهش از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانش آموزان عادی و کلیه دانش آموزان با اختلال خاص یادگیری پایه چهارم ابتدایی در مدارس پسرانه شهر گناباد بود. نمونه شامل 30 دانش آموز با اختلال خاص یادگیری و 30 دانش آموز عادی که در سال تحصیلی 92-91 مشغول به تحصیل بودند، می شد. از روش نمونه گیری تصادفی ساده برای انتخاب دانش آموزان با اختلال خاص یادگیری و برای دانش آموزان عادی از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که عملکرد کودکان عادی در کارکردهای اجرایی به طور معنا داری نسبت به انواع اختلال های خاص یادگیری متفاوت است (p<0.05)، همچنین مشخص شد انواع اختلال خاص یادگیری (خواندن، نوشتن و ریاضی) در کارکردهای اجرایی تفاوت معنا داری با یکدیگر ندارند (p>0.05).نتیجه گیری: با استناد به یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که کودکان با انواع اختلال های خاص یادگیری در کارکردهای اجرایی عملکرد پایین تری نسبت به کودکان عادی دارند و این مساله باید در ارزیابی و درمان این کودکان مورد توجه قرار گیرد.

هدف: امید سازه ای انگیزشی- هیجانی است و به انتظاری اطلاق می شود که بر اساس آن فرد احتمال می دهد که رویدادی خوشایند در آینده به وقوع می پیوندد. بنابراین هدف از پژوهش حاضر ساخت مقیاس امید به تحصیل و بررسی ویژگی های روان سنجی آن در دانش آموزان بود.روش: این مقیاس دارای 27 گویه است که از محتوای مصاحبه با دانش آموزان استخراج شده است. به منظور بررسی خصوصیات روان سنجی این مقیاس 241 دانش آموز پسر و دختر دبیرستانی به شیوه نمونه گیری تصادفی خوشه ای از نواحی چهارگانه آموزش و پرورش شهر شیراز انتخاب شدند و به مقیاس امید به تحصیل پاسخ دادند. همچنین برای بررسی روایی ملاکی آن از پرسشنامه سرسختی روان شناختی و مقیاس صبر کودکان و نوجوانان استفاده گردید.یافته ها: نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به روش مولفه های اصلی همراه با چرخش واریماکس نشان دهنده وجود 4 مولفه امید به تحصیل بود که به ترتیب امید به کسب فرصت ها، امید به کسب مهارت های زندگی، امید به سودمندی مدرسه و امید به کسب شایستگی نام گذاری شدند. این 4 مولفه 58 درصد واریانس کل نمونه را تبیین کردند. به منظور سنجش پایایی مقیاس از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس امید به کسب فرصت ها 0.90، امید به کسب مهارت های زندگی 0.90، امید به سودمندی مدرسه 0.80، امید به کسب شایستگی 0.76 و ضریب آلفای کرونباخ کل مقیاس امید به تحصیل نیز 0.94 بدست آمد.نتیجه گیری: به طورکلی نتایج بیانگر آن بود که مقیاس امید به تحصیل از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار است و می توان از آن به عنوان یک ابزار سودمند برای سنجش امید به تحصیل در دانش آموزان استفاده کرد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای خودکارآمدی عمومی در رابطه بین فراشناخت و خودناتوان سازی دانشجویان انجام پذیرفت.روش: شرکت کنندگان پژوهش شامل 336 نفر (189 زن و 147 مرد) از دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه شیراز بودند که بر اساس روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش هر یک از شرکت کنندگان مقیاس خودکارآمدی عمومی (شوآرزر و جروسلم، 1992)، مقیاس آگاهی فراشناختی (شراو و دنیسون، 1994) و مقیاس خودناتوان سازی (جونز و رادوالت، 1982) را تکمیل نمودند. پایایی ابزارهای پژوهش به وسیله ضریب آلفای کرونباخ و روایی آن ها به کمک روش همسانی درونی و تحلیل گویه تعیین شد.یافته ها: نتایج حاکی از روایی و پایایی رضایت بخش پرسشنامه ها بود. نتایج تحلیل مسیر از نوع مدل یابی معادلات ساختاری نشان دادند که مدل پیشنهادی با داده های این پژوهش برازش مناسبی دارد. فراشناخت به نحو مستقیم توانست خودناتوان سازی را پیش بینی کند. یافته ها نشان دادند که فراشناخت از طریق واسطه گری خودکارآمدی عمومی، به نحو غیرمستقیم نیز خودناتوان سازی را پیش بینی می کند. نقش واسطه ای خودکارآمدی عمومی با استفاده از آزمون بوت استراپ معنادار بود.نتیجه گیری: به طور کلی می توان نتیجه گرفت که فراشناخت از طریق افزایش خودکارآمدی عمومی دانشجویان می تواند بر خودناتوان سازی آنها اثر منفی بگذارد.

