مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال:1398 | دوره:19 | شماره:82 |تعداد مقالات:60

مقدمه: انگیزه یکی از عوامل اساسی در یادگیری است و می تواند بر جنبه های مختلف رفتاری دانشجویان در محیط های آموزشی مؤثر باشد. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط کیفیت تجارب یادگیری و خودنظم دهی با انگیزش تحصیلی در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم در سال 1396 انجام شد. روش ها: در این پژوهش مقطعی از نوع توصیفی همبستگی در سال 1396، نمونه ای شامل 261 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی قم به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی بر حسب جنسیت از شش دانشکده انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه استاندارد کیفیت تجارب یادگیری نیومن(Neuman)، پرسشنامه خودنظم دهی هانگ و انل (Hong and O’ Neil) و پرسشنامه انگیزش تحصیلی والرند (Vallerand) و همکاران جمع آوری شد. سپس اطلاعات با استفاده از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: بین نمره کل مقیاس کیفیت تجارب یادگیری و خرده مقیاس های (منابع، محتوا و انعطاف پذیری) با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود داشت. همچنین بین میانگین نمره کل مقیاس خودنظم دهی و تمام ابعاد آن با انگیزش تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود داشت. در نهایت، نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که کیفیت تجارب یادگیری و خودنظم دهی به شکل مثبت و معناداری پیش بینی کننده انگیزش تحصیلی است و حدود 1/12 درصد از واریانس انگیزش تحصیلی از طریق این متغیر تبیین می شود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، بهبود کیفیت تجارب یادگیری دانشجویان توسط دانشگاه ها باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین پیشنهاد می شود برنامه ریزان درسی و مدرسان به طراحی و به کارگیری روش های تدریس مناسب در جهت افزایش انگیزش و مهارت های خودنظم دهی فراگیران اقدام کنند.

مقدمه: برنامه ی درسی پنهان یکی از مفاهیم و مباحث مطرح در حوزه برنامه درسی است. این مفهوم در پژوهش های مربوط به حوزه آموزش بسیار مورد توجه بوده است، اما تأثیرات آن در حوزه آموزش عالی به صورت جدی مورد عنایت قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف ﺑ ﺮ رﺳ ﻲ نقش مؤلفه های برنامه درسی پنهان در سازگاری حرفه ای دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-همبستگی جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال تحصیلی 97-96 بود که برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی مورگان استفاده شد و 361 نفر به طور تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل: پرسشنامه محقق ساخته 11 مؤلفه ای برنامه درسی پنهان با ضریب پایایی 97/0 و پرسشنامه دو مؤلفه ای سازگاری حرفه ای پورکبیریان با ضریب پایایی 93/0 بود که روایی پرسشنامه ها توسط تعدادی از اساتید گروه علوم تربیتی تأیید شد. داده های با استفاده از آزمون t تک نمونه ای و ضریب همبستگی کانونی تجزیه و تحلیل شد. نتایج: میانگین های به دست آمده در مؤلفه های برنامه درسی پنهان و سازگاری حرفه ای در اغلب موارد بالاتر از میانگین نظری بود. ریشه کانونی هر دو متغیراز لحاظ آماری معنادار بود)ریشه اول ضریب همبستگی 46/0 و ریشه دوم 28/0 (. یافته ها نشان داد بین مؤلفه های یازده گانه برنامه درسی پنهان به استثنای ارزشیابی و تفکر انتقادی با سازگاری حرفه ای رابطه وجود دارد. در ریشه کانونی اول، ابعاد برنامه درسی پنهان 27 درصد و در ریشه کانونی دوم 9 درصد از تغییرات سازگاری شغلی را تبیین می کند. نتیجه گیری: با توجه به شاخص های واریانس استخراج شده و هم پوشی می توان نتیجه گرفت که در ریشه دوم، مؤلفه های برنامه درسی پنهان پیش بینی کننده خیلی قوی برای سازگاری حرفه ای نیستند و از روی آن نمی توان وضعیت متغیر سازگاری حرفه ای را به خوبی پیش بینی کرد.

مقدمه: کیفیت ارتباط میان استاد و دانشجو می تواند بر فرایند تدریس و عملکرد دانشجویان مؤثر باشد. وجود یک پرسشنامه معتبر می تواند به پژوهشگران این حوزه کمک کند. این پژوهش باهدف بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس توافق استاد و دانشجو انجام شد. روش ها: در یک طرح توصیفی-همبستگی و به طور دقیق تر اعتباریابی آزمون، 497 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند و مقیاس توافق استاد و دانشجو ویلسون و رایان (Wilson and Ryan) و پرسشنامه ارزیابی دانشجویان از کیفیت تدریس مارش (Marsh) را تکمیل کردند. تجزیه و تحلیل داده ها با تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، روایی پیش بین و بررسی همسانی درونی انجام گرفت. نتایج: مقیاس از ساختاری دو عاملی برخوردار بود که 15/62 درصد واریانس را تبیین می کند. تحلیل عاملی تأییدی نیز این ساختار را تأیید کرد. همسانی درونی مقیاس با آلفای کرونباخ برای ادراکات از مدرس و مشارکت دانشجو به ترتیب 86/0 و 92/0و ضرایب دو نیمه کردن به ترتیب 88/0 و 92/0 به دست آمد. زیر مقیاس ادارکات از مدرس می توانست کیفیت تدریس استاد را پیش بینی کند. نتیجه گیری: مقیاس توافق استاد و دانشجو، از روایی و پایایی مطلوبی در نمونه دانشجویان علوم پزشکی برخوردار بود و می تواند به عنوان ابزاری دقیق در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: مربی گری یکی از روش ها ی نوین آموزش در سال ها ی اخیر است. فرایندی است که می تواند اعتماد به نفس و خود اثربخشی را بهبود بخشد و سهم مؤثری در محیط ها ی آموزشی داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف ﺑ ﺮ رﺳ ﻲ کیفیت کاربست روش آموزش مربی گری (کوچینگ) در فعالیت ها ی آموزشی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-پیمایشی جامعه آماری شامل کلیه اساتید و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال تحصیلی 97-96 بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، اساتید 257 نفر و برای دانشجویان 361 نفر انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه محقق ساخته روش مربی گری اساتید و دانشجویان بود که پس از تایید روایی و پایایی پرسشنامه ها استفاده شد. داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی از جمله آزمون t تک نمونه ای و t مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج: میزان کاربست روش مربی از حد مطلوبی برخوردار است به طوری که در مؤلفه شرایط و ویژگی ها ی فردی به ترتیب از دید اساتید و دانشجویان با میانگین و انحراف معیار (9/6± 08/33؛ 71/6± 87/36) از مجموع 50 نمره و در مؤلفه شرایط و ویژگی ها ی مربی به ترتیب از دید اساتید و دانشجویان با میانگین و انحراف معیار (34/5± 22/25؛ 93/3± 83/27) از مجموع 40 نمره و در مؤلفه شرایط و الزامات سازمانی به ترتیب از دید اساتید و دانشجویان با مقدار میانگین و انحراف معیار (55/4± 21/24؛ 05/5± 44/30) از مجموع 35 نمره بالاتر از میانگین نظری بود. نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهد که اساتید نسبت به دانشجویان دیدگاه مطلوب تری نسبت به کیفیت کاربست روش مربی گری دارند و بنابراین لازم است که بستر و زمینه آشنایی و تجربه بیش تر دانشجویان با این روش آموزشی فراهم شود.

مقدمه: شفقت نسبت به خود در پرستاران به ارائه مراقبت معنوی از بیماران منجر می شود که از مؤلفه های روان شناختی اثرگذار در هوش معنوی و هیجانی پرستاران است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش معنوی و هوش هیجانی با شفقت به خود دانشجویان دختر رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم پزشکی بابل انجام شد. روش ها: در این پژوهش توصیفی همبستگی.، جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دختر رشته پرستاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم پزشکی بابل در سال 1396بود. از این جامعه 169 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق پرسشنامه هوش معنوی کینگ (King)، هوش هیجانی بار-آن (Bar-on) و شفقت به خود نف (Neff) جمع آوری شدند. داده ها توسط آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج: هوش هیجانی با میانگین و انحراف معیار (42/8± 60/51) از مجموع 14/269 نمره و هوش معنوی با میانگین و انحراف معیار (40/19± 14/269) از مجموع 60/51 نمره توانستند 9/34 درصد از پراکندگی شفقت به خود با میانگین و انحراف معیار (36/7± 44/79) از مجموع 44/79 نمره را پیش بینی نمایند (01/0>P). همچنین بین هوش معنوی، تفکر وجودی انتقادی، تولید معنای شخصی، آگاهی متعالی و بسط حالت هشیاری با شفقت به خود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (01/0>P). همین طور بین هوش هیجانی، مهارت درون فردی، مهارت بین فردی، سازگاری، مقابله با فشار و خلق عمومی با شفقت به خود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (01/0>P). نتیجه گیری: هوش معنوی و هوش هیجانی با شفقت به خود در دانشجویان پرستاری رابطه مثبت و معناداری دارد. اهمیت توجه به متغیر شفقت به خود با توجه به نقش با اهمیت پرستاران در کار مراقبت توجه بیش تری را از سوی متخصصان سلامت روان می طلبد.

مقدمه: انجام دادن مطالعات تطبیقی یکی از شیوه های پژوهش در زمینه بازنگری و نوسازی برنامه های آموزشی است. این مطالعه با هدف مقایسه برنامه آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس ایران و آمریکا انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تطبیقی، در سال 1397 در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. پس از جستجوی اینترنتی در ارتباط با برنامه آموزشی کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس در دانشگاه های معتبر جهان، دانشگاه واندربیلت ((Vanderbilt آمریکا بدلیل تشابه نسبی رشته انتخاب گردید و سپس دو برنامه آموزشی با استفاده از الگوی Beredyدر چهار مرحله توصیف، تفسیر، هم جواری و مقایسه، تطبیق برنامه ها انجام شد. نتایج: برنامه هر دو دانشگاه دارای رسالت، چشم انداز و اهداف مشخص بود، هدف دانشگاه واندربیلت تربیت پرستار حرفه ای در عرصه بالین بود، در حالی که هدف برنامه ایران تبحر دانش آموخته در زمینه های بالینی، آموزشی، پژوهشی و مدیریتی است. در هر دو دانشگاه ضوابط ورود به رشته، شرکت در آزمون ورودی، دارا بودن مدرک کارشناسی پرستاری و داشتن حداقل دو سال کار بالینی است. در ایران از رشته فوریت های پزشکی هم می توانند در آزمون شرکت کنند. در دانشگاه واندربیلت داشتن تأییدیه صلاحیت بالینی، تأییدیه حداقل 3 نفر از اعضای هیأت علمی و معدل بالا نیز جزء شرایط پذیرش دانشجو است و دانشجویان به صورت حضوری و نیمه حضوری می توانند در دانشگاه تحصیل نمایند. نتیجه گیری: برنامه درسی کارشناسی ارشد پرستاری اورژانس، در ایران به صورت کلی نوشته شده است. در صورتی که مفاد درسی دانشگاه واندربیلت تخصصی تر و عملیاتی تر با تأکید بر بالین است. متفاوت بودن واحدهای درسی رشته کارشناسی فوریت های پزشکی از پرستاری و تفاوت حوزه خدمت این دو گروه، ایجاب می نماید بازبینی هایی در کوریکولوم های مربوطه صورت پذیرد یا مسیر ارتقای تحصیلی این دو رشته جداگانه نوشته شود.

مقدمه: طی دو دهه گذشته، مفهوم بین المللی شدن آموزش عالی مورد توجه قرار گرفته است و به یکی از اولویت های اصلی دانشگاه ها در سراسر جهان تبدیل شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل پیش برنده و بازدارنده بین المللی شدن دانشگاه های دولتی شهر تهران انجام شد. روش: این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی بود که با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعه مورد بررسی شامل صاحب نظران و اعضای هیأت علمی دارای آثار نوشتاری مرتبط، تجربه تدریس در دانشگاه های بین المللی و یا تجربه تدریس دوره های آموزشی مرتبط با بین المللی شدن، مدیران دفاتر بین المللی و رؤسای دانشکده های بین المللی در دانشگاه های دولتی شهر تهران بودند که با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدف مند در مجموع 12 نفر به عنوان مشارکت کنندگان در پژوهش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد. برای به دست آوردن اعتبار و روایی داده ها از روش های بررسی توسط اعضای و بازبینی توسط همکاران پژوهش استفاده شد. نتایج: در نهایت نتایج پژوهش نشان داد که عوامل پیش برنده بین المللی شدن دانشگاه ها شامل: آگاهی بخشی، سیاست گذاری، برقراری ارتباط، تأمین بودجه و امکانات، توانمندسازی نیروی انسانی، آزادی و استقلال دانشگاهی و عوامل بازدارنده شامل: عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، علمی-آموزشی و سازمانی است. نتیجه گیری: با توجه به این که مشارکت کنندگان معتقد بودند که عوامل بازدارنده بین المللی شدن در دانشگاه های دولتی شهر تهران متعدد می باشند، لذا پیشنهاد می گردد سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزش عالی در زمینه حذف یا کاهش عوامل بازدارنده در زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، علمی-آموزشی و سازمانی تمهیداتی بیندیشند و برنامه هایی در زمینه آگاهی بخشی، سیاست گذاری و برنامه ریزی، برقراری ارتباط با دیگر دانشگاه ها، تأمین بودجه و امکانات، توانمندسازی نیروی انسانی و آزادی و استقلال دانشگاهی طراحی و اجرا گردد.

مقدمه: روایت نویسی-بازاندیشی یکی از شیوه های مؤثر درآموزش بالینی دانشجویان علوم سلامت است. این مطالعه با هدف تبیین تجربیات دانشجویان پرستاری از آموزش بالینی به شیوه روایت نویسی-بازاندیشی انجام شد. روش ها: این مطالعه ی کیفی با رویکرد تحلیل محتوی قراردادی در دانشکده پرستاری بقیه الله(عج) انجام شد. داده ها با شش مصاحبه فردی نیمه ساختارمند و دو بحث گروه متمرکز با دانشجویان(هرگروه 6 نفر)، گردآوری شد. نمونه گیری هدف مند بود و تا اشباع داده ها ادامه یافت، متن مصاحبه ها پس از پیاده سازی، با رویکرد تحلیل محتوی قراردادی تحلیل و نتایج استخراج شد. جهت مدیریت داده های متنی از نرم افزار MAXDA10 استفاده شد. نتایج: تجربیات دانشجویان از آموزش بالینی با روش روایت نویسی – بازاندیشی، بیانگر یک درون مایه کلی "درک خود ارزشمندی در یادگیری فعالانه بالینی" و 4 طبقه اصلی بود. چهار طبقه "خودآگاهی"، "ارتقای خودکارآمدی و انگیزش"، "یادگیری مشارکتی و فعال" و "خوداظهاری و تخلیه ی هیجانات"را در بر می گیرد. نتیجه گیری: استفاده از روایت نویسی-بازاندیشی در آموزش بالینی، با ارتقای خود ارزشمندی در دانشجویان، می تواند زمینه ی مناسب برای رشد حرفه ای آنان را فراهم آورد.

مقدمه: گزارش صبحگاهی ازکاربردی ترین روش های آموزش بالینی است. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت موجود گزارش صبحگاهی گروه داخلی دانشگاه علوم پزشکی کاشان به منظور شناسایی نقاط ضعف و آموزش استاندارد سازی این فرآیند مهم آموزشی انجام شد. روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در گروه آموزشی داخلی دانشگاه علوم پزشکی کاشان در سال 94 انجام شد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بر اساس استانداردهای آموزش بالینی تدوین شده توسط حوزه ی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. ابتدا با حضور در گزارش صبحگاهی و نظرسنجی از کارآموزان، کارورزان و دستیاران گروه نقاط ضعف شناسایی شد. نمونه گیری به صورت سرشماری از تمام فراگیران بخش داخلی در زمان مطالعه انجام شد (شامل 15 کارآموز، 6 کارورز و9 دستیار). سپس نحوه ی برگزاری صحیح گزارش صبحگاهی به اعضای هیأت علمی با روش سخنرانی آموزش داده شد. پس از آموزش مجدداً با همان پرسشنامه نظرسنجی به عمل آمد و میزان تغییر در رعایت استانداردهای آموزشی قبل و بعد از تغییرات بررسی گردید. داده ها با استفاده آزمون های Chi-square test و Fisherchr('39')s exact test مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: استانداردهایی که افزایش رعایت کامل آن ها پس از مداخله معنا دار بود عبارتند از: رعایت کامل "بحث مرحله به مرحله" (001/0>p)، "طرح تشخیص افتراقی" (001/0=p)، "بحث در مورد آزمایش های تشخیصی" (001/0>p)، "بحث در مورد رویکرد سیستماتیک" (005/0=p)، "بحث در مورد تصاویر رادیولوژی" (002/0=p)، "ایجاد موقعیت مناسب برای ارتباط استادان با فراگیران " (004/0=p)، "توجه به حضور و غیاب فراگیران " (001/0=p)، "، ارتباط چشمی استادان با شرکت کنندگان" (042/0=p). نتیجه گیری: آموزش اعضای هیأت علمی گروه داخلی در زمینه ی گزارش صبحگاهی، در استاندارد نمودن آن تأثیر داشت و می توان با استمرار آن در جهت ارتقای کیفیت و انطباق بیش تر با استانداردها حرکت کرد.

اصلاح نظام سلامت در کشور ها به شیوه های متفاوت ولی با اهداف مشترک انجام شده است. در ایران راه اندازی شبکه های بهداشت و درمان کشور یکی از این تجربه ها بوده است(1تا3). طرح تحول نظام سلامت از اوایل سال 1393 به صورت جدی به عنوان یک اولویت در برنامه های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت، که می توان آن را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد و قطعاً نظام آموزشی بهداشتی و پژوهشی و حتی فرهنگی دانشگاه ها از اجرای این طرح تأثیرپذیر خواهند بود(4). یکی از ابعاد این طرح، مقیمی پزشکان است. منابع خبری، مقیمی پزشکان را چالشی ترین بخش برنامه تحول سلامت ذکر کرده اند(5). با توجه به اجرای این طرح در بیمارستان های آموزشی بسیار منطقی خواهد بود که اثرات مثبت این طرح در سیستم آموزشی و پژوهشی مورد بررسی قرار گیرد و در عین حال لازم است عوارض منفی ناشی از آن را نیز ارزیابی کرد تا نقاط ضعف اصلاح شود. بر همین اساس در یک مطالعه کیفی اثرات اجرای طرح تحول نظام سلامت بر آموزش دستیاران مورد بررسی قرار گرفت.

مقدمه: کلیه دستیاران تخصصی کودکان می باید از شرایط آموزشی یکسانی بهره مند گردند. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی علی رغم دارا بودن هفت بیمارستان آموزشی تحت پوشش، فاقد بخش های تخصصی و فوق تخصصی یکسان در تمامی مراکز است. این پژوهش باهدف بررسی و مقایسه نمره مهارت دستیاران کودکان در بخش های مختلف پیش از اجرای شیوه نامه چرخش و پس از آن انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر به روش توصیفی-مقطعی در دو فاز متوالی، در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به اجرا درآمد. در فاز نخست، شیوه نامه چرخشی دستیاران تخصصی کودکان تحت نظر متخصصان این حوزه تدوین شد. در فاز دوم پژوهش سال 1396، با طراحی پرسشنامه محقق ساخته تأثیر اجرای شیوه نامه بر مهارت های بالینی دستیاران کودکان بررسی شد. مهارت های بالینی الزامی برای دستیاران کودکان، به تفکیک هر بخش (13 بخش) و 35 مهارت انتخاب شدند. سطح توانایی ها بر اساس مقیاس لیکرت امتیاز 1 (بسیار ضعیف) تا 5 (عالی) به صورت خود ایفا تعیین شد. از تعداد 84 پرسشنامه توزیع شده، 69 دستیار به پرسشنامه ها پاسخ دادند (38 نفر بر اساس شیوه نامه جدید چرخش و 31 نفر بر اساس روش پیشین). تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی وآزمون کروسکال والیس انجام شد. نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره مهارت های بالینی دستیاران کودکان گروه چرخشی، در بخش های نوزادان، نفرولوژی، اورژانس، عفونی، گوارش، ریه، قلب، روماتولوژی، خون و آنکولوژی بیش تر از گروه های پیشین بود. متوسط مهارت های بالینی دستیاران چرخشی در بخش های غدد وآسم وآلرژی پایین تر از سایر دستیاران بود. نتیجه گیری: با تکیه بر یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که اجرای شیوه نامه چرخشی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در بازه زمانی مورد مطالعه تأثیر مثبتی بر ارتقای مهارت های بالینی دستیاران کودکان داشته است.

مقدمه: آموزش پزشکی یک حوزه مطالعاتی گسترده است که به عنوان زیر مجموعه ای از تحقیقات آموزشی به بررسی دروندادها، فرآیندها و برون دادهای مرتبط با تدریس و یادگیری علوم پزشکی می پردازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه مطالعات آموزش پزشکی پژوهشگران ایرانی در بین تحقیقات آموزشی نمایه شده در پایگاه علمی وب آو ساینس(Web of Science) در بین سال های 1990 تا 2015 انجام شد. روش ها: این پژوهش توصیفی به روش تحلیل هم آیندی واژگان (یکی از روش های علم سنجی) انجام شد. جامعه آماری پژوهش کلیه برون دادهای علمی ایرانیان در حوزه تحقیقات آموزشی نمایه شده در پایگاه علمی وب آو ساینس در بین سال های 1990 تا 2015 بود. نتایج: یافته ها تولید 2954 مقاله توسط 6643 نویسنده در طول مدت بررسی را نشان داد. وابستگی سازمانی سه نویسنده پرتولید و اثرگذار مربوط به دانشگاه های علوم پزشکی بود. واژه های آموزش، دانشجو، سلامت، زنان، یادگیری، دانش، خطر، پزشکی، کیفیت و مدرسه، پرکاربردترین واژه ها در مفاهیم مورد بررسی بود. نتیجه گیری: آموزش پزشکی در کشور ایران با رشد چشم گیر در سال های اخیر توانسته است بیش ترین حجم مطالعات آموزشی را به خود اختصاص دهد به گونه ای که مقالات نویسندگان پرتولید و تأثیرگذار، مجلات و مؤسسات برتر نمایه شده ذیل موضوع آموزش در پایگاه علمی وب آو ساینس مربوط به حوزه پزشکی و پیراپزشکی بودند.

استدلال بالینی فرایند منطقی جمع آوری نکات کلیدی اطلاعات، درک مشکلات و وضعیت بیمار، برنامه ریزی و اجرای مداخلات، ارزیابی مداخلات و بازخورد در فرایند یادگیری است(1). داشتن آن به عنوان شایستگی و دید بالینی، ضروری تلقی می شود. با این حال، تعداد کمی از برنامه های آموزشی بر این استراتژی آموزشی نوآورانه و خلاقانه تأکید دارد(2). ممکن است عدم توجه کافی به استدلال بالینی و مفاهیم مربوط به آن، دلیل این باشد که اشتباهات تشخیصی هنوز عامل اصلی آسیب بیمار هستند. استدلال بالینی یک فرآیند تفکر منطقی است که پزشک را به گام های عاقل و هدف مند در تشخیص و درمان هدایت می کند. این در تمام مراحل برخورد با بیمار، از مراحل ابتدایی گرفتن تاریخچه بیماری تا اتمام درمان و پیگیری وجود دارد(3). استدلال بالینی شامل چهار مؤلفه؛ جمع آوری اطلاعات، فرضیه سازی بالینی، آزمون فرضیه و تصمیم گیری بالینی (حل مسأله) است. در واقع برای رسیدن به استدلال بالینی فرآیندی شناختی شکل می گیرد. این یک فرآیند فرضیه محور است که نیازمند سامان دهی دانسته ها، ایجاد روابط عالی مناسب، ساخت فرضیه و آزمایش آن است(4). روش تدریس سنتی یک رویکرد استاد شاگردی یا خردسالان و یا تعلیمات سرپرستی نیز نامیده می شود، که در آن به فرایند شناختی منجر به استدلال بالینی توجه بالایی ندارد. فارغ التحصیلان چنین سیستمی معمولاً در کاربرد آموخته های نظری خود در محیط بالینی دچار مشکل می شوند(5). استدلال بالینی جزء کلیدی مراقبت از بیمار و مهارتی است که توسط پزشکان به صورت روزانه به کار گرفته می شود. بسیاری از تکنیک های آموزشی برای آموزش دانشجویان پزشکی از جمله آموزش مبتنی بر مشکل، یادگیری مبتنی بر تیم و ارائه های بالینی، اجرا می شود. علی رغم نیاز واضحی برای استدلال بالینی، اساتید پزشکی، هیچ استاندارد طلایی برای توسعه این مهارت ها ندارند(6). استدلالبالینی در آموزش پزشکی کشور مغفول مانده و به آموزش آن توجه شایانی نمی شود و در ارزیابی های رسمی موردسنجش قرار نمی گیرد، آزمون هایی که در کشور برای ارزیابی دانشجویان برگزار می شوند یکسره محفوظات و دانسته ها را ارزیابی می کنند و معمولاً سطوح بالاتر تفکر همچون حل خلاقانه مسائل و استدلال کمتر مورد ارزیابی قرار می گیرند (7). لذا پیشنهاد می شود با توجه به اهمیت استدلال بالینی در افزایش کیفیت یادگیری فراگیران علوم پزشکی و کاهش خطا های پزشکی و توجه برگزار کننده های المپیادهای دانشجویی به این حیطه در سال های اخیر، اساتید رشته های علوم پزشکی توجه خاصی به پرورش و یاددهی این مهارت در دانشجویان داشته باشند و در معاونت آموزشی وزارت بهداشت تدابیری برای فراگیری این نوع آموزش و طرح آزمون هایی برای ارزیابی دانشجویان در حیطه استدلال بالینی اتخاذ گردد.

مقدمه: اخلاق حرفه ای به عنوان یک ضرورت در حرفه ی پزشکی مطرح است و این موضوع می تواند در قالب ارتباط اساتید با سایر افراد برای دانشجویان شکل گیری و درون سازی شود. یکی از تعاملات مهم اساتید، ارتباط با بیمار است. لذا این پژوهش با هدف بررسی نقش ادراک دانشجویان از ارتباط اساتید با بیمار بر اخلاق حرفه ای آنان در دانشگاه علوم پزشکی انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، جامعه آماری دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در سال 1396 بودند که با استناد به جدول مورگان و روش نمونه گیری طبقه ای-تصادفی (بر اساس مقطع تحصیلی)، نمونه ای به حجم 151 نفر مورد مطالعه قرارگرفتند. ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه های محقق ساخته بود که پس از تأیید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی، آزمون همبستگی و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج: ارتباط اساتید با بیمار می تواند پیش بینی کننده اخلاق حرفه ای دانشجویان در مؤلفه های آموزش و پژوهش (01/0p<, 09/0R2=) و ارتباط با همکار (01/0p<, 04/0R2=) باشد. نتیجه گیری: با توجه به این که ارتباط اساتید با بیمار بر رشد اخلاق حرفه ای دانشجویان پزشکی تأثیرگذار است و از طرفی تعاملات اساتید با سایر افراد یکی از مسائل مهم و تأثیرگذار در رشد اخلاق حرفه ای دانشجویان است، بنابراین برنامه ریزی جهت بهبود ارتباط اساتید با بیمار از طریق برگزاری کارگاه های توانمندسازی بسیار ضروری می نماید.

مقدمه: مطالعات نشان داده اند که محیط آموزشی نقش مهمی در موفقیت دانشجویان، شادی و انگیزه آنها دارد. این پژوهش با هدف بررسی دیدگاه دانشجویان دندانپزشکی اصفهان درخصوص محیط یادگیری خود در دانشکده دندانپزشکی انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی کلیه دانشجویان دندانپزشکی مشغول به تحصیل در سال 1395 (229 نفر پیش بالین و 383 نفر حین آموزش بالینی) انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامه 48 سؤالی(Dental Student Learning Environment Survey) DSLES، دیدگاه دانشجویان در هفت حیطه نسبت به محیط یادگیری بررسی شد. روایی و پایایی این ابزار قبلا در مطالعه مجتهدزاده و همکاران تأیید شده است. تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون ANOVA، Chi Square و T-Test انجام گردید. نتایج: از میان 612 پرسشنامه تعداد 336 کامل تکمیل شده بود و مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد علاقه به دندانپزشکی در 87 درصد(287 نفر) مثبت بود. بیش ترین نمره و کم ترین نمره در حیطه سازمان دهی و توجه به دغدغه های دانشجویان دیده شد. میانگین نمرات در حیطه های انعطاف پذیری، جو عاطفی، تناسب فعالیت های آموزشی با اهداف و توسعه برنامه های فوق برنامه به ترتیب 5/0± 9/1، 4/0± 1/2، 4/0± 2 و 6/0± 1/2 بود. به طورمعناداری نمرات مربوط به انعطاف پذیری (01/0>P)، روابط بین دانشجویان (002/0>P)، توسعه فعالیت های یادگیری و فوق برنامه (01/0>P) و میانگین کل (002/0>P) در پیش بالینی بالاتربود. تنها حیطه تناسب فعالیت با اهداف و معدل ارتباط معناداری نشان داد (04/0=P). نتیجه گیری: براساس نتایج پیشنهاد می شود توجه بیش تری به انعطاف پذیری در محتوای کوریکولوم و همچنین به راه های ارتباطی بیش تر بین دانشجویان و مسؤولین دانشکده جهت پاسخ به دغدغه های آنها اندیشیده شود.

مقدمه: امروزه یکی از مهم ترین چالش های آموزش آسیب شناسی دهان، فک و صورت، چگونگی آموزش آن به دانشجویان دوره دکتری عمومی است. این مطالعه به منظور نیل به هدف کاربردی آموزش آسیب شناسی به دانشجویان دکتری عمومی دندانپزشکی، به کمک بازنگری اجرا و ارزشیابی برنامه آموزشی واحد درسی آسیب شناسی عملی 2 انجام شد. روش ها: در این مطالعه اقدام پژوهی آموزشی، ابتدا دیدگاه های دانشجویان دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران که طی 2 سال گذشته واحد آسیب شناسی عملی 2 را گذرانده بودند به کمک پرسشنامه جمع آوری شد. سپس با استفاده از دیدگاه اعضای گروه و نظرات دانشجویان و بررسی متون و تجربیات سایر دانشگاه های جهان، اصلاحاتی در برنامه آموزشی واحد درسی مذکور اعمال گردید. پس از اعمال تغییرات با همان پرسشنامه دیدگاه های دانشجویان در خصوص نحوه برگزاری کلاس عملی جمع آوری گردید. برای نظرخواهی از پرسشنامه ای خود-ایفا که در مطالعه شکیب و همکاران مورد استفاده قرار گرفته بود، استفاده شد. داده های کمی حاصل از پرسشنامه قبل و بعد با استفاده از نرم افزار PASW-18 با استفاده از آمار توصیفی و t-test Independent انجام شد. نتایج: تعداد 92 نفر پیش از اعمال تغییرات و 62 نفر پس از اعمال تغییرات پرسشنامه را تکمیل نمودند. در مقایسه ارزیابی دانشجویان از آموزش ارائه شده قبل و بعد از اعمال تغییرات، افزایش معناداری در ارزیابی دانشجویان در برخی موارد مشاهده گردید. به عنوان مثال ارزیابی کلی آنها از کیفیت آموزشی افزایش معناداری را نشان داد (008/0p=). همچنین میانگین نمرات دانشجویان در امتحان پایان ترم پس از اعمال تغییرات افزایش مختصری نشان داد، هرچند که این افزایش به لحاظ آماری معنادار نبود (431/0p=). نتیجه گیری: اعمال تغییرات فوق سبب افزایش رضایت کلی دانشجویان از کیفیت آموزش واحد درسی آسیب شناسی عملی 2 گردید. هرچند میانگین نمرات کسب شده آخر ترم دانشجویان، افزایش معناداری نشان نداد.

مقدمه: آموزش مؤثر نیازمند استفاده از روش هایی است که توانایی ایجاد دانش و مهارت لازم را در دانشجویان داشته باشند. این مطالعه با هدف بررسی اثر استفاده از روش آموزش مبتنی بر کاوش گری در آموزش پزشکی با مرور مطالعات مرتبط انجام شد. روش ها: در این مطالعه مروری روایتی (Narrative) با استفاده از کلمات کلیدی آموزش بالینی، روش تدریس کاوش گری، آموزش پزشکی، مطالعات مرتبط از سال 2010 تا 2018 در منابع Pubmed, Medical Teacher, Magiran, Google Scholar انتخاب شد و بر اساس حیطه های مطرح در آموزش علوم پزشکی بررسی شد و ﭘ ﺲ از ﺑ ﺮ رﺳ ﯽ ﻣ ﻘ ﺎ ﻟ ﻪ ﻫ ﺎ و ﺣ ﺬ ف رکوردهای تکراری، روش های آموزش مبتنی بر کاوش گری و حیطه های آن تعیین، دسته بندی و در نهایت 15 مقاله استخراج گردید. نتایج: مرور متون تخصصی 15 مقاله در زمینه استفاده از روش تدریس کاوشگری در علوم پزشکی نشان داد که این روش مسبب اثرات آموزشی و پرورشی مطلوب در دانشجویان است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعات بررسی شده توصیه می شود که اساتید دروس نظری و بالینی از این روش جهت تدریس استفاده کنند. همچنین مسؤولین دانشکده ها شرایط انجام این روش تدریس را فراهم نمایند.