هدف: پژوهش حاضر پیش بینی اهمال کاری تحصیلی بر پایه مولفه های سرمایه روانشناختی (امید، خوش بینی، تاب آوری و خودکارآمدی) و جهت گیری اهداف پیشرفت بود.روش: روش پژوهش به شیوه همبستگی و با هدف پیش بینی بود. به همین منظور از بین دانشجویان (کارشناسی و کارشناسی ارشد) دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول در سال تحصیلی 94-95 تعداد 375 نفر (175 زن و 250 مرد) به شیوه نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مقیاس اهمال کاری (لی، 1986)، پرسشنامه اهداف پیشرفت (الیوت و مک گریگور، 2001) و برای چهار مولفه های سرمایه روان شناختی از مقیاس امیدواری گرایشی بزرگسالان، آزمون تجدید نظر شده جهت گیری زندگی، مقیاس تاب آوری و مقیاس خودکارآمدی تحصیلی استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون گام به گام مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که اهمال کاری تحصیلی با چهار مولفه سرمایه روان شناختی و جهت گیری اهداف تسلط-گرایش رابطه منفی و معنی دار و با جهت گیری اهداف عملکرد-گرایش و عملکرد-اجتناب و تسلط-اجتناب رابطه مثبت و معنی دار داشته (P<0.05)، و از بین متغیرهای پژوهش، مولفه خودکارآمدی، هدف عملکرد-گرایش، تسلط-گرایش، عملکرد- اجتناب و مولفه امیدواری 33 درصد از واریانس اهمال کاری تحصیلی را تبیین کردند.نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت که مولفه های سرمایه روان شناختی و جهت گیری اهداف پیشرفت از متغیرهای مهم و مرتبط با اهمال کاری تحصیلی دانشجویان هستند.

هدف: مطالعات نشان می دهد برنامه آموزشی و درسی مبتنی بر کاوشگری به طور موثری سبب افزایش تفکر انتقادی دانش آموزان می گردد، بنابراین هدف این پژوهش تعیین تاثیر آموزش شیوه کاوشگری بر تفکر انتقادی دانش آموزان در درس علوم تجربی بود.روش: روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه هشتم شهر همدان در سال 1394 بود. در این پژوهش از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد، حجم نمونه در این پژوهش 40 نفر بود که به صورت تصادفی 20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر در گروه کنترل قرار گرفت. سپس آموزش شیوه کاوشگری به گروه آزمایش ارائه شد و گروه کنترل تحت آموزش سنتی قرار گرفت. جهت جمع آوری داده ها از آزمون مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا- فرم ب استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس یک متغیره تحلیل شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش شیوه کاوشگری بر تفکر انتقادی دانش آموزان موثر بود. همچنین آموزش شیوه کاوشگری بر مولفه های تحلیل، استنباط، ارزشیابی، استدلال قیاسی و استدلالی استقرایی دانش آموزان موثر بود.نتیجه گیری: بنابراین بر اساس نتایج این پژوهش می توان گفت یادگیری بر اساس شیوه کاوشگری به عنوان یک روش تدریس می تواند سبب توسعه توانائی های تفکر انتقادی گردد.