امروزه با بمباران اطلاعاتی توسط تعداد زیادی از مقالاتی که هر روزه در مجلات مختلف به چاپ می رسند و حرکت به سمت تصمیم گیری های مبتنی بر شواهد، مطالعات مروری اهمیت زیادی پیدا کرده اند(1تا3). مطالعات مروری برای استفاده بهینه از حجم بالای اطلاعات تولید شده توسط مقالات و ارائه ترکیبی از شواهد به صورت خلاصه، مورد توجه پژوهشگران رشته های مختلف در دنیا قرار گرفته اند، اما به کارگیری این روش در بین پژوهشگران ایرانی، به نسبت کم تر بوده است(3و4). یکی از مهم ترین دلایل این موضوع ناآشنایی پژوهشگران با جنبه های روش شناسی مطالعات مروری است. مطالعات مروری در یک دسته بندی کلی به دو دسته اصلی مرور روایتی و مرور نظام مند تقسیم می شوند که مشخصات و اهداف متفاوتی دارند(5و6). هدف این دست نوشته بیان تفاوت های بین مطالعات مرور روایتی و نظام مند است. مطالعات مروری روایتی (توصیفی یا سنتی)، مطالعاتی هستند که منابع علمی در مورد یک موضوع خاص را در حیطه های وسیع تر از یک مرور نظام مند، به صورت نظری و محتوایی، بدون روش کار اختصاصی و شفاف، توصیف و بحث می کنند(2و6و7). مرور روایتی بدون هیچ روش از پیش تعریف شده و نظام مندی انجام می شود به طوری که حتی در برخی مقالات مروری روایتی، بسته به سبک مجله، نوشتن قسمت روش کار ضروری نیست(2و8). در این نوع مرور، محقق به صورت واضح نحوه جستجوی منابع و پایگاه های داده ای که مورد جستجو قرار گرفته است، معیارهای ورود و خروج مطالعات اولیه به مرور و نحوه ارزیابی کیفیت و ترکیب نتایج آن ها را مشخص نمی کند(5و6و8و9). طبق نظر نویسنده که در مورد موضوع مرور متخصص و صاحب نظر است، مرتبط ترین منابع بدون این که در مورد انتخاب آن شفاف سازی صورت گیرد، انتخاب می شوند و وارد مرور می گردند. نویسنده معمولاً منابعی را انتخاب می کند که نظرات او را تقویت می کنند و منابعی که نظرات متفاوت با نویسنده دارند را حتی اگر روش تحقیق خوبی داشته باشند، مورد توجه قرار نمی دهد. این جهت گیری در انتخاب مقالات در نهایت می تواند منجر به سوگرایی انتخاب شود و نتایج مطالعه را منحرف کند(9تا13). از آنجا که تا حد زیادی تحت تأثیر نظرات نویسنده است، نتایج آن قابل اطمینان نیست و توسط محققان دیگر قابل تکرار نیست؛ اما زمانی که در ارتباط با موضوع موردنظر منابع و شواهد کمی وجود دارد، می تواند مفید باشد(9و10و14). مطالعات مروری نظام مند (ساختار یافته)، در دهه 1970 در علوم اجتماعی آغاز شدند و در دهه 1990 در پاسخ به نگرانی ها در مورد اعتبار علمی مرورهای روایتی، به طور سریعی گسترش یافتند(15). هدف اصلی مرور نظام مند فرموله کردن یک سؤال مشخص و اختصاصی و ارائه یک پاسخ خلاصه ی دقیق از تمام منابع موجود، همراه با ترکیب کیفی یا کمی (فرا تحلیل) شواهد مرتبط است(2و11و13و16). این نوع مرور بر اساس یک ساختار کلی، شامل تعیین سؤال پژوهشی، تهیه پروتکل پژوهش، جستجوی جامع پایگاه های داده با یک استراتژی جستجوی شفاف، یافتن منابع مرتبط و انتخاب آن ها با معیارهای ورود و خروج مشخص، استخراج داده ها از منابع، ارزیابی کیفیت منابع مرتبط با چک لیست های استاندارد، ترکیب و ارائه نتایج بطور خلاصه و شفاف و نتیجه گیری بر اساس شواهد است(16تا19). با توجه به این که مرور نظام مند دارای یک پروتکل از پیش تعیین شده و روش شفاف و ساختار یافته است، نتایج آن قابلیت اطمینان بیش تری دارند و توسط سایر محققان با روش مشابه، قابل تکرار است(10). با این که نتایج مرور نظام مند برای تصمیم گیری مبتنی بر شواهد قابل استفاده می باشند ولی در استفاده و تفسیر نتایج این مطالعات هم باید به کیفیت روش پژوهشی استفاده شده در آن و مواردی مانند روش مطالعات اولیه و سوگرایی در آنها، سوگرایی انتشار و ناهمگونی مطالعات، نیز توجه شود(20و21). مهم ترین تفاوت ها بین مطالعات مرور نظام مند و روایتی ناشی از تفاوت در روش تحقیق این نوع مطالعات است. به طوری که مرور نظام مند دارای روش تحقیق کاملاً شفاف، ساختارمند و از پیش تعریف شده است؛ ولی در مرور روایتی روش تحقیق شفاف و واضحی وجود ندارد. عدم این شفافیت در روش تحقیق باعث می شود که نتایج مرور روایتی به نظرات و سلیقه ی نویسنده وابسته باشد. در نهایت این تفاوت ها باعث می شود تا یک مرور نظام مند با کیفیت در راس هرم اعتبار و کیفیت شواهد برای تصمیم گیری ها قرار گیرد؛ در حالی که مرور روایتی در سطوح پایین از نظر شواهد معتبر قرار می گیرد(11و16و20و21). در جدول 1 تفاوت های اصلی مطالعات مروری نظام مند و روایتی نشان داده شده است. در برخی موارد ممکن است مطالعاتی مروری انجام شوند که تا حدودی رویکرد نظام مند داشته باشند ولی تمام معیار های لازم مانند معیارهای سخت گیرانه کوکران (Cochrane) (19) برای یک مرور نظام مند را نداشته باشند و در طیفی بین مطالعات مروری روایتی و نظام مند قرار گیرند(8).

مقدمه: در دهه های اخیر یادگیری خودتنظیمی، به عنوان یک عامل مؤثر در موفقیت و عملکرد تحصیلی مطرح شده است. پژوهش حاضر، با هدف ارائه مدل علی عوامل مؤثر بر یادگیری خودتنظیمی در بین دانشجویان کارشناسی ارشد پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی همبستگی داده های لازم از طریق پرسشنامه ای ترکیبی که توسط یک نمونه 310 نفری از دانشجویان پیراپزشکی تکمیل شد، جمع آوری گردید. افراد نمونه از میان 1554 نفر جامعه آماری از طریق یک روش چند مرحله ای نمونه گیری (خوشه ای، طبقه ای و تصادفی) در سال تحصیلی 1397-98 در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتخاب شدند. داده ها به کمک روش آماری تحلیل مسیر توسط نرم افزارهای Amos و Lisrel تحلیل شد. نتایج: سه عامل درونزای(کمال گرایی، ارزش تکلیف، جهت گیری آینده) بر خودتنظیمی تحصیلی در دانشجویان اثرمعنادار دارد. در میان متغیرهای برونزا در دانشجویان، بیش ترین اثر کل بر روی خودتنظیمی تحصیلی مربوط به کمال گرایی)و خودکارآمدی تحصیلی و برابر با 43/0 است. نتیجه گیری: با توجه به شاخص های نکویی برازش و نیز بررسی کلیت مدل در گروه مورد بررسی، مدل مذکور از نظر شاخص ها برازش مناسبی داشت و می تواند در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: گزینه های انحرافی در سؤالات چند گزینه ای اهمیت زیادی دارند و می توانند روی کیفیت آزمون تأثیرگذار باشند. این مطالعه با هدف بررسی فراوانی گزینه های انحرافی و رابطه بین این گزینه ها با ضریب دشواری و تمیز در آزمون های چند گزینه ای گروه ایمنی شناسی در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 1396 انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی همبستگی گزینه های انحرافی سؤالات امتحانی درس ایمنی شناسی مورد بررسی قرارگرفت. گزینه هایی که توسط بیش از 5 درصد آزمون شوندگان انتخاب شده بود، به عنوان گزینaه انحرافی مناسب و گزینه هایی که توسط کم تر از 5 درصد آزمون شوندگان انتخاب شده بود، گزینه انحرافی نامناسب در نظر گرفته شد. داده ها با استفاده از آزمون آنالیز واریانس و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. نتایج: از مجموع 2124 گزینه انحرافی، تعداد 1361 گزینه انحرافی (08/64 درصد) مناسب و تعداد 763 گزینه انحرافی (92/35 درصد) نامناسب بود. فراوانی سؤالات چندگزینه ای با 0، 1، 2 و 3 گزینه انحرافی مناسب به ترتیب 4/12درصد، 5/19درصد، 5/31درصد و 6/36درصد بود. بین تعداد گزینه های انحرافی مناسب و ضریب دشواری سؤالات همبستگی منفی معناداری وجود داشت (442/0-=r، 0001/0=p) اما بین تعداد گزینه های انحرافی مناسب و ضریب تمیز سؤالات همبستگی معناداری وجود نداشت (043/0=r، 259/0=p). نتیجه گیری: بیش از یک سوم گزینه های انحرافی سؤالات مورد بررسی نامناسب هستند. بین تعداد گزینه های انحرافی مناسب و ضریب دشواری همبستگی منفی وجود داشت به نحوی که با افزایش تعداد گزینه های انحرافی مناسب، درجه دشواری سؤال افزایش می یافت و سؤال مشکل تر می شد. اما بین تعداد گزینه های انحرافی مناسب و ضریب تمیز همبستگی وجود نداشت. تحلیل سؤالات چند گزینه ای، شناسایی و حذف گزینه های انحرافی نامناسب می تواند به بهبود کیفیت سؤالات آزمون کمک کند.

مقدمه: عوامل متعددی در ایجاد و توسعه فرهنگ تسهیم دانش تأثیر دارند. آگاهی از این عوامل و میزان تأثیر آنها در اشتراک گذاری دانش برای سازمان های آموزشی حیاتی است. این پژوهش با هدف تعیین عوامل مؤثر بر اشتراک دانش بین اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-پیمایشی، جامعه آماری اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل (225 نفر) در سال 1397 بود که به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. گردآوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفت. روایی پرسشنامه توسط اساتید راهنما و خبره تأیید شد و برای تأیید پایایی آن از آزمون ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از آمار توصیفی، One-sample T test و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج: عوامل فردی– انسانی، سازمانی-نهادی، فرهنگی، رهبری-مدیریتی و زیرساخت های تکنولوژیکی، به عنوان عوامل مؤثر بر اشتراک گذاری دانش هستند. بالاترین میانگین به عوامل فردی-انسانی (75/0± 84/4) و سازمانی-نهادی (66/0± 07/4) اختصاص دارد. همچنین، عوامل رهبری-مدیریتی (87/0± 68/2)، فرهنگی (73/0± 29/2) و زیرساخت های تکنولوژیکی (99/0± 11/1) در رتبه های بعدی قرار دارند. آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان داد، که بین همه عوامل اشتراک گذاری دانش در سطح 01/0 رابطه مستقیم و مثبت معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل عاملی نیز تأیید کننده اثرگذار بودن پنج عامل مورد مطالعه بر تسهیم دانش است. نتیجه گیری: هر یک از پنج عامل فردی– انسانی، سازمانی-نهادی، فرهنگی، رهبری-مدیریتی و زیرساخت های تکنولوژیکی، از عوامل مؤثر بر اشتراک گذاری دانش میان اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل هستند. از این رو، اگر دانشگاه بخواهد فرایند اشتراک دانش را توسعه دهد، ضمن توجه به هر پنج عامل مؤثر مطرح شده، به عوامل فردی– انسانی و سازمانی-نهادی توجه ویژه ای نماید.

مقدمه: نقش الگویی اساتید در شکل گیری هویت حرفه ای فراگیران مهم است. در دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکنون ارزیابی رفتار حرفه ای اساتید شامل چند آیتم رفتار حرفه ای موجود در ارزیابی آموزشی بوده است که توسط دانشجویان انجام می شده است. مطالعه حاضر با هدف طراحی و روان سنجی ابزاری جامع برای ارزیابی رفتار حرفه ای اعضای هیأت علمی دانشکده پزشکی از نگاه تمام ذی نفعان انجام شد. روش ها: در این مطالعه روان سنجی، طراحی ابزار جهت ارزیابی رفتار حرفه ای پزشکان هیأت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران طی چهار فاز انجام شد. فاز اول تدوین گویه ها بر اساس مرور منابع و جمع آوری نظرات خبرگان، فاز دوم تأمین روایی محتوایی و روایی صوری گویه ها، فاز سوم مطالعه پایلوت و فاز چهارم تأمین پایایی گویه ها بود. تدوین گویه ها و روایی صوری به روش کیفی بررسی شد. تأمین روایی محتوا با استفاده از آمار توصیفی و پایایی پرسشنامه با روش همسانی درونی (آلفای کرونباخ) و پایایی نسبی با روش آزمون-بازآزمون تأمین شد. نتایج: جهت طراحی پرسشنامه بر اساس مرور منابع استخر 60 گویه ای تشکیل شد، سپس با مصاحبه با 5 نفر خبره گویه های هم پوشان حذف و تعداد گویه ها به 30 گویه تقلیل یافت. در مرحله بعد روایی محتوا (679/0CVR=)، روایی صوری و پایایی گویه ها (931/. =α ) تأمین گردید، در نهایت تعداد 7 گویه به رؤسای بخش ها، 6 گویه به همکاران، 8 گویه به دستیاران، 5 گویه به پرستاران اختصاص یافت. همچنین مشخص شد بیماران قادرند رفتار حرفه ای اعضای هیأت بالینی پزشکی را از 4 جنبه ارزیابی کنند. نتیجه گیری: ابزاری 360 درجه شامل 5 قسمت مشتمل بر 18 گویه تدوین شد که می تواند رفتار حرفه ای اعضای هیأت علمی دانشکده پزشکی را با در نظر گرفتن دیدگاه تمام ذی نفعان شامل ارائه دهندگان خدمت و بیماران بررسی نماید.

با توجه به استفاده از مواد رادیواکتیو در درمان بیماری ها، مدیریت بیماران حوادث هسته ای یکی از نیازهای آموزشی پزشکان است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. حوادث هسته ای به عنوان تماس غیر عمد با اشعه های یونیزان یا آلودگی با رادیو نوکلئوتید ها تعریف می شود. وجود ذرات رادیواکتیو بر روی سطح در معرض اشعه را آلودگی رادیواکتیو گویند و ارائه خدمات درمانی برای بیماران دچار آلودگی رادیواکتیو را کنترل آلودگی رادیواکتیو می نامند(1). تدابیر پزشکی در مواجهه با یک اورژانس هسته ای شامل فعالیت هایی است که باعث محافظت خود و دیگر افراد در معرض اشعه است(2). مقایسه روش های تدریس در آموزش عالی از دیرباز مورد توجه بوده است توسعه تکنولوژی اطلاعات و فناوریِ ابزارهای آموزشی موجب توسعه برنامه های آموزشی گردیده و نیاز به تغییرات در روش های یاددهی – یادگیری را افزایش می دهد(3). رسانه های آموزشی به کلیه امکاناتی اطلاق می شود که می توانند شرایطی را برای دانشجویان به وجود آورند که تحت آن شرایط قادرند، اطلاعات، رفتار و مهارت های جدیدی را با درک کامل به دست آورند(4). استفاده مکرر و در دسترس بودن این رسانه های آموزشی لزوم و اهمیت آنها را افزایش داده است ولیکن لازم است در هر مورد پس از کاربرد آنها را ارزشیابی نمود و نقاط ضعف یا قوت آنها را مشخص کرد پزشکان و متخصصین سلامت در زمینه شناخت راه های مدیریت بیماران آلودگی های هسته ای نیاز به آموزش دارند(5). هدف این مطالعه بررسی میزان اثر یادگیری و ماندگاری مطالب در کارورزهای دانشگاه علوم پزشکی سمنان در دو روش سخنرانی و لوح فشرده بود.

مقدمه: یکی از مهم ترین وظایف آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی کشور، تربیت و آموزش دانشجویان دوره عمومی است. مطالعات انجام شده در زمینه علوم پایه بیش تر در راستای ارزیابی کیفیت آموزشی دروس علوم پایه است و کم تر مطالعه ای به ارزیابی کیفیت آزمون علوم پایه پرداخته است. این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه دانشجویان دندانپزشکی اصفهان، یزد، کاشان در مورد آزمون جامع علوم پایه در سال 1396 انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-مقطعی، 280 دانشجو ی دندانپزشکی دانشگاه های اصفهان، یزد و کاشان به صورت سر شماری شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ای از پیش ساخته توسط نصری که روایی و پایایی آن تایید شده بود، شامل 26 سؤال پنج گزینه ای در هفت حیطه بود. داده ها با استفاده ازآزمون آنالیز واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T-test تجزیه و تحلیل گردید. نتایج: مقایسه میانگین نمرات به تفکیک دانشگاه حاکی از تفاوت معنادار در حیطه ی فواید آزمون (698/5, f= 05/0(p< و محتوای سؤالات (717/3, f= 05/0(p< بین دانشگاه ها است. بر اساس سهمیه ی قبولی دانشجویان در دانشگاه تفاوت معناداری بین دو جنس در هیچ کدام از حیطه ها دیده نشد. براساس آزمون آنالیز واریانس یک طرفه در میانگین نمره به تفکیک ترم تحصیلی تفاوت معناداری درحیطه محتوا سؤالات (362/2, f= 05/0(p< و فواید آزمون (059/3, f= 05/0(p< مشاهده شد. نتیجه گیری: در این مطالعه اگر چه اکثر دانشجویان، آزمون علوم پایه را برای سنجش اطلاعات ضروری دانسته اند ولی نمره امتحان را بیانگر دانش دانشجو نمی دانستند. با در نظر گرفتن نتایج تحقیق به نظر می رسد تجدید نظر در مورد آزمون علوم پایه و برگزاری آن به عنوان آزمون جامع دندانپزشکی در اواخر دوره عمومی فواید منطبق تری با اهداف کوریکولوم جدید دندانپزشکی در پی دارد.

مقدمه: در پرستاران نگرش های استرس آور، نسبت به بیماران روانی وجود دارد که بر مراقبت از بیماران اثرات قابل توجهی دارد. پژوهش حاضر به منظور تعیین تأثیر گروه درمانی بر میزان اضطراب دانشجویان پرستاری دختر بابل انجام شد. روش ها: در این پژوهش نیمه تجربی، نمونه پژوهش شامل 36 نفر از دانشجویان دختر ترم 5 پرستاری دانشگاه آزاد بابل بود که به طور تصادفی در دو گروه آزمون و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمون به مدت 6 جلسه در جلسات گروه درمانی شرکت نمودند در حالی که گروه کنترل دوره کارآموزی معمول را گذراندند و این جلسات را نداشتند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه خصوصیات دموگرافیک و پرسشنامه اضطراب آشکار اشپیل برگر (Spielbergerr) بود. داده ها با استفاه از آزمون تی و آنالیز کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: قبل از گروه درمانی میانگین سطح اضطراب در دو گروه آزمون و کنترل به ترتیب 54/6± 16/40 و 47/6± 72/40 (از مجموع 80 نمره) بود، ولی پس از گروه درمانی میانگین نمره اضطراب در گروه آزمون 23/8± 44/31 و در گروه کنترل به 91/6± 88/38 بود. طبق نتایج آزمون آنالیز کوواریانس دو گروه بعد از آزمون به طور معناداری (05/0>p) از نظر سطح اضطراب متفاوت بودند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مبتنی بر اثربخشی گروه درمانی در کاهش اضطراب دانشجویان پرستاری دختر در بخش روانپزشکی پیشنهاد می شود قبل از حضور دانشجویان در بخش های روانپزشکی برگزاری کلاس های آموزشی در زمینه نحوه برخورد صحیح با بیماران و روند مصاحبه نظام یافته برگزار گردد.

مقدمه: خودکارآمدی تحصیلی تحت تأثیر عوامل شناختی، فراشناختی و انگیزشی قرار دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین رابطه تاب آوری و سبک های دلبستگی با خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی-مقطعی بر روی 190 دانشجوی مشغول به تحصیل مقطع کارشناسی پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی بابل در نیمسال اول و دوم سال تحصیلی 97-1396 انجام شد. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده بود. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه های خودکارآمدی تحصیلی اون و فرامن (Owen & Froman)، سبک های دلبستگی هازان و شیور (Hazan and Shaver) و مقیاس تاب آوری کونور و دیویدسون (Connor and Davidson) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی) استفاده شد. نتایج: بین متغیرهای تاب آوری و خودکارآمدی تحصیلی همبستگی مستقیم و معنادار وجود دارد (001/0=p). در حالی که بین متغیر سبک های دلبستگی با خودکارآمدی تحصیلی (26/0=P) و ابعاد آن (دلبستگی ایمن، اجتنابی و دوسوگرا/اضطراب) (01/0

مقدمه: هوش معنوی نوعی سازگاری و رفتار است که فرد را در جهت هماهنگی با محیط، سلامت، بهبود عملکرد، خلاقیت و غیره یاری می نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش معنوی با اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک انجام شد. روش ها: این پژوهش توصیفی همبستگی در سال 97-1396 انجام شد. نمونه ای با حجم 341 نفر از بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی بر حسب جنسیت انتخاب شدند. داده ها از طریق پرسشنامه های هوش معنوی عبدالله زاده، اشتیاق تحصیلی فردریکز و همکاران و سرزندگی تحصیلی حسین چاری و دهقانی زاده جمع آوری شد. داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل تجزیه و تحلیل شد. نتایج: بین هوش معنوی با اشتیاق تحصیلی (284/0, r= 0001/0(p= و سرزندگی تحصیلی (248/0, r= 0001/0(p= یک همبستگی مثبت و معنادار وجود داشت. بین اشتیاق تحصیلی و سرزندگی تحصیلی یک همبستگی مثبت و معنادار وجود داشت (149/0, r= 008/0(p=. بین میانگین نمره سرزندگی تحصیلی دانشجویان دختر با پسر تفاوت معناداری وجود داشت (001/0(p=. نتیجه گیری: آموزش مهارت های هوش معنوی که منجر به افزایش اشتیاق و سرزندگی تحصیلی به عنوان متغیرهای مهم و تأثیرگذار در پیشرفت تحصیلی و در نهایت پیشرفت شغلی دانشجویان دانشگاه ها در آینده می شود، بسیار ضروری است.

مقدمه: شواهد حاکی از آن است که آموزش مرسوم دانشجویان به منظور ارتقای شایستگی و استعداد دانشجویان بعد از فارغ التحصیلی ناکافی است. لذا این مطالعه با هدف تبیین تجربیات دانشجویان دندانپزشکی در رابطه با جنبه های مطلوب روش آموزش در عرصه انجام شد. روش ها: مطالعه حاضر با رویکرد کیفی در سال 1397 انجام شد. 28 دانشجوی سال آخر دندانپزشکی در طول ترم طبق برنامه ریزی انجام شده به مراکز جامع سلامت روستایی شهرستان گرگان مراجعه کردند. در پایان ترم تحصیلی از آنان خواسته شد در رابطه با پیامدهای حاصله از آموزش در عرصه، بازاندیشی بنویسند. برای تحلیل دست نوشته ها از آنالیز محتوای کیفی قراردادی با هدف استخراج تجربیات و دیدگاه دانشجویان از کارآموزی در عرصه دندانپزشکی استفاده شد. نتایج: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به استخراج 72 کد مفهومی اولیه، دو طبقه اصلی "کسب تجربیات بالینی، کسب تجربیات غیربالینی" و چهار طبقه فرعی شامل "ارتقای مهارت های بالینی، تقویت مهارت های عاطفی/ نگرشی، بهبود مهارت های برقراری ارتباط فردی، درک اهمیت تعاملات سازمانی"گردید. نتیجه گیری: روش آموزش در عرصه در کنار روش های آموزشی مرسوم می تواند توانایی یادگیری دانشجویان دندانپزشکی را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و موجب ارائه خدمات با کیفیت بهتر و ارتقای سلامت دهان و دندان جامعه گردد.

مقاله ای تحت عنوان "جایگاه مطالعات آموزش پزشکی پژوهشگران ایرانی در بین تحقیقات آموزشی نمایه شده در پایگاه علمی وب آو ساینس" در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی/ تیر 1398؛ 19(12): 114 تا 123 منتشر شده است. ضمن تشکر از زحمات نویسندگان محترم، ضروری دانستم که به توضیح چند نکته بپردازم. وقتی کلیدواژه ای مخصوصاً یک کلیدواژه عام مثل Education را در Topic وب آو ساینس جستجو می کنیم، به طور هم ‍ زمان فیلدهای Title، Abstract، Author Keywords و Keywords Plus را جستجو می کند(1). بنابراین اکثر رکوردهای بازیابی شده، نامرتبط خواهند بود. برای مثال به مقالات زیر توجه کنید: • Facial injuries in Iranian veterans during the Iraq-Iran war (1980-88): differences from recent conflicts • Factors affecting bone mineral density in postmenopausal women • Factors Affecting Gender Differences in the Association between Health-Related Quality of Life and Metabolic Syndrome Components: Tehran Lipid and Glucose Study • Prevalence and risk factors for pica during pregnancy in Tehran, Iran مقالات فوق به این دلیل بازیابی شده است که در چیکده آنها کلمه Education آمده است، در حالی که هیچ ربطی به Education ندارند. از آنجا که سطح Education یکی از متغیرهای زمینه ای اکثر پژوهش ها است، بنابراین چنین پژوهش هایی نیز بازیابی می شوند که کاملاً نامرتبط هستند. به همین دلیل است که از بین نویسندگان پر تولید، حتی یک نفر هم پژوهشگر شناخته شده در آموزش پزشکی نیست و در مورد مجلات نیز هیچ مجله مرتبط با آموزش پزشکی در لیست 10 مجله برتر نیست. این که چطور با جستجوی کلمه Education، مطالعات Medical Education بازیابی می شوند، دلیل قانع کننده ای ذکر نشده است. نویسندگان محترم، ظاهراً تفاوتی بین Education و Medical Education قائل نشده اند. در سراسر مقدمه مقاله، از آموزش پزشکی و پژوهش های مرتبط با آن سخن به میان آمده ولی وقتی به اهداف مطالعه می رسیم، دیگر حرفی از آموزش پزشکی زده نشده است و حوزه کلی آموزش مد نظر نویسندگان است. روش ها و نتایج کاملاً درباره آموزش است ولی مجدداً وقتی به بحث و نتیجه گیری می رسیم، بلافاصله ادبیات به آموزش پزشکی تغییر پیدا می کند. نکته دیگر عدم ذکر نمایه نامه های مورد جستجو است. Web of Science Core Collection شامل 6 نمایه نامه استنادی(2) زیر است: • Science Citation Index Expanded • Social Sciences Citation Index • Arts & Humanities Citation Index • Emerging Sources Citation Index • Book Citation Index • Conference Proceedings Citation Index دانشگاه ها بر اساس نیازشان، تعدادی از آنها را مشترک می شوند. بنابراین در هنگام گزارش جستجو باید اشاره کنیم که کدام نمایه نامه ها را مورد جستجو قرار دادیم. در غیر این صورت جستجوی صورت گرفته، تکرارپذیر نخواهد بود. دلیل اعمال محدودیت زمانی هم مشخص نشده است. چرا از سال 1990؟ چرا قبل تر یا چرا بعدتر نه؟ در علم سنجی انتظار می رود فقط به تحلیل های ایجاد شده توسط پایگاه استنادی اکتفا نکنیم. به غیر از شکل شماره 1 که توسط نرم افزار Vosviewer ترسیم شده است، بقیه داده های نتایج از قسمت Analyze Results وب آو ساینس که به صورت اتوماتیک ایجاد می شوند، برداشته شده است (جداول شماره 2، 3، 4 و 5). امید است این توضیحات در مطالعات بعدی مورد توجه پژوهشگران محترم قرار بگیرد.

مقدمه: قضاوت در موقعیت های خطیر بالینی، تصمیم گیری برای حفظ حیات در مشکلات پیچیده و تفکر در مواقع بحرانی نیاز به تفکر انتقادی در حوزه سلامت را الزامی می نماید. این مطالعه به منظور بررسی میزان گرایش به تفکر انتقادی با مهارت استدلال بالینی در رزیدنت های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1396 انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی مقطعی جامعه آماری شامل دستیاران مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1396 بیمارستان های الزهرا و امین دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود. نمونه گیری به صورت سرشماری انجام پذیرفت و 48 دستیار شامل 22 پسر (45. 8 درصد) و 26 دختر (54. 2 درصد) در این مطالعه شرکت نمودند. اطلاعات توسط پرسش نامه های سمتاک (سنجش میل به تفکر انتقادی کالیفرنیا) و سنجش میزان مهارت استدلال بالینی (Diagnostic thinking inventory) جمع آوری شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون آنالیز واریانس تحلیل گردید. نتایج: از میان شرکت کنندگان6/89 درصد ازگرایش مثبت و قوی به تفکر انتقادی و4/10 درصد از گرایش متزلزل برخوردار بودند. میانگین نمره مهارت استدلال بالینی13/105 از مجموع150 نمره بود. از نظر آماری بین گرایش به تفکر انتقادی و میزان مهارت استدلال بالینی در کل ارتباط معنادار مشاهده نشد (198/0p=) اما در سطح خرده مقیاس ها ارتباطات جالب توجهی ملاحظه گردید. نتیجه گیری: با استفاده از نتایج خرده مقیاس های تفکر انتقادی می توان کیفیت امتحانات انتخاب دستیار را ارتقا بخشید و و اهمیت این دو مساله در امر تصمیم گیری بالینی و ارتقای سطح مهارت های بالینی لزوم توجه بیشتر به این مساله در حوزه سلامت و ایجاد تغییرات و گنجاندن فعالیت هایی برای ارتقای آنها در برنامه های آموزشی دستیاران را ضروری می نماید.

مقدمه: یادگیری ترکیبی، تلفیقی از دو شیوه آموزش سنتی و الکترونیکی، جهت یادگیری بهتر است. هدف مطالعه بررسی وضعیت مؤلفه های تشکیل دهنده یادگیری ترکیبی و هوش هیجانی و تأثیر آن بر عملکرد تحصیلی در دانشگاه پیام نور است. روش ها: در این پژوهش توصیفی-پیمایشی، از بین3700 نفر اعضای هیأت علمی دانشگاه پیام نور، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 343 نفر انتخاب شدند. از سه پرسشنامه محقق ساخته یادگیری ترکیبی، هوش هیجانی و عملکرد تحصیلی پس از تأیید روایی و پایایی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد. برای بررسی وضعیت ابعاد و شاخص ها از روایی تشخیصی، برای وجود ارتباط از آزمون همبستگی و برای مدل سازی از تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج: وضعیت ابعاد و شاخص های یادگیری ترکیبی، هوش هیجانی و عملکرد تحصیلی در دانشگاه پیام نور، مناسب است. ابعاد پداگوژیکی، روش شناسی و فناوری در یادگیری ترکیبی به ترتیب بیش ترین تأثیر را برعملکرد تحصیلی داشتند، اما سبک یادگیری و استراتژی کم ترین تأثیر را داشتند. از سوی دیگر، ابعاد مدیریت روابط، خود مدیریتی و خودآگاهی هوش هیجانی به ترتیب بیش ترین تأثیر را بر عملکرد تحصیلی تأثیر داشتند، اما مهارت اجتماعی کم ترین تأثیر را بر عملکرد تحصیلی داشت. یافته ها نشان داد بین یادگیری ترکیبی و هوش هیجانی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت و مستقیم؛ اما بین هوش هیجانی با یادگیری ترکیبی رابطه غیرمستقیم وجود دارد. نتیجه گیری: اگر ابعاد و شاخص های پنج گانه یادگیری ترکیبی و ابعاد چهارگانه هوش هیجانی به خوبی نیازسنجی، طراحی، اجرا و ارزشیابی شود، می تواند بر عملکرد و پیشرفت تحصیلی تأثیرات فراوان داشته باشد.

مقدمه: با توجه به اهداف بسته های تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی، طراحی یک سیستم هزینه یابی مناسب جهت اطلاع از هزینه های آموزش ضروری است. پژوهش حاضر با هدف محاسبه هزینه تمام شده خدمات آموزشی دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی کرمان به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت است. روش ها: در این مطالعه کلیه هزینه های دانشکده در سال تحصیلی 1393-1394 و بر مبنای تفکیک فصول هزینه محاسبه و در سه گروه فعالیت آموزشی، اداری، مالی و پشتیبانی طبقه بندی شد و در نهایت هزینه تمام شده هر دانشجو بر اساس تعداد دانشجو، مقطع و رشته تحصیلی و با استفاده از روش های آماری تحلیلی و به روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت محاسبه گردید. نتایج: بیش ترین سهم هزینه ها مربوط به هزینه های فصل اول یا همان هزینه های پرسنلی بود و هزینه تمام شده آموزش دانشجو در دو روش سنتی و بر مبنای فعالیت کاملاً متفاوت بود. در روش هزینه یابی سنتی، قیمت تمام شده یک دانشجو 350/469/159 ریال به دست آمد که هر سه مقطع تحصیلی را شامل می شود در حالی که در روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت و با توجه به ریز شدن فعالیت ها، قیمت تمام شده یک دانشجو تنها در مقطع دکتری تخصصی 395/445/768 ریال محاسبه گردید. نتیجه گیری: یافته ها نشان داد که روش هزینه یابی بر مبنای فعالیت با تکیه بر فصول هزینه ای و محاسبه تمام فعالیت های انجام شده، در محاسبه هزینه تمام شده آموزش دانشجویان مفید است و می تواند به تصمیمات سیاست گذاران نظام سلامت در جهت تخصیص بودجه و تقسیم منابع کمک شایانی نماید.