هدف: پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی الگوهای طراحی آموزشی چهار مولفه ای، گانیه و روش مرسوم بر یادگیری دانش آموزان در درس علوم تجربی (موضوعات پیچیده) می باشد.روش: برای رسیدن به این هدف از روش شبه آزمایشی و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه این پژوهش تمامی دانش آموزان دوم راهنمائی پسر شهر کرج و نمونه آن 60 نفر از این جامعه بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و در سه گروه گواه، آزمایشی یک و آزمایشی دو که به ترتیب با روش های مرسوم، الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای و الگوی طراحی آموزشی گانیه، آموزش برای آنها ارائه شد، قرار گرفتند. برای هر سه گروه پیش آزمون، پس آزمون اجرا شد. ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون محقق ساخته بود که روایی آن از طریق چهار تن از معلمان درس موردنظر و پایایی آن از طریق دونیمه کردن 0.89 به دست آمد. برای تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی، شاخص هایی نظیر میانگین و انحراف استاندارد نمرات، مورد استفاده قرار گرفته است و در بخش آمار استتنباطی و برای بررسی فرضیه های پژوهش از آزمون تحلیل کوواریانس بهره گرفته شده است.یافته ها: داده های جمع آوری شده با کمک آمار توصیفی و آزمون کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که میانگین گروه کنترل و آزمایش ها در پیش آزمون تفاوت چندانی ندارد، اما در پس آزمون، میانگین گروه های آزمایش از گروه کنترل بیشتر بود و با کنترل نمره پیش آزمون ها، تفاوت مشاهده شده بین نمرات گروه های آزمایش و کنترل معنادار بود.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان دادند که تفاوت بین گروه های آموزش مرسوم و الگوهای طراحی آموزشی چهار مولفه ای و گانیه با 95 درصد اطمینان معنادار می باشد. بدین ترتیب که الگوی طراحی آموزشی گانیه از روش مرسوم، و الگوی طراحی آموزشی چهار مولفه ای از الگوی طراحی آموزشی گانیه در یادگیری درس علوم تجربی (آموزش موضوعات پیچیده) اثربخشی بیشتری دارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف طراحی و اجرای بسته آموزشی کارکردهای اجرایی و تعیین اثربخشی آن بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز پایه سوم ابتدایی انجام شد.روش: روش پژوهش، نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. در طراحی و تدوین بسته آموزشی، 10 بازی آموزشی نرم افزاری و10بازی آموزشی مداد-کاغذی برای کارکردهای اجرایی توجه، حافظه کاری، بازداری، سازمان دهی و برنامه ریزی تهیه شد. به منظور بررسی تاثیر این بسته آموزشی بر پیشرفت تحصیلی، 34 دانش آموز دیرآموز به روش نمونه گیری ترکیبی از مدارس ابتدایی در سال تحصیلی 94-93، انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش (18 نفر) و کنترل (16 نفر) قرار گرفتند. گروه آزمایش به مدت بیست جلسه ی 70 دقیقه ای مورد آموزش قرار گرفت. داده های به دست آمده از آزمون های هوشی ریون و پیشرفت تحصیلی خواندن، املاء و ریاضی، با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و تحلیل کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد، آموزش بسته کارکردهای اجرایی توانسته در بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز به طور معناداری موثر واقع شود. این بهبودی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز، به ترتیب در دروس خواندن، املاء، ریاضی مشاهده شد. با کنترل هوش و سن، از میزان تاثیر مداخله کارکردهای اجرایی بر درک مطلب کاسته شد، به طوری که تفاوت معناداری بین میانگین های آزمون درک مطلب آزمودنی های گروه آزمایش و کنترل مشاهده نشد.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش در مجموع اثربخشی بسته آموزشی کارکردهای اجرایی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دیرآموز پایه سوم ابتدایی را تائید کرد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش راهبردهای کمک خواهی در بهبود نشانه های استرس تحصیلی، عملکرد و انگیزش تحصیلی با تعدیل گری سبک های اسنادی در دانش آموزان بود.روش: در راستای هدف پژوهش از جامعه دانش آموزان پایه دوم دبیرستان های دولتی پسرانه نواحی پنجگانه آموزش و پرورش تبریز، 60 نفر به شیوه تصادفی خوشه ای چند مرحله ای و غربالگری انتخاب شدند و بر اساس نقطه برش پرسش نامه سبک اسنادی راتر به دو گروه سبک اسناد بیرونی و درونی تقسیم شدند. سپس نسبت به توزیع ابزارهای پژوهش در 4 گروه جداگانه اقدام شد. ابزارها شامل پرسش نامه سنجش انگیزه پیشرفت تحصیلی و استرس تحصیلی بودند و نسبت به اجرای بسته آموزشی راهبردهای کمک خواهی در 12 جلسه اقدام شد.یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس عاملی چند متغیره نشان داد که با کنترل اثرات پیش آزمون، اثر آموزش کمک خواهی با توجه به سبک های اسنادی بر ترکیب استرس تحصیلی، انگیزش تحصیلی و عملکرد تحصیلی مثبت و معنا دار است (P<0.05 و F=2.54). همچنین نتایج نشان داد که سبک های اسنادی اثر روش های آموزش کمک خواهی بر استرس و انگیزش تحصیلی را تعدیل نموده، در صورتی که سبک های اسنادی بر عملکرد تحصیلی نقش تعدیل کنندگی ندارد. همچنین نتایج نشان داد که آموزش راهبردهای کمک خواهی در کاهش استرس تحصیلی، بهبود عملکرد و انگیزش تحصیلی اثر مثبت و معنا دار دارد (P<0.05).نتیجه گیری: لذا می توان نتیجه گرفت که آموزش راهبردهای کمک خواهی در کاهش استرس تحصیلی، بهبود عملکرد و انگیزش تحصیلی اثر مثبت دارد و سبک های اسنادی قادرند اثر آموزش راهبردهای کمک خواهی را بر استرس و انگیزش تحصیلی تعدیل نمایند.

هدف: مفهوم درگیری تحصیلی، از جمله مفاهیمی است که توسط پژوهشگران مختلف در حوزه تعلیم و تربیت به کار برده شده است و پژوهش های اخیر از آن با واژه اشتیاق یادگیری یاد می کنند. پژوهش ها نشان داده اند عواطف مثبت و جو عاطفی خانواده با مولفه های اشتیاق یادگیری مرتبط است. لذا هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش هیجان پذیری و جو عاطفی خانواده در پیش بینی اشتیاق تحصیلی دانش آموزان بود.روش: طرح این پژوهش، طرح مقطعی- توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم شهر اهواز که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تحصیل می باشند تشکیل می دهند (N=3300) نمونه پژوهش 380 نفر از دانش آموزان شهر اهواز بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. بدین صورت که در ابتدا شهر اهواز به چهار جهت (شمال، جنوب، شرق و غرب) تقسیم شد و سپس از هر جهت دو دبیرستان و از هر دبیرستان سه کلاس و از هر کلاس 16 نفر انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه جو عاطفی هیل برن، فهرست عواطف مثبت و منفی (PANAS)، پرسشنامه اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری استفاده شد. یافته ها به کمک نرم افزار Spss 19 و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندمتغیری به شیوه گام به گام انجام شد.یافته ها: بین عواطف مثبت و جو عاطفی خانواده با اشتیاق تحصیلی، رابطه مثبت و معنی دار و بین عواطف منفی و اشتیاق تحصیلی رابطه منفی وجود داشت P£0.001. نتایج رگرسون چندمتغیری نشان داد که هیجان پذیری و جو عاطفی خانواده پیش بینی کننده های مناسبی برای اشتیاق تحصیلی می باشند P£0.001.نتیجه گیری: بنابراین، با تقویت هیجان پذیری مثبت و ارتقای جو عاطفی مثبت و سازنده خانوادگی این احتمال وجود دارد که اشتیاق تحصیلی دانش آموزان نیز افزایش یابد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش برنامه پیشگیری از قلدری بر سازگاری، همدلی و قلدری دانش آموزان دختر دوره اول متوسطه شهر اهواز بود.روش: روش این پژوهش آزمایشی و از طرح گروه گواه با پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری بوده است. برای انتخاب آزمودنی ها از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای استفاده گردید و بر اساس تکمیل پرسشنامه ایلی نویز و نظرسنجی از دبیران، 40 نفر از دانش آموزان قلدر انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه قرار گرفتند. دانش آموزان هر دو گروه به سیاهه سازگاری برای دانش آموزان مدارس، مقیاس همدلی پایه و پرسشنامه تجدیدنظر شده قلدر/ قربانی اولویس، پاسخ دادند. برنامه پیشگیری از قلدری برای گروه آزمایشی در 15 جلسه 90 دقیقه ای به صورت دوبار در هفته، آموزش داده شد. سپس در مرحله پس آزمون و پیگیری، هر دو گروه به پرسشنامه های پژوهش پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیری (MANCOVA) و تحلیل کوواریانس تک متغیره (ANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش برنامه پیشگیری از قلدری باعث کاهش قلدری در گروه آزمایشی در مراحل پس آزمون و پی گیری شد. همچنین، میزان سازگاری و همدلی در گروه آزمایشی در مراحل پس آزمون و پی گیری افزایش یافت.نتیجه گیری: کاربرد برنامه پیشگیری از قلدری می تواند مشکلات مربوط به رفتارهای قلدری را در مدارس کاهش دهد.