مقدمه: یکی از راه های دستیابی به بینش کلی متفکرین یک حوزه مطالعاتی استفاده از تحلیل تاریخی گفتمان آنها است. مطالعات برآمده از چشم اندازهای علوم اجتماعی انتقادی به محققین اجازه می دهند که به بررسی اندیشه های بیان نشده و پنهان روش ها و ابزارهای آموزشی بپردازند. این مطالعه با هدف تحلیل انتقادی گفتمان مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی در 18 سال نخست انتشار آن انجام شد. روش ها: در این مطالعه از رویکرد فوکویی تحلیل انتقادی گفتمان استفاده شد. کلیه نامه های ارسالی به سردبیر مجله بررسی شدند و نحوه به کارگیری زبان به عنوان میانجی فرهنگی در روابط قدرت، ملاحظات موجود در تعاملات اجتماعی، نهادها و بدنه دانش مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج: بررسی ها نشان داد که دو رویکرد اصلی در قسمت "نامه به سردبیر" وجود دارد: تقاضا برای "استانداردسازی پژوهش" و "استاندارد سازی آموزش ". به نظر می رسد در لایه ی عمیق تر، مناقشه میان "آموزش پزشکی به مثابه عرصه" و "آموزش پزشکی به مثابه رشته" در جریان است. نتیجه گیری: دو تهدید اصلی برای عرصه ی آموزش پزشکی منحصر دانستن آن به رشته ی آموزش پزشکی، تک رشته ای کردن آن و دیوان سالارانه کردن آن در قالب بخش نامه ها و دستورالعمل های نهادهای سیاست گذار کلان است. برای آنکه عرصه ی آموزش پزشکی همچنان غنای خود را حفظ کند باید تنوع و گستره ی رشته های درگیر در آن حفظ و تقویت شود. ایجاد توازن و تعادل میان خدمت و پژوهش، تأسیس نهادهایی که پژوهش های صورت گرفته را در قالب بسته های سیاستی عرضه کنند و تلاش برای برقراری ارتباط میان سیاست گذاران آموزش پزشکی، پژوهشگران این حوزه و افرادی که مستقیماً دست اندرکار آموزش دانشجویان هستند، به بالیدن و گسترش عرصه آموزش پزشکی یاری می رساند.

مقدمه: اعتباربخشی آموزشی مؤسسات و مراکز آموزشی درمانی رویکردی برای تضمین و ارتقای کیفیت آموزش در دانشگاه های علوم پزشکی است اما برای استقرار در دانشگاه دارای پیش نیازها و الزاماتی است که پیش از اجرا باید محقق شوند. این مطالعه با هدف آسیب شناسی فرآیند آمادگی دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای استقرار اعتباربخشی آموزشی مؤسسات و مراکز آموزشی درمانی انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوی انجام شد. داده ها از طریق انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 30 تن از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی گیلان که درگیر اجرای اعتباربخشی آموزشی مؤسسات و مراکز آموزشی درمانی بودند با استفاده از نمونه گیری هدف مند جمع آوری شد و تا اشباع نظری یافته ها ادامه یافت. از تحلیل محتوای کیفی حهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. برای دستیابی به صحت و پایایی داده ها از معیارهای موثق بودن گوبا و لینکولن (Lincoln و Guba) استفاده شد. نتایج: براساس مصاحبه ها، دو درون مایه اصلی یعنی بستر فرهنگی دانشگاه با چهار درون مایه فرعی (فرهنگ و جو سازمان، فرهنگ فردی کارکنان، نگرش حاکم و انگیزش) و ساختار دانشگاه با دو درون مایه فرعی (ساختارسازمانی و مدیریت تخصیص منابع) به عنوان آسیب های فرآیند آمادگی دانشگاه برای استقرار اعتباربخشی آموزشی مؤسسات و مراکز آموزشی درمانی شناسایی شد. نتیجه گیری: با اصلاح فرهنگ و جو سازمان، فرهنگ فردی کارکنان، نگرش حاکم و ایجاد انگیزه در کارکنان و نیز طراحی ساختارسازمانی برای اعتباربخشی آموزشی و تخصیص منابع مناسب در دانشگاه می توان به فرآیند ایجاد آمادگی برای استقرار اعتبار بخشی آموزشی مؤسسات و مراکز آموزشی درمانی و درنهایت تضمین و ارتقای کیفیت آموزش دردانشگاه کمک نمود.

مقدمه: در علم پزشکی، روایت ها از اهمیت حیاتی برخوردار هستند. همیشه داستان هایی درباره بیماران، تجربیات مراقبت از آنها و بهبود بیماری در میان پزشکان در ارتباطاتشان با سایر تیم درمانی، بیان می شود. این روایت ها، علاوه بر این که در تکامل اندیشه مؤثرند، یکی از روش های تدریس فعال نیز محسوب می شوند. این مطالعه با هدف معرفی پزشکی روایتی به عنوان رویکردی در آموزش پزشکی، انجام شد. روش ها: این مطالعه به صورت مروری نقلی و با جستجوی الکترونیک متون و مقالات در پایگاه های اطلاعاتی Science Direct, ProQuest, PubMed, ISI Web of Science و موتور جستجوی Google Scholar و کلمات کلیدی پزشکی مبتنی بر روایت، پزشکی روایتی، روایت، تدریس و آموزش پزشکی و معادل های انگلیسی آن شامل narrative-based medicine, narrative medicine, narration, Teaching, medical education، از سال1980 میلادی تا کنون، انجام شد. پس از حذف موارد تکراری و با در نظر داشتن ارتباط مستقیم مقالات با اهداف مطالعه، فقط چکیده مقالاتی که به طور تمام متن در دسترس بود، بررسی گردید. نتایج: از مجموعه مقالات وارد شده به مطالعه، 32 مورد در بررسی نهایی قرار گرفت که 5 مقاله فارسی و بقیه انگلیسی بودند. مباحثی که مرتبط با رویکرد پزشکی روایتی در آموزش پزشکی بود، استخراج گردید و نتایج این بررسی به صورت چهار مضمون کلی شامل مفهوم، کاربردها، پیامدها و محدودیت های استفاده از رویکرد روایتی، ارائه شد. نتیجه گیری: لازم است برای اجرای پزشکی روایتی، جایگاه اموزشی ویژه ای با تغییر نگرش و بستر سازی فرهنگی در نظر گرفت و دانشجویان پزشکی از ابتدای تحصیل با کاربرد روایت ها به منظور یادگیری انسان گرایی، منش حرفه ای، اخلاق پزشکی، مهارت های تشخیصی، استدلال بالینی و مراقبت بیمارمحور آشنا شوند و آن را عملا به کار گیرند. از این رو آموزش صحیح و گنجاندن آن در برنامه درسی رسمی با توجه به بستر آموزشی و فرهنگی و استفاده از رویکرد روایتی در کنار شواهد و حقایق پزشکی توصیه می شود.

مقدمه: ارزشیابی اساتید توسط دانشجویان علاوه بر توصیف وضعیت عملکرد آنها، با بیان نقاط قوت و ضعف می تواند در راستای ارتقای عملکرد آموزشی حایز اهمیت باشد. ضعف های موجود در سیستم ارزشیابی فعلی، ضرورت نیاز به اعمال سیستمی منصفانه و همه جانبه برای قضاوت در مورد اساتید را به خوبی نشان می دهد. هدف از انجام مطالعه حاضر، توسعه یک مدل نرم افزاری در راستای ارزشیابی اساتید با به کارگیری مدل های تصمیم گیری چند معیاره بود. روش ها: در این مطالعه توسعه ای که در دانشکده علوم پزشکی لارستان انجام شد، شاخصی کمّی در قالب یک نرم افزار اختصاصی طراحی شد. این شاخص ها بر پایه محاسبات توسعه یافته است که در تدوین آن از فرآیند مدل سازی ریاضی به کمک روش تصمیم گیری چند معیاره گروهی و محاسبات فازی استفاده شده است و شامل مدل های AHP، Fuzzy OWA، TOPSIS است. شاخص طراحی شده در محدوده صفر تا 100 تعریف شد و عملکرد آن بر روی 39 استاد دانشکده علوم پزشکی لارستان ارزیابی شد. نتایج: از نظر تصمیم گیران معیار "قدرت تفیهم مطالب کلیدی به دانشجو" با مقدار 52/0 بیش ترین و معیار "برقراری ارتباط مناسب با دانشجو متناسب با شأن محیط آموزشی" با مقدار 34/0 کم ترین وزن را داشت. همچنین معیار "برقراری ارتباط مناسب با دانشجو متناسب با شأن محیط آموزشی" با درجه اجماع 41/95 و "حضور استاد در محیط آموزشی در زمان مشخص شده" با درجه اجماع 34/83 به ترتیب بیش ترین و کم ترین توافق گروه تصمیم گیری را به خود جلب نمود. مطابق این مدل، بالاترین و پایین ترین مقدار شاخص ارزشیابی برای اساتید مورد مطالعه به ترتیب 100 و 19/42 بود. نتیجه گیری: مقادیر شاخص محاسبه شده با وزن دهی به هر معیار و تجمیع نظر گروه تصمیم گیران در فرآیند ارزشیابی، نتایج دقیق و همه جانبه ای از ارزشیابی اساتید ارائه نموده است. این شاخص می تواند به عنوان جایگزین مناسبی برای سیستم فعلی ارزشیابی اساتید در دانشگاه های علوم پزشکی کشور باشد.

مقدمه: برنامه تحول و نوآوری در آموزش پزشکی، ره آورد سیاست گذاری کلان در آموزش علوم پزشکی است. این پژوهش به منظور بررسی مطلوبیت برنامه تحول و نوآوری از منظر سیاست گذاری انجام شد. روش ها: پژوهش به روش ترکیبی انجام گرفت. در بخش کیفی، پس از مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان، ابزار پژوهش طراحی گردید. جامعه آماری شامل خبرگان کشوری برنامه بود و نمونه ی هدف مند انجام شد. پرسش نامه مشتمل بر 14 گویه با استفاده از طیف لیکرت و با نمره 1 تا 5 طراحی گردید که پس از تأیید روایی صوری و روایی محتوا و پایایی با آزمون آلفای کرونباخ 91/0 استفاده شد. ارزیابی مطلوبیت برنامه به سه صورت نامطلوب (1 تا 33/2)، نسبتاً مطلوب (34/2 تا 66/3) و مطلوب (67/3 تا 5) انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کمی با استفاده از آماره های توصیفی، آزمون t و تحلیل واریانس انجام شد. نتایج: "توجه به ارتقای کیفیت آموزش عالی سلامت"و"خالی از ابهام بودن و غامض و پیچیده نبودن برنامه"به ترتیب با نمرات 85/0± 4و 04/1± 45/2، بیش ترین و کم ترین نمره مطلوبیت را کسب نمودند. ارزیابی مطلوبیت برنامه تحول و نوآوری از حیث انطباق با گویه های سیاست گذاری در 8 گویه، نسبتاً مطلوب و در 6 گویه، مطلوب بود و هیچ گویه ای نامطلوب نبود. میانگین نمرات از حیث جنسیت، سابقه کار و مدرک تحصیلی، مرتبه علمی، سن و محل خدمت تفاوت معناداری نداشت. نتیجه گیری: سیاست گذاری برنامه تحول و نوآوری از مطلوبیت نسبی تا کامل برخوردار است. با توجه به پیچیده تر، دشوارتر و تخصصی تر شدن پیوسته فضای نوآوری در عصر حاضر و تنوع بسیار بازیگران این عرصه، به منظور اجتناب از عارضه های احتمالی این برنامه ی توسعه ای کلان، رصد مستمر تحقق سیاست ها با رویکرد مأموریت گرایی مورد تأکید است.

مقدمه: وجود اساتید با انگیزه در دانشگاه های علوم پزشکی به عنوان یکی از ارکان تعلیم و تربیت در آموزش دانشجویان و ارتقای سلامت جامعه نقشی حیاتی دارد. تاکنون مطالعات زیادی در راستای شناسایی عوامل مؤثر بر انگیزش کارکنان به روش های مختلف انجام شده است، ولی با توجه به فقدان مبنای منطقی برای بررسی عوامل انگیزشی در اساتید دانشگاه مطالعه حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر انگیزش شغلی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل به روش کیفی پرداخت. روش ها: این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته با 21 نفر از اعضای هیأت علمی مجرب دانشگاه علوم پزشکی اردبیل که به روش نمونه گیری هدف مند انتخاب شدند، انجام یافت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا در قالب نرم افزار MAXQDA-10 استفاده شد. نتایج: پس از تحلیل داده ها 26 زیر مضمون به دست آمد که بعد از دسته بندی 8 مضمون اصلی شامل طبقات "موانع توسعه و موفقیت، عدم تشویق به ایده آفرینی، عدم ارزش گذاری، مدیریت نامؤثر، تنگناهای مالی و رفاهی، تعاملات غیرحرفه ای، ارزشیابی ناکارآمد و بی عدالتی"استخراج شد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد انگیزهاعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اردبیل با چالش های جدی متعددی از جمله ضعف مدیریتی و فردی روبرو است که جهت بهبود وضعیت انگیزشی اعضای هیأت علمی ضروری است به این چالش ها پاسخ مناسب داده شود.

مقدمه: با تعیین عوامل مؤثر در مشروطی دانشجویان و شناسایی به موقع دانشجویان در معرض خطر می توان از هدر رفتن سرمایه های مادی و انسانی پیشگیری کرد. مطالعه حاضر با هدف بررسی متغیرهای آموزشی و ویژگی های روانشناختی دانشجویان به عنوان پیش بین های مشروط شدن در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز انجام گرفت. روش ها: این مطالعه توصیفی – تحلیلی از نوع مورد-شاهدی بود که روی73 دانشجوی مشروط و 73 دانشجوی غیرمشروط در سال تحصیلی 1396 انجام گرفت. جهت جمع آوری داده ها از 7 پرسشنامه های استاندارد سبک های یادگیری کلب، عزت نفس روزنبرگ، فرسودگی تحصیلی، خودکار آمدی، رضایت از زندگی، سلامت معنوی و فشارزاهای تحصیلی استفاده شد. این پرسشنامه های استاندارد از روایی و پایایی مناسبی برخوردار بودند. داده ها با روش تحلیل تمیز به روش هم زمان و گام به گام و در بخش اعتباریابی از الفای کرانباخ و تحلیل عوامل تأییدی استفاده شد. نتایج: میانگین و انحراف معیار سن دانشجویان مشروط و غیر مشروط به ترتیب 03/3± 11/22 و 32/3± 67/21 سال بود. تعداد 33 نفر (2/45درصد) دانشجویان مشروط دختر و تعداد 69 نفر(5/94 درصد) مجرد بودند. از متغیرهای آموزشی معدل دیپلم و سهمیه کنکور و از متغیرهای روانشناختی فشارزاهای شرایط تحصیلی، سلامت مذهبی و سبک یادگیری هم گرا در پیش بینی عضویت گروهی دارای نقش بودند و متغیرهای دیگر هیچ کدام در روش گام به گام در پیش بینی عضویت گروهی نقش نداشتند. نتیجه گیری: با توجه به نقش برخی متغیرها به عنوان عوامل اصلی تأثیرگذار بر مشروطی، باید شرایطی در دانشگاه ایجاد شود تا با شناسایی دانشجویان در معرض خطر و اتخاذ رویکردهای حمایتی از آسیب پذیری آنها جلوگیری شود.

مقدمه: با وجود گسترش فناوری و اهمیت همه جانبه ی توسعه آن در نظام آموزش عالی، تحقیقات نشان می دهد که هنوز در بسیاری از مراکز آموزش عالی توسعه ی فناوری چندانی صورت نگرفته است و موانعی در این راستا وجود دارد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل بازدارنده استفاده از آموزش الکترونیک از دیدگاه دانشجویان به عنوان دریافت کننده آموزش، در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی _ همبستگی جامعه آماری آن کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در سال تحصیلی 96-1395 بودند که از بین آنها نمونه ای به تعداد 423 نفر به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تأیید روایی و پایایی مورد استفاده قرار گرفت. از شاخص های آماری توصیفی جهت توصیف و تبیین ویژگی های آزمون و از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج: به طور کلی 10 عامل (سازمانی، بودجه ای، مدیریتی، حقوقی/اداری، راهبردی، پداگوژی، فنی، اجرایی، فرهنگی، فردی) در مجموع حدود 330/50 درصد از کل واریانس را تبیین می کند که عامل سازمانی با 234/6 درصد از تبیین واریانس بیش ترین سهم را در تبیین متغیر داشت و عامل فردی با 553/2 درصد تبیین واریانس کم ترین سهم را در تبیین متغیر داشت. نتیجه گیری: مهم ترین عوامل بازدارنده استفاده از آموزش الکترونیک از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه مانع سازمانی بود که با رفع ابهامی که درباره آموزش الکترونیک و ارزش مدرک تحصیلی آن وجود دارد و همچنین با تربیت نیروی متخصص این مشکل قابل رفع است.