هدف: اختلال یادگیری، یکی از دلایل عمده عملکرد ضعیف تحصیلی تلقی می شود و کارکرد اجرایی عاملی اثرگذار بر اختلال یادگیری است. هدف این پژوهش بررسی اثربخشی توانمندسازی شناختی بر کارکرد اجرایی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری است.روش: در این پژوهش تمام آزمایشی که با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل انجام شد، 44 دانش آموز دختر دارای اختلال یادگیری به صورت نمونه گیری هدفمند با جایگزینی تصادفی به طور مساوی در دو گروه کنترل و آزمایش جایگزین شدند. گروه آزمایش در 6 جلسه 90 دقیقه ای آموزش های مربوط به توانمندسازی شناختی دریافت کردند اما گروه کنترل هیچ نوع مداخله ای دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده در پژوهش حاضر شامل آزمون استروپ (جهت سنجش بازداری)، آزمون جمع و تفریق (جهت سنجش تغییر)، و آزمون کارت ها (جهت سنجش به روز رسانی) بود. داده ها با استفاده از آزمون کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش توانمندسازی شناختی منجر به تقویت و بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان، در گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل می شود.نتیجه گیری: از مداخله توانمندسازی شناختی می توان برای بهبود کارکردهای اجرایی دانش آموزان دارای اختلال یادگیری استفاده نمود.

هدف: اهمال کاری تحصیلی یک مشکل رفتاری شایع در محیط های آموزشی است که دارای پیامدهای منفی تحصیلی بوده و بررسی و شناسایی عوامل موثر بر آن حائز اهمیت است. ازاین رو، مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و مهارت مدیریت زمان با اهمال کاری تحصیلی در دانش آموزان انجام شد.روش: با استفاده از نمونه گیری خوشه ای 440 نفر (240 دختر و 200 پسر) از دانش آموزان پایه سوم و چهارم مدارس متوسطه کاشان در سال تحصیلی 95-94 انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی سولومون و راثبلوم (1984)، پرسشنامه ویژگی های شخصیتی نئو (کاستا و مک کری، 1985) و پرسشنامه مدیریت زمان ترومن و هارتلی (1996) اطلاعات جمع آوری گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که بین اهمال کاری تحصیلی و صفات شخصیت (روان رنجورخویی، برون گرایی، گشودگی به تجربه و باوجدان بودن) رابطه معنادار وجود دارد. همچنین بین مدیریت زمان و اهمال کاری تحصیلی رابطه معنادار مشاهده گردید.نتیجه گیری: با توجه به این که یافته های پژوهش حاضر نشان می دهند که صفات شخصیت و مهارت مدیریت زمان در اهمال کاری تحصیلی نقش دارند می توان گفت که به منظور کاهش اهمال کاری تحصیلی دانش آموزان بایستی با مداخله های آموزشی و مشاوره های مناسب، کنترل و تعدیل ویژگی های شخصیتی و ارتقای مهارت مدیریت زمان به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کمک نمود.