اتاق عمل یکی از محیط های پرخطر برای بیماران است که آموزش بالینی در آن اهمیت به سزایی دارد. بعضی از مشکلاتی که بعد از عمل ممکن است برای بیماران روی دهد به دلیل کم تجربگی پرسنل اتاق عمل است گرچه تعداد این موارد زیاد نیست ولی ممکن است مرگ بیماران را درپی داشته باشد(1). این در حالی است که مطالعات نشان می دهد فارغ التحصیلان فاقد مهارت مورد نیاز برای انجام کارهای بالینی هستند(2). با توجه به تحولات روزمره و گسترده در محیط بالینی، روش های سنتی آموزش دیگر کارآمد نیست، به همین دلیل نیاز به تحول در برنامه ریزی های آموزشی احساس می شود(3). منتورینگ (Mentoring) به عنوان یک استراتژی نقش مهمی در توسعه حرفه ای دانشجویان رشته های علوم پزشکی دارد. منتورینگ تعامل دو طرفه ای است که به یادگیری و رشد منجر می شود(4). یکی از تعاریفی که به طور رایج در متون پذیرفته شده در مورد منتورینگ وجود دارد عبارت است از: فرایندی که طی آن یک فرد با تجربه، قابل اعتماد و علاقه مند (منتور) فرددیگری را (منتی) در زمینه رشد و بازنگری ایده ها، یادگیری و پیشرفت شخصی و حرفه ای راهنمایی می کند. منتورینگ از سال های1990، به تدریج درآموزش پزشکی مطرح شد(5) و مطالعات نشان می دهند اجرای برنامه های منتورینگ، باعث پیشرفت دانشکده های علوم پزشکی درجنبه های مختلف می شود(6). هیلی (Healy) و همکاران علت موفقیت برنامه منتورینگ را ارتباط قوی بین منتور و یاد گیرنده بیان کرده است(7) منتور یک محیط ایمن و حمایتی را برای نوآموزان به وجود می آورد که نوآموزان وظایف خود را در محیط واقعی تجربه کنند و با این کار شکاف بین تئوری و عمل به حداقل برسد(8). در کارورزی به شیوه منتورشیپ منتور کار یادگیرنده را انجام نمی دهد بلکه او را سرپرستی کرده و در مواقع لازم به او کمک می کند(9). طرح منتورشیپ باعث افزایش کیفیت مراقبت و کاهش هزینه برای مؤسسات است(4). همچنین این طرح باعث افزایش صلاحیت بالینی و مسؤولیت پذیری در دانشجویان می شود(10). از آنجا که منتورشیپ یک ارتباط دو جانبه سودمند بین منتی و منتوراست، بنابراین نیاز واقعی و جدی به برنامه های منتورینگ کارآمد و فعال دردانشکده های علوم پزشکی جهت ارتقای موفقیت های شغلی دانشجو احساس می شود. با وجود اهمیت بحث منتورشیپ درآموزش علوم پزشکی و مزایای فراوان آن، در کشور ایران تحقیقات محدودی در زمینه تأثیر ارتباط منتورینگ بر دانشجویان اتاق عمل انجام شده است وبیشتر مقالات در زمینه رشته پرستاری است. به همین دلیل و با توجه به کمبود اساتید و مربیان متخصص در رشته اتاق عمل، آموزش بالینی دانشجویان این رشته با مشکلات زیادی روبرواست. لذا این مطالعه با هدف تعیین میزان رضایت مندی دانشجویان رشته تکنولوژی اتاق عمل از روش منتورینگ در دانشکده پیراپزشکی بیرجند انجام شد.

مقدمه: بررسی میزان رضایت فراگیران از آموزش همواره یکی از معیار های سنجش کارایی نظام های آموزشی در حوزه سلامت بوده است. مطالعه ی حاضر با هدف بررسی میزان رضایت دانشجویان پزشکی دوره ی کارآموزی از اجرای برنامه ی آموزشی دستیار اطلاعات بالینی انجام شد. روش ها: این پژوهش نیمه تجربی به صورت طرح تک گروهی با پس آزمون انجام شد. در این پژوهش تعداد 30 نفر به روش نمونه گیری غیراحتمالی آسان براساس ترتیب زمانی انتخاب شدند. مداخله ی آموزشی دستیار اطلاعات بالینی در مدت 10 روز انجام شد. بدین صورت که یک نفر به عنوان دستیار اطلاعات بالینی به همراه دانشجویان کارآموزی در راند بالینی شرکت می نمود، سؤالات بالینی دانشجویان را یادداشت و نحوه ی جستجوی سؤالات را آموزش می داد. پس از اتمام راند بالینی، دستیار اطلاعات بالینی هر روز یک کارگاه آموزشی در زمینه ی آشنایی با پایگاه های اطلاعاتی برای دانشجویان برگزار نمود. برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته پس از تایید روایی و پایایی استفاده شد. پرسشنامه دارای 27 پرسش بسته (در قالب طیف لیکرت پنج گزینه ای) و یک پرسش باز بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل و روش های آماری توصیفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج: میانگین نمره رضایت دانشجویان پزشکی دوره ی کارآموزی از محتوا (551/0± )34/4، مدرس (659/0± )23/4، روش های آموزشی (470/0± )85/3، امکانات و تجهیزات محیط آموزشی (872/0± )64/3 است. همچنین میزان علاقه کارآموزان پزشکی به اجرا و ادامه ی این برنامه ی آموزشی 50 درصد خیلی زیاد، 40 درصد زیاد و 10 درصد متوسط است. نتیجه گیری: رضایت کلی دانشجویان پزشکی دوره ی کارآموزی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از برنامه آموزشی دستیار اطلاعات بالینی از لحاظ محتوا، مدرس، روش های آموزشی و امکانات و تجهیزات در سطح بالا و قابل توجهی بود.

مقدمه: بررسی شاخص های روان سنجی با هدف ارزیابی کیفیت آزمون های پیشرفت تحصیلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف این مطالعه بررسی نتایج حاصل از ارزیابی های درون بخشی و کتبی دستیاران طب اورژانس از نظر روایی سازه و نیز توانایی آنها در پیش بینی میزان موفقیت آکادمیک دستیاران است. روش ها: در این مطالعه توصیفی همبستگی تمامی دستیاران طب اورژانس دانشگاه علوم پزشکی تهران که بین سال های 1388 تا 1393موفق به ورود به دوره دستیاری طب اورژانس شده بودند و تا سال 1396 در آزمون پره بورد شرکت کرده بودند به روش سرشماری وارد مطالعه شدند(199 نفر). نمره آزمون گواهی نامه به عنوان متغیر اصلی تعیین گردید؛ سپس همبستگی نتایج ارزیابی های درون بخشی و کتبی با آن مقایسه شد. برای تعیین همبستگی بین نمرات از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج: در نهایت نتایج ارزیابی های 125 دستیار تحلیل شد. میزان همبستگی بین نمرات درون بخشی یک و دو، کتبی یک و دو با نمرات آزمون گواهی نامه به ترتیب (006/0, P= 3/0r=)، (014/0, P= 2/0r=)، (202/0, P= 1/0r=)، (0001/0, P= 3/0r=) بود. میانگین نمرات دستیاران سال اول، دوم و سوم در آزمون کتبی از 150 نمره در سال 1393 به ترتیب12/57± 29/77، 05/8± 33/91، 52/8± 13/123، میانگین این نمرات در سال 1394، 52/8± 44/67، 41/23± 17/73، 38/6± 25/121 و در سال، 1395 04/28± 17/68، 34/14± 42/88 و 73/7± 51/118 بود. نتیجه گیری: نتایج حاصل از مطالعه نشان داد ارزیابی های حین دوره دستیاران طب اورژانس در پیش بینی میزان موفقیت آکادمیک دستیاران از روایی پیش بینی کننده مناسبی برخوردار است. همچنین مشاهده قدرت افتراق آزمون های کتبی در تمایز بین دستیاران سطوح مختلف، نشان دهنده روایی سازه این آزمون است.

مقدمه: آموزش طب سرپایی از مهمترین بخش های آموزش بالینی در دوره پزشکی است. عدم برخورداری از ابزار مناسب و استاندارد برای ارزیابی وضعیت آموزش سرپایی یکی از موانع عمده در جهت انجام مطالعات ارزیابی آموزش سرپایی است. لذا این مطالعه با هدف طراحی ابزارهای ارزیابی آموزش سرپایی دانشجویان پزشکی دوره کارآموزی و کارورزی در درمانگاه های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی اجرا گردید. روش ها: این مطالعه از نوع مطالعه توسعه ای و روان سنجی بود. منابع کسب اطلاعات مورد استفاده شامل منابع معتبر آموزش پزشکی، کوریکولوم آموزشی دوره پزشکی عمومی، مطالعات قبلی صورت گرفته بود. برای استانداردسازی و محاسبه پایایی و روایی به ترتیب از ضریب آلفای کرونباخ، از روش دلفی ونظرخواهی از متخصصین موضوع استفاده گردید. نتایج: ابزارهای طراحی شده شامل دو پرسشنامه ارزیابی وضعیت آموزش از دیدگاه دانشجویان (پایایی 89/0 و روایی 85/0) و اعضای هیأت علمی (پایایی 9/0 و روایی 85/0)، یک پرسشنامه ارزیابی رضایت بیماران (پایایی 9/0 و روایی 80/0) و یک چک لیست ارزیابی مشاهدهای درمانگاه آموزشی (پایایی 95/0 و روایی 82/0) بود. نتیجه گیری: ابزارحاصل از این مطالعه در مقایسه با ابزار مطالعات صورت گرفته در گذشته به طور هم زمان وضعیت آموزش سرپایی را از دیدگاه هر سه عنصر دخیل، شامل آموزش دهنده، فراگیر و بیمار مورد ارزیابی قرار می دهد که حائز اهمیت است. ارزیابی درمانگاه های آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی با ابزارهای حاصل از این مطالعه در آینده می تواند ضمن ارائه تصویری روشن از وضعیت موجود، امکان دستیابی به اطلاعات قابل مقایسه بین مراکز آموزشی را فراهم سازد.

مقدمه: انتقال دانش قلب فرآیندهای مدیریت دانش است و امروزه بیش تر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف سنجش و اعتباریابی عوامل مؤثر بر انتقال و اشتراک دانش بین اساتید در دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد. روش ها: این مطالعه ی پیمایشی-توصیفی، بخش کمّی از یک پژوهش آمیخته است. ابزار این پژوهش پرسشنامه ای است که با استفاده از یافته های بخش کیفی طراحی گردید و در نمونه طبقه ای با حجم 162 نفر از جامعه 1577 نفری اساتید دانشگاه علوم پزشکی تهران اجرا گردید. داده ها به روش تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار Lisrel انجام گردید. نتایج: پرسش نامه با آلفای کرونباخ 97/0 از پایایی خوبی برخوردار بود و تحلیل عاملی تأییدی نیز با (90/0GFI= و 07/0 RMSEA=) نشان دهنده برازش مطلوب الگوی انتقال دانش بود. از میان 9 مؤلفه ی این الگو، وضعیت چهار مؤلفه از جمله دانش و اساتید در دانشگاه علوم پزشکی تهران مطلوب بود در حالی که پنج مؤلفه ی دیگر از جمله دانشگاه و ارتباط آن با اساتید و محیط برای انتقال دانش در این دانشگاه از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نبود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که مؤثر ترین عامل در فرآیند انتقال دانش، عاملِ «دانشگاه» به عنوان سازمان و چگونگی مواجهه آن با اساتید، دانش و محیط نهفته است. بنابراین لازم است اصلاح قوانین ارتقای اساتید، به گونه ای صورت گیرد که مشوق اشتراک دانش بین اساتید گردد. طراحی یک نظام گرنت دهی در ارتباط با صنعت و جامعه به گونه ای باشد که موجبات جهت دهی به کارهای آموزشی و پژوهشی فراهم گردد تا از پراکنده کاری های علمی نیز جلوگیری به عمل آید. همچنین این نکته مهم است که خط سیر علمی دانشکده ها برای رسیدن به اهداف علمی دانشگاه مکمل یکدیگر باشند.

مقدمه: یکی از اهداف مهم در برنامه ریزی سیستم های آموزشی، توجه به عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه هوش معنوی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان با نقش میانجی راهبردهای یادگیری خودتنظیمی انجام گرفت. روش ها: در این پژوهش توصیفی-همبستگی، جامعه آماری پژوهش حاضر را دانشجویان دکترای عمومی دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال تحصیلی 94-93 تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 214 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده های پژوهش، پرسشنامه استاندارد هوش معنوی کینگ (King) و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت (Pintrich & De Groot) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری AMOS در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها در سطح توصیفی از آماره هایی نظیر میانگین، انحراف استاندارد و در سطح استنباطی از مدل سازی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج: اثر مستقیم متغیر هوش معنوی بر پیشرفت تحصیلی معنادار نبود؛ اما نتایج آزمون اثرات غیرمستقیم با استفاده از آزمون میانجی سوبل نشان داد اندازه اثر غیرمستقیم متغیرهای تفکر انتقادی وجودی (09/2)، آگاهی (18/2)، توسعه حالت آگاهی (30/2) بر موفقیت تحصیلی از طریق متغیر میانجی راهبردهای یادگیری خودتنظیمی در سطح 95 درصد اطمینان، معنادار است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش می توان گفت دانشجویانی که از هوش معنوی بالاتری برخوردار باشند قادر به کنترل فرآیند یادگیری خود خواهد بود و می توانند به تنظیم یادگیری خود بپردازند و عملکرد تحصیلی مطلوب تری داشته باشند.

مقدمه: اعتماد به نفس و خود کارآمدی دو رکن اساسی در حفظ و ارتقای صلاحیت بالینی دانشجویان پیراپزشکی است. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر ارائه گزارش مراحل عمل جراحی بر اعتماد به نفس و خود کارآمدی بالینی دانشجویان کارشناسی اتاق عمل انجام شد. روش ها: این پژوهش یک مطالعه ی نیمه تجربی دو گروهی بود که بر روی 60 نفر از دانشجویان کارشناسی اتاق عمل دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 97 انجام شد. دانشجویان با استفاده از روش نمونه گیری آسان انتخاب و سپس به صورت تصادفی در دو گروه تجربی و شاهد قرار گرفتند. در گروه تجربی گزارش نویسی از مراحل انجام عمل جراحی و ارائه ی آن به صورت روزانه در طول یک دوره کارآموزی انجام شد. پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از پرسشنامه خودکارآمدی و اعتماد به نفس، در دو گروه تجربی و شاهد به صورت هم زمان قبل و بعد از اجرای مداخله انجام گردید. داده ها با استفاده از آزمون های تی مستقل، تی زوجی، کای اسکوئرو آزمون من ویتنی تجزیه و تحلیل گردید. نتایج: میانگین نمرات خودکارآمدی و اعتماد به نفس قبل از مداخله بین دو گروه اختلاف معنادار نداشت (05/0< p). میانگین و انحراف معیار نمرات خودکارآمدی بعد از مداخله در گروه تجربی 27/8± 18/42 (از مجموع 68 نمره) به دست آمد، که به طور معناداری بیش تر از گروه شاهد 90/18± 31/34 بود (05/0P < 09/2= (t. همچنین میانگین و انحراف معیار نمرات اعتماد به نفس بعد از مداخله در گروه تجربی 27/5± 53/20 (از مجموع 30 نمره) به دست آمد، که به طور معناداری بیش تر از گروه شاهد 70/8± 30/15 بود (05/0> P، 82/2 = t). نتیجه گیری: نتایج حاصل از تحقیق، بیانگر آن است که گزارش نویسی از مراحل جراحی و ارائه آن در طول دوره کارآموزی موجب ارتقای خودکارآمدی بالینی و اعتماد به نفس دانشجویان اتاق عمل گردیده است. به کار بردن روش هایی مانند گزارش نویسی می-تواند موجب بهبود خودکارآمدی بالینی شود.

در دوره تحصیلی دندانپزشکی عمومی، واحدهای تئوری و عملی متعددی مشخص شده است که دانشجویان باید موفق به گذراندن این واحدها در مدت زمان مشخص شوند. ارزشیابی، یک بخش مهم در آموزش پزشکی است که پیشرفت دانشجو را در ارتباط با هدف های از پیش تعیین شده بررسی می کند. برخی از روش های ارزشیابی بر اساس اطلاعات پایه دانشجو و به صورت کتبی و شفاهی هستند و برخی بر اساس مهارت های دانشجو طراحی می شوند(1و2). با توجه به روش برگزاری واحدهای تئوری و شیوه برگزاری آزمون های مربوط به آنها، تقسیم نمره مشخص و در چارچوب است، اما در واحدهای عملی، روش نمره دهی معمولاً چارچوب مشخصی نداشته و گاهی به صورت ناعادلانه نمره دهی انجام و منجر به اعتراض دانشجویان می شود. برای کاهش این بی عدالتی، روش های مختلف برای برگزاری کلاس های عملی و اختصاص نمره به امور مشخص در کوریکولوم وجود دارد. از این روش ها می توان به OSCE (objective structural clinical examination )، (Direct Observation of Procedural Skills) DOPS و Mini-CEX (Mini-Clinical Evaluation Exercise) اشاره کرد(3و4). نتایج یک مرور نظام مند حاکی از تأیید و اهمیت آزمون Mini-CEX و تأثیر این روش در بهبود وضعیت درسی بوده است(1). در مطالعه ای که بر روی دانشجویان پزشکی انجام شد دانشجویان در دو آزمون Mini-CEX شرکت کردند و در طول دوره بیمارستانی پیشرفت معناداری در بین کارورزان بخش اورژانس مشاهده شد(6). گروه بیماری های دهان، فک و صورت دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی گلستان، برای اولین بار از Mini-CEX برای ارزشیابی عملکرد دانشجویان استفاده می کند. این گروه، اولین بخشی است که بیمار به آن مراجعه می کند و دانشجویان به ثبت تاریخچه پزشکی و دندانپزشکی، معاینه بیمار، غربالگری و تکمیل پرونده می پردازند. در گذشته لاگ بوک تنها ابزار ثبت تکالیف و ارزشیابی دانشجویان بود، اما در حال حاضر به مدت چهار ترم است که روش Mini-CEX اجرا می شود. در هر ترم 26 تا30 دانشجو واحد مربوط را گذرانده اند. هر آزمون گر بر عملکرد یک دانشجو نظارت می کند که این عملکردها شامل هدایت بیمار، برخورد با بیمار، گرفتن تاریخچه پزشکی، اصول کنترل عفونت، معاینه داخل دهانی و خارج دهانی، طرح درمان و تجویز گرافی های مورد نیاز هستند و سپس در چک لیستی که بر اساس کوریکولوم تنظیم شده، به هر عملکرد دانشجو از 0-9 نمره می دهد و مجموع نمره در آن جلسه ثبت می شود. در انتهای چک لیست ایرادات دانشجو نوشته شده و آخر هر جلسه برای او بازگو می شود تا نقاط ضعف و دلایل کاهش نمره مشخص شود و دانشجو به مرور عملکرد خود را ارتقا بخشد. در طول ترم تحصیلی هر دانشجو باید 2 تا 4 جلسه را با یک آزمون گر بگذراند(3و5). در آخرین قسمت چک لیست، نظر سنجی از دانشجو و اساتید درباره رضایت مندی از روش برگزاری کلاس عملی وجود دارد که در بررسی ها مشخص شد اکثر دانشجویان این روش را به روش های معمول گذراندن واحدهای عملی که در سایر بخش ها اجرا می شود، ترجیح می دهند و اعتقاد دارند تقسیم نمره به صورت عادلانه و کاملاً مستند انجام می شود و امکان نارضایتی هم کم می شود. در عین حال در هر جلسه با ایرادهای کار مواجه می گردند و در جلسات بعد سعی در تقویت نقاط ضعف خود خواهند داشت. نکته قابل توجه این روش این است که اختصاص نمره به دانشجو با یک جلسه امتحان پایان ترم صورت نمی گیرد، بلکه در طول ترم دانشجو نمره را کسب می کند و با توجه به میزان تلاش او، احتمالاً هر بار نسبت به جلسه قبل نمره بهتری را به دست می آورد. در میان دانشجویان تعداد کمی این روش را نپسندیدند و دلیل آنها طولانی شدن زمان معاینه و ایجاد اضطراب به دلیل نظارت مستقیم آزمون گر بود. با توجه به مزایای این روش پیشنهاد می شود مطالعات بیش تری در این زمینه انجام شود.

مقدمه: یکی از عوامل موثر در پذیرش دانشجویان در رشته پزشکی، نوع سهمیه ی فرد شرکت کننده در کنکور است. در مناطق محروم مانند استان هرمزگان، سهیمه ی مجزایی به نام مناطق محروم نیز اعمال می شود. این مطالعه با هدف مقایسه پیشرفت تحصیلی دانشجویان سهمیه مناطق محروم با سایر سهمیه ها انجام شد. روش ها: این مطالعه توصیفی مقطعی بر روی 754 دانشجو در دانشکده پزشکی بندرعباس، ورودی 8 سال متوالی (1386تا 1393) در سال 1396انجام گرفت. اطلاعات دموگرافیک و اطلاعات مرتبط با عملکرد تحصیلی از طریق سیستم سما و پرونده دانشجویان دریافت شد. نتایج: دانشجویان سهمیه مناطق محروم در بین کل سهمیه ها از کم ترین معدل دیپلم (01/0p<) و ترم اول دانشگاه (0001/0p<) برخوردار بودند. معدل مقطع علوم پایه، مقطع فیزیو پاتولوژی و میانگین نمره امتحان جامع علوم پایه این دانشجویان از تمامی سهمیه ها به صورت معنادار (به غیر از سهمیه شاهد) پایین تر بود. این دانشجویان بیش ترین سابقه مشروطی (0001/0p<) و فارغ التحصیلی با تأخیر و تعداد اخراجی (بعد از سهمیه شاهد) (0001/0p<) را به خود اختصاص داده بودند. تفاوتی در خصوصیات دموگرافیک این دانشجویان با سایر سهمیه ها به جز در مورد میزان تأهل وجود نداشت. نتیجه گیری: با توجه به هدف سیاست گذاران سلامت کشور از تخصیص سهمیه مناطق محروم که همانا تأمین پزشکان کارآمد در این مناطق است و با توجه به نتایج این تحقیق مبنی برعملکرد تحصیلی نامطلوب دانشجویان این سهمیه، لازم است مسؤولان آموزشی به طراحی برنامه های پشتیبان جهت بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان سهمیه مناطق محروم بپردازند.

مقدمه: اولین گام برنامه ریزی آموزشی شناسایی نیازهای آموزشی و اولویت بندی آن ها است که اگر این مرحله به درستی انجام شود، اجرای فرایندهای توسعه ی آموزشی راحت تر و مؤثرتر خواهد بود. این مطالعه با هدف تعیین توانایی های علمی و آموزشی اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان از دیدگاه ایشان اجرا گردید. روش ها: این مطالعه مقطعی در سال 1396 در دانشگاه علوم پزشکی همدان صورت پذیرفت. جامعه آماری شامل کلیه اساتید دانشگاه علوم پزشکی همدان بود، که 205 نفر از اساتید با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که پس از تأیید روایی و پایایی آن اساتید نظرات خود را در مورد توانایی های علمی و آموزشی در چهار حیطه بر اساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت با امتیاز 1 تا 5 اظهار نمودند. داده ها پس از جمع آوری از طریق آزمون های آماری t تک نمونه ای و تحلیل واریانس فریدمن تجزیه و تحلیل گردید. نتایج: از نظر اعضای هیأت علمی، میانگین توانایی های علمی و آموزشی بر اساس امتیاز به ترتیب مهارت طراحی برنامه درسی (میانگین امتیاز= 3± 10/4)، به مهارت یاددهی و یادگیری (میانگین امتیاز= 2± 24/4)، مهارت ارزشیابی آموزشی (میانگین امتیاز= 2± 31/4) و مهارت مشاوره و ارتباط (میانگین امتیاز= 2± 53/4) به ترتیب به عنوان اولویت های توانایی های علمی و آموزشی، از دیدگاه اساتید بود. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه بیانگر این مسأله بود که لازم است تمهیداتی در مورد حوزه طراحی برنامه درسی از نظر اعضای هیأت علمی به عنوان اولویت اول توانایی های علمی و آموزشی اتخاذ شود و برگزاری دوره های آموزشی خاص جهت آشنایی بیش تر اساتید با عناصر و مولفه های طراحی برنامه درسی در دانشگاه علوم پزشکی همدان فراهم گردد.

مقدمه: با پیدایش شبکه های اجتماعی، استفاده از این شبکه ها جزء جدایی ناپذیر زندگی بسیاری از دانشجویان شده است. این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی شبکه های اجتماعی مجازی بر اعتماد در روابط بین فردی و اهمال کاری تحصیلی دانشجویان انجام شد. روش ها: این مطالعه نیمه تجربی در دانشکده پیراپزشکی بهبهان در سال 98-97 انجام شد. جامعه پژوهش دانشجویان رشته اتاق عمل (167نفر) بودند که به طور تصادفی در دو گروه شاهد و تجربی قرار گرفتند. گروه تجربی علاوه بر روش آموزش معمول از کتاب الکترونیکی ارسال شده در یکی از شبکه های اجتماعی استفاده نمودند و نکات مهم و مثال های جلسات گذشته را به صورت پیام از طریق شبکه اجتماعی دریافت نمودند. ابزارهای گردآوری اطلاعات پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی سولومون و راثبولوم (Salomon & Rothbloo)، پرسشنامه اعتماد در روابط بین فردی و پرسشنامه میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بود. جهت تحلیل اطلاعات از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. نتایج: بعد از کنترل اثرات پیش آزمون، نتایج تفاوت معناداری بین دو گروه شاهد و تجربی در مورد اهمال کاری تحصیلی با 01/0>P، 91/71F= نشان داد و با توجه به اندازه اثر استفاده از شبکه های مجازی 36% از واریانس متغیر اهمال کاری تحصیلی را پیش بینی می کرد. همچنین بین دو گروه شاهد و تجربی متغیر اعتماد در روابط بین فردی، با 01/0>P، 13/80 F =، تفاوت معناداری مشاهده شد و استفاده از شبکه های مجازی 44% از واریانس متغیر اعتماد بین فردی را پیش بینی می کرد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در تدریس و آموزش، در کاهش اهمال کاری تحصیلی دانشجویان مؤثر بوده است و همچنین موجب بهبود اعتماد بین فردی آنها می شود. بنابراین پیشنهاد می شود جهت بهره گیری از شبکه های اجتماعی مجازی در آموزش، برنامه ریزی های لازم به منظور استفاده صحیح از آن به عمل آید.

مقدمه: تدوین و اجرای برنامه ها، تحقق آرمان ها و میزان دستیابی به هدف با استفاده از ارزشیابی امکان پذیر است. با ارزشیابی یک برنامه آموزش خودمراقبتی می توان به میزان سازگاری و هماهنگی برنامه و عوامل مؤثر در بهبود برنامه پی برد. پژوهش حاضر با هدف ارزشیابی برنامه خودمراقبتی دیابت نوع 2 براساس الگوی سیپ در سیستم بهداشتی سال 1397 انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی و ارزشیابی، برنامه خودمراقبتی دیابت بر اساس الگوی سیپ مورد ارزشیابی قرار گرفت و اطلاعات به شکل مقطعی از شبکه بهداشت شهرستان مبارکه از استان اصفهان جمع آوری گردید. جامعه آماری مطالعه شامل 81 نفر از افراد مطلع یا درگیر اجرای برنامه خودمراقبتی دیابت شامل رییس مرکز بهداشت شهرستان، کارشناس مسؤول مبارزه با بیماری ها، کارشناس مسؤول غیرواگیر شهرستان، مراقبین سلامت مراکز و پایگاه های بهداشتی(زن و مرد) و بهورزان خانه های بهداشت (زن و مرد) بودند که با روش سرشماری وارد مطالعه شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته اطلاعات مدل ارزشیابی CIPP (Context, Input, Process and Product) پس از تأیید روایی و پایایی استفاده شد. در نهایت داده های حاصل از پرسشنامه در دو سطح آمار توصیفی و آمار استنباطی شامل آزمون تی مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و واریانس یک طرفه تجزیه و تحلیل شد. نتایج: براساس الگوی سیپ میانگین نمره های ارزشیابی در حیطه زمینه 47/0± 32/4، در حیطه درون داد 35/0± 47/3 (به طور معناداری پایین تر از حد متوسط)، در حیطه فرآیند 34/0± 17/4 و در حیطه برون داد 40/0± 41/4 (بالاتر از حد متوسط) بود (05/0> p). نتایج مطالعه حاضر نشان داد میانگین نمره ارزشیابی براساس الگوی سیپ در هر سه حیطه زمینه، فرآیند و برون داد مطلوب و در حیطه درون داد نیمه مطلوب بود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج ارزشیابی پیشنهاد می شود که ارزشیابی این برنامه به طور مستمر انجام و نقاط قوت و ضعف برنامه مشخص و اصلاح گردد.

مقدمه: آینده پژوهی مطالعه ای فرارشته ای است که می تواند تمام علوم را تحت تأثیر خود قرار دهد. دانشجویان منابع انسانی آینده نظام سلامت هستند که توانایی آینده پژوهی آنان می تواند از طریق آموزش در طی سال های تحصیل بهبود یابد. لذا این مطالعه با هدف تعیین ارتباط توانایی آینده پژوهی و کیفیت تجارب یادگیری دانشجویان علوم پزشکی مشهد در سال 1396 انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-همبستگی، جامعه پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مشهد بودند که 370 نفر از ایشان به صورت نمونه گیری طبقه ای دو مرحله ای وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه های روا و پایای توانایی آینده پژوهی پارسا و همکاران و کیفیت تجارب یادگیری نیومن (Neumann) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آنالیز واریانس یک طرفه، رگرسیون چندگانه و همبستگی اسپیرمن انجام شد. نتایج: میانگین توانایی آینده پژوهی دانشجویان کمی بیش تر از حد متوسط (5/24± 5/138) از مجموع 225 امتیاز و میانگین کیفیت تجارب یادگیری در حد متوسط (1/7± 2/34) از مجموع 60 نمره بود. بین ابعاد آینده پژوهی و ابعاد کیفیت تجارب یادگیری همبستگی مستقیم و معناداری وجود داشت اما شدت این همبستگی ضعیف است (01/0P<، 265/0=r). ابعاد چهارگانه کیفیت تجارب یادگیری 10 درصد از نمره کل آینده پژوهی را پیش بینی می کند. نتیجه گیری: با توجه به همبستگی ضعیف بین توانایی آینده پژوهی دانشجویان و کیفیت تجارب یادگیری، احتمال می رود عوامل اثرگذار قوی تری وجود داشته باشد که بتوان با استفاده از آنها توانایی آینده پژوهی دانشجویان را پیش بینی نمود و یا افزایش داد. لذا انجام بررسی های بیش تر برای شناسایی عوامل اثرگذار بر آن در آموزش عالی به عنوان تولید کننده نیروی انسانی برای رسیدن به توسعه و آینده مطلوب پیشنهاد می گردد.

مقدمه: روی آوردن به بین المللی سازی در نظام آموزشی عالی از الزامات تبدیل ایران به قدرت علمی اول منطقه در راستای عملیاتی نمودن اهداف سند چشم انداز 20 ساله کشور است. لذا این پژوهش با هدف طراحی مدل بین المللی سازی آموزش عالی در بین دانشگاه های دولتی شمال شرق کشور انجام شد. روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه کیفی و کمی با طرح اکتشافی بود که در سال 1397 انجام شد. نمونه آماری در بخش کیفی 18 نفر از خبرگان علمی دانشگاه های دولتی به روش هدف مند و با در نظر گرفتن قانون اشباع و در بخش کمی 302 نفر از خبرگان به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته بین المللی سازی آموزش عالی بود. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی جهت شناسایی مقولات از روش تحلیل محتوا استفاده و در بخش کمی طراحی مدل با استفاده از مدل معادلات ساختاری انجام گردید. نتایج: نتایج حاصل از تحلیل اکتشافی نشان داد که از میان 126 شاخص موجود، در نهایت 8 بعد شناسایی و نامگذاری گردید (راهبردهای سیاسی، راهبردهای دانشگاهی، راهبردهای ارتباطی، ایجاد تشکیلات ویژه، ساختار و روابط سیاسی، رویکردهای بین دانشگاهی، خدمت محوری، و رهبری انعطاف پذیر). طراحی مدل با استفاده از مدل معادلات ساختاری انجام گردید. مقدار t ابعاد بین المللی سازی نظام آموزش عالی از 40/24 تا 33/16 تخمین زده شد که بیش تر از مقدار tمفروض (96/1) محاسبه شده است. بیش ترین مقدار t مربوط به بعد راهبردهای سیاسی(F1) و کم ترین آن بعد ساختار و روابط سیاسی(F5) است. نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق، می توان بیان نمود که تمام ابعاد فوق بر بین المللی سازی نظام آموزش عالی اثر مثبت و مستقیم می گذارد.

مقدمه: امروزه رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت به عنوان یکی از مهم ترین دیدگاه ها در بررسی تفاوت های سلامتی بین و درون جوامع مورد توجه قرار گرفته است، در این رویکرد مفهوم تکامل دوران ابتدای کودکی موضوعی برجسته در تکامل همه جانبه کودک در نظر گرفته شده است. این مطالعه با هدف تحلیل محتوای کوریکولوم رسمی رشته های علوم پزشکی از منظر تکامل دوران ابتدای کودکی انجام شد. روش ها: در این مطالعه کیفی با استفاده از رویکرد تحلیل محتوای جهت دار بر اساس الگوی حیطه های منتخب عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، سرفصل برنامه های درسی 27 رشته تحصیلی مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری که در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ارائه می شود از منظر تکامل ابتدایی دوران کودکی تحلیل محتوا شد. در تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده شد. نتایج: نتایج حاصل از تحلیل محتوا نشان داد در مقطع کارشناسی بیش ترین سرفصل های مربوط به تکامل دوران ابتدای کودکی مربوط به رشته مامایی بود (25بار)، در مقطع کارشناسی ارشد رشته پرستاری کودکان(14 بار) بود. در مجموع در کلیه مقاطع به ترتیب بیش ترین دروس حاوی مفهوم تکامل ابتدای کودکی مربوط به کارشناسی مامایی، کارشناسی بهداشت عمومی و کارشناسی ارشد پرستاری کودکان بود. نتیجه گیری: در مقایسه سه مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی بیش ترین سرفصل های تکامل دوران ابتدای کودکی مربوط به مقطع کارشناسی بود. از آنجا که هدف از آموزش پزشکی کسب دانش، مهارت و نگرش لازم برای مراقبت از بیمار و ارتقای سطح سلامت افراد جامعه است، لازم است محتوای آموزشی دانشجویان پزشکی نگاهی جامعه نگر داشته باشد و جایگاه تعیین کننده های اجتماعی سلامت و به طور خاص مباحث مربوط به تکامل دوران ابتدای کودکی در سرفصل دروس برجسته باشد.

مقدمه: رشته تحصیلی و اشتغال آینده همواره از نکات مهم و مورد توجه بخش آموزش بوده است. این مطالعه با هدف بررسی نگرش دانشجویان رشته بهداشت عمومی دانشگاه علوم پزشکی لرستان نسبت به رشته تحصیلی و آینده شغلی انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی مقطعی، دانشجویان مشغول به تحصیل ترم سوم تا ترم هشتم رشته بهداشت عمومی در سال 1397 جامعه پژوهش ( 84 نفر) بودند که با روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار بکارگرفته شده در این مطالعه برگرفته از پرسشنامه سنجش نگرش در دانشگاه مینه سوتای امریکا بود که در ایران توسط صمدی و همکاران ترجمه گردیده است و پایایی و روایی آن تایید شده است. تحلیل داده ها از طریق آزمون t مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه، آزمون همبستگی پیرسون انجام گرفت. نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره نگرش دانشجویان نسبت به رشته تحصیلی و آینده شغلی به ترتیب برابر با 1/5± 14/27 (میانگین نظری آزمون=27) و 25/5± 79/22 (میانگین نظری آزمون =24) بود. بین نگرش دانشجویان نسبت به رشته تحصیلی و آینده شغلی، همبستگی مستقیم مشاهده شد (0001/0p> و 472/0r=). عوامل مهمی که سبب نگرش منفی نسبت به آینده شغلی می گردد، نگرانی نسبت به آینده ی شغلی، مزایای حقوقی نامناسب رشته، عدم تناسب سرفصل و دروس ارائه شده با نیازهای جامعه هستند. مهم ترین عوامل نگرش منفی نسبت به رشته تحصیلی، دیدگاه منفی جامعه و دانشجویان سایر رشته ها نسبت به رشته است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج نگرش دانشجویان نسبت به رشته تحصیلی و آینده شغلی، منفی (نزدیک به متوسط) بود. تقویت برنامه های آموزشی، بازنگری سرفصل و دروس ارائه شده، بهبود کارآموزی دانشجویان و پذیرش دانشجو با توجه به نیاز جامعه و فراهم کردن شرایط استخدامی از عواملی است که می تواند در افزایش سطح رضایت از رشته تحصیلی و دیدگاه دانشجویان نسبت به آینده شغلی اثرگذار باشد.

اصطلاح سواد سلامت به عنوان شاخص حیاتی و مهم در نتایج و هزینه های مراقبت های بهداشتی شناخته شده است(1). طبق تعریف مؤسسه پزشکی (IOM)، سواد سلامت درجه ظرفیت و توانایی فرد در کسب، پردازش و درک اطلاعات مربوط به سلامت و خدمات موردنیاز برای تصمیم گیری مناسب در مورد سلامت تعریف شده است(2). بر اساس گزارش مؤسسه پزشکی آمریکا، تقریباً هشتاد میلیون بزرگسال در آمریکا فاقد مهارت های به کارگیری اطلاعات بهداشتی درمانی هستند(3)، در ایران براساس مطالعه ی طاووسی و همکاران، حدود نیمی از جمعیت ایران دارای محدودیت سواد سلامت هستند و این محدودیت در گروه های آسیب پذیر، از جمله سالمندان، زنان خانه دار و افراد با سواد عمومی محدود، شایع تر است و آنان را در معرض خطر در مورد انحراف از سلامت قرار می دهد(4). سواد سلامت ناکافی با کاهش رفتارهای خود مراقبتی و کیفیت زندگی پایین تر(5) همراه است و عوارض متعددی از جمله عدم دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب، تمایل کم تر به پیگیری درمان و افزایش میزان مرگ ومیر ایجاد کرده است(6و7). به علاوه سواد سلامت پایین در بیماران موجب افزایش نرخ بستری در بیمارستان و میزان استفاده از خدمات اورژانس می شود و در افزایش هزینه مراقبت های بهداشتی به میزان سالانه پنجاه تا 73 بیلیون دلار نقش دارد(1و8). اهمیت مبحث سواد سلامت با مطرح شدن در برنامه مردم سالم 2020 (Healthy People 2020) آشکار شده است. همچنین کمیسیون مشترک و سازمان بهداشت جهانی بر لزوم آموزش استانداردشده و بیمار محور، به افراد با سواد سلامت ناکافی تأکید کرده اند. مؤسسه پزشکی آمریکا نیز، آن را مبحثی ضروری برای تلفیق در برنامه تحصیلی کارشناسی پرستاری می داند(9و10). زیرا عدم آشنایی پرستاران با مفهوم سواد سلامت و آگاهی ضعیف آن ها در این زمینه می تواند به طور جدی بر نحوه عملکرد پرستاران جهت برقراری ارتباط با بیماران، کیفیت مراقبت، رضایت مندی، ایمنی بیماران و نیز بر نحوه ی ارائه آموزش به بیماران تأثیرگذار باشد چرا که اغلب بیماران با سطح سواد سلامت پایین، در تصمیم گیری های مشارکتی شرکت نمی کنند و در تعامل با کارکنان نظام سلامت با مشکلات متعددی مواجه هستند(11). اگرچه لزوم آموزش پزشکان و سایر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی درمانی در زمینه ی آموزش به بیماران و ارتباط با آن ها در راستای ارائه خدمت با کیفیت اثبات شده است، اما استاندارد مشخصی در این زمینه وجود ندارد(1و2). در واقع آموزش درزمینه سواد سلامت بارها به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های آموزشی برای ارائه دهندگان خدمات سلامت معرفی شده است(12) و اخیراً یکی از مهم ترین جنبه های برنامه عملیاتی ملی منتشرشده در آمریکا را به خود اختصاص داده است. به گزارش انجمن پزشکی آمریکا باید موضوع سواد سلامت به برنامه های آموزشی متخصصین سلامتی و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی اضافه شود و این افراد بایستی مهارت های لازم در زمینه ی موضوع سواد سلامت را فراگیرند(13). زیرا اگر پرستاران و دانشجویان پرستاری با مفهوم و راهبردهای سواد سلامت آشنا باشند و در حین آموزش به بیماران از این مهارت ها بهره گیرند، این امر سبب درک بهتر بیماران از اطلاعات ارائه شده به آن ها می شود در نتیجه تأثیر آموزش های ارائه شده به طور چشم گیری ارتقای خواهد یافت(1و14). اما با وجود این که به کارگیری راهبردهای سواد سلامت در آموزش به بیماران بسیار سودمند بوده و همچنین احتمال برخورد یک دانش آموخته پرستاری جدید با بیمارانی که سواد سلامت کمی دارند، زیاد است(15)، ولی متون پرستاری نشان می دهد که ارائه دهندگان خدمات سلامت، به خصوص پرستاران و دانشجویان پرستاری، آگاهی و مهارت لازم در زمینه ی سواد سلامت و رسیدگی به بیماران با سواد سلامت ناکافی را نداشته و روش های ارتباطی مؤثر را در زمان آموزش و برقراری ارتباط با این دسته از افراد به کار نمی گیرند(13و16)، زیرا در حال حاضر یک برنامه سیستماتیک برای تلفیق مبحث سواد سلامت و استراتژی های آموزش به بیماران با سواد سلامت پایین، و هیچ استاندارد کیفی برای طراحی و ساخت مطالب آموزشی بیمار یا مهارت آموزی پرستاران و کارکنان بهداشت و درمان، در سواد سلامت در برنامه درسی کارشناسی پرستاری وجود ندارد(17و18) و در منابع در مورد میزان و نحوه تدریس این موضوع جهت دانشجویان پرستاری خلأ وجود دارد. بر همین اساس محققین در پژوهش های مختلف عدم وجود آموزش های دانشگاهی در زمینه ی سواد سلامت برای کلیه ی ارائه دهندگان خدمات سلامتی و به خصوص پرستاران را، مهم ترین مانع در عدم توجه و به کارگیری راهبردهای سواد سلامت در عرصه عمل معرفی کرده و آن را موضوعی فراموش شده در دانشگاه ها و مراکز تعلیم متخصصین سلامتی می دانند(12و19). از طرفی تحقیقاتی که در حوزه آموزش سواد سلامت در برنامه های پرستاری انجام شده اند غالباً بر ارزشیابی دانش فردی سواد سلامت در میان گروه های دانشجویی تمرکز دارند، نه بر گنجاندن اطلاعات سواد سلامت در برنامه درسی آن ها بوده است(17). و از آنجا که بینش کافی از موضوع سواد سلامت و ابعاد مختلف آن، به پرستاران و دانشجویان پرستاری در انتخاب راهبردهای درست درمانی، آموزشی و حمایتی برای خدمت به بیماران کمک می کند(1) و با توجه به خلأ موجود، تلفیق مبحث سواد سلامت در برنامه درسی کارشناسی پرستاری به عنوان ضرورتی اجتناب ناپذیر احساس می شود.

مقدمه: موفقیت تحصیلی از مهم ترین مشکلات فراروی نظام آموزشی دانشگاه ها است که بررسی عوامل تأثیرگذار بر آن اهمیت دارد. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر وضعیت اجتماعی اقتصادی و بهزیستی ذهنی بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارتش انجام شد. روش ها: در این مطالعه توصیفی همبستگی، جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارتش مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 97-1396 بود. نمونه مورد نظر در این پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از کل جامعه آماری در دسترس به تعداد 310 نفر انتخاب شده است. ابزار گردآوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه روا و پایای بهزیستی ذهنی میگرز مای و کیز(Magyar-Mae & Keyes) و پرسشنامه وضعیت اجتماعی-اقتصادی اسلامی و همکاران بود. موفقیت تحصیلی بر اساس نمره معدل دانشجویان بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با کمک نرم افزار لیزرل (Lisrel-8. 8) انجام شد. نتایج: اثرات مستقیم زیر متغیر های بهزیستی ذهنی بر موفقیت تحصیلی به ترتیب بهزیستی روانی 46%، بهزیستی عاطفی 22% و بهزیستی اجتماعی 18% به دست آمد. همچنین مقادیر اثرات مستقیم وضعیت اجتماعی-اقتصادی بر موفقیت تحصیلی به 47/0 بود و میزان اثرات مستقیم بهزیستی ذهنی با وضعیت اجتماعی – اقتصادی 45/0 به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر دال بر وجود تأثیر مستقیم و معنادار متغیرهای بهزیستی ذهنی و وضعیت اجتماعی-اقتصادی بر موفقیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارتش بود. لذا توصیه می گردد به منظور موفقیت تحصیلی دانشجویان این دانشگاه به بهزیستی ذهنی و وضعیت اجتماعی-اقتصادی آنان در کنار سایر مؤلفه های اثرگذار بر موفقیت تحصیلی توجه گردد.

مقدمه: فرسودگی تحصیلی با خستگی ناشی از الزامات مربوط به مطالعه، حس و نگرش بدبینانه نسبت به مطالب درسی، احساس پیشرفت ضعیف در مسائل تحصیلی، کاهش احساس شایستگی و برخی از نشانگان افسردگی مشخص شده و می تواند از عوامل درون فردی و بافتی تأثیر پذیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی روابط ساختاری ادارکات والدینی با فرسودگی تحصیلی دانشجویان با نقش واسطه ای نیازهای بنیادین روانشناختی در چارچوب نظریه خودتعیین گری انجام شد. روش ها: در این پژوهش توصیفی-همبستگی، جامعه آماری را دانشجویان دوره کارشناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال تحصیلی 97-96 تشکیل دادند. از این جامعه آماری تعداد 400 نفر با روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. داده ها از طریق مقیاس ادراکات والدینی رابینز (Robbins)، مقیاس ارضای نیازهای بنیادین عمومی گانیه (Gagné ) و فرم زمینه یابی دانشجویان پرسشنامه فرسودگی تحصیلی مسلش (Maslach) گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های توصیفی و مدل سازی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری AMOS-24 انجام شد. نتایج: ادراکات از فرزندپروری مادر و پدر به واسطه نیازهای بنیادین روان شناختی بر فرسودگی تحصیلی دانشجویان اثرغیرمستقیم و معناداری نشان داد(01/0≥ P). مدل مسیر نیز از برازش مطلوبی برخوردار بوده (61/2= 2/df، 91/0=AGFI، 95/0=GFI، 96/0=CFI، 93/0=NFI، 94/0=TLI، 06/0=RMSEA) و می تواند 54 درصد از واریانس فرسودگی تحصیلی دانشجویان را تبیین کند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش حاضر به نظر می رسد فراهم کردن محیط خانوادگی توأم با حمایت والدین، برقراری روابط گرم و صمیمی و داشتن انتظارات متناسب با توانمندی های فرزندان، به ارضای نیازهای بنیادین روان شناختی و در نهایت ارتقای سازگاری های تحصیلی آنان کمک می کند.

مقدمه: اهمیت اخلاق به ویژه عمده ترین مبحث آن یعنی عدالت محوری در طراحی برنامه های آموزشی و نقش اساسی برنامه های آموزشی در رشد و توسعه ی کشور سبب شد تا مطالعه ی حاضر با هدف طراحی ابزارهای جدید برای ارزشیابی برنامه های آموزشی از منظر اخلاق و عدالتبه صورت یک مطالعه اولیه انجام شود. روش ها: مطالعه حاضر از نوع توسعه ای و روان سنجی بود که در دانشکده ی پرستاری و مامایی تبریز در سال 1397صورت پذیرفت. جهت تدوین ابزارهای اولیه ابتدا با استفاده از مرور متون گسترده، اخلاق، عدالت و برنامه های آموزشی تعریف شد و سپس گویه های ابزارها ارائه گردید. جهت بررسی روایی صوری و محتوایی ابزارها علاوه بر روش کیفی از آمار توصیفی نیز استفاده شد و پایایی ابزارها با روش توافق بین ارزیابان (کاپا) و روش همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) مورد تأیید قرار گرفت. نتایج: ابزار ارزشیابی برنامه های آموزشی از منظر اخلاق محوری ابتدا در 25 گویه و ابزار ارزشیابی برنامه از نظر عدالت محوری ابتدا در 39 گویه ارائه شد. پس از تعیین روایی صوری و محتوا به صورت کمی و کیفی، گویه های ابزارهای ارزشیابی برنامه های آموزشی از منظر اخلاق و عدالت، به ترتیب به 28 و 32 گویه تغییر یافتند. روایی محتوای کل ابزارها، بر اساس S-CVI/Ave به ترتیب 34/96 و 07/89 بود. ضریب کاپا برای هر یک به ترتیب 87/0 و 81/0 و ضریب آلفای کرونباخ 76/0 و 92/0 محاسبه شد. نتیجه گیری: در این مطالعه ابزارهای ارزشیابی برنامه آموزشی از منظر اخلاق و عدالت تدوین شد که می تواند برنامه های آموزشی را از نظر غنای اصول اخلاقی مورد نیاز در حوزه ی سلامت بررسی نماید. انجام مطالعات بیش تر با استفاده از ابزارهای اولیه طراحی شده، در سایر محیط های آموزشی پیشنهاد می شود